חסידיש-געמאכטע אפיקורסים

[העניך]

כ'וויל רעדן פון א נושא וואס איז האקל, אבער דאך גאר וויכטיג אויסצושמועסן. עס איז א נושא וואס מענטשן האבן מורא צו בארירן, מ'ציטערט בכלל צו דערמאנען די פאקטן, אבער דער מציאות מוז געזאגט ווערן, און דא אויף קאווע שטיבל מוז מען עס אויסשמועסן.

אפיקורסות.

יארן לאנג איז אנגענומען אז אמאליגע אפיקורסים זענען געווען כופרים און היינט זענען בלויז דא בעלי תאווה. דאס איז א וועג פון אראפווארפן פון אונז דעם אחריות צו טיף אריינקלערן אין דעם ענין, און טראכטן צי מאמינים האבן נישט אפשר עפעס אן אויפגאבע צו העלפן אידן בלייבן ביי דער אמונה. אויב זאל מען מודה זיין אז אפיקורסים וואס דרייען זיך צווישן אונז האבן לעגיטימע פראגעס און ספיקות ברענגט דאס תיכף אן אחריות פאר מאמינים צו ענטפערן אויף די פראגעס, און מסביר זיין פארוואס מ'קען דאך בלייבן ביי דער אמונה. עס איז פיל גרינגער זיך אפצושאקלען פון די ערנסטע אחריות'ן וואס מיר פארמאגן, געבן א פאכע מיט דער האנט און שרייען אז אפיקורסים זענען בעלי תאווה, און עס האט גארנישט מיט אונז.

כאטש מ'רעדט נאכנישט דערפון אפן, איז אבער קלאר אז עס זענען דא הונדערטער – אויב נישט טויזנטער – אפיקורסים וואס דרייען זיך ארום צווישן אונז. מ'הערט מער און מער וועגן היימישע חסידישע יונגעלייט וואס גייען אראפ פון דרך (או-טי-די, בלשונם), אמאל מיט דער משפחה און אמאל אן. פון זיי איז אוממעגליך זיך צו פארהוילן, ווייל עס נעמט אריין משפחות, גיטין, און א שטורעם אויף דער גאס. אבער די אפיקורסים וואס בלייבן צווישן אונז, אנגעטון מיט די שמונה בגדים און פירן ווייטער א חרדיש לעבן כאילו לא היה, מאכן נישט קיין ווינט און קיין שטורעם, און אויב מ'איז אומבאקוועם מיט'ן רעדן דערוועגן אדער טון עפעס דערוועגן קען מען זיך פארהוילן פון די פאקטן.

עס זענען פאראן שוטים וואס אויב האבן זיי א חשד אויף איינעם אז ער איז נישט קיין מאמין וועלן זיי אים פרובירן צו דערגיין די יארן, ווי כאילו דאס וועט אים צוריקברענגען די אמונה. אנשטאט זיך פרייען אז יענער איז שטיל, האט ווייטער ליב זיין ווייב און קינדער, צעברעכט נישט זיין משפחה, וועלן זיי גיין און חרוב מאכן וואס זיי קענען נאר. אדרבה, אויב אידישקייט און משפחה-לעבן גייט דיר אן, זיי יענעם מחזק און העלף אים ארויס אז זיין לעבן זאל זיין ווי מער באקוועם – ווייל אז דו וועסט אים נאך מער דערשטיקן זענען דא גרעסערע שאנסן אז זיין משפחה וועט ח"ו צעבראכן ווערן. אבער פאר אונז ווי א כלל בלייבט יא איבער צו טראכטן פארוואס דאס געשעט. פארוואס הערט מען וועגן אונזערע בעסטע און שענסטע וואס פארלירן די אמונה?

און נאכאמאל, אונזער שמועס דא איז נאכדעם וואס מיר אנערקענען אז נישט יעדער וואס פארלירט די אמונה איז א בעל תאווה. עס זענען פאראן אזעלכע אויך, אבער דער לומד'ישער מחבר ספרים וואס איך קען וואס איז שוין אן אפיקורס פאר צען יאר האט נאך אין זיין לעבן נישט געטון קיין עבירה. דאס זעלבע דער איידעלער מגיד שיעור און בריליאנטענעם ביזנעסמאן וועמען איך קען זענען מער אריינגעטון אין תורה און ביזנעס ווי "פארדינען" א שטיקל טרפות פון זייער כפירה.

איך וויל נישט דא אריינגיין אין קושיות און ספיקות וואס ברענגען צו כפירה, נאר בלויז מאכן איין אבזערוואציע איבער דעם ענין וואס מ'דארף נעמען צום הארץ. אין מיינע שמועסן מיט ליטווישע אידן שטעלט זיך ארויס אז ביי זיי הערט מען פיל ווייניגער וועגן פרומע חרדישע יונגע מענטשן וואס פארלירן גענצליך די אמונה. איך רעד נישט דא פון מענטשן וואס ווערן אפיציעל או-טי-די, וואס איך ווייס נישט צי דער פענאמען איז שטערקער ביי חסידים צי ביי די ליטווישע. כ'רעד פון חרדישע מענטשן מן השורה, בני תורה און ביזנעסלייט מיט משפחות, וואס הערן אויף צו גלייבן אין דער תורה. פון אזעלכע זענען דא מער אין דער חסידישער וועלט ווי אין דער ליטווישער.

אין אלגעמיין זענען די ליטווישע פונקט אזוי פרום ווי חסידים, זייער אינטעליגענץ איז גארנישט ווייניגער ווי אונזער, און די קושיות און ספיקות וואס חסידישע אפיקורסים טראכטן זענען פונקט אזוי נוגע ליטווישע. טא, וואס ברענגט דעם חסיד צוצוקומען צו לייקענען תורה און אידישקייט ווען דער ליטוואק קומט ווייניגער אן ביז אהין?

איך מיין אז דער תירוץ איז ווי פאלגנד. צווישן לעבן מיט פולקאמער תמימות ביז גענצליכער כפירה זענען פאראן גאר אסאך שטאפלען. מ'קען האבן ספיקות אין רבי'ס, מ'קען לייקענען אין חסידות, מ'קען צווייפלען אין חרדיזם, מ'קען כופר זיין אין זוהר און קבלה, מ'קען גלייבן אין עוואלוציע, מ'קען קריכן צו סליפקין, מאדערן ארטאדאקס, וכו'. נישט יעדער אינטעליגענטער מענטש איז פארנומען מיט'ן קריכן אין עניני אמונה – עס זענען דא אסאך קלוגע מענטשן וואס זענען באקוועם מיט וואו זיי שטייען, און זענען נישט אינטערעסירט צו גרובלען טיפער און טיפער. די פראגע צי עפעס איז אמת צי נישט איז געווענליך א פראגע וואס איז נוגע למעשה – אפילו נאר במחשבה. אויב איז עס נישט נוגע, קריכט מען נישט אהין.

יעצט לאמיר פארשטיין וואס געשעט ווען א ליטוואק'ס נשמה פאנגט אים אן נאגן ביים הארץ אז נישט אלעס וואס מ'פארקויפט ביי אונז איז אמת. ער פאנגט אן כאפן אז אסאך פון אונזערע באגרעניצונגען זענען באזירט אויף טעותים, נאאיוויטעט און שקר. עס שטערט אים, עס ווייטאגט אים, און ער נעמט זיך גרובלען צו פארשטיין וואס איז יא אמת און וואס נישט. פיין, ער זעט איין אז מ'מעג יא גלייבן אין עוואלוציע, מ'דארף נישט זיין אזוי אינגאנצן פארגלייבט אין קבלה, און זיין מחשבה-וועלט לייכט אויף. פלוצלינג איז זיין לעבן שוין נישט אזוי ענג, זיין קאפ איז אים ברייטער, און ער קען נאכלאזן פון זאכן וואס לייגן זיך אים שוין נישט אויפ'ן שכל. אז דאס לעבן איז אים באקוועמער געווארן בלייבט ער שטיין דארטן, און גייט נישט ווייטער.

אבער וואס געשעט ווען דער חסיד פאנגט אן ווערן געפלאגט מיט ספיקות איבער דעם חרדיש לעבן? די רגע וואס ער דרוקט נאר אויס איין ווארט סקעפטיציזם אויף א געזעלשאפטליכער נארישקייט ווערט ער תיכף אפגעשטעמפלט אן "אויפגעקלערטער". אז ער גייט א טריט ווייטער איז ער א ציוני, און ווען ער קומט אזש צו צווייפלען אז עס זענען היינט דא בעלי רוח הקודש איז ער שוין אן "אפיקורס". ביי ליטווישע זענען אויך דא שמאלקעפיגע מענטשן וואס וועלן זיך ווארפן מיט אזעלכע טערמינען ווי "אפיקורס" – אבער נאר ביי חסידים איז עס פולקאם איינגעבאקן ווי אן אינטעגראלער חלק פון דעם געדאנקענגאנג.

דער ליטוואק וועט פיל לייכטער טרעפן א באקוועמען ארט אין אידישקייט וואס איז מקובל פאר'ן שכל. דער חסיד – אין דער רגע וואס ער איז איין טראפ ארויס פון דעם נארמאטיוון מהלך מוז ער תיכף זיין א מאראנא, אן "אנוס", און באהאלטן פון יעדן וואס ער האלט באמת. דאס זיין אן אנוס איז זייער פיינפול, און ברענגט נאר אז דער מענטש זאל נישט טרעפן זיין ארט אין אידישקייט. דאס וועט אים אדער איר פירן ווייטער צו קלעטערן און גרובלען און אנקומען ביז'ן ווערן אן אפיקורס ממש.

עס זענען דא וואס מאכן אוועק די וואס האבן ספיקות מיט דער טענה אז עס קומט נאר פון ווייטאג. צו זאגן אזוי איז אראגאנט און רשעות'דיג, ווי כאילו זיי האבן די רעכט און פעאיגקייט צו דערקלערן אז יענעמ'ס ספיקות זענען נישט לעגיטים. אבער עס איז דא אן אמת אין דער טענה, נישט ווייל די ספיקות זענען נישט לעגיטים, נאר ווייל אויב אידישקייט וואלט אים באקוועם געווען אויף א פריערדיגן שטאפל וואלט ער מעגליך קיינמאל נישט אנגעקומען צו גרובלען ביז די יסודות ממש. יא, די ווייטאג פון אפשפעטן און טעראריזירן יעדן וואס טראכט נאר אביסעלע אנדערש ברענגט כפירה. נישט כפירה וואס מיר קענען אוועקמאכן און אפשפעטן, נאר כפירה וואס וואלט געקענט פארמיטן ווערן אויב מ'וואלט ערלויבט עטוואס בויגזאמקייט אין אונזער געזעלשאפט, און געלאזט מענטשן זיין אביסל אנדערש און זיך אנדערש אויסדרוקן.

מאמינים דארפן פרובירן צו זען אז מענטשן זאלן נישט ווערן קיין אפיקורסים, בפרט ווען מ'רעדט פון די אייגענע ברודער אין איין גרויסער געזעלשאפט. די וואס האלטן אז זיי קענען העלפן מיט מוכיח זיין אמונה דארפן טון זייער חלק, די וואס האלטן אז זיי קענען העלפן אמונה דורך מאכן אידישקייט געשמאק דארפן אוודאי עוסק זיין אין דעם. אבער ווי א געזעלשאפט מוזן מיר אנהויבן אנערקענען דעם רעכט פון מענטשן צו זיין ברייטער און מער אויפגעקלערט. נישט יעדע דעה וואס יעדער האלט מוז דיר געפעלן, און ס'איז גארנישט אז יענער האלט אנדערש. מיט'ן טשעפען און רודפ'ן יעדן וואס זאגט א ווארט אנדערש ווי דעם אפיציעלן נאראטיוו באשאפן מיר אפיקורסים מיט אונזערע אייגענע הענט.

[דער געוואגטער יונגעל]

פיינפול ריכטיג! כ'מיין ליטוואק האט שוין בארירט די טעמע.

איז שייך צו קענען העלפן יענעם אלץ א געזעלשאפט און דאך צוברעכן און אויסרייסן די סארט געזעלשאפט תוצאות?

[העניך]

איך פארשטיי נישט דיין פראגע.

[דער געוואגטער יונגעל]

זאגסטו נישט אז 'געזעלשאפט' איז א דיירעקטע מקור צום פראבלעם? דאן איז נישט לכאורה די עצה צו צוברעכן די געזעלשאפטליכע לעבן, און לעבן מער א איינזאמערע אייגן לעבן לכה"פ כהליטאים?

ווי כ'פארשטיי פון דיר איז, אז "מען זאל ווייטער פארבלייבן אלץ א געזעלשאפט און פרובירן זיך ארויסהעלפן אז דער חבר זאל נישט פאלן". איז נישט דער 'געזעלשאפט' די פראבלעם גופא?

פארשטיי איך ראנג?

[moshav zekeinim]

.

[berlbalaguleh]

געוואלדיג: ייש"כ. די לייק איז פאר'ן מעקן זיינע דברי נאצה וכפירה...!

[נולד מאוחר]

העניך, כמיין די טרייבסט היפש איבער , סאיז כמעט נישט דא קיין חסידישע אפיקורסים אז מזאל אפי מאכן א שמועס דערוועגן

[מור וקציעה]

אין אלגעמיין זענען די ליטווישע פונקט אזוי פרום ווי חסידים, זייער אינטעליגענץ איז גארנישט ווייניגער ווי אונזער, און די קושיות און ספיקות וואס חסידישע אפיקורסים טראכטן זענען פונקט אזוי נוגע ליטווישע. טא, וואס ברענגט דעם חסיד צוצוקומען צו לייקענען תורה און אידישקייט ווען דער ליטוואק קומט ווייניגער אן ביז אהין?

יעצט לאמיר פארשטיין וואס געשעט ווען א ליטוואק'ס נשמה פאנגט אים אן נאגן ביים הארץ אז נישט אלעס וואס מ'פארקויפט ביי אונז איז אמת. ער פאנגט אן כאפן אז אסאך פון אונזערע באגרעניצונגען זענען באזירט אויף טעותים, נאאיוויטעט און שקר. עס שטערט אים, עס ווייטאגט אים, און ער נעמט זיך גרובלען צו פארשטיין וואס איז יא אמת און וואס נישט. פיין, ער זעט איין אז מ'מעג יא גלייבן אין עוואלוציע, מ'דארף נישט זיין אזוי אינגאנצן פארגלייבט אין קבלה, און זיין מחשבה-וועלט לייכט אויף. פלוצלינג איז זיין לעבן שוין נישט אזוי ענג, זיין קאפ איז אים ברייטער, און ער קען נאכלאזן פון זאכן וואס לייגן זיך אים שוין נישט אויפ'ן שכל. אז דאס לעבן איז אים באקוועמער געווארן בלייבט ער שטיין דארטן, און גייט נישט ווייטער.

אבער וואס געשעט ווען דער חסיד פאנגט אן ווערן געפלאגט מיט ספיקות איבער דעם חרדיש לעבן? די רגע וואס ער דרוקט נאר אויס איין ווארט סקעפטיציזם אויף א געזעלשאפטליכער נארישקייט ווערט ער תיכף אפגעשטעמפלט אן "אויפגעקלערטער". אז ער גייט א טריט ווייטער איז ער א ציוני, און ווען ער קומט אזש צו צווייפלען אז עס זענען היינט דא בעלי רוח הקודש איז ער שוין אן "אפיקורס". ביי ליטווישע זענען אויך דא שמאלקעפיגע מענטשן וואס וועלן זיך ווארפן מיט אזעלכע טערמינען ווי "אפיקורס" – אבער נאר ביי חסידים איז עס פולקאם איינגעבאקן ווי אן אינטעגראלער חלק פון דעם געדאנקענגאנג.

דער ליטוואק וועט פיל לייכטער טרעפן א באקוועמען ארט אין אידישקייט וואס איז מקובל פאר'ן שכל. דער חסיד – אין דער רגע וואס ער איז איין טראפ ארויס פון דעם נארמאטיוון מהלך מוז ער תיכף זיין א מאראנא, אן "אנוס", און באהאלטן פון יעדן וואס ער האלט באמת. דאס זיין אן אנוס איז זייער פיינפול, און ברענגט נאר אז דער מענטש זאל נישט טרעפן זיין ארט אין אידישקייט. דאס וועט אים אדער איר פירן ווייטער צו קלעטערן און גרובלען און אנקומען ביז'ן ווערן אן אפיקורס ממש.

זייער שיין א גרויסען דאנק


אויב איז עס ריכטיג אז ביי חסידים איז דא העכערע פראצענטען פון יונגעלייט וואס צווייפלען אין די יסודות האמונה, איז עס לכאורה נישט ווייל ביי ליטאים איז דא מער טאלעראנץ אדער ברייטקייט,

אדרבה, ליטאים זענען בד''כ מער פאנאטיש און דוגמאטיש און איינער וואס צווייפלט אין די השקפה אדער דעת תורה ווערט באזייטיגט אסאך שנעלער

משא''כ ביי חסידים קענט איר גרינגער טרעפען אפענע ציניקער/לצים/אויפגעקלערטע וואס זענען חשובע מענטשען (דוגמת המגיה הידוע פונם אומאפהעניגען זשורנאל, שטייצעך איך קען נישט אויסרעכענען די אומצאליגע נעמען וואס קומען גראד ארויף אויפן געדאנק אין א פובליק פורום)

לדעתי האט עס אביסעל צוטוהן מיט דעם וואס דער חסיד [פון סיי וועלכע קרייז] איז על כרחך מער ציניש פון אנהויב אׇן צוליב די היפאקראטיע פון זייערע אדמו''רים וואס לעבן אין לוקסוס, אויסגעצאלטע הייזער פאר די קינדער און אייניקלעך, לויפן פון וואקאציע צו וואקאציע, גאראנטירטע אינקומס וכו' בשעת ווען דער חסיד בד''כ מוטשעט זיך דורך שטופען דעם חודש,

משא''כ ביי די ליטאים לעבען נישט זייערע גדולים אין גרויס רייכקייט און לוקסוס מער ווי עווריזש מענטשען עכ''פ נישט אפען

[berlbalaguleh]

מור וקציעה: מיט די ערשטע העלפט פון דיין תגובה ביניך מסכים 100%. אבער די צווייטע העלפט וואו דו ברענגסט סיבות וטעמים פארוואס חסיד'ישע אידן זענען בדרך כלל מער ציניש ווייל זיי קוקן צו ווי די אדמורי"ם און זייערע קינדער לעבן אין לוקסוס און די פשוטי עם מוטשען זיך מיט'ן טאג טעגליכן לעבן. וויל איך דיר זאגן אז דאס איז א דזשענעראלייזעישן. ווייל דער רבי צו וועם איך קער מיך אן האט נישט קיין טראפ לוקסוס אין זיין דירה. און זיינע קינדער וואוינען אלע אין געדונגענע דירות. קיין איינציגער האט נישט זיין אייגן הויז. ביי מיין רעבי'ן אין דיינינג רום איז שוין דא די זעלבע לייטינג פיקטשער פאר מער ווי פערציג יאר. און איך גיי זייער אפט ארויף אין זיין דירה. און ווען ער האט אמל אפגעקויפט אן אלטן קעדילעק פון א שכן, וואס יענער האט שוין געהאלטן ביי אוועקווארפן, האט ער אייביג געזאגט...מה יאמרו הבריות. איך, די רבי פארט מיט א קעדדי...! היינט האט ער א פשוט'ע מיני ווען וואס דער גבאי דרייווט...מער וויל איך נישט זאגן מפני חשש גילוי...ממילא קענמען נישט מאכן א סטעיטמענט אז אלע רעבעס לעבן אין לוקסוס...יא. זיכער געוויסע העיליגע רעבעס (וועלכע וועיסן קעינמאל גארנישט)...אבער די עכטע מנהיגי הדור לעבן בכלל נישט אין לוקסוס...!

[מור וקציעה]

טאקע וועגען דעם איז ידידינו ר' בערל געבליבען שטארק אין די עיקרי אמונה ב''ה

איך רעד באופן כללי און פון די גרויסע פירמעס (א שטייגער ווי צאנז סקווירא בעלזא סאטמר וכו')

[זבולון]

האסט אראפ געלייגט א הנחה אז עס געשעהט מער ביי חסידים ווי ביי נישט-חסידים, איך ווייס נישט אויב עס איז ריכטיג, און איך וועל נישט ווערן קאנווינסד בעפאר דו וועלסט נישט נעמען אן אויסגעהאלטענע סורוועי, וואס איז אוממעגליך. ווארשיינליך זייענדיג א חסיד שטויסטו זיך אן מער אין חסידים.

אזוי צו אזוי, דיין פונקט איז אייביג ריכטיג. טערארעזירן טאר מען קיינמאל, און נישט נאר ווייל עס וועט נישט העלפן אדער גאר קאליע מאכן, נאר בעיקר ווייל מען טאר נישט טערארעזירן אנדערע. ספיקות און קושיות מוז אייביג זיין לעגעטים.

בכלל, כדי צו מגדיר זיין איינעם אלס אן אפיקורוס איז זייער שווער. מ׳ברויך צו זיין א גרויסער אפיקורוס צו קענען פונקטליך ארויסהאבן די הגדרה פון אן אפיקורוס. וואס דארפן מיר זיך פאטשקען אין שמוץ?

ווען די מאמינים וועלן זיין אזעלכע שטארקע און קלארע מאמינים, וועלן מיר קענען זיך נעמען צו די אפיקורסים. ביזדערווייל, האב איך נאכנישט געטראפן קיין מענטשן מיט א פעסט געבויעטע אמונה, און נישט קיין איינער מיט א פעסט געבויעטע כפירה. מיר זענען אלע בני אנוש, מיט אונזערע באגרעניצונגען, און מיר אלע מוטשען זיך מיט קושיות און ספיקות, כל חד וחד לפום דרגא דיליה.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

איך האב אנגערירט דער נקודה דא, און מ'האט מיר אביסל אטאקירט. ס'איז נאך דא וואס אויסצושמועס'ן און איך האב אביסל געשריבען דא אויך

[תורה ומדע]

אלס קומפט וויל מען לערענט נישט גפ"ת אויפן ריכטיגען אוביעקטיווען דרך באופן של הישיבות הק דליטא. ואידך פירושא הוא זיל גמור..

[berlbalaguleh]

זבולון: דו זאגסט צווישן איבעריגע אז צו קענען וויסן אויף זיכער אויב איינער איז אן אפיקורס מוז מען אליינס זיין א גרויסער אפיקורס...
איך האב א פשוט'ע הגדרה פאר אן אפיקורס...(און איך קען עטליכע פערזענליך.)...איינער וועלכער גלייבט נישט אין דרשות ודברי חז"ל. ער טראכט זיך..."מאי אהנו לן רבנן"...ער האט קאנטעמפט (סארי. כ'ווייס נישט דאס אידישע ווארט פאר דעם.) פאר די חכמי התלמוד. ער האלט אז זייערע דרשות זענען איבריג...און זיי געבן גארנישט צו צום דיאלאג...!

[berlbalaguleh]

תורה ומדע: איך האלט אויך אז מ'דארף לערנען גפ"ת מיט א ברייטערן פערספעקטיוו. אבער נישט אין די ליטווישע ישיבות און זייער דרך הלימוד ליגט די לעזונג. נאר די מגידי שיעור און רבי'ס דארפן האבן א ביסל מער וועלטליכע בילדונג. ווי היסטאריע און געאגראפיע און סאציאלע לימודים. און פון דעם קוק ווינקל לערנען פשט אין די גמרא...!

[תורה ומדע]

תורה ומדע: איך האלט אויך אז מ'דארף לערנען גפ"ת מיט א ברייטערן פערספעקטיוו. אבער נישט אין די ליטווישע ישיבות און זייער דרך הלימוד ליגט די לעזונג. נאר די מגידי שיעור און רבי'ס דארפן האבן א ביסל מער וועלטליכע בילדונג. ווי היסטאריע און געאגראפיע און סאציאלע לימודים. און פון דעם קוק ווינקל לערנען פשט אין די גמרא...!

נוסח שטיינזאלץ?

[טאמעוואטע]

לויט וויזוי איך קיק עס אהן איז נישט דא קיין אפיקורסים וואס איז אמאל געווען דאס הייסט איינער וואס גלייבט נישט אין יציאת מיצרים אדער קען דיר אויפווייזן אז די געשעניש פין מן איז קיינמאל געווען, די אלע היינטיגע אזויגעריפענע אפיקורסים האלטן ביי זיראו. לעבן אין די פאפערייען מיט זיין פרוי אז ער איז א ערליכע אינגערמאן איז עים לאנגווייליג געווארן קימט ער ארויף מיט א שפריכווארט או טי די וואס דאס מיינט אין אידיש. די אידישע פארלאנגען זענען מיר צי שווער. אלזאו פאר אזעלכע אינגעלייט קימט נישט אריין עים מקרב זיין אין נישט פארשעמען ווייל זיי זענען פורקי עול

Sent from my SM-N930T using Tapatalk

[mevakesh]

לויט וויזוי איך קיק עס אהן איז נישט דא קיין אפיקורסים וואס איז אמאל געווען דאס הייסט איינער וואס גלייבט נישט אין יציאת מיצרים אדער קען דיר אויפווייזן אז די געשעניש פין מן איז קיינמאל געווען, די אלע היינטיגע אזויגעריפענע אפיקורסים האלטן ביי זיראו. לעבן אין די פאפערייען מיט זיין פרוי אז ער איז א ערליכע אינגערמאן איז עים לאנגווייליג געווארן קימט ער ארויף מיט א שפריכווארט או טי די וואס דאס מיינט אין אידיש. די אידישע פארלאנגען זענען מיר צי שווער. אלזאו פאר אזעלכע אינגעלייט קימט נישט אריין עים מקרב זיין אין נישט פארשעמען ווייל זיי זענען פורקי עול

Sent from my SM-N930T using Tapatalk

עס דערקוויקט די הארץ צו הערן אזעלכע קלארע דיבורים קולע אל השערה כמים קרים על נפש עייפה
ישר כח!

[ביבער]

לויט וויזוי איך קיק עס אהן איז נישט דא קיין אפיקורסים וואס איז אמאל געווען דאס הייסט איינער וואס גלייבט נישט אין יציאת מיצרים אדער קען דיר אויפווייזן אז די געשעניש פין מן איז קיינמאל געווען, די אלע היינטיגע אזויגעריפענע אפיקורסים האלטן ביי זיראו. לעבן אין די פאפערייען מיט זיין פרוי אז ער איז א ערליכע אינגערמאן איז עים לאנגווייליג געווארן קימט ער ארויף מיט א שפריכווארט או טי די וואס דאס מיינט אין אידיש. די אידישע פארלאנגען זענען מיר צי שווער. אלזאו פאר אזעלכע אינגעלייט קימט נישט אריין עים מקרב זיין אין נישט פארשעמען ווייל זיי זענען פורקי עול

Sent from my SM-N930T using Tapatalk

סאיז פשוט אזוי, ווי שווער איז דען צו לערנען גפ"ת אויפן ליטווישן דרך?

[טייערע ברודער]

קומט אויס פון העניך׳ס ווערטער, אז דער ליטווישער מהלך איז מער שכל׳דיג ווי דער חסידישער מהלך, און דערפאר פארלירען ווייניגער ליטווישער זייערער אמונה.
I care to differ.

Sent from my LG-H525n using Tapatalk

[פרייוויליג]

@ראובן האט שוין אנגערירט די נקודה פונעם פותח האשכול מיט א געוואלדיגע בהירות - ליין דא

@זבולון האט מיך ממש ארויסגעכאפט די ווערטער פון מיין מויל. רוב אפיקורסים וועמען דו באצייכנסט אלס אפיקורס, גייען אפילו נישט אריין אין די קאטעגאריע פון די חזון איש אז 'נעבעך אן אפיקורס איז אויך אן אפיקורס'. צווישן די חסידים קענסטו טרעפן אסאך אזוי ווי דו שרייבסט: "ציניקער/לצים/אויפגעקלערטע". ווער זענען די מערהייט שרייבער דא אויב נישט חסידים. און ווי אויך ווייסט יעדער, אז חסידות איז געבויעט אויף א גאר שארפע עקסטערעמע וועג. נעם א דוגמה די ביהמ"ד אוהל ישרים, וואס אנאנסירט אז זיי גייען נישט מוצא זיין פרויען וואס גייען מיט שייטלעך מיט תקיעות שופר. ווען איך האב דאס געזען האב איך געמיינט איך פאל אראפ. איז דאס תורה? הזאת נעמי? איז דאס די אידישע פאלק וואס ווערט באשריבן אין תנ"ך?

פערציג אוהל ישרים צעטלעך איז די והותר פאר איינעם מיט א שוואכע הארץ איבערצולאזן אלעס אונטער זיך. דאס האט גארנישט מיט אפיקורסות. דאס האט מיט אנגעגעסענע עקסעסיוו none sense וואס לאו כל מוחא סבל דא.

און דאס וואס העניך שרייבט: אז די "וואס מאכן אוועק די וואס האבן ספיקות מיט דער טענה אז עס קומט נאר פון ווייטאג. צו זאגן אזוי איז אראגאנט און רשעות'דיג". איז ריכטיג און אומריכטיג.

עס איז ריכטיג, ווייל עס זענען פארהאנען צאללאזע מענטשן וואס האבן לעגיטימע קשיות, און האט זיי מעגליך יא צוגעפירט צו אפיקורסות, און עס האט גארנישט מיט ווייטאג.

און עס איז אומריכטיג, ווייל נישט יעדער וואס לאזט איבער אידישקייט אדער האט קשיות ווערט אן אפיקורס. קשיות זענען געזונט, טענות זענען געזונט, אבער דאס זענען נאכנישט קיין סמנים פון אפיקורסות. און יא, אסאאך מאל קומען קשיות פון ווייטאג, עין ערך אוהל ישרים. דער מענטש כאפט אליין נישט אסאך מאל מהיכן קשיא זה חי.

[גנדי]

העניך, כמיין די טרייבסט היפש איבער , סאיז כמעט נישט דא קיין חסידישע אפיקורסים אז מזאל אפי מאכן א שמועס דערוועגן

#אונטער-די-קארפעט

[גנדי]

לויט וויזוי איך קיק עס אהן איז נישט דא קיין אפיקורסים וואס איז אמאל געווען דאס הייסט איינער וואס גלייבט נישט אין יציאת מיצרים אדער קען דיר אויפווייזן אז די געשעניש פין מן איז קיינמאל געווען, די אלע היינטיגע אזויגעריפענע אפיקורסים האלטן ביי זיראו. לעבן אין די פאפערייען מיט זיין פרוי אז ער איז א ערליכע אינגערמאן איז עים לאנגווייליג געווארן קימט ער ארויף מיט א שפריכווארט או טי די וואס דאס מיינט אין אידיש. די אידישע פארלאנגען זענען מיר צי שווער. אלזאו פאר אזעלכע אינגעלייט קימט נישט אריין עים מקרב זיין אין נישט פארשעמען ווייל זיי זענען פורקי עול

Sent from my SM-N930T using Tapatalk

יישר כח פאר קאנפירמען דאס וואס העניך שרייבט.

[גנדי]

לויט וויזוי איך קיק עס אהן איז נישט דא קיין אפיקורסים וואס איז אמאל געווען דאס הייסט איינער וואס גלייבט נישט אין יציאת מיצרים אדער קען דיר אויפווייזן אז די געשעניש פין מן איז קיינמאל געווען, די אלע היינטיגע אזויגעריפענע אפיקורסים האלטן ביי זיראו. לעבן אין די פאפערייען מיט זיין פרוי אז ער איז א ערליכע אינגערמאן איז עים לאנגווייליג געווארן קימט ער ארויף מיט א שפריכווארט או טי די וואס דאס מיינט אין אידיש. די אידישע פארלאנגען זענען מיר צי שווער. אלזאו פאר אזעלכע אינגעלייט קימט נישט אריין עים מקרב זיין אין נישט פארשעמען ווייל זיי זענען פורקי עול

Sent from my SM-N930T using Tapatalk

יישר כח פאר קאנפירמען דאס וואס העניך שרייבט.

[העניך]

האסט אראפ געלייגט א הנחה אז עס געשעהט מער ביי חסידים ווי ביי נישט-חסידים, איך ווייס נישט אויב עס איז ריכטיג, און איך וועל נישט ווערן קאנווינסד בעפאר דו וועלסט נישט נעמען אן אויסגעהאלטענע סורוועי, וואס איז אוממעגליך. ווארשיינליך זייענדיג א חסיד שטויסטו זיך אן מער אין חסידים.

ווי כ'האב געשריבן אין דעם ארטיקל איז עס נישט נאר מיין פערזענליכע מיינונג, נאר די מיינונג פון ליטווישע זעלבסט וואס קענען דעם דארטיגן מצב. און יעצט זע איך אז @ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן ממש כדברי אין אן אנדערן אשכול.