מסעות ד'שש משזר.

[בן אדם]

האסט נישט געכאפט קיין בילד פון די תפילת אנשים? אפשר בין איך דארט?

[שש משזר]

זונטאג פרשת בה"ב.
אונז האבן מחליט געווען אנצוהייבן דעם טאג מיט 'עיר דוד'. גאר אן אלט היסטאריש פלאץ, אפאר טריט אוועק פון הר הבית. דארט האבן ארכיאלאגן אויפגעגראבן א פאלאץ פון אמאל, וואס האט גאנץ מעגליך געדינט די מלכי בית דוד, און זאגאר דוד המלך האט אפשר געוואוינט אין יענעם געגענט - צו גאר הויז. איינער פון די עלסטע אידישע פלעצער אין די היסטאריע בכלל, און אין ארץ ישראל בפרט.

IMG_0074.JPG (126.42 KiB) געזען געווארן 3485 מאל

IMG_0081.JPG (145.86 KiB) געזען געווארן 3485 מאל

IMG_0092.JPG (135.09 KiB) געזען געווארן 3485 מאל

נאכן באטראכטן אלע היסטארישע ארכיאלאגישע ערפינדונגען, זענען מיר אנגעקומען צום 'גולת הכותרת' פון עיר דוד: די שפאציר אין 'נקבת חזקיהו'. דאס איז דער היסטארישער קוואל וואס חזקיהו המלך האט אויסגעפלאסטערט פון מעין השילוח אריין אין ירושלים, בשעת ער האט זיך געראכטן אויפן מלחמה מיט סנחריב מלך אשור. די וועג איז חושך ואפילה, און איז א סכנה אן קיין פלעשלייט. דאס איז א שפאציר אין וואסער פאר אומגעפער פערציג מינוט, וואו דו שטייסט [בעסער געזאגט: שפאצירסט] מיט אן אפענעם מויל טראכטנדיג אז אלס וואס דו זעסט האבן מענטשן אויסגעהאקט פון שטיין מיט זייערע הענט! און דאס איז א לאנגע וועג.

IMG_0118.JPG (125.75 KiB) געזען געווארן 3485 מאל

IMG_0117.JPG (125.7 KiB) געזען געווארן 3485 מאל

ארויסקומענדיג פון נקבת חזקיהו, שטייענדיג לעבן דעם בריכה.

[ראשעקאל]

הערליך!!!

[אבטולמוס]

צו דער געלעגנהייט פון מהדורא שניה וויל איך אויסדרוקן מיין דאנקבארקייט פאר @שש משזר פאר די הערליכע שילדערונגען. כאטש ארץ-ישראל איז נישט פרעמד פאר מיר, זענען די שילדערונגען געווען כמים קרים על נפש עייפה, הן מיט די אינפארמאציע-טיטביצלעך, און הן מיט דער אייגנארטיגער, זיסער און געשמאקער שפראך.

[שש משזר]

אין די מסעות האב איך פארגעסן צוצוצייכענען, אז ארויסקומעדיג פונעם נקבת חזקיהו, האב איך אנגעטראפן א גרופע חיילים וואס זענען אהינגעגאנגען, לכאורה אויף א טור פונקט ווי מיר. און זיי האבן געהערט הסברים פון איינעם - כנראה זייער טור-גייד.

IMG_0148.JPG (132.04 KiB) געזען געווארן 3342 מאל

אויב דאס אלס איז נאכנישט גענוג געווען, זענען מיר נאכדעם געגאנגען אויפן זעלבן וועג וואס - ווי חוקרים טענה'ן - אונזערע עלטערן זענען געגאנגען מיט זייערע קרבנות צום בית המקדש!!! אההה, די הרגשים זענען נישט מעגליך איבערצוגעבן! ס'האט טאקע גע'סרח'עט, אבער די ידיעה אין וואספארא וועג מיר פלאסטערן אונזערע טריט, האט אונז אימיונד פון יעדן שמעק און יעדן בערגל. ס'איז א וועג פון ארום 20-30 מינוט, און מען קען עט-עני-טיים מאכן א יו-טורן און צוריקגיין צום אנהייב פונקט פון עיר דוד.

IMG_0137.JPG (85.25 KiB) געזען געווארן 3342 מאל

בילד געכאפט ביים אנהייב פונעם מסלול.


פון עיר דוד האבן מיר געווענדעט אונזערע טריט קיין אלטשטאט ירושלים. פאשטייט זיך, נישט בעפאר'ן אריינכאפן צו דאווענען נאכאמאל ביים שריד בית מקדשינו - מקום שלא זזה ממנו השכינה לעולם - דער כותל המערבי.

IMG_0054.JPG (140.56 KiB) געזען געווארן 3342 מאל

למעשה זענען מיר געגאנגען ווייטער צום 'גן ארכיאולוגי', וואס איז סטאנציאנירט גלייך לעבן דעם כותל המערבי, אין זייער שטח געפונט זיך נאך א חלק פון כותל המערבי, ווי אויך דער כותל הצפוני. דאס איז גאר אן היסטארישער ארט קוקנדיג אויף דעם שטח - די פלאץ וואו אידן האבן געקויפט קרבנות, געגאנגען אין מקוה, וכו', איידער'ן ארויפגיין אין ביהמ"ק.

IMG_0170.JPG (116.25 KiB) געזען געווארן 3342 מאל

דאס בילד צייכנט אפ וויאזוי ס'האט אויסגעזען דעם מארק פון בהמות פארקויפעריי וכו' איידערן אריינגיין אין ביהמ"ק.
בילד געכאפט ביים אריינגאנג צום גן ארכיאולוגי.


מ'האט געקענט זען קלארערהייט א מקוה וואו ס'געווען צוטיילט אויף צוויי די וועג אריין און ארויס [אז די נכנסים זאלן נישט מטמא זיין די יוצאים].

IMG_0201.JPG (123.98 KiB) געזען געווארן 3342 מאל

[שש משזר]

שש אז דו האסט שוין פארציילט אז דו האסט גענומען בילדער, איז פטור בלא כלום אי אפשר. דו לייגסט אראפ דיינע מאמרים זייער זאפטיג, אבער פארט רעדט א בילד מער ווי טויזענט ווערטער. קענסטו ארויפשטעלן אפאר בילדער?

מורינו הרב @שמעקעדיג, אדאנק דיר האב איך ארויפגעלייגט אפאר מאל בילדער [של"ש פעמים הוה חזקה], און פונקט דו האסט דיך נאכנישט וויסנדיג געמאכט דערפון.

[שש משזר]

נאך איידער די עצם באטראכטן אלעס, איז געווען נאך א שיינע 15 מינוט'יגע ווידעא וואס מ'האמיר געזען, וואו ס'איז קלאר ארויסגעברענגט געווארן וואס דער פלאץ שטעלט מיט זיך פאר, וויאזוי ס'האט אויסגעזען בזמן שביהמ"ק היה קיים, אזוי אז מ'האט באקומען א שטיקל השראה פון בעפאר. אזוי אויך האבן זיי דארט געהאט פארשידענע אנדערע ארכיאלאגישע חפצים, ווי מטבעות א.ד.ג. פון אלע תקופות. אזוי אז מיר האבן שוין געהאט א שטיקל מוזעאום אויך. שפעטער ביים באזוך אין מוזיאון ישראל, וועלן מיר געוואויר ווערן אז מיר האבן געזען ווי א טיפה מן הים...

IMG_0176.JPG (90.95 KiB) געזען געווארן 3294 מאל

IMG_0179.JPG (78.03 KiB) געזען געווארן 3294 מאל

אלטע כלים און מטבעות אין מוזעאום פון 'גן ארכיאולוגיה'.

IMG_0187.JPG (96.22 KiB) געזען געווארן 3294 מאל

א שטיין וואס עס איז אריינגעקריצט דערין 'הכהן הגדול', אינעם מוזעאום.


אין זייער שטח געפונט זיך נאך א חלק פון כותל המערבי,

IMG_0196.JPG (111.8 KiB) געזען געווארן 3294 מאל

IMG_0200.JPG (98.05 KiB) געזען געווארן 3294 מאל

די ארכעאלאגן טענה'ן, אז די גרויסע שטיינער דא, זענען שטיינער פונעם כותל המערבי וואס דער רוימישער מיליטער האט אראפגעווארפן פון שפיץ וואנט.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

און דאס איז די וואנט?! ס'איז גארנישט אזוי פארשימל'ט! מ'האט מיר אלס איינגערעדט נערישקייטען וועגען דער 'אלטע פארשימל'טע וואנט', און איך האב געגלייבט. אפשר זענען אלע אנדערע זאכען אויך נערישקייטען!?

[געוואלדיג]

יישר כח שש,
ליטוואק, פארשימלט? ווער האט דיר דאס איינגערעדט?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

איך האב געהערט פון א איד, נאך די מלחמה פון תשכ"ז האט ער געלערנט אין א געוויסע ישיבה, און ער האט געהאט א צייטונג מיט בילדער פונ'ם כותל. דער ראש ישיבה האט איהם פארגעהאלטען היתכן ער האט א גויישע צייטונג. האט ער געזאגט ער האט געוואלט זען די כותל. האט יענער ראש ישיבה געזאגט (ליידער א ליטוואק, וואס קען איך טוהן?) "דער אלטע פארשימל'טע וואנט?". ער האט תלמידים סאטמארער וואס בארימען זיך מיט די נערישקייט, און ער האט געהאט אריכות ימים. האפעדיג היינט ווייסט ער דער אמת, אבער זייט דעמאלס האבען די קנא'ישע לאגער נאך א גרעסערע נערשיקייט מיט וואס זיך צו פארען.

[שש משזר]

אין א געוויסע שטיין אין כותל המערבי [וואס איז נאר אפן דורך גן ארכיאולוגיה], האבן מיר געזען אריינגעקריצט אידישע אותיות, עפעס ווי דער לשון הפסוק (ישעי' סו, יד): וראיתם ושש לבכם ועצמותם כדשא... הפלא ופלא! כ'האב געכאפט א בילד פון דעם שטיין.

IMG_0189.JPG (105.96 KiB) געזען געווארן 3152 מאל

IMG_0190.JPG (116.04 KiB) געזען געווארן 3152 מאל

IMG_0192.JPG (107.9 KiB) געזען געווארן 3152 מאל

דער שטיין מיטן לשון אריינגעקריצט דערינען [ביים צווייטן בילד איז עס אין צענטער].


אין אמת'ן אריין, וואו דו האסט נאר געקוקט האסטו געטאפט היסטאריע, היסטאריע פון בית המקדש [אנדערש ווי עיר דוד וואס די אמת אונטער דעם איז לוטה בערפל], היסטאריע פון אונזערע אור-עלטערן וואס האבן זיך דארט געדרייט און זיך מקדש געווען בעפאר'ן אריינגיין אין הייליגסטן פלאץ אין דער וועלט.

IMG_0208.JPG (111.04 KiB) געזען געווארן 3152 מאל

IMG_0209.JPG (109.03 KiB) געזען געווארן 3152 מאל

[געוואלדיג]

איי איי איי ר' שש'ל דיינע בילדער דערמאנען מיר נאסטאלאגישע זכרונות פון מיינע באזוכן אין יענע מקומות, און מיינע וואנדערונגען אין די פיסטריט פון אונזערע אבות, מי יתנני ירחי קדם.

[שש משזר]

איך האב פארגעסן אנצומערקן אין די מסעות, אז געוויסע שטיינער וואס זענען דא אין די ווענט, זענען ריזיג גרויס און וועגן אפאר טאן, און די חוקרים מוטשענען זיך עד היום צו פארשטיין וויאזוי זיי האבן געקענט אליינס ארויפלייגן די ריזיגע שטיינער, איבערהויפט ווען ס'איז שוין געווען אפאר שורות פון שטיינער אונטער דעם - א זאך וואס אפילו היינטיגע קרעינס קענען נישט באווייזן צו טון. זיי האבן א הסבר דורך א געוויסע כלי, וויאזוי זיי האבן פרובירט צו שלעפן די ריזיגע שטיינער מיט א גאנצע חכמה, ואכמ"ל. אין גן ארכיאולוגיה האבן זיי געמאכט א רופליקע פון וואס זיי האלטן אלס דער כלי וואס האט געהאט די יכולת צו שלעפן די שטיינער.

עכ"פ דא האב איך בילדער איבער דעם:

IMG_0212.JPG (110.05 KiB) געזען געווארן 3079 מאל

א בילד פון א ריזיגע שטיין ביים עק פונעם כותל המערבי [מערבית צפונית].

IMG_0215.JPG (110.97 KiB) געזען געווארן 3079 מאל

א ריזן שטיין ביים צפון זייט. יעצט האט איר א השגה אינעם ריזיגקייט פון די סארט שטיינער!

IMG_0270.JPG (147.15 KiB) געזען געווארן 3079 מאל

IMG_0256.JPG (147.2 KiB) געזען געווארן 3079 מאל

דער כלי, וואס האט כמדומה געדארפט צו ארויפשטופן די שטיינער אין וואנט אריין.

-----------------------

IMG_0259.JPG (99.71 KiB) געזען געווארן 3079 מאל

היסטארישע אויסשניצונגען און זיילן.

[ראשעקאל]

וואס איז געוועהן די אויפטוה פון אזעלכע ריזיגע שטיינער אז מ'זאל זיך מוטשענען מיט דעם?

[שש משזר]

כ'ווייס נישט.
איבעית אימא, ס'איז שיין און פראכטפול.
איבעית אימא, ס'מאכט עס פאר א שטארקע חומה.
איבעית אימא, די העכערע שטיינער האבן זיך אנגעלאנט אויף די ריזן שטיינער [כידוע איז נישט איבעראל דא ליים צווישן די שורות שטיינער].
איבעית אימא, ס'איז מער 'שטיק'יש' אזוי...

[שש משזר]

למעשה זענען מיר געגאנגען ווייטער צום 'גן ארכיאולוגי', וואס איז סטאנציאנירט גלייך לעבן דעם כותל המערבי, אין זייער שטח געפונט זיך נאך א חלק פון כותל המערבי, ווי אויך דער כותל הצפוני.

IMG_0224.JPG (105.79 KiB) געזען געווארן 3029 מאל

IMG_0223.JPG (99.52 KiB) געזען געווארן 3029 מאל

בילדער פונעם כותל הצפוני.


פון דארט זענען מיר געגאנגען שפאצירן איבער ניי אויסגעגראבענע ארכעאלאגישע פלעצער ארום די כותל הצפוני. הערליך שיין. פון אלע תקופות, אבער אממיינסטענס שוין נאכן תקופת הבית.

IMG_0245.JPG (134.15 KiB) געזען געווארן 3029 מאל

IMG_0234.JPG (123.76 KiB) געזען געווארן 3029 מאל

IMG_0248.JPG (131.46 KiB) געזען געווארן 3029 מאל

[שש משזר]

מיר האבן שפאצירט ממש לעבן די 'מסגד אל אקצא', דאס איז דער דריט פארשמייליגסטער פלאץ פאר די מוסולמענער אויפן וועלט [די אנדערע צוויי, מעקקא און מדינה, געפונען זיך אין סאודיע אראביע]. עס איז דא פלאץ פאר 5,000 ישמעאלים אין דעם פלאץ ווי דער אנאלפעבעט, מאסן-מערדער, פארגוואלטיגער, אפילעפסיק, מוכאמעד, איז ארויפגערופן געווארן דורכ'ן מלאך גבריאל - מיטן אייזל אין הימל. למעשה נישט ממש, נאר אין כיפת הסלע.

IMG_0273.JPG (75.33 KiB) געזען געווארן 2987 מאל

IMG_0266.JPG (89.51 KiB) געזען געווארן 2987 מאל

די מסגד אל אקצא, געזען אביסל פונדערווייטנס, ארומגענומען מיט די כותל המערבי וכותל הצפוני.


אבער נחזור לענינינו. מיר זענען געשטאנען גלייך אונטער זייערע פענסטער, און טעכניש וואלטן זיי געקענט שפייען און ווארפן שטיינער גראד ארויס פון מסגד - טאקע דער מסגד פון וואו די צעיושעטע אראבער גייען צומאל ארויס פרייטאג צעהיצטערהייט אזש ס'פעלט זיך אויס צו רופן ראיאט פאליציי - אריין אין מיין פנים. ס'איז געווען גאנץ שרעקעדיג, אבער דאס איז דאך דער אינטרעסאנטקייט...

IMG_0235.JPG (101.76 KiB) געזען געווארן 2987 מאל

IMG_0250.JPG (105.94 KiB) געזען געווארן 2987 מאל

IMG_0246.JPG (98.46 KiB) געזען געווארן 2987 מאל

גלייך אונטערן פענסטער פון 'מסגד אל אקצא'. בררררררררררר....

[געוואלדיג]

אינטרעסאנט, ווען איך בין דארט געווען האב איך גארנישט געטראכט וועגן די מסגד איבער מיר, נאר פיל מיט בענקשאפט און לעכצעניש צו די אלטע גוטע צייטן

[בן אדם]

די ביסט דארט געבליבן שטיין און בענקן אבער ער האט געטון עפעס למעשה.

נו, יעדער האט אן אנדערע וועג וויאזוי אויסצוגעבן זייער בענקשאפט. איינער דורך אויסקרויזן דעם כותל און א צווייטער דורך גאר אריינטאנצען אינעם הר הבית....

[שש משזר]

נאך אפאר בילדער געכאפט אין 'גן ארכיאולוגיה':

IMG_0222.JPG (115.49 KiB) געזען געווארן 2909 מאל

IMG_0230.JPG (121.08 KiB) געזען געווארן 2909 מאל

IMG_0220.JPG (74.79 KiB) געזען געווארן 2909 מאל

אינערהאלב דעם גן, מיט פארשידענע ארכעאלאגישע אויסגעגראבענע געפינסן.

IMG_0236.JPG (110.94 KiB) געזען געווארן 2909 מאל

IMG_0233.JPG (76.05 KiB) געזען געווארן 2909 מאל

בילדער פון הר הזיתים, געכאפט אינעם גן ארכיאולוגיה.

[שש משזר]

מאנטאג פרשת בה"ב תשע"ה.

מיר גייען היינט אדורכגיין די גאנצע אידישע - און אין געוויסע הינזיכטן, די גאנצע וועלטס - היסטאריע, מיטן באזוך אינעם וועלט-בארימטן מוזעאום 'מוזיאון ישראל'... אין איין ריזן צימער האבן מיר געזען אויף אויסלייג אלע סארטן אידישע מלבושים, פאר מענער און פרויען, פון אלע תקופות, בכל מקומות מושבותיהם... אזוי אויך איז געווען אן עקסטער אפטיילונג פון בתי מדרשים, אלטע היסטארישע הערליך שיינע מאיעסטעטישע בתי מדרשים פון הונדערטער יארן צוריק, וואס זיי האבן פשוטו כמשמעו איבערגעמאכט אדער אפילו איבערגעפלאנצט אינעם מוזעאום.

IMG_0295.JPG (101.76 KiB) געזען געווארן 2848 מאל

אן אור אלטער שטר תנאים.

IMG_0299.JPG (87.45 KiB) געזען געווארן 2848 מאל

א קלייד פאר א בת-מצוה מיידל (אדער גאר קידושא רבא?) מיט א ברכה איר מגדל צו זיין לתורה ולחופה...

IMG_0320.JPG (71.3 KiB) געזען געווארן 2848 מאל

אלטע אריסטאקראטישע כסא של אליהו'ס.

IMG_0325.JPG (95.31 KiB) געזען געווארן 2848 מאל

אלטע הערליכע אויסגעשניצטע ארון הקודש [סארי פאר די קוואליטעט בילדער].

IMG_0326.JPG (90.02 KiB) געזען געווארן 2848 מאל

מער א מאדערנע סטיל ארון הקודש [פון ווענעצועלע].

[בן אדם]

עכט לאזן זיי נישט מאכן קיין בילדער, אבער דו מעגסט....

[שש משזר]

אזוי אויך האבן זיי געהאט אן ענליכן אפטיילונג, וואו זיי האבן איבערגעפלאנצט הערליכע פאלאצן, פון גראפן ביז עשירים אדירים. איינס פון זיי איז געווען פון א ראטשילד, איינס א קעניגליכע פאלאץ, א.א.וו. די שיינקייט דערפון איז שטוינענד. די טעיסט דערפון פאקט איין אונזערע נארישע טעיסט מיליאן מאל. בקיצור, דו דרייסט דיך ארום פאר'שיכור'טערהייט פון פלאץ צו פלאץ מיטן צונג אינדרויסן, בבחינת: "מתי יבוא לידי ואקיימנו"...

IMG_0331.JPG (98.33 KiB) געזען געווארן 2677 מאל

IMG_0333.JPG (91.32 KiB) געזען געווארן 2677 מאל

IMG_0334.JPG (91.86 KiB) געזען געווארן 2677 מאל

IMG_0335.JPG (90.98 KiB) געזען געווארן 2677 מאל

IMG_0336.JPG (91.21 KiB) געזען געווארן 2677 מאל

[שש משזר]

אזוי אויך האבן זיי געהאט אן ענליכן אפטיילונג, וואו זיי האבן איבערגעפלאנצט הערליכע פאלאצן,

IMG_0338.JPG (90.55 KiB) געזען געווארן 2620 מאל

איין אפטיילונג איז אלע אפגעטער פון ארץ ישראל, קולטורן פון פרעמדע פעלקער, גאר היסטארישע זאכן.

IMG_0341.JPG (87.05 KiB) געזען געווארן 2620 מאל

IMG_0342.JPG (87.21 KiB) געזען געווארן 2620 מאל

א בילד פון קבורת הפרעונים.


גאר היסטארישע זאכן

IMG_0345.JPG (80.2 KiB) געזען געווארן 2620 מאל

[samiam]

איך בין געווען אין מוזיאון ישראל איין מאל אלץ בחור אין ישיבה.
איך האב עס נישט געקענט אויסניצן אינגאנצען מורא האבענדי'ק פון מיין משגיח .
איך געדענק עס איז געווען א שיינע פארשטעלונג פון די חסידישע לייפסטייל און היסטוריה איז עס נאך קיים?