דער סוד

[שרייבער]

קרעדיט: זאלץ וואסער אויף אידישע וועלט


אזוי ווי איר ווייסט בין איך א חסידי'שער אינגערמאן. מאנכע רופן מיך שוין "אלטערמאן" אבער קיינער פארגעסט נישט אז איך בין א "חסידישער" און איך מאך זיכער מ'זאל וויסן אז איך בין א חסידישער.

איר פרעגט וויאזוי איך מאך זיכער? ניין! נישט ווייל איך שפאציר ארום אויפן פליגער ווען מ'הייסט זיצן, און אויך נישט ווייל איך ווארף ארויס מיין קאווע פון פענסטער פארנדיג אויפן בי קיו אי. דאס האב איך גראדע געזעהן אפאר שחורים טוהן, און א חסיד פירט זיך אנדערש בדרך כלל.
וואס איך טוה יא? איך בין שטאלץ מיט מיין טראגע! איך פאר כסדר אוועק אויף מרחקים, און איך גיי מיט אראפגעלאזטע פיאות און דעם וואלענעם ציצית פון אויבן (נישט אויפן קאפ! און נישט געיל צעשלאכערט... פלעין וואל) און איך האב נישט קיין קליינע רונדיגע גלעזער, און אויך נישט קיין סטעפ אין שיך.

פון די אנדערע זייט בין איך ב"ה פיין וועלקאם ווען איך טרעף מיך מיט ביזנעס מענטשן וואס זענען נישט אידיש, און זיי האבן מיט מיר נישט קיין פראבלעמען, נישט קיין חילוק וויאזוי איך גיי אנגעטוהן וויבאלד איך שטער זיי נישט, נאר אדרבה איך ברענג זיי ביזנעס.

אלס א חסידישער אינגערמאן לעב איך אלס אינטערן שרעק און פאביע אז אויב טוה איך עפעס נישט איידל אדער אוממענטשליך איז דער חטא פון חילול השם עלי ועל צווארי, און איך האב בשו"א נישט קיין כח פאר אזוינע זאכן, דעריבער גיב איך אכט מיט אלע כוחות נישט צו דארפן תשובה טוהן אויף דעם חטא.

שוין! גענוג געווען מיט מיר! אבער ניין, איך וויל דאך צוקומען צו א נקודה איבער דעם שרעקעדיגן און באקאנטן סעלעברישן "סוד".

וועלכע סוד?

די באקאנטע, קאנספיראציע סוד, מיט וואס מיר חסידים טראגן זיך ארום. די סוד וואס מ'לערנט אונז אויס מיט קליפערליך וויאזוי צו האלטן, דער סוד פון דעם חסיד.... איר ווייסט נאך אלס נישט פון וועלכן סוד איך רעד? קען זיין איר זענט נאר סעמי חסידי'ש אדער זענט איר נישט געגאנגען אין חדר געהעריג? וואס איז געווען מיט אייך?

לייענענדיג די מידיא ריספאנד צו די שרעקליכע בלבולים וואס מ'ווארפט אויף אונז ארויף, קומט מיר אלס אקעגן דער פראזע פון " די סיקרעסי" פון די חסידים, ווי למשל אז דער אדער יענער מסור האט געבראכן "די סיקרעסי עקט" אדער די ראטן פארבאנד פון די חסידים, און פארציילט דעם "סוד"...

בין איך דאך א חסיד! און ווען שטייט א צעטל אויפן וואנט אז מ'פעינט דא מאך איך זיכער אז ס'איז נישט קיין ליגנט אדער א טעות... וויל איך דאך אזוי שטארק וויסן וואס איז די סוד? איך בין דאך א חסיד! איך בין דאך בארעכטיגט צו וויסן! איך מיין ווען קוואליפיצירט מען צו דעם סוד?

דריי איך זיך ארום צווישן ידידים, אויך פון די חסידים סעקטע, און איך פרעג יעדעם די שאלה. ווען ביזטו געוואויר געווארן דעם סוד?

זיי קוקן אויף מיר מיט בייז וואונדער. וועלכע סוד?

און איך מעקע אזוי ווי איינער וואס ווייסט שוין האלבוועגס נאר וויל זיך דערמאנען. וואס הייסט וועלכע? די סוד פון חסידים! איך בין פשוט נישט געווען אין חדר יענע טאג ווען מ'האט פארציילט איך האב געהאט א חתונה, און איך בין אנגעקומען שפעט און איך האב עממ....

יעדער ווארפט אויף מיר בליקן ווי איך בין ווען אראפ פון זינען. וואסערע סוד? געוואלד!

משוגע אינגאנצן בין איך נישט גיי איך און איך זעץ מיך אריין אין א שטוב מיט אסאך סאדע וואסער און מיט א שאכטל צוקערלעך, און א ריקליינער צום ליגן דערויף, און איך גיי מיך פרובירן צו דערמאנען ווען האב איך פארפאסט דעם "אזוי גערופענעם סוד".

איך קלער און איך קלער, און איך חלום צוריק, און איך געדענק אז עפעס האט מיין רבי פון כיתה א' געמורמלט אריין אין אויער פאר דעם מנהל. קען זיין דעם "סוד" אבער ניין איך דערמאן זיך אז סך הכל האט אים דער מנהל נאכדעם אריינגעברענגט סופליי'ס פאר זיין פרישטאג יעדן טאג... ער האט לכאורה דאס געבעטן.

אה איך געדענק שוין. ס'איז געווען אין כיתה ה'!!! יא! מיין רבי איז איין טאג אריינגעקומען און אויסגערופן אז היינט גייט מען רעדן פון א נושא וואס איז זייער א וויכטיגע נושא, און יעדער מוז זיין שטארק אויף די וואך, און פונקטליך אויסהערן וואס מ'גייט רעדן...

אה איך וויל מיך נישט פונקט יעצט אויפוועקן, איך קום אן צום "סוד" און איך קאנצענטריר זיך ווייטער, און אה! איך געדענק איך דערמאן זיך, ער האט אנגעהויבן צו רעדן, און ער האט קלאר געזאגט די ווערטער: קינדער איך וויל ענק פארציילן א סוד!

יא! יא! גיי ווייטער, איך דערמאן מיך שוין. . . דאס איזעס! ער רעדט ווייטער... אחח ער זאגט עפעס א תורה יעצט... שוין ער קומט שוין אן צום "סוד"....

שוין ווייטער נישט, ער דערציילט עפעס א סוד וועגן א טריפ וואס מ'גייט האבן אויב מ'פארהערט זיך בלעטער גמרא...

איך טראכט ווייטער איך גיב נישט אויף... איך דערמאן זיך אין ישיבה קטנה האט מען גערעדט פון עפעס א סוד. אבער ניין דאס איז עס זיכער נישט ווייל דער סוד איז געווען עפעס וועגן זיך אריבער ציען אין א נייעם בנין.

בקיצור איך ברעך קאפ.... און איך קען נישט דערגיין פארוואס פונקט איך פון אלע חסידים האב פארפאסט דעם סוד... פארוואס האב איך נישט אויסגעהערט ווען מ'האט דאס פארציילט? און פארוואס וויל מיר קיינער נישט פארציילן דעם סוד?

לאמיך ארויסברענגען מיין נקודה פון אן אנדערן שטאנדפונקט.

איך שמועס מיט איינע פון מיינע ביזנעס באקאנטע, וועלכער ווייסט איבער חסידות אזוי ווי איך ווייס די גאסן אין הייטי. ער ווייסט נאר צוויי זאכן 1. אז מיר האבן אויסגעמעקט די בילד פון הילערי קלינטאן אין א חסידישע צייטונג, וואס לכתחילה האט ער געמיינט ס'איז א אראבישע צייטונג וואס האט געוואלט אפטוהן פאר אמעריקע מיטן אויסמעקן הילערי, און ער איז געוואויר געווארן אז עס איז אונז חסידים וואס האבן אפגעטוהן דעם געמיינהייט. און די 2טע זאך אז אונז האמיר א געוויסן סוד, וואס מיר פראטעקטן מיט אלע כוחות, און ווער עס שטעלט זיך נישט צו דעם באגיסט מען מיט בליטש...

פרעגט ער מיך מסיח לפי תומו. וואס גייט פאר מיט אייך חסידים? פארוואס דארפט איר זיין אזוי סודותפול און זיך אזוי ספראווען מיט די וועלט און זיך שפילן מיט די גויאישע געפילן אונזערע, און האלטן סודות פון אונז? פארוואס טערארעזירט מען יעדן וואס פארציילט אז מ'באגייט זיך אומאיידל מיט די קינדער? אא"וו.

און איך ענטפער:

מר. גראנקאראו (א משל. נישט עכטע נאמען) לאמיך זיין מיט דיר זייער אויפריכטיג. לאמיך דיר פארציילן אביסל איבער דעם גראנדיעזן סוד, פון וואס די רעדסט. אבער בעפאר דעם וויל איך דו זאלסט מיר פארציילן אביסל איבער דיין משפחה. וויפיל געשוויסטער האסטו?

גראנקארו: 1 שוועסטער 1 הינטל מיט 2 קעצלעך

איך: דיינע עלטערן לעבן נאך?

גראנקארו: איך ווייס נישט, איך האב שוין נישט גערעדט צו זיי א לאנגע צייט אונז האמיר א פאמיליע דיספיוט (ביי אונז הייסט דאס א מחלוקה...)

איך: ווער האט אנגעהויבן?

גראנקארו: וואס?

איך: די דיספיוט?

גראנקארו: איך וואלט דיר גערן פארציילט, אבער עס איז עכט נישט ראטזאם, איך זאל רעדן פון פאמיליע "סודות" צו סתם מענטשן.

איך: נישט קיין פראבלעם! דו האסט קינדערלעך?

גראנקארו: יא! א זון

איך: ווי אלט איז ער?

גראנקארו: 28

איך: איז ער חתונה געהאט?

גראנקארו: מר. זאלץ דו פרעגסט צופיל איינצעלהייטן... די ווילסט אפשר זיך משדך זיין מיט מיר?

איך: ניין! לגמרי נישט! ח"ו! איך וויל נאר וויסן!

גראנקארו: איך האב נישט קיין פראבלעם דיר צו פארציילן, אבער דו מיינסט נישט אז ס'איז צופיל צו פרעגן איבער איינעם'ס פאמיליע?

איך: ניין! פארוואס זאלסטו עס האלטן בסוד? דו רייצט מיך סתם אן! דיין זון איז חתונה געהאט אדער נישט?

גראנקארו: (אומגעדולדיג) ער איז געווען חתונה געהאט וכו'.

איך: נאך איין קשי'.

גראנקארו: (קוקט אויפן זייגער) נו גא עהעד!

איך: וויפיל פארדינסטו א יאר?

גראנקארו: מר. זאלץ דו האסט איבערגעצויגן דעם שטריק. סארי איך האב אלס געמיינט ביזט א נארמאלער מענטש...

איך: וואס איז די פראבלעם גראנקארו? איך וויל נאר וויסן!

גראנקארו: וואס קומט דאס אריין אין אונזער שמועס?

בקיצור: איך וויל נישט איבערגיין דעם שמועס פונקטליך, אבער איך האב געפרעגט גראנקארו'ן אסאך פרעזענליכע אינפארמאציע, וועלכע האט אים געמאכט זייער אומבאקוועם און ער האט אמת'דיג נישט געוואוסט וואס אין די וועלט איך וויל פון אים.

און דאן בין איך אנגעקומען צום זעץ ליניע. (פאנטש ליין)

זאג נאר! פארוואס דארפסטו זיך רייצן מיט אנדערע און האלטן סודות???

לאמיך דיר מסביר זיין אונזער סוד! לאמיך דיר פארציילן וואס דא קומט פאר!

מיר חסידים זענען משפחה! מיר זענען ברודער און שוועסטער! מיר האבן זיך ליעב אהבת נפש! אפילו ווען מיר קריגן זיך איז עס נאר א רעזאלט ווייל מיר זענען גוטע ברודער! מיר ווילן לעבן צוזאמען, און ווען פאר איינעם פון אונז גייט ח"ו שלעכט, טוט עס וויי פאר יעדען.

דו פרעגסט פארוואס אונז האמיר זיך ליעב? אה! נישט ווייל אונז האמיר אפגעשמועסט בסוד סודות זיך צו ליעב האבן, נאר ווייל מיר זענען "משפחה"! מיר זענען נאטורליך געבונדן! מיר האבן איין טאטן און מיר ציעהן אונזערע פעדימער צו די שלשה אבות און ארבע אמהות!

דו פרעגסט ווען מיר האבן זיך אנגעהויבן ליב האבן? וועל איך דיך לאדענען צו מיר אין שטוב, און די קענסט כאפן א שמועס מיט מיין צוויי יעריגן, און ער וועט דיר דערקלערן אז ווען ער זעהט עפעס געשעהט ח"ו פאר איימיצן וויל ער קודם זיכער מאכן עס איז נישט משפחה. דאס קומט פון נאטור! און ווען ער זעהט אז א איד פאלט, ווערט ער טרויעריג! נאטורליך!!!

מיר פראטעקטן נישט קיין גענגסטער'ס! מיר פראטעקטן נישט קיין שלעכטע לייט! מיר פראטעקטן נישט קיינעם! מיר האבן א נאטורליכע ליעבשאפט צו אונזער משפחה!

ווען מיר ווייסן אז איינער האט געשעדיגט אדער וויי געטון א קינד פון אונזער קהלה קאמיוניטי אדער סיי וועלכן איד אויף די וועלט, וועלן מיר זיך אננעמען. מיר דארפן נאר וויסן קלאר אז אזוי איז עס געווען! און ווען מיר האבן ספיקות אדער מיר האלטן אז דא איז נישט די מעשה אזוי נאר פארקערט, נעמען מיר זיך ווידער אן פאר אונזער ברודער! עס איז זייער פשוט.

איי פארוואס נעם איך נישט אן דיין שטעלונג, און איך נעם נישט אן אז ווען 12 דזשוראר'ס קומען צוריק מיט א שולדיג אורטייל מיינט עס אויטאמאטיש אז דער באשולדיגטער איז שולדיג. וועל איך דיר פרעגן מר. גראנקארו.

... איז או דזשעי סימפסאן געווען שולדיג אדער נישט?

... איז .. וועלכע האט קלאר געהארגעט איר קינד, מיט אלע קלארע עווידענט'ס מיט א טויטן קינד אין קאר וכו' רח"ל, געווען שולדיג?

איז נעלסאן דער היפאקריט פון קראון הייטס געווען שולדיג?

און דו ביסט מסופק אינעם סיסטעם? ווי איז דיין אמונה אין דיין אייגענעם יוסטיץ?

מיר אלס משפחה מיטגלידער האבן א נאטורליכע נטי' צו וועלן מיינען אז אונזער'ס א ברודער איז גערעכט אפילו ווען מיר ווייסן נישט קיין דעטאלן... כ"ש וכ"ש בן בנו של קל וחומר ווען מיר ווייסן יא!

גראנקארו: גערעכט! איך האב עס נישט אזוי געזעהן, ווייל ביי אונז איז אביסל אנדערש, מיר זענען נישט קיין פאמיליע, מיר האבן זיך יעדער אינזין, און דאס איז אלע.

דאס גאנצע פארוואס איך גרוס דיך אזוי העפליך, און איך באגרוס אזוי העפליך מיינע מיטארבעטער'ס יעדן טאג איז: ווייל איך וויל אויסזעהן מענטשליך (זאגט גראנקארו)

און דאס גאנצע פארוואס איך געב טשעריטי פאר די שפיטאל אין מיין געגנט איז ווייל: זיי האבן "מיר" געטון א טובה ווען איך האב געווארט אין עמערדזשענסי רום און מ'האט מיך אריינגעלאזט פריער.

און די סיבה פארוואס איך האב געגעבן א בוסט פאר מיין שכן נעכטן, איז: ווייל ווען איך וועל דארפן א בוסט איז ער דאך פארט מיין שכן...
עס איז אלעס ארום מיר און איך און מיינס...

(אזוי האט ער געדארפט צו זאגן...)

מיינע טייערע ברודער! טייערע משפחה מיטגלידער! איך האב אייך ליב ווייל איר זענט בני אברהם יצחק ויעקב, נישט ווייל איך בין רעסיסט נאר ווייל איך בין אויך א איד, און נאטורליך האב איך ליעב מיין משפחה.

און וואס מיינט חסיד?

חסיד מיינט נישט "אנהענגער"! עס איז א גרויסער אלוועלטליכער טעות! איך מוז נישט זיין קיין חסיד פון איינעם צו הייסן א חסיד.

חסיד מיינט "ערליך" פרום" און ווען א חסיד באגייט אומרעכט פארשעמט ער דעם כבוד שמים, ווייל ווען א חסיד רעדט א הויך ווארט מאכט דאס די פראנט פעידזשעס פון די צייטונגען ווען אין די זעלבע צייט ווערן באריכטעט ערגעצוואו אין די 340סטע פעידזש איבער מערדער'ס און אנדערע גרויליקע קריים'ס

פארוואס איז אינטערסאנטער ווען א חסיד רעדט הויך אדער שרייט אדער פירט זיך עטוואס נישט ווי עס פאסט, מער ווי מאסן מערדער דא אין אמעריקע.

איר ווייסט פארוואס?

ווייל עס איז נייעס!!!

און אלע אנדערע זענען נעבעך נישט!!!

דערפאר בין איך שטאלץ צו זיין א "חסיד"! א חסיד פון וועם? א חסיד פון הייליגן טאטן אין הימל! און איך ציהל און האף און שטרעב צו זיין א "ערליכער חסיד"!

דאס איז "דער סוד"!

האטס מיר און זייטס מיר
זאלץוואסער