דוֹרוֹת סטאַדעס שאָף און רינדער בוֹרוֹת טאַטעס און די קינדער מוֹרוֹת מאַמעס און באַגרינדער זיבוֹרית אַלעס און באַזונדער חצרוֹת סטאַטוס און מה־יפית זינגער עטרוֹת קאַפּאָטעס און שטיקער זילבער תּוֹרוֹת אַמעראַצעס און דערפינדער סחוֹרוֹת גאַטקעס און משיח'ס פינגער מקוֹרוֹת לאַטעס און מלאך פּימפּער מסוֹרוֹ...

… ספּוילער: יוֹנָה מָצְאָה גייט דיך אי"ה דערמאַנען אין דריטן קאַפּיטל פון "גרינער יֵצֶר־טוֹב" — וועקער #20 יאָ־יאָ־יאָ, יוֹנָה מָצְאָה דערמאַנט שוין איינמאָל — וועקער #20 הֱיוּ נְכֹנִים לִשְׁלֹשֶׁת! דער דריטער קאַפּיטל אין "גרינער יֵצֶר־טוֹב" איז א לאַנגס און א ברייטס. ער א...

די פילאָזאָפישע ספערע גליווערט אין שאָק. זי האָט זיך נאָכנישט דערהוילט פונעם אינטעלעקטועלן ערד־ציטערניש. א טעקטאָנישער מאָנסטער וועלכער האָט איבערגעדרייט לעגענדאַרע טורעמס און דאָגמאַטישע פעסטונגען צו בערגלעך גָּפְרִית וָמֶלַח. שְׂכַר מִצְוָה בְּהַאי עַלְמָא אִיכָּא איז שוין איצט א פאַקט — א וויסנש...

ער’ יונה מצאה: איך בין יעצט אין די געגענט פון קרית יואל, ס’וואלט געווען כדאי צוצוגיין צום טאמלער’ס ציון אויסצובעטן א גוט יאר, כ’וויל וויסען אויב דער הייליגער "טאמלער" זי"ע ליגט אין קרית יואל אדער אין נו- זשערסי. ? דער טאָמלער, ווי ווייט כ'הער, לעבט נאָך. (די משפּחה האָט א טרעק-רעקאָר...

לייגענדיג א דגוש ביים ערשטן טייל אויף ריין אידיש, וואונדער איך מיך יעצט, איז די ווערטער קויזאליטעט (causation) און קאֲפאֲבאֲל (capable) אויטענטיש אידיש, אדער סתם פאראידישט פון ענגליש? ווי דער רבי ר' זושא האט געזאגט, "כ'ווייס עס פון דארט וואו דער ירושלמי ווייסט עס." אידיש האט קאַפּאַבל פונ...

לייגענדיג א דגוש ביים ערשטן טייל אויף ריין אידיש, וואונדער איך מיך יעצט, איז די ווערטער קויזאליטעט (causation) און קאֲפאֲבאֲל (capable) אויטענטיש אידיש, אדער סתם פאראידישט פון ענגליש? דער צווייטער קאַפּיטל פאַרמאָגט געוויס מער אַמעריקאַניזמען. העק , דער קאַפּיטל הייבט זיך אָן מיט א "תְּמַנְיָא...

דער גרינער יֵצֶר־טוֹב — צווייטער קאַפּיטל — קאָמענטאַרן.

בברכת לשנה טובה.

‏ ולפי״ז קען מען זאגן אז וועגן דעם… אהעם… ״ענדיגט״ זיך (״פרייליך״…) מס׳ יומא מיט הרואה קרי ביוה״כ (שענינו תשובה) אז מפיש חיי סגי ומסגי ע״ש. ״סגי ומסגי״ דאָבּל… וועל, גאַראַנטירט מען דען נישט פון ר' ישמעאל'ן עולם־הבא אַזוי צוויי סעקונדעס בעפאָר רב דימי טשעקט אַריין פון מערבא מיט דיין דאָבל? אין אַזא...

יוֹנָה מָצְאָה "יוֹנָה מָצְאָה איז א גראָבער רָצְאָה!" פלעגט ר' יוֹנָה ליידן רדיפות שוין פון קינדווייז אָן. אינצידענטלי, דער וְהָיָה כִּי יִצְעַק אֵלַי וואָס דער מלמד האָט אָנגעוואָרנט קעגן טשעפּען דעם יתום שלומי מאָשקאָוויטש'ן, כאָטש וואָס שלומי איז געווען א שלעגער און א בולי, דאָס האָט ...

דעמן! דער רימון איז פיינע נייעס! א קוש פּער וואָרט!

דער לייק איז פאר די וועלכע האבן פארשטאנען יואב'ס בויכווייטאג. אגב. הרב יואב שליט"א. דאס ווארט פליך און פליכעוואטע (פאר באלדנעסס) שטאמט פון פויליש. ממילא איז עס גארנישט מער מיוחס (אלס אריגינאל אידיש) ווי ..."באלד/נעסס"... אויף ענגליש. הוא אשר דיברתי. הגם ס'באלאנגט נישט דא אין דעם אשכו...

"אבער בנט איז דאך באלד , ער האט נישט קיין האר, איז וויאזוי גיט ער זיך אן עצה? דער ארטיקל - m שיינע אשכולות, טיכטיגער , א דאנק. אגב, לכל מאן דבעי למידע: אידיש קומט אַריין מיט אַביסל זאַפט אין דער וועלט פון קרחת. פּליכעוואַטע (bald). דער פּליכעוואַטער, דער פּליך (bald man). דער פּליך (baldness)....

קודם איך האב עס נישט געשריבן..... יעצט ווי זעסטו אז ער ווייסט נישט וואס ער רעדט? און פארוואס האלטסטו אז עדעמס איז יא גוט? איך זע עדעמס ווי נאך א פאליטישאן וואס גייט גארנישט טוען. איז שוין אין די פאליטישע סיסטעם יארן לאנג, שוין אנגעקניפט מיט די וועלכע ער איז שולדיג, און גרייט ווייטער צו געבן וויכטיג...

גענומען פון דא און מ'לאזט נישט זיין ארעם פּראָבלעם? דער גאַנצער יענגאיזם פון קאָפּ ביזן קנעכל איז א הייס שטיק לצנות. כ'וועל דעם צדיק אָפּגעבן מיין שטימע, בלי־נדר, ווען ער לויפט פאַר פּורים־רב. כ'בין איינשטימיג אַז די שטאָט דאַרף א תיקון גדול. די ישועה, לפענ"ד, גייט אָבער נישט קומען מיטן אַריינ...

ווער ס'איז דאָ איינשטימיג מיט יאָסל'ן, דער גייט אַריין אינעם גרויסן איינמאָליגן גורל צו געווינען א קוואָדער געבענטשט באַזונדער דורך דריי פון די לעצט-פאַרבליבענע צדיקי הדור. דער קוואָדער קומט פאַרמאַכט אין א גאָר הערליכן פּיצי זיפּלאַק. האב׳יך א חקירה. גייט דער קוואָדער אריין אין כלל פון ״צדיקוואַרג...

גאָלעבּראָדניק|עס — א איד א מְגוּלָּח/ פרייער איד דארף עס נישט זיין גאלעגבארדניק, ד.ה. א "געגאלטע" "בארד"? דאַרף? וואָס ווייס איך! גאָלעבּראָדע/גאָלעבּראָדניק, דאָס איז אַלץ וואָס איך ווייס. ווי ס'איז די קעיס מיט פילע אַנדערע ווערטער האָט מען ליידער מיט מיר זיך נישט שואל עצה געו...

האבן מיר עס אדורךגעליינט היינטיגען שבת נאכמיטאג ביים מקיים זיין דעם והשנה משובחת, און כ'האב שיעור נישט אויפגעוועקט יעדעם מרוב צחוק... די פענע, דער שפראך, דער מח פונעם בחור, טאטע, אייזן געוואלדיג איך גלייב אז אסאך פון אנשי שלומינו דא אין שטיבל טרעפן זיך אין דעם ארטיקל דאס פלאץ. דערמאנונג זיך גירסא ד...

יואב outdid himself. כ'האב נאך אין מיין לעבן נישט געליינט אזוינס. איך וואלט געהייערט יואב אלץ מיין פיסכילאג. ער קריכט אריין אין די מח פון א מענטש און פארשטייט עקזעקטלי וואס מאכט אים טיק'ן.... די קערעקטערס פון גרינער יצר טוב זענען צו לאכן און צו וויינען. די דיאלאגס צווישן זיי איז אזוי פינקטליך און א...

און ספר שמירת שבת כהלכתה לגבי השמעות קול , פסק'נט ער אז מען מעג יא פייפן מיט די מויל שבת און עס הייסט נישט השמעות קול, פון דעם וואלט מען געקענט ארויסדרינגען אז אין וואכן טעג מעג מען זיכער פייפן לאו דווקא. דער גיהנום איז דאָך אָפּגעשפּאַרט דורכאויס שבת, און לכאורה איז נישט שייך הייס אָדער קאַלט צו מ...

דער דאָזיגער אשכול איז געווידמעט פאַרן ערשטן קאַפּיטל אין דער דערציילונג ”דער גרינער יצר-טוב!“ דער עולם איז מכובד זיך צו שטעלן פאָרנט פונעם מייק, און זיך נעמען זאָגן מבינות. מ'קען דאָ איבערלאָזן קאָמענטאַרן, הערות, והארות, און זיכער אַזוי הויפנס מיט קריטיק — "[שרייב נישט קיין אומאיידעלע ווערטער...

דער גרינער יצר-טוב גלאָסאַר - ערשטער קאַפּיטל וְאֶל הַיְּהוּדִים כִּכְתָבָם וְכִלְשׁוֹנָם "רבי הונא בשם בר קפרא אמר, בזכות ארבעה דברים נגאלו ישראל ממצרים: שלא שינו את שמם, ולא שינו את לשונם, וכו'" (שיר השירים רבה פ"ד וכן בויקרא רבה פרשה ל"ב). אויס|דריבל|ען (-גע-ט) — ...

שכח פאַרן אַרויפשלעפּּן די פּאָעמע. אז איך לייען זי איצט איבער, שיינט מיר אַז ר' שלום בערגער באַציט זיך צו דער gun violence עפּידעמיע אין אַמעריקע. תפילה מיינט מען די טרויעריג-באַרימטע פראַזע Thoughts and Prayers. די רעאַקציע פון קאָנסערוואַטיוון אַנשטאָט פּראָבירן אָפּצושטעלן דעם פּאָגראָם. בסך הכל...

מי אני האט געשריבן:דאס וואס רעלף וואָלדאָ עמערסאן האט געשריבן קען אפשר אויך נוגע זיין צום טעזע/שמועס:

Emerson.jpg

דערמאַנט מיך פון חיים נחמן ביאליק'ס "גילוי וכיסוי בלשון."