מסעות ד'שש משזר.

[ירא שמים]

מה זה קאנסוואלסיע?

[שש משזר]

א קדחת.

[פריעד באטשי]

עס איז מיר א גרויסע חידוש אז די נהג המונית האט געזוכט א קורצע וועג, געווענטליך זיכען זיי צו שלעפן ווי לענגער און מאכן צענדליגע הקפות כדי צו מאכן נאך אפאר שקל. זעט זיך אויס אז די אראבער זענען טאקע נערנים.

[chusid]

שכח רב שש. זייער אינטערסאנט. אגב ווען איך בין געווען ביי רחל איז מיין התעוררות קאליע געגאנגען ווען כאב געכאפט אז דאס איז נישט ציין מאמע-באבע נאר א עלטער מומע..

[שש משזר]

עס איז מיר א גרויסע חידוש אז די נהג המונית האט געזוכט א קורצע וועג, געווענטליך זיכען זיי צו שלעפן ווי לענגער און מאכן צענדליגע הקפות כדי צו מאכן נאך אפאר שקל. זעט זיך אויס אז די אראבער זענען טאקע נערנים.

וואס מיינסטו? כ'האב מיך אפגעשמועסט א פרייז מיט אים פון פריער! אז נישט טראסט איך נישט אונזערע פרענקישע ברודער אויך...

[שש משזר]

שכח רב שש. זייער אינטערסאנט. אגב ווען איך בין געווען ביי רחל איז מיין התעוררות קאליע געגאנגען ווען כאב געכאפט אז דאס איז נישט ציין מאמע-באבע נאר א עלטער מומע..

קודם כל, זיי נישט אזוי זיכער אז דו שטאמסט פון שבט יהודה, דו קענסט רואיג שטאמען פון שבט בנימין [און אפילו פון מנשה ואפרים].
אבער חוץ מזה, איך רעד פון א רוחניות'דיגע מוטער, און נאכמער - א רוחניות'דיגע מאדעל. וכמו שרמזתי לעיל: "ביי מאמע רחל ווער איך די מערסטע נתרגש, בעיקר אריינטראכטנדיג אין איר היסטאריע, איר צדקות, אירע צרות, און איר טראגישע אומקום אין יונגן עלטער, ווערנדיג באגראבן אזוי אינמיטן וועג. זי איז א היבשער סימבאל פון נצחיות ישראל, אבל אכמ"ל".

[פריעד באטשי]

עס איז מיר א גרויסע חידוש אז די נהג המונית האט געזוכט א קורצע וועג, געווענטליך זיכען זיי צו שלעפן ווי לענגער און מאכן צענדליגע הקפות כדי צו מאכן נאך אפאר שקל. זעט זיך אויס אז די אראבער זענען טאקע נערנים.

וואס מיינסטו? כ'האב מיך אפגעשמועסט א פרייז מיט אים פון פריער! אז נישט טראסט איך נישט אונזערע פרענקישע ברודער אויך...

טאקע ווייל איך געטרוי זיי נישט בכלל, בעט איך אייביג אז זיי זאלן אנצינדען די מיטער.

[שש משזר]

מיטוואך פרשת בה"ב תשע"ה.

מיר שטייען אויף גענוג פרי צו קענען אויסנוצן א גאנצן טאג אין מושב. נאכן איינקויפן אלס וואס מיר דארפן מיטנעמען צו א מושב וואו ס'נישטא קיין עכט מהדרין כשר'ע עסן, און נאכן איינקויפן אלס וואס מען 'מוז' איינקויפן אין ירושלים מיטצונעמען קיין אמעריקע, זענען מיר געגאנגען צום באס סטאפ צו פארן קיין צפת. צו אונזער שלעכטן מזל האבן מיר פארפאסט דעם באס. למעשה נאכן אפ'הרג'ענען רוב טאג זענען מיר ענדליך ארויסגעפארן דעם כמעט 4 שעה'איגן וועג קיין צפת [צוליב די מערערע סטאפס]. מיר זענען אנגעקומען היבש שפעט צום תחנה מרכזית אין צפת, זוכנדיג א מונית מיט לעכט. משום מה, האט צפת נישט קיין איבערפלוס פון מוניות וואס זאלן ארומפארן, און כ'האב געדארפט ווארטן היבש לאנג אז א ליידיגע מונית זאל זיך אפשטעלן פאר מיר. ענדליך האט זיך א מונית אפגעשטעלט, און דער נהג - מיטן לעצטן נאמען בר ששת - האט מיך אריינגענומען אין קאר מיט אלע מיינע רענצלעך.

אבער ס'איז נישט געווען קיין רעגולערער רוטין אדורכפארן אויפצוזוכן א קאסטומער. אין ארץ ישראל אזויווי נאר אין ארץ ישראל, איז זיין ווייב געזעצן אין די פראנט סיט לעבן אים. דערפאר ווען איך האב אים געזען אריבערפארן האב איך געטראכט אז ער טראגט א קאסטומער, אבער ער האט באמערקט מיין ארויסגעשטרעקטע פינגער מיטן סימן זיך אפצושטעלן, און... ער האט נישט געטראכט קיין צוויי און ער האט מיך אריינגענומען אין קאר. זיי זענען געווען אן עלטערע קאפל פון ארום 60 או קרוב לזה, די פרוי גאנץ באשיידן, ס'איז נישט געווען ממש אומבאקוועם, און נאכן ווארטן אזוי לאנג פאר א מונית איז מיר שוין גארנישט אנגעגאנגען. הקיצור, ער זאגט מיר אז ער גייט אפדראפן זיין רעביצין אויפן וועג ביי זיך אינדערהיים, און נאכהער פארט ער מיט אונז צום מושב. ער וואוינט אביסל ארויס פון צפת [ס'הייסט נאך א חלק פונעם שטאט צפת (בדוגמת הר נוף און בית וגן זענען חלק פון ירושלים). די נאמען איז מיר יעצט ארויסגעפלויגן פון קאפ]. איך דערצייל דאס אלעס, ווייל צומארגנס גיי איך אפשטאטן אן אומערווארטעטן באזוך ביי אים אינדערהיים. גאר גאר אינטרעסאנט.

און היידא, געגאנגען קיין 'אליפלט', א מושב ארום 15-20 מינוט אוועק פון צפת, און דאס זעלביגע פון מירון. אין דער מושב איז דא א בית הכנסת וואו כ'האב ניטאמאל אריינגעטרעטן, און אסאך אנדערע זאכן וואס צייכענען אפ א מושב אלס 'מושב'. קיען און שעפעלעך, שטאלן, און... 'צימרים' - דאס הייסט 'צימערן' וואס מ'קען זיך אויסדינגען פאר א טאג, וואך, וכו'. געווענטליך איז עס געשמאק צוליב איר באשיידנקייט, וואס געבט א געוויסע ראמאנטישע פילינג צו זיך. איך בין געגאנגען צו גאר א געשמאקע פלאץ, הנקרא בשם 'אחוזת ראול', וואו מיר זענען איינגעשטאנען פאר צוויי טעג, פארן פארהעלטנמעסיג ביליגן פרייז פון 500 שקל א נאכט.

די קינג סייז בעט, די מעכטיגע ראמאנטישע דזשעקוזי, די הערליכע צימערן וואו אלעס איז באדעקט מיט האלץ און געבט אזא בא'טעמ'טע אטמאספערע, [די ריזיגע TV - פאר וועם ס'רעדט...], איז שוין געווען איבער גענוג פאר דעם פרייז. אבער בנוסף לזה איז אינדרויסן דא נאך פכים קטנים, פון שיינע שבילים צווישן בלומען און הערליכע ביימעלעך, סווינגס פאר קאפעלס, ביז א סווימינג פול פאר עלטערע [אביסל אפן. אבער אויב איז קיינער אנדערש נישטא אין די אחוזה, קען מען האקן א לעבן במלוא מובן המלה], און א 'העמאק' צו קענען ליגן אינדרויסן כאפנדיג א פריש ווינטל אונטערן איינדרוק פונעם הערליכן פאנעראמע וואס באווייזט זיך דא פון אלע ריכטונגען. מיר האבן געהאט מזל אז פונקט האט קיין איינער אנדערש נישט געהאט א דירה'לע ווען אונז זענען דארט געווען, אזוי אז ס'איז געווען גאר פריוואט עם כל המשתמע מזה.

ס'איז איינער פון די זאכן וואס מ'קען נישט מאריך זיין בהסברה, דאס דארף מען מיטלעבן, אזויפיל קען איך ענק זאגן אז אדאנק דעם געשמאקן פלאץ האב איך אויפגעגעבן אויף פארשידענע פלעצער וואו כ'האב געוואלט באזוכן אין גליל, ווען כ'בין למעשה נאר געווען אין צפת [ומירון]. ס'האט זיך פשוט נישט געוואלט אוועקגיין פון דארט...

און כ'זאג ענק אלע: אויב גייען ענק קיין ארץ ישראל, נעמטס דאס אין באטראכט. איך האב גאר גאר שטארק הנאה געהאט דערפון.
רעקאמענדאציע: 100%.


אין קומענדיגן קאפיטל: בית החיים צפת, אלטשטאט צפת, בתי כנסיות, ועוד.

[קאצקע ציקער]

שש דו מיינסט הר כנען?

[שש משזר]

כ'ווייס נישט.
כ'ווייס אזויפיל אז דארטן זענען דא הערליכע ווילא'ס, און מיין דרייווער דער בר ששת האט אליינס געוואוינט אין א הערליכע הויז. ויתבאר במקומו בעז"ה...

[איש את רעהו]

@שש משזר מען זיכט דיר

[פריעד באטשי]

@שש משזר מען זיכט דיר

מיר גייט גאנץ ווייניג אן אז מען זיכט אים דארטן, איך און די אנדערע חברים זיכען אים דא ביי אונז אין קאווע שטיבל.
@שש משזר, ווען קומט די נעקסטע קאפיטל אין מסעות דשש משזר אדער אינעם אמשינוב׳ע אשכול (אדער עני אנדערע אשכול, אלעס איז ממש א מחיה צו ליינען)?
ווי וואנט מאר!!

[שש משזר]

דאנערשטאג פרשת בה"ב תשע"ה.

מיר זענען אויפגעשטאנען היבש שפעט נאך א קנאקעדיגע נאכט [עי' פרק הקודם]. איך האב שנעל אנגערופן דעם נהג וואס איך האב נעכטן גענוצט - מר. בר ששת, און מיר זענען ארויסגעפארן פון אליפלט גייענדיג קיין בית החיים ד'צפת. ווי איר פארשטייט אליין, האב איך געדארפט נוצן א מקוה... דערפאר זענען מיר ארויסגעשטיגן אויבן פונעם בארג פונעם בית החיים, וואו דער 'מקוה האר"י' געפונט זיך. נאך א זאפטיגע פאר טבילות - וואס זענען אגב נישט געווען צו קאלט [אבער גענוג קאלט אז דר'עולם האט באוואונדערט מיין גבורה פון כאפן א שיינע פאר טבילות נאכאנאנד...], זענען מיר אראפ דעם בארג ביז אונטן, און דערנאך אנגעהויבן צוביסלעך ארויפקלעטערן דעם בארג דורכגייענדיג מקום קבורתם פון א ים מיט גדולי ישראל וואס ליגן דארטן באגראבן.

א חוץ פון די אפיציעלע נעמען, ווי דער אריז"ל וגוריו, די חסיד'ישע רבי'ס, האב איך פרובירט צו גיין צו מאדנע פלעצער, א שטייגער ווי מקום מנוחת הצדיק הנסתר [ולגירסא אחרת: המשוג...] הרב אברהם פיש, וואס איז געווען זייער אן אינטרעסאנטער טיפ מענטש ואכמ"ל. אן נעמען א שטעלונג אין זיין פערזענליכקייט, האב איך געזאגט א קאפיטל תהלים ביי זיין ציון זיכער מאכנדיג אז כ'האב א בילד דערפון... [לעצטענס איז געווארן א מצב פון זיין ציון]. ביים ציון פונעם אריז"ל זענען געווען א מאסע חסידים, און שפעטער בין איך געוואויר געווארן אז דער בוהוש'ער רבי [א שטארקער עובד ה', א חידוש אין רוזשינער הויף. אזוי אויך א קנאי, א צווייטער חידוש אין רוזשינער הויף...] איז דארטן געווען מיט אן עולם חסידים.

***

נאכן ארומגיין אין בית החיים האבן מיר אנגעהויבן א געשמאקע שפאציר איבער די געסאלאך [הברה ישראלית] פון צפת. אנגעהויבן האבן מיר ביי דעם באקאנטן מילכיגן קעז פאבריק, הנודע בשם '. דארטן האט מען מיך מכבד געווען מיט א טעימה קלה פון די וועלטבארימטע קעז, און ס'איז געווען א שטיקל עולם וואס איז געקומען קויפן זייערע קעז. דערנאך זענען מיר ארומגעגאנגען אין די געסלעך פון אלטשטאט צפת, באזוכנדיג אלטע בתי מדרשים [וואס רוב זענען געווען פארשלאסן דורכן טאג], און ווייזנדיג דעם אשת חיל וואו כ'בין איינגעשטאנען אלס בחור מיט מיינע חברים, אויף א שבת...

א מזל האבן מיר געהאט, אז די בית הכנסת אבוהב - וואס לפי המסורה איז דארטן אנגעקומען דעם ספר תורה פון רבי יצחק אבוהב מגולי ספרד, און אסאך מעשי ניסים זענען מקושר מיט דעם - איז געווען אפן, און פאר א גוטע סיבה: דארטן איז פארגעקומען א בר מצוה פאר אן איזרעאלי. אויסגעזען האט ער ווי א פרייער, און דאס איז געווען דער שיינקייט פונעם בר מצוה מסיבה, צו זען וויאזוי אפילו די פרייע זענען חוגג דעם בר מצוה מיט אזא שמחה. און דער שטאלץ וואס דער חתן הבר מצוה האט געהאט מיט זיינע תפילין [וואס כ'ווייס נישט ווי אפט ער גייט דאס לייגן], וכל המסתעף. ס'איז געווען אן אינטרעסאנטער איבערלעבעניש, טראץ דעם ציפ אין הארץ פון נאך אן אידיש קינד וואס איז בגדר 'תינוק שנשבה', וואס ווייסט נישט בין ימינו לשמאלו, ואעפ"כ טוליעט נאך דאס אידישער פונק זיך פרייענדיג מיט א סימבאל פונעם פרומען אידנטום.

נאכן זיך ארומשלעפן רוב טאג, זענען מיר געווארן גוט הונגעריג. זוכנדיג א גוטן פליישיגן רעסטאראנט - נאכן נישט פארזוכן קיין פליישיגן מאלצייט שוין איבער א וואך, ווי אויבנדערמאנט - זענען מיר אנגעקומען צו א גוט-רעקאמענדירט רעסטאראנט בשם 'מענדי'ס', וואו מיר האבן געפראסן ווי קיינמאל בעפאר... פארגיטיגונג פארן דורכפאל די לעצטע וואך צייט. נאכן האקן א צוויי בילקעס פער פערזאן, צוויי 'דיפ'ס' פער פערזאן, א זופ, א פלעשל ביר, און א ריזן מעין קורס - וואו אונזערע בני מעיים האבן איבערמינדליך געארבעט ביטער שווער נאכצוקומען אונזערע פארלאנגען, אזש ביזן סטראשן מיט א סטרייק - האבן מיר געצאלט א קנאפע צוואנציג טאלער פער מענטש. ס'איז ווערט געווען יעדע פרוטה עד הפרוטה האחרונה, און דאס עסן האט געהאט א טעם מעין עולם הבא... זעט אויס אז גאט האט אונז פארגינט צו ענדיגן מיט א גוטן טעם אין מויל... און איך רעקאמענדיר דעם רעסטאראנט לכל שוחרי ומבקשי האמת במידי דמיזן.


אין קומענדיגן קאפיטל: מיין געווארענער 'ידיד', מיין נהג 'בר ששת'.

[שש משזר]

לאור הפצרות ולאור היעדרותי קומט שוין ארויף א צווייטע קאפיטל בו ביום [אידן דארפן דאך האבן וואס צו ליינען אין א תענית...].

ואתא בר ששת...

ארויסגייענדיג צו כאפן א שפאציר, נאכן עבודה קשה פון צופרידן שטעלן אונזערע גופים, זעען מיר א מונית קלאצט פארנט פונעם רעסטאראנט. און וועמען מיינט איר האב איך געטראפן זיצן אינעווייניג?! יא, איר האט צוגעטראפן: מיין אלט-באקאנטער ידיד, מיין דרייווער, מר. בר ששת.

כ'האב שוין געזען דעם באשעפער'ס הילף, און כ'האב אים מודיע געווען אז כ'דארף פשוט אפפאלן צוויי א האלב קעלאריס מיט א קורצע שפאציר, און דערנאך פארן מיר צוריק צו אונזער צימער אין 'אליפלט'.

הקיצור, דער בר ששת איז געווען זייער א פריינטליכער מענטש - שוין פון דאס ערשטע מאל וואס כ'האב אים גענוצט, און מיר האבן געכאפט א געשמאקע שמועס וואס האט זיך פארקירעוועט אין ריכטונג פון דעם אז ער העלפט ארויס אנצוגרייטן די מאכלי שבת אינדערהיים, און אויפן פראגע צו ער עסט 'געפילטע פיש' [מיינענדיג זיך צו ווערטלן, ווייל כ'האב געוואוסט אז אלס פרענק איז געפילטע פיש איינער פון די גאר באקאנטע פארשאלטענע מאכלים...], האט ער מיר געענטפערט אז ס'איז טאקע גרויליג אבער 'גאלע' עסט ער יא! איי וואו קומט דער קאץ איבערן וואסער, דהיינו וואו קומט א פרענק אן צו א שטיקל גאלע? איז ער מיר מודיע אז - לא פחות ולא יותר - זיין ווייב איז גאר א פוילישער אפשטאמיגער!

און דער געשמאקער בר ששת לאדנט מיר באלד איין צו קומען יעצט אויף א וויזיט ביי אים אינדערהיים.

קודם האב איך חושש געווען אויף זיין שלום בית, און אים פרעגנדיג צו זיין ווייב האט נישט קיין פראבלעם דערמיט, ווייל זי ווייסט גארנישט דערפון, האט ער מיר געזאגט אז אדרבה זי האט זייער הנאה פון געסט. און בנוגע איר זיין ביזי מיט אנגרייטן די עסן, האט ער מיר ווייטער בארואיגט אז געסט איז נאכאלס געשמאקער פון אלעס אנדערש.

כ'האב מיך איבערגעבליקט מיט מיין ווייב, און למעשה איז געבליבן אז 'למה לא?', זאל דאס אויך אריינגעשריבן ווערן אינעם משזר'דיגן מסעות אלס אינטרעסאנטער אנקעדאט: א באזוך ביים מסורתי אינדערהיים ליל שישי. ער א פרענק, זי א פוילישער, ביידע מסורתיים וואס לעבן אין א מעין ווילא.


אין קומענדיגן קאפיטל: א באזוך ביים 'פרייען' בר ששת אינדערהיים, א שמועס מיט אים און זיין רעביצין, א טור אין זיין שיינעם הויז, התפעלות פון זיינע - און אירע - פאכמאנישקייטן.

[געוואלדיג]

דאס מיינט א צווייטע קאפיטל? יישר כח עניוועי. תודה רבה, יא חביבי

[שש משזר]

ליל שישי פרשת בה"ב תשע"ה.

מיר זענען אנגעקומען צום הויז - אדער בעסער געזאגט, ווילא - פון בר ששת. נאר פונעם זען די גארטענעס ארום די ווילא, איז מיר שוין די שפייעכץ געקומען אין מויל. הערליכע ביימער, שמעקעדיגע געווירצן [כדלקמן], און א רחבות ווי עס דארף צו זיין. נאכן אריינקומען האבן מיר באגריסט דעם רעביצין פון בר ששת, און זיי זענען ביידע געווען זייער העפליך צו אונז. אזויווי זי האט געזען אז מיר זענען חסיד'ישע אידן, האט זיך די שמועס גלייך אנטוויקלט אין אידיש, ווייל זי איז דאך א פוילישער פון דערהיים... אפילו איר ספרד'ישע מאן האט זיך ארויסגעוויזן צו פארשטיין גוט אידיש, און אפילו צו רעדן אביסל אידיש. אזוי אויך האבן זיי ביידע גערעדט ענגליש. הקיצור, מיין ווייב וואס קען נישט רעדן קיין עברית [נאר פארשטייט ווען אנדערע רעדן], האט נאכאלס געקענט שמועסן געשמאק אויף אידיש און ענגליש.

ס'האט זיך ארויסגעוויזן אז אירע עלטערן זענען געווען פרומע עלטערן בעפארן קריג, און זיי האבן זיך ביידע געראטעוועט ביים קריג, אבער ליידער פון פארביטערטקייט זענען זיי געווארן אביסל נאכגעלאזט פון שמירת המצוות, די טאטע אביסל און די מאמע איז שוין געווען היבש 'אנטי', די טאטע האט עס וויי געטון אבער האט גארנישט געקענט טון קעגן די מאמע'ס ווילן. מסורתיים זענען זיי פארט יא געבליבן, און די טאכטער האט זיך באקענט מיט דעם ספרדישן בר ששת, וואס ווי באקאנט זענען זיי דאך כמעט אלע מסורתיים, און זיי האבן חתונה געהאט. זיי האבן צוזאמען מגדל געווען פיר קינדער, צוויי זון און צוויי טעכטער, און זיי שעפן נחת.

ער איז גראדע א געלונגענע מענטש, און א היבש באקאנטער מענטש אין די גלילות. ער איז געווען א קאמענדאנט ביי געוויסע מלחמות אין ארץ ישראל, און בכלל איז ער - זייענדיג א שטארק-רעכטער, ווי רוב ספרדים - געווען אין צבא פאר ארום 20 יאר! אהיימקומענדיג איינמאל א וואך, אדער פחות מזה. ער איז שוין לאנג אויף פענסיע, און האט א שיינע אויסגעצאלטע הויז, און איז אין די מונית ביזנעס מער פאר שטופן די צייט ווי עניטינג עלס.

אויף די ווענט האב איך געזען הענגען פארשידענע מאלערייען, און בר ששת איז מיר מגלה אז ער האט דאס אלס אליינס געמאלן. גראדע זייער שיין. דערנאך ווייזט ער מיר אויף נאך א גאנצע פאק מאלערייען מיט אביסל אן אנדערן קו, און ווארפט גלייך דעם פרישן באמבע: דאס אלס האט זיין ווייב געמאלן. שטעלט זיך ארויס, אז ביינאכט ווען ס'איז שטיל און ס'נישטא קיין געסט, זעצן זיי זיך ביידע אראפ מיט כלי המאלעריי, און נעמען זיך מאלעווען כידם הטובה עליהם. און פארפאלן, זיי יכול'ן. עכ"פ דער 'ענבי הגפן בענבי הגפן' האט באקומען ביי מיר א נייע משמעות, ער א פרענק זי א פוילישער, ער עברית זי אידיש, אבער זיי פארשטייען זיך זייער גוט.

ער פירט מיר ארום אין זיין דירה, און וואס זאל איך אייך זאגן: דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט אלע האבן כאטש א העלפט פון זיין ברחבות'ידע דירה. צימערן נאך צימערן, יעדע קינד א פרישע צימער, דריי פיר בית הכסא'ס, א לאנדרי צימער, א גרויסע קאך און ריזן דיינונג רום, אן אפיס, און כ'געדענק שוין נישט וואס נאך. צוויי שטאקן פלוס א בוידעם, לפחות צוויי 'מרפסות' [פארטש].

דאס שמאלץ רינט מיר פון די מויל, און ער זאגט מיר אז גראדע זוכט ער דאס צו פארקויפן ווייל ער האט שוין נישט וואס צו טון מיטן גרויסן ווילא, זיינע קינדער זענען שוין אויפגעוואקסן. אויף מיין פראגע וויפיל ער בעט פאר דעם, איז ארויסגעקומען אן ערך פון א קנאפע האלבע מעלאנע...! כ'וואלט שוין לאנג געקויפט דאס הויז, ווען נישט די פאקט אז ס'איז נישט קיין פרומע געגענט - כאטש ער ווייזט מיר יא אן אויף א פרומער חב"ד'סקער שכן וואס האט זיך אהינגעצויגן. אבער גיי זיי אים מסביר אז א חב"ד'סקער איז א בריה בפני עצמה, און ווער ווייסט צו ער איז נישט אפשר אויף א מיסיאן מיסיע און די נעקסטע זאך גייט זיין א בית חב"ד... [@ונבנתה העיר, אז מ'רעדט שוין, פארוואס מאכסטו נישט קיין 'יפוצו' ביינונז אין שטיבל. לערן דיך אפ פון אונזער @ברסלבער, ער גייט אן פול-פארס און שרעקט זיך נישט פאר קיינעם].

נאכן ארומגיין מיט ברייט-צועפנטע אויגן און מיילער, זעצן מיר זיך ענליך אראפ כאפן א געשמאקע שמועס איבער... וואס מיינט איר, 'דת ומדינה'. ער וויל מיר מכבד זיין מיט עפעס עסן אדער טרינקען, אבער כ'זאג אים אפ אלס חרד'ישער איד, און מ'זעמיר זיך מסתפק מיט אביסל וואסער וואס קומט פון א קוואל. כ'זעץ מיך אראפ אויפן באקוועמען פאטעל, ווען שענדעלעירס געבן זייער דים ליכט אויף די מאלונגען אנגעפילטע ווענט. און מ'כאפ מיר א געשמאקע שמועס.


אין נעקסטן קאפיטל: א שמועס איבער חרד'ישע אידן מיט מר. בר ששת, נאך איבער מעשי ידיו להתפאר פון בר ששת.

[שש משזר]

מיין פריינט, בר ששת, האט אנגעהויבן מיטן מסביר זיין אז ער האט ח"ו נישט פיינט קיין חרדים, און אין פאקט איז ער גאר שטארק מכבד דעם מסורת. למשל, ער מאכט א סעודה יעדן שבת [און דערנאך צינדט ער אן טעלעוויזיע...], ער גייט אפילו אין שול דאווענען, און ער איז מכבד רבנים. ער דערציילט מיר אז איינמאל איז דער רב פון מושב געווען אין די זעלבע בילדינג ווי אים, און ער האט געדארפט ארויפגיין אפאר שטאק, און ס'איז דארטן געווען אן עלעוועיטער [-מעלית], אבער מחמת כבודו להרב האט ער צוגעווארט ביז דער רב איז אוועקגעגאנגען כדי נישט צו מאכן א חילול שבת בפניו, און ערשט נאכדעם איז ער ארויף מיטן עלעוועיטער. ער זאגט מיר אז ער גלייבט אין גאט [-אבער 'ביני לבינך' טענה'ט ער, 'איז דען דא אזא זאך ווי עולם הבא?'], און פרובירט זיך אויפצופירן כראוי בעיני אלקים ואדם.

ווייטער דערציילט ער מיר ווי ער קען דעם חרדי און יענעם חרדי, און זיי זענען אלע העכסטס נארמאלע מענטשן, 'הלואי אלע פון זיי'... און ער פירט אויס מיט די גאר באקאנטע אויפגעכאפטע סעריע פונעם פילם הנקרא בשם 'שטיסל', וואס דערציילט איבער די חרד'ישע לעבנסשטייגער וכו' [וכנודע בשערינו מיטן אשכול המיוחד לכך]. ער זאגט מיר אז ער האט זייער הנאה געהאט, און סוכ"ס לייגט עס נישט אריין די חרדים אין א שלעכטן בילד (אגב, קען מיר איינער זאגן ווען ס'וועט שוין זיין צו באקומען די צווייטע סעזאן?).

דערנאך גייט ער אריבער צו די באקאנטע אויסגעוועטשטע טענות אנטקעגן די חרדים. קודם וויל ער וויסן וויאזוי מיר קענען אנגיין מיט אזא לעבן ווען רוב חרדים ארבעטן נישט, און די פרייע דארפן אויסהאלטן די חרדים. אויף וואס כ'האב אים געענטפערט אז דאס האט אפשר מיט די חרד'ישע לעבנסשטייגער אין ארץ ישראל, אבער מיט 'חרדים' אלס חרדים האט עס גארנישט, און כ'בין נישט אויסן צו פארענטפערן אחינו שבישראל. כ'האב אים געזאגט אז ער מעג אמאל אריינפאלן אין ברוקלין צו זען וויאזוי רוב חרדים ארבעטן, און מאכן מער געלט פונעם עוורידזש 'חילוני' אין ארץ ישראל...

דערנאך וויל ער וויסן פארוואס מיר גייען נישט אין צבא, און נישט אזוי ווייט אלס 'שוויון בנטל' ווי די עצם שאלה פארוואס מיר גייען נישט אין מיליטער, 'דו האסט דען א הוה אמינא אז אן די צבא וואלט מען געקענט לעבן אין ארץ ישראל? און זאג מיר נישט אז ס'איז די תפילות און לימודים פון די חרדים וואס העלפן ארויס די חיילים אין ארץ ישראל, און אויב אזוי פארוואס שפירן מיר נישט קיין פליכט פון זיך אליינס צו באשיצן אונזער לאנד?!' אויף וואס איך ענטפער אים אז 'סורפרייזינגלי' האלט איך אויך אז די תירוץ אז 'אונזער תורה ראטעוועט ענק' איז זייער א נארישע טענה, נישט נאר מיט דעם אז אזוי קענסטו נישט איבערצייגן קיין 'חילוני', נאר בעיקר מיט דעם וואס אונזער בלוט-דורכגעווייקטע 2,000 יעריגע היסטאריע, איז אדורכגעווייקט מיט תורה ותפילה, וואס האט ליידער נישט צוריקגעהאלטן די פורעניות, ולא זו אף זו, אז גוים וואס לערנען נישט און דאווענען נישט געווינען אויך מלחמות לויט ווער ס'איז שטערקער און בעסער אויפגעריסטעט, כלומר, אז אלס ווענדט זיך אין די דרכי הטבע שהטביע הקב"ה בעולם.

נאר וואס'זשע דען? זאג איך אים, אז אונז פלעגן זיך בעיקר באנוצן מיט די פשוטע – כאטש אויפרעגנדע – טענה פון 'המתחיל במצוה אומרים לו גמור'. דהיינו, די אגודה קרייזן האבן קיינמאל קיין מדינה נישט געפאדערט, און אודאי נישט בדרכי מלחמות, און די חרדים אין ארץ ישראל האבן פרובירט אויסצוארבעטן עפעס מיט די אראבישע מדינות דערנעבן, אבער די חילונים האבן פארפירט מיט מלחמות און זענען יעצט פארזינקען אין זייער שמוץ, זאלן זיי מוחל זיין און עס אויפקערן אליינס. דאס – האב איך אים מודיע געווען – פלעגט זיין אונזער אמאליגער טענה.

היינט ווידער, דארפן מיר שוין נישט צוקומען דערצו, ווייל אנדעם האבן מיר אויך א טענה אז דאס איז נוגד אונזער לעבנסשטייגער, מיט זייער פראסטקייט לכל דבר שריח יהדות נודף הימנו. צו כשרות, שמירת שבת, צניעות, און אלס ארום. נחל חרדי יוכיח אז ס'איז נישט קיין נחלת הרבים, ולא זו אף זו, אז אפילו אויב מ'וואלט ווען יא געקענט צושטעלן א באזונדערע אפטיילונג ווי אלעס זאל זיין צוגעשטעלט פאר אונזערע באדערפענישן, איז דאס נאכאלס נישט ווערט וויבאלד מיר וועלן ווערן באהאנדלט ווי 'סעקאנד קלעס סיטיזען', וכו' וכו' וכו' [כ'קען נישט דא אויספלאפלען אלע מיינע טענות...].

צום סוף האב איך אים אויסגעפירט מיט איין שטארקע נקודה, חומר למחשבה: די צה"ל אין ארץ ישראל ווערט אנגערופן 'כור ההיתוך הישראלי', דהיינו, אז דארט ווערט אוועקגעשטעלט די געדאנקנסגאנג, לעבנסשטייגער, און קולטור פון די ישראל'ישע געזעלשאפט [און ס'איז טאקע אזוי], ממילא היות דאס אליינס איז א סתירה מיט אונזער קולטור, קען דאס פשוט נישט גיין צוזאמען. ולקינוח סעודה, פארוואס טאקע הערן נישט די חילונים אויף צו פארפירן וועגן די חרדים אין מיליטער? וויבאלד אונטערן באוואוסטזיין שפילט זיך אפ ביי זיי די ידיעה אז די צבא איז א כור ההיתוך, און זיי האפן צו טוישן דעם חרד'ישן סיסטעם. און כאטש זיי וועלן לייקענען שטיין און ביין אז זיי זאלן דאס מיינען, איז דאס אבער – ללא ידיעתם – זייער טיפע כוונה. און טאקע פארדעם וועט דאס קיינמאל נישט געשען.


אין נעקסטן קאפיטל: המשך שמועס מיט בר ששת, ועוד.

[שש משזר]

ווייטער האט ער מיר געפרעגט איבער די 'הדרת נשים' אויף די באסעס אין ארץ ישראל. דארט האב איך ממש אויפגעשאסן: א חוצפה פון א טענה, משום מה איז דאס געלונגען אריינצוברענגען אין די 'שיח ציבורי' אז די חרדים פארשקלאפן און דערנידערן זייערע ווייבער. כ'האב אים געפרעגט צו די אלע מעשי אונס וואס קומען פאר אין ארץ ישראל קומען פאר ביי די חרדים אדער ביי די חילוני'שע קהל'ס פארזארגערס פאר 'הדרת נשים'. דערנאך האב איך אים געפרעגט צו ער האט שוין בייגעוואוינט אמאל אז א חרדי זאל באהאנדלן זיין ווייב ערגער פונעם חילוני, און צו דער עוורידזש חרדי האט שוין אמאל 'בוגד' געווען [-גע'טשיד] אין זיין ווייב און דאס זעלביגע מיטן חילוני. איי פארוואס מיר מאכן א באזונדערע ווייבער שול אין באס, איז פשוט אז דאס איז סך הכל נאך איין אמצעי אז די צוויי דזשענדערס זאלן האבן וואס ווייניגער שייכות איינער מיטן צווייטן, ווייל וואס נענטער – אלס מער שמוץ וועט פארקומען. נישט נאר דאס, נאר די גאנצע מושג פון 'הטרדה' קומט זעלטן פאר אדאנק די צעטיילטע זיצן.

האט ער מיר געפרעגט איבער דעם וואס מ'שיקט די פרויען אין די 'בעק', פארוואס זיצן זיי נישט אינדער'פראנט. האב איך אים געזאגט אז 'וואס איז מיט הדרת אנשים'?... אבער אמת'דיג, די סיבה פארוואס זיי גייען אין די בעק איז פשוט, וויבאלד זיי האבן געווענדליך די פיצלעך מיט זיך, און דאס קומט מיט מיט קערידזשעס, און סתם אזוי טפיהם תלוים עליהם, ממילא אנשטאטס בלאקן די גאנצע באס פון אנהייב גייען זיי אין די בעק. נאך א נקודה, ווען א פרוי זיצט אין די פראנט און מענער דארפן כסדר אדורכשפאצירן די זיצן פון די פרויען, דעמאלס איז ווייטער דא א שטיקל פראבלעם פון זען פרויען, און כאטש אויב איינער וועט לכבוד דעם 'רעיפן' א פרוי ווייזט דאס אויף א משוגענער, אבער פארט אלס הרחק מן הכיעור און כדי נישט צו האבן מחשבות זרות איז אלס בעסער נישט צו דורכגיין אלע פרויען. און צום לעצט האב איך אים געפרעגט, צו ער האט אמאל גערעדט מיט חרד'ישע פרויען און געפרעגט צו זיי שפירן זיך געטראפן פון די אזוי גערופענע 'הדרת נשים', אדער דאס איז סך הכל א מיטל פאר פרייע פאליטישאנס צו אנקעסירן נאך צוויי זיץ-פלעצער אינעם כנסת דורכן האקן אויף די חרדים'ס לעבנסשטייגער.

דערנאך האט ער מיר געפרעגט איבער די 'מוחים' פון ירושלים, אנטקעגן חילולי שבת, מצעד הגאוה, קברים, וכו'. זיי ווארפן שטיינער און פארברענען פחים [-גארבעדזש קענס], ווער זענען זיי? קיין טראפ כבוד פאר א צווייטן און זיין לעבנסשטייגער?! האב איך אים געזאגט אז מער פון וויפיל ער האט זיי פיינט, האב איך זיי פיינט. נישט ווייל איך בארעכטיג די חילולי שבת וכדומה, נאר ווייל איך האלט אויך אז דער חילוני וואס איז נישט ערצויגן געווארן אין א חרד'ישן שטוב האט נישט דיין געפיל, פארשטאנד, צו די מושגים ווי חילול שבת, און דאס וואס די חיות רעות פירן זיך אויף ווי שלעגערס טוט מיר מער וויי ווי אים, ווייל סוף כל סוף באשמוצט דער פרייער מידיא די 'פרומע' און נישט די פאר ליידאקעס אלס ליידאקעס. הכלל, האב איך אים געזאגט, קום אריין אין בני ברק, ביתר, מודיעין עילית, וכו', און דו וועסט זען אז די אלע שטיינער ווארפעריי איז לא יזכר ולא יפקד, און דאס האט גארנישט מיט די חרד'ישע געזעלשאפט אלס א כלל.

***

מיר האבן נאך לאנג פארברענגט און געשמועסט, ער האט מיר אויסגעפרעגט איבער מיין לעבן, און ער האט מיר דערציילט איבער זיין לעבן און די נחת פון די קינדער זיינע, געוויזן בילדער פון זיין לעבן און זיינע קינדער ['דער' וואוינט אין אסטראליע, און 'דער' זעט אויס פונקט ווי די פלונית'טע...], ואטו כי רוכלא ליחשב וליזול.

ווייטער האט ער מיר געוויזן נאך עפעס אין זיין הויז: אויב זיינע מאלונגען זענען נישט געווען גענוג, אויב זיין רייכע קאריערע אין צבא האט נישט גענוג צוגעלייגט, אויב זיין הערליכע הויז האט נישט אוועקגעשטעלט א חותם, איז דאס זיכער געווען גענוג איבערצואוועגן דעם וואגשאל לכף זכות... נעמליך, ער מאכט אליינס היימיש געמאכטע 'מלפפון חמוץ' [-סאוער פיקעלס], אפילו פיקעלד טאמעיטאס, פיקעלד עגפלענטס, מייערן, כרוב [-קרויט], און 'זיתים'. ער שטעלט אליינס צאם 'סלטים' אינדערהיים מכל טוב וטוב, און ער איז בכלל א גוטער קעכער [כ'האב אים געזען צוגרייטן מאכלי שבת].

ער האט אין זיין שיינעם פעלד ביימעלעך פון בשמים, און פון טיי בלעטער, נישט סתם טיי, נאר בטעם 'לימון', און נאך געוויסע גאר ספעציעלע טעמים. ער האט מיר אויסגעריסן אפאר בלעטער און געריבן און מיר געגעבן צו שמעקן, און דערנאך מיר געגעבן אפאר בלעטער צו נוצן פאר א טיי. אויב תרומות ומעשרות וואלטן נישט געווען א פראבלעם, איז אבער דער שנת השמיטה זיכער געווען א פראבלעם, און כ'האב אים דאך גארנישט געקענט זאגן, סאו כ'האב געווארט ער זאל אוועקקוקן און כ'האב עס שנעל אריינגעווארפן צווישן זיינע ביימעלעך... בקיצור, אלס פרייער לעבט ער זייער א געשמאקע לעבן, כמעט א 'מושלם'...

נאך א רייכע פאר שעה, ביי בר ששת'ן אינדערהיים [מיר האבן נאך אסאך פארברענגט, אבער נישט אלעס געדענק איך. בפרט יעצט ווען מ'האלט שוין ביים פרישן וואקאציע...], האבן מיר זיך ענדליך געזעגנט מיט זיין פוילישן רעביצין, און ער האט אונז אהיימגעדרייווט צום מושב 'אליפלט'. לדאבוני האב איך פארגעסן בעפארן זיך געזעגענען פון אים, צו מאכן א פיקטשער פון אונזער גאנצער חד גדיא. דאס וואלט זיכער צוגעגעבן אסאך. אבער אי"ה נעקסטע מאל וועלמיר דאס קענען משלים זיין [כ'האב דאך שוין זיין נומבער]. עכ"פ מיר זענען אהיים צום לעצטן נאכט אין מושב, איידערן זיך ארויסלאזן צום נעקסטן – און לעצטן - סטאנציע אין ארץ ישראל: בני ברק.


אין נעקסטן קאפיטל: פון אליפלט קיין בני ברק.

[אבי גערעדט]

אוי ביסטו געשמאק, מאכסט מיר דעם טאג מיט דיינע סחורה

[שש משזר]

פרייטאג פרשת בה"ב תשע"ה.

מיר זענען אויפגעשטאנען היבש שפעט, און אונז האבן געדארפט איינפאקן אלע פעקלעך צו אונזער לעצטן סטאפ – בני ברק. נאכן זיין גרייט האבן מיר גערופן בר ששת, און מ'האמיר זיך ארויסגעלאזט צום צווייטן מאל צום אתרא קדישא מירון. ביי 'רבי שמעונ'ען' [...] האב איך שנעל געדאווענט שחרית אזוי חצות צייט, און גלייך דערנאך בין איך אראפגעלאפן די בארג צום באס סטאפ – וואו מיין ווייב האט שוין געווארט מיט די רענצלעך פארן באס קיין ב"ב. נאכן ווארטן א גוטע צוואנציג מינוט יותר מן הצורך [יאויש! כ'וואלט דאך שוין געקענט צען מאל אנטון רבינו תם תפילין, און דאווענען נארמאל ביים ציון], איז ענדליך דער באס אנגעקומען – שוין היבש אנגעפילט, ווייל בעפאר מירון פארט דער באס ארום אין צפת.

גראדע האבן מיר יא עפעס געהאט אינטרעסאנט אויפן באס. וויבאלד גלייך ביים אנהייב איז נישט געווען קיין פלאץ פאר מיר מיט מיין ווייב איינער לעבן דעם צווייטן, און מיין ווייב האט זיך אראפגעזעצט לעבן א יונג מיידל מיט א חסיד'יש געשטאלט, אבער זי האט אנגעהויבן פרעגן עפעס פון מיין ווייב אויף עברית. מיין יודענע וואס פארשטייט גאנץ גוט עברית קען אבער נישט ארויסבעקעצן צוויי ווערטער נארמאלערהייט אין עברית, האט זי זיך פארענטפערט אז זי קען נישט קיין עברית, אפשר קען דאס מיידל אידיש? די מיידל האט אויפגעלאכטן, און אנגעהויבן רעדן א פליסיגע אידיש, זאגנדיג אז זי קען בעסער אידיש ווי עברית וואס עברית איז נאר איר צווייטע שפראך, נאר וויבאלד מ'קען נישט וויסן ווער ס'רעדט אידיש און ווער נישט, ממילא רעדט מען לכתחילה איינער צום צווייטן אויף עברית.

הכלל, זי דערציילט אז זי איז א טאכטער פון א צאנזער חסיד וואס וואוינט אין צפת [כידוע האט דער צאנזער חסידות א שטארקע אנוועזנהייט פון חסידים אין צפת. זיי האבן דעם מקוה וואו דער שינאווער רב זצ"ל האט זיך גע'טובל'ט זייענדיג אין ארץ ישראל, א פרשה פאר זיך]. און מיר האבן געהערט א שטיקל באריכט אויף צפת כהיום, אז דארט איז די לעצטע פאר יאר געווארן א גרעסערע צוקומעניש פון חסידות'ן אין ארץ ישראל, און ס'איז שוין נישט דער אפיציעלער פלאץ אפיליאירט מיטן ווארט 'משוגעים'... און ס'זענען דא נארמאלע חסידישע בתי חינוך וואו מ'לערנט אויף אידיש.

***

נאך אונזער – שוין באקאנטן – וועג פון אריבער 3 שעה, זענען מיר אנגעקומען קיין בני ברק בשעטו"מ, און געגאנגען איינשטיין ביי א חשובע קרובה, אן אלמנה, בת הגה"צ רבי זלמן בריזל זצ"ל [נו, גילוי!...], וואס האט אונז שפעטער דערציילט פארשידענע אינטרעסאנטע מעשיות מיט איר גרויסן פאטער. מיר האבן געגעסן א פיינע טועמיה פון פלייש קוגל פערפל און טשאלנט [און דאס איז נאר 'טועמיה' בעפארן 'סעודה'], און מיר זענען שנעל געגאנגען צום – כמעט – איינציגסטן אינטרעסאנטן פלאץ אין ב"ב, נעמליך, דער בית החיים...

מיין עלטער זיידע און באבע ליגן דארט [נו, נאכאמאל גילוי!... זעט איר נאר, אז אפילו בגילוי שבתוך הגילוי, איז מיין ניק נאכאלס בהסתרה שבתוך ההסתרה...], און מיר האבן דארט געזאגט אפאר קאפיטלעך תהילים, נאכהער זענען מיר געגאנגען צו נאך געציילטע גדולי ישראל – מחמת חוסר הזמן לפני כניסת השבת – ובתוכם מיין אלטער העלד, הרב שך זצ"ל [@ליטוואק פון בודאפעסט, @קפה נמס, איר הערט?!...]. איך כאפ שנעל א מקוה, און היידא, געלאפן איבער די שטיקעדיגע הייסע גאסן פון בני ברק, צו גיין דאווענען אינאיינעם מיט מו"ר רבי אלימלך בידרמן שליט"א.

למעשה האב איך אים נישט אנגעטראפן, בין איך אנשטאטס דעם געגאנגען דאווענען אין איינע פון די ישיבות וואו איך האב געלערנט אין ארץ ישראל, גראדע אין בני ברק [כמה גילוים לשש משזר עלינו...], וואו כ'האב אנגעטראפן איינער פון די ראשי ישיבה מיט וועם כ'בין געווען זייער היימיש אלס בחור, און האט נאך מעיד געווען בבחרותי גרויסע זאכן איבער הבה"ח שש משזר ני"ו. ווייניג וואס האט ער געוואוסט אז ברכת צדיק יעשה רושם. זאל ער נאר פרעגן תושבי אתר קאווע שטיבל... געציילטע קיבוץ בחורים האבן נאך געוואוסט נאכצודערציילן עובדות וסיפורי צדיקים משש משזר בבחרותו, וואס זיי האבן מקבל געווען איש מפי איש ביז די כיתה פון שש משזר'ן זעלבסט.


אין נעקסטן קאפיטל: א שבת מיט מו"ר הגה"צ רבי אלימלך בידרמן שליט"א.

[שמערל]

אויב האבן די טיי בלעטלעך געהאט א קדושת שביעית, ווי האסטו עס געמעגט מאבד זיין בידים?

[שש משזר]

איך האב עס נישט מאבד געווען בידים, און ניטאמאל געווארפן אין מיסט וואס קען אפשר אריינגיין אין גדר מאבד בידים, כ'האב עס ס"ה אראפגעווארפן צווישן די ביימעלעך, וואס בעצם ווען איינער האט א שמיטה פרי וואס ער קען נישט נוצן [קליפה וכו'] דארף ער טון דאס זעלביגע.

[קאצקע ציקער]

אקעי איך ווייס שוין וועלכע ישיבה האסט געלערנט אלטץ בחור.... איך וועל עס נישט זאגן וועגן גילו

[בן אדם]

איך האב א געפיל אז אט אט גייט שוין נתגלה ווערן דעם גרויסן גילוי שבגלוי מתוך הגילוים, בפרט יעצט און די ימי הסתרה. און מ'וועט זוכה זיין צו דעם פתאום'דיגע גילוי שבתוך ההסתרה, ווי דער פסוק זאגט, והיה בנסתתר הנקוי כי אז נגלה המגלה מאת הנסתרים וששת עם אבותיך ובשיבתיך ובצאתך: אמן.

[שש משזר]

א פרייטאג צונאכטס מיט רבי אלימלך בידרמן שליט"א.

כידוע לתושבי בית הקפה, בין איך א שטארקער חסיד [אוי, כ'האב 'טשילס' פון די ווארט חסיד. ניין, 'כ'האלט שטארק'] פון רבי אלימלך בידרמן שליט"א [וואס ווי אויסגעשמועסט במקום אחר, וועל איך אי"ה באשרייבן זיין גרויסן דמות נאכן פארענדיגן דעם אמשינאוון אשכול. און יעצט 'גיי ווייס' ווען דאס וועט זיין...]. בקיצור, איך האב געפרעגט מיין ווייב אויב זי געט מיך רשות צו עסן ביינאכט מיט רבי מיילעך די סעודה, וויבאלד דעמאלס איז דער עיקר הנאה מיטצוהאלטן מיט אים, און בייטאג וועלן מיר עסן צוזאמען. בין כך ובין כך האבן מיר נישט געגעסן ראמאנטישע סעודות אליינס, נאר מיר זענען געגאנגען עסן ביי קרובים, איז ממילא נישט קיין גרויסע נפ"מ צו איך עס אויך מיט מיט זיי צו נישט. למעשה, האט מיר מיין ווייב געגעבן רשות ברוב צדקתה [קלאטשטס אלע: 'הארעי'! ניין, העכער: 'הארעי'!!!]. און כ'קען מעיד זיין אז דאס איז געווען גאר געשמאק פאר מיר.

אנקומענדיג צו זיין הויז, האב איך שוין געטראפן כמנין בחורים פלוס אפאר יונגעלייט זיצן דארטן און ווארטן אויף רבי מיילעך. כ'האב נאך געדענקט פון אלס בחור אז ער דאווענט אין לעלוב און ס'דויערט צייט ביז ער קומט אהיים, און דערווייל קומען בחורים ארויף און גרייטן זיך צו צום סעודה, און כ'האב גארנישט פארדעכטיגט. אבער ווען די זייגער האט זיך אנגעהויבן צו ריקן און ס'איז געווארן שפעט, האב איך זיך נאכגעפרעגט וואס דא גייט פאר, און מ'האט מיר מודיע געווען אז רבי מיילעך איז נישט געשלאפן נארמאל די לעצטע פאר טעג, און ער איז אהיימגעקומען מער טויט ווי לעבעדיג, און ממילא דארף ער זיך אביסל אויסרוען פשוט צו קענען פירן א סעודה. מיר איז דאס נישט געווען קיין חידוש, וויסנדיג אז רבי מיילעך'ס סדר היום באשטייט פון תורה, תפילה, חסידות, חיזוק, דרשות, אויסהערן א צווייטן, אבער איין זאך פארנעמט נישט קיין פלאץ אין זיין סדר היום, און דאס איז – רבי אלימלך בידרמן.

כ'האב באוויזן צו באטראכטן פון פריש זיין הויז, אדורכלערנען גאנצע קטעים פון שם משמואל, און צו האקן שטיקער גמ' תוס' מסכת נדה, אבער רבי מיילעך האט זיך נישט באוויזן. זעענדיג אז ס'איז נישט קיין תכלית, האט זיין זון אנגעהויבן צו זינגען די זמירות ע"פ נוסח רבי מיילעך און דערנאך געבעטן דעם עולם נישט צו ווארטן נאר מאכן אליינס קידוש און אנהייבן די סעודה. נאכן מפציר זיין שש משזר'ן אפאר מאל, האט שש משזר געזאגט אז ער קען נישט מוותר זיין אויפן 'ראש חבורה'ס' פלאם-פייערדיגע קידוש, און אויב מוותר זיין איז ער ענדערש מוותר אויף די חלה און פיש... למעשה נאכן מעכטיגן טועמיה וואס כ'האב אנגעראכטן למען כבודו ית"ש פרייטאג נאכמיטאג, בין איך גאנץ קנאפ הונגעריג געווען, הודו לה' כי טוב כי לעולם חסדו...

למעשה איז רבי מיילעך הערשט ארויסגעקומען צום ציבור נאך 11:00 ביינאכט, און היות איך בין אביסל היימיש מיט אים, האב איך מיך געטרויט צו זאגן אז ער זאל איבערזינגען די זמירות, שהרי אינו דומה זה לזה... [למעשה האב איך מיך אסאך געטרויט דארטן. היינטצוטאגס רופן אים די בחורים 'די רבי', און בזמני פלעגט מען אים רופן 'רבי מיילעך' און שפעטער 'ראש החבורה'. די חילוק האט זיך אנגעזען דורכאויס די גאנצע סעודה בנוגע די קשר מיוחד צווישן די ערשטע תלמידים זיינע און די וואס זענען צוגעקומען די לעצטע פאר יאר].

א געווענדליכע שבת עסן ביי אים צווישן א מנין און צוויי מנינים מענטשן, און מ'דארף זיך נישט איינמעלדן פון פריער אז מ'קומט. ס'איז אן 'אפען דאר פאליסי'. די עסן שטעלט מען צו בהרחבה, גרויסע חלות, געפילטע מיט סעלמאן, הערינג און דיפס, און טשאלנט נאכן סעודה כיד המלך פאר ווער ס'איז נאך הונגעריג [נישט קיין אומגעווענדליכע פאסירונג, נאך די לאנגע סעודות שעות לאנג]. חוץ מזה, ווען בחורים און יונגעלייט, זקנים עם נערים, ענדיגן זייער סעודה, קומען אסאך אידן מיטהאלטן דעם סעודה ביי רבי מיילעך, ווען עס קענען זיך אריינקוועטשן צענדליגע מענטשן אויפאמאל, און רבי מיילעך וועט איבערזאגן געוויסע תורות אפאר מאל, ווייל ס'דא פרישע מענטשן וואס ווילן דאס זיכער הערן...


אין קומענדיגן אשכול: די סדר הלילה מיט רבי אלימלך בידרמן שליט"א.