פארוואס גויאישע חכמים מאכען כסדר טעותים

[גדליה]

כ'האב זיך געקלערט צו מיך אז דא אויף קאווע שטיבעל רעדט מען אסאך וועגען טעותים וואס סייענטיסטען מיט עקעדעמיקער מאכען, האב איך זיך מתבונן געווען פארוואס טאקע קומט זיי זאלען מאכען אזאלכע נארישע טעותים ממש אזויפיל ס'האט נישט קיין ברעג.
איז אזוי, די זאך פון א טעות קען זיין צוויי סיבות: אז א מענטש איז זיך טועה, ער גייט אויף א קרומע וועג, און ער טייטשט נישט אפ ריכטיג א זאך, אדער קען זיין אז זיין מוח פארמאגט נישט די גיטע אינפארמאציע, און עס פעלט עם חסרון ידיעה, כאטשיג וואס ער טייטשט ריכטיג אפ די זאך.
יעצט די צוויי פראבלעמען איז נאר שייך ביי א גויאישע חכם, וואס ער איז נעבעך ממשש כעיור באפילה, און סיי ער קען זיך טועה זיין מיט הבנה, און סיי ער קען זיך טועה זיין אז ער ווייסט נישט אלעס, אדער זייער ווייניג.
לעומת זה א אידישע חכם, וואס ער לערענט די תורה הק', און ער טוהט אלעס דורך מיט די העכערע בליק פון א עהרליכע יוד, ביי עם איז נישט שייך קיין טעות.
פארוואס? קודם כל א יוד וואס לערענט תורה ביגיעה כל ימיו ווערט זיין מוח אויסגערייניגט און אויסגעלייטערט און ער פארשטייט אלעס אויף די טיפסטע אופן וואס איז שייך. במילא די ערשטע טעות איז נישט דא.
צווייטענס, א עהרליכע יוד א גדול בתורה האט ביי זיך אין קאפ אלע אינפארמאציע וואס איז שייך צו וויסען, ווי באלד די תורה איז כולל אין זיך אלע אלע חכמות פון די גאנצע וועלט, און אלע ידיעות וואס איז שייך צו וויסען, במילא פאלט אויך אוועק די צווייטע טעם פאר א טעות.
פארדעם זעהט מען אז סייענטיסטען מאכען טעותים, און זיי ציען צוריק פון זאכען וואס זיי האבען געזאגט פריער, אדער זיי עקשנ'ען זיך ביי זאכען כאטשיג ס'איז א טעות, ווייל זיי זענען פון די נעבעכדיגע חכמים וואס טוען אלץ דורעך מיט די אייגענע שכל, און פארדעם זענען זיי עלול צו מאכען א טעות.
מה שאין כן א גדול בישראל, א רב, א פוסק, א ראשון, א אחרון, כל שכן א תנא צו א אמורא, מאכט קיינמאל נישט קיין טעות, ווייל ער ווייסט שוין אלעס און ער קען שוין אלעס.
איי מיר זעען דאך יא אמאל אז א גדול מאכט א טעות?
די תירוץ איז אז זענען היינטיגע צייטען זייער נעבעכדיג, און אונז האמער נישט די קלארקייט פון אמאל, פארדעם דאכט זיך כאילו ס'איז דא קשיות מיט טעותים.
פארדעם זעען מיר אז אויף יעדע קשיא און סתירה און רמב"ם, צו אין גמרא, צו אין תוספות, צו אין שולחן ערוך, איז דא צענדליגע תירוצים, גג על גג, הערליך מיושב און אלץ פארענטפערט. ווייל ווי געזאגט די אלע טעותים איז נאר אחוזת עינים, ווען באמת קען מען אויף יעדע קשיא אויף רמב"ם טרעפען אין די ספר המפתח הונדרעטער תירוצים.
מיט דעם איז אויך זייער גוט מיושב פארוואס די סייענטיסטען, אויב כאפט מען זיי ביי א קלארע טעות, האבען זיי נישט קיין ברירה, נאר זיי ציען צוריק פון די טעות, ווייל זיי האבען נישט די עדווענטעזש פון וויסען אלעס און פארשטיין אלעס די בעסטע וואס איז שייך, במילא האבען זיי נישט קיין תירוצים אויף די קשיות און פארדעם קומען זיי אויף יעדע טאג מיט נייע מהלכים און חידושים.
דאס איז אויך איינע פון די טעמים פארוואס א עהרליכע יוד האט נישט קיין קשיות, ווייל קשיות קומט פון א נעבעכדיגע פלאץ פון נישט וויסען און נישט פארשטיין אלעס, און א עהרליכע יוד פארשטייט אלעס און ער ווייסט אלעס און ער קען אלעס, ובשם ה' נעשה ונצליח.