ער רעדט ווי א תם
שוין פון די פריערדיגע כיתה האט מען נישט געקענט ענטשיידן, צו ר’ הערשל איז א גוטע רבי, אדער?צו ער איז... נישט שטרענג, אבער אויך נישט... כ’ווייס נישט.
ער האט געהאט קינדער וואס האבן געלערנט ביי אים און האבן אים זייער ליב געהאט, ווייל ער האט געטיילט קענדיס און מתנות, און אויך געגעבן געלט מתנות.
ווידער אנדערע קינדער - נישט יעדער - ממש עטליכע יחידים, האבן אים אזוי פיינט געהאט, סתם אזוי... זיי האבן אפילו נישט געוואלט זאגן פארוואס.
די נעקסטע כיתה וואס גייט אריין צו ר’ הערשל, האט פראבירט אויסצוגעפונען פון ברודערס, קאזינס, חברים’ס ברודערס, וואס ר’ הערשל איז; א גוטע רבי, צו א שטרענגע רבי.
און נאך וואס זיי זענען אריין א וואך צייט אינעם נייעם יאר, און האבן שוין געלערנט ביי ר’ הערשל אין קלאס, האבן זיי שוין געוואוסט.
ער שמייכעלט צו יעדן, און קען זיין שטרענג אויך.
אפאר קינדער האט ער ‘זייער’ ליב... און אסאך קינדער באקומען גוטע זאכן, און פאר די גולם פון קלאס געבט ער גארנישט... פארוואס יא? יעדער האט פיינט די גולם פון די קלאס, אויך ר’ הערשל.
*
מרדכ’לע האט געביסן די ציין פאר אויפרעגעניש, נישט גענוג אז אלע קינדער טשעפענען אים, און אויך דער נייער רבי, האט מען אים נאך חושד געווען אז ער האט גע’גנב’עט. וואס ס’פעלט, האט מרדכ’לע גענומען. אזוי האט מען אפגעמאכט, אן קיין באווייז.און ר’ הערשל האט געזאגט פאר די קינדער, אז ער פארשטייט גוט מרדכי’לע, ווייל ער לערנט נישט, מוז ער פון עפעס אנדערש נעמען זיין הנאה.
מרדכי’לע האט געלעבט אין א משוגענע פרעשור, טאג טעגליך. אויך ווען דער מנהל פלעגט זיך באווייזן ביים קליינעם פענסטערל פונעם קלאס, און קלאפן מיט זיינע האר באוואקסענע לאפעס, האט מרדכי’לע געוואוסט אז ער קומט נישט זאגן קיין גוטע בשורות...
נאך א תקנה וואס איז ‘שטרענג פארבאטן’ אויף אלע קינדער צו טון...
און אויך דאס האט מרדכי’לע געשפירט אז דער מנהל קוקט אויף עהם, און מיינט צו זאגן, ווער וועט דען עובר זיין? מסתמא נישט קיין צווייטער ווי מרדכי’לע און זיינס גלייכן - ליפא’לע - דער גולם פון די אנדערע קלאס...
און אויף דעם האט דער מנהל אויסגעפירט מיט שפיזיגע אויגן און גראבע שטימע; וועמען מ’וועט כאפן נישט אויספאלגן... נו נו... אוי וועט ער באשטראפט ווערן... כ’בין יענעם יונגעל גאר ווייניג מקנא!!!
ר’ הערשל פלעגט אין אזא צייט ווערן דער וואוילער, וואס האט רחמנות אז די קינדער האבן זיך אזוי דערשראקן פונעם מנהל.
און דאס איז געווען גענוג אויסרייד, אז ער האט געעפענט זיין דריטע לעדל, און געטיילט ענימעם נאש - גרויס ווי א בונדל...
ר’ הערשל’ס הארץ פון חסד איז עד לב השמים, פלעגן אלע קינדער זיך קלערן.
ווייל ער פלעגט זאגן; אונזער קלאס זענען וואוילע קינדער, און מ’דארף פאר אונז נישט מאכן קיין תקנות. און דערביי אריינגעריקט פאר יאסעלע דריי ענימעמס... ווייל יאסעלע איז ‘זייער’ וואויל.
*