נארוואס גומר געווען דעם בוך סאבאטא א בוך אויף אידיש די געשיכטע פון א איד וואס איז געווען 20 יאר און די לאגערן אין רוסלאנד עס איז מורא'דיג די מסי"נ פון דעם איד נאכנישט געזעהן באשריבן א לעבענס געשיכטע אזוי ציענד.

דאס פארשטיי איך טאקע נישט פארוואס די זאלוינים האלטען נאך די קינדער פון די חברה אין זייער מוסד, און א יעדע אנדערע קהילה וואלט מען שוין לאנג געטראסקעט פון די מוסד אזעלכע קינדער פון מענטשען וואס טרעטען ארויס אנדערש.

איך שוין די סאטמארער מנהיג זלמן לייב ט"ב. מארגען איז כ"ו אב, ער מיז נעבעך רעדן א דרשה, און פארשטייט'זיך מיז ער רעדן פון די "גזירות החינוך", און מיט די דרשה דארף ער ציפרידן שטעלן זיין גאנצע פראטיי. דאס איז א שווערע עבודה יעצט, ווען אסאך זאליס, זענען אנגעווייטאגט פאר וואס מען האט ...

נעכטען האט ר' טודרוס געזאגט אז אזא טעראר וואס נטורי קרתא לייגט אים יעצט האט ער נאך קיינמאל געהאט, אגב ווען די חברה זענען געקומען צו אים אז ער זאל נישט גיין מיט פעירלס האט ער זיי געענטפערט ווי אזוי איך וועל ענק זאגען וועל איך סיי ווי זיין א שגץ סאו זייט מוחל און גייט פון דאנעט.

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:אויב אזוי זענען די רבנים און עסקנים טאקע טפשים פאר'ן אריינשפילן איז זיינע הענט, כ'הייב שוין אן שפעקולירן אז ס'איז איין גרופע מענטשן וועלכע שטייען אונטער יאפפעד און פירלס ביינעזאם און מישן א קאשע אינאיינעם.

ברוך שכוונתי לדברי הרב משפטיווקא.

דאכטצעך מיר אז אויך נחום ראזענבערג האלט אזוי

כמעט יעדער וואס האט אמאל געלערנט אין אר"י האט געהערט פון אים אדער געגעסן א סעודה ביי אים (כאטש עס איז נישט געווען וואס צו עסן דארט למשל איין בונדל פאר טשולענט בלי גוזמא) דער איד איז געווען א תלמוד חכם מופלג געקענט כל התורה כולה אבער געווען מורא'דיג באהאלטן מען האט אים געוואלט אויפנעמען פאר דיין...

דער אמת איז אבער אז מען קען עס פארשטיין דורכן קוקן אויף די רבי'ס פון א דור צוויי צוריק. נעם א דוגמא פון ר' ישראל הוסיאטענער, ר' אהר'לע בעלזער, ר' יואל מסאטמאר, ר' מנחם מענדל פון ליובאוויטש א.ד.ג, זיי זענען געווען רבי'ס מיט גבאים/ריעל עסטעיט/יח"צ/געלט/מוסדות/טישן, און זיי זענען אויך ערוועלט געו...

דער אמת איז אבער אז מען קען עס פארשטיין דורכן קוקן אויף די רבי'ס פון א דור צוויי צוריק. נעם א דוגמא פון ר' ישראל הוסיאטענער, ר' אהר'לע בעלזער, ר' יואל מסאטמאר, ר' מנחם מענדל פון ליובאוויטש א.ד.ג, זיי זענען געווען רבי'ס מיט גבאים/ריעל עסטעיט/יח"צ/געלט/מוסדות/טישן, און זיי זענען אויך ערוועלט געו...

ווער ווייסט וואס פארא אנטיסימיטיזם עס קען נאך ארויסקומען פון דעם וואס מד"י האט ארויסגעשטעלט, דער אויבירשטער זאל האלטען זיין רעכטע האנט אויף כלל ישראל

יישר כח באשעפער האט געשריבן:וואס גייט פאר ער איז לעטצענס פארשווינדען געווארן מען הערט נישט פון אים מען זעט אים נישט

עס איז גראדע די וואך געווען בילדער פון אים ביים ציון פונעם אר"י הקדוש אין צפת

איך פארשטיי נישט בכלל ווי אזוי מען קען צוגלייכן וואדסטאק צו להבדיל אומאן מירון דאס זענען דאך הייליגע פלעצער ווי אידן גיסן זיך אויס זאס הארץ פארן באשעפער?

וואס די סיבה איז איז נישט קיין נפק"מ, די קשי' איז געווען א מציאות פארוואס מען האט נישט געמאכט קיין תענית האט מען געענטפערט אז יתכן וועגען שוואכע דורות, אדרבה זאג דו א הסבר.

ס'איז געווען רבנים וואס האבן געוואלט מאכן א תענית, נאר צוליב די שוואכע דורות האט מען נישט געוואלט אנלייגן מיט תעניתים. ס'איז דא תשובות אין ספרים איבער דעם. וואס מיינט שוואכע דורות? אז די גופים קענען נישט דערהויבן נאך א תענית? זעסט דאך אז דע אראבערס האלטן אויס א רעמענדען... מיינסטע אפשר אז די דורות ...

הער איך וואס מען זאגט לגבי גאן קאנטראל אבער וואס קען מען טוהן ביי אזא מצב וואס איז געווען נעכטען פארטאגס אין וויליאמסבורג ווען אפאר צולאזטע יונגען האבען געטיילט מכות פאר אידן וואס זענען געווען אויפן וועג צום ביהמ"ד איז בכלל עפעס דא צו טוהן וועגען דעם חוץ שלום מאכן מיטן מצב אז מיר זענען אין גלות?

מאך זיכער האט געשריבן:ווען איינער בלאקט דיין גאס בלויז ווייל ער האט נישט וואס צו טון שיסטו אים אויך אויס די צאן.

שטארקע תירוץ

מען זעהט אסאך מאל אידן אין וויליאמסבורג וואס ווען די עולם איז אין קאנטרי פירן זיי זיך אויף אין וויליאמסבורג אינגאנצן אנדערש למשל רעדן אויף עירפאונס אויפן גאס, אינגעלעעט וואס שעמען זיך צו רויכערן סתם אינמיטען יאר אויף לי עוו, וועלן עס און די זומער וואכן יא טוען וואס איז פשט פון דעם אויב די האסט עס לי...

פארדעם האט ר' מיכאל בער זצ"ל צוגעלייגט צום קינות, זעהט אויס אז מען קען נישט אנלייגן דעם ציבור מיט נאך א תענית

איך האלט אויך אזוי. פערלס און יאפעד איז איינס. און יעצט האט סאטמאר זאלונים געמאכט א יד אחת מיט יאפעד כדי צו קענען האקען די ארונים. ווידער די ארונים האבן א פראבלעם, ווייל ר' אהרן האט געשאלטען דער ראש פון די עדיוקעישן, און זי האט זיך דערשראקן און מאכט פליטה, יעצט דארפען זיי ווארטן א גאנץ יאר ביז ער ו...

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:אויב גשמיותדיגע באדערפענישן דארף מען זיך באזארגן, איז דאך ק"ו אבי אבות הק"ו אויף אזא הייליגע מצוה.

און גראדע האט מען דיר נישט געמיינט, דו וואוינסט דאך שוין סייווי אין ירושלים עיה"ק...

ס'זעהט אויס אז די האסט נישט געכאפט די פוינט

איינער זאגט מיר 5 זאכן ואס תשעה באב לערענט אונז אז ווען די זעהסט א איד 1) לייגן תפילין פארן שקיעה2) אדער זעהסטו אים א גאנצן טאג גיין מיט קראקס אדער שלאף שיך 3) אדער ווען איינער גריסט דיך נישט 4) אדער ער לערענט גארנישט א גאנצן טאג 5) און ער שמייכעלט נישט זיי אים דן לכף זכות אפשר איז ביי אים יעצט תשעה...

פאלט מיר יעצט ביי אז מ'דארף שוין נישט קויפן קיין עסן און קליידונג, אט אט קומט דאך דער הייליגער משיח, און ס'וועט וואקסן גלוסקאות מיט כלי מילת, און איינער וואס קויפט יא רח"ל איז א כופר בכל הנביאים רח"ל. ווען ס'קומט צו מקיים זיין דעם רצון השם האט מען תירוצים ביז איבער'ן קאפ, און מ'קען זיך נא...

אין יעדענס פאל. א איד וואס גלייבט אז משיח קען אנקומען יעדען טאג, האט זיך גארנישט וואס צו איילן מקיים צו זיין די הייליגע מצוה פון ישוב ארץ ישראל. נעמליך, ווי נאר משיח קומט אן, וועלן אלע אידן אין יעדענספאל ארויף גיין אויף ארץ ישראל און מקיים זיין מצות ישוב ארץ ישראל. פארוואס זיך היינט אריינלאזן אין ק...

דאס איז אמאל זיכער אז היצטערט איז משיח נאך נישט דא ליידער (קען זיין ביי די טיים איך וועל ענדיגען שרייבן וועט ער שוין דא זיין) אין ווי הרה"ק מסאקמאר זי"ע שרייבט איז נישט אויסגעהאלטן צו גיין וואוינען דארט כידוע לשון קדשו עס וועט זיין א צייט וואס קיין יוד וועט נישט קענען וואוינען דארט עכ"...