איך בין שטאלץ צו זיין א ליטוואק!

[לית דין בר נש]

און אפילו אזוי, גלויב איך אז דער וואס מיינט עס ערנסט אין לעיקוואוד וואלט נאך אלס געווען געשעצט

איך ווייס נישט צו איך זאל לאכן אדער וויינען? צו מיינסטו אז איך בין משוגע אדער ביסטו פשוט משוגע?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

עי' ערך הרב יצחק עבאדי

[ריכטיג]

ריכטיג, נישט דאס איז די נקודה דא, די נקודה איז אז ביי זיי האבן אמת׳ע ערכים ווי תורה מידות וכדו׳ א חשיבות אין א גרעסערע מאס ווי ביי אונז, למשל ביי אונז אפילו א א.ג. פיינע אינגערמאן וועט נישט האבן די קוראזש זיך אנצורופן אין א שמועס אז דאס איז לה״ר וכדו׳, סאיז דא א געוויסע זולזול פארן אמת, ליידער.

מיט דעם ביסטו גערעכט, אבער פארט א יחיד וואס מיינט עס ערענסט איז נישט אראפגעקוקט און א ודאי נישט איזאלירט.

[ציבעלע-קיגל]

פון לייענען וואס און וויאזוי דו שרייבסט זעהט אויס אז דו ביזט אויפגעוואקסען א חסיד אדער אין א חסידישע שטוב... און מען קאן טאקע זאגען דעם אלטען און אמת'ר ווארט...

א געווארענע איז ערגער ווי א געבארענע

[ליטוואק פון בודאפעסט]

שוין ווידער. דער זאגט אז איך קען נישט פארשטייען וויבאלד איך בין דארט נישט אויפגעוואקסען (און איז נתפעל יעדעס מאל פונדאסניי 'פון וואנעט ווייסט דער ליטוואק פון דעם צו יענעם?'), און דער צווייטער זאגט גאר פארקערט, אז איך בין גאר א געווארענער מתנגד.
רעד לגופו של ענין, און הערט'ס אויף מיט מיר.

[ציבעלע-קיגל]

שוין ווידער. דער זאגט אז איך קען נישט פארשטייען וויבאלד איך בין דארט נישט אויפגעוואקסען (און איז נתפעל יעדעס מאל פונדאסניי 'פון וואנעט ווייסט דער ליטוואק פון דעם צו יענעם?'), און דער צווייטער זאגט גאר פארקערט, אז איך בין גאר א געווארענער מתנגד.
רעד לגופו של ענין, און הערט'ס אויף מיט מיר.

זאג נאר, דער אמת שטעכט, האא?

(איך מיין גארנישט)

[ליטוואק פון בודאפעסט]

וועלכע אמת? אז איך בין א געווראענער צו אז איך פארשטיי נישט ווייל איך בין נישט געבוירען געווארען חסידיש.

[יעקב מענטש]

ליטוואק,

איך האב הנאה געהאט פון דיין אנאליז, איך קען נישט אזוי גוט די ליטאים (אייגענטליך, אויסער דיר קענעך קיינעם נישט), אבער לויט ווי איך פארשטיי דעם סיסטעם איז עס א מילתא דמסתברא,

אבער איך מיין אז ס'איז היינט דא א שטיקל טויש ביינונז חסידים, רובא דרובא מענטשען זענען נישט באמת מקושר צו זייער חסידות אזוי ווי זייערע עלטערן, נאר זיי זענען פונקט איינגעשריבן אין די קהילה און שיקן זייערע קינדער אין די און די מוסדות. איך ווייס נישט צו אין סקווירא איז אויך אזוי, אבער אין סאטמער איז זיכער אזוי. די ארונים האבן נישט קיין פראבלעם מיט די זאליס און ווייס ווערסע, ס'האט חסרונות און מעלות, די חסרון איז אבוויעס, אז די רבי האט נישט קיין ווארט אויף א שיינע פראצענט פון זיינע חסידים. און אויב די עוולה איז נישט אזוי גרויס אז מ'זאל מעגן סטראשען מיט ארויסשיקן די קינדער פון די מוסדות, איז שווער צו אינפארסירן היינט תקנות. פון די אנדערע זייט איז דא היינט מער עובדי השם באמת, מענטשען וואס האבו אליינס אויפגעבויעט זייער אידישקייט, און בתוך הסיסטעם פירען זיי א הערליכע אידישקייט. ס'מיינט נישט אז זיי האבן געמאכט ריסוירטש אויף יעדע מנהג אבותיו, און געווארפן אין די מיסט קאנע וואס ער האט געהאלטן פאר אומוויכטיג, ניין! מנהגים (צו משוגעת'ן, וויאזוי די ווילסט עס רופן) בלייבט, אבער זיין אידישקייט באשטייט נישט נאר פון מנהגים, ער איז פיהלט באמת א טעם אין אידישקייט.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

ביסט געלאדענט קומען זען. אבער ווי איך האב געשריבען, דער סיסטעם טויג דא אויך נישט. מ'רעדט אלס פון יחידים.
מיין טענה איז מער צו די געזעלשאפט ווי צו די פארטיי. הרב יצחק לעבאוויטש איז ווייט פון א פארטיי מענטש. אבער אלס אין זיין לעבען שטימט מיט די פרומקייט פון וומסב"ג. אחוץ די נייע מנהג פון וותיקין, וואס דאס איז נישט קיין חומרא אזוי ווי אן אנטלויפאכץ. דאס האב איך געמיינט אז אפילו נאכ'ן ארויסווארפען פארטיי שטותים, פאדערט דער סיסטעם פונקט וואס דו מעגסט האלטען און וויאזוי מ'מעג זיך פיהרען. א יונגערמאן וואס שניידט די בארד קען נישט זאגען פאר זיין ווייב אז ער עסט שוין נישט קיין בהמה פלייש. א ווייב קען נישט אויסטוהן די שייטעל טאמער זי האט נאך א סמארטפאו"ן. הגם ס'איז לא קרב זה אל זה, די עניינים האבען קיין שייכות נישט. אבער די חומרות זענען פארבונדען מיט א קייט פון געזעלשאפטליכע יסודות, נישט שכל'דיגע.

[יעקב מענטש]

ביסט געלאדענט קומען זען. אבער ווי איך האב געשריבען, דער סיסטעם טויג דא אויך נישט. מ'רעדט אלס פון יחידים.
מיין טענה איז מער צו די געזעלשאפט ווי צו די פארטיי. הרב יצחק לעבאוויטש איז ווייט פון א פארטיי מענטש. אבער אלס אין זיין לעבען שטימט מיט די פרומקייט פון וומסב"ג. אחוץ די נייע מנהג פון וותיקין, וואס דאס איז נישט קיין חומרא אזוי ווי אן אנטלויפאכץ. דאס האב איך געמיינט אז אפילו נאכ'ן ארויסווארפען פארטיי שטותים, פאדערט דער סיסטעם פונקט וואס דו מעגסט האלטען און וויאזוי מ'מעג זיך פיהרען. א יונגערמאן וואס שניידט די בארד קען נישט זאגען פאר זיין ווייב אז ער עסט שוין נישט קיין בהמה פלייש. א ווייב קען נישט אויסטוהן די שייטעל טאמער זי האט נאך א סמארטפאו"ן. הגם ס'איז לא קרב זה אל זה, די עניינים האבען קיין שייכות נישט. אבער די חומרות זענען פארבונדען מיט א קייט פון געזעלשאפטליכע יסודות, נישט שכל'דיגע.

די דוגמאות וואס דו ברענגסט, איז דומה צו - לדוגמא - א נישט חסיד, זעהט א איד ארויסנעמן א סעל אינמיטן חזרת הש"ץ און ער וואונדערט זיך היתכן ? דו ביסט דאך פרומער פון מיר, איך דער מגולח וואס האט נאך א ים מיט קולות אינעם טאג טעגליכן לעבן, וואגט זיך נישט אויסצונעמן א סעל אין שוהל, און דו וואס דו גייסט מיט די שמונה בגדים און ביסט אויסגעקאכט אין די שיטה, פיהרסט דיך אויף ווי א קל ?

האסט שוין אמאל געהערט אזא געדאנק ?

די תירוץ איז אבוויוס, אין יעדע געזעלשאפט איז דא ערליכע און ס'איז דא קלים, און דאס א אוועראלל פיהרט ער א פרומערן לעבן איז נישט קיין גאראנטי אז ער איז אזוי ערליך ווי דער נישט חסיד וואס איז א ערליכער איד.

וואס איך מיין אונטערצושטרייכן (איך האף איך קום אריין גענוג קלאר), אז סאסייעטי בלייבט סאסייעטי איבעראל, און איבעראל איז דא געוויסע פרומקייטן וואס אויב בין איך מקיל דארט גיבט עס מיר לייסענס צו טוהן עפעס אנדערש, און ווייס ווערסע, נישט ווייל ער האט עס דורכגעטראכט און אזוי מחליט געווען, נאר ווייל אזוי פיהרט זיך די געזעלשאפט ארום. אבער דאס מיינט נישט אז ער איז א ראבאט, און זיין גאנצע התנהגות איז געבעיסד אויף סאסייעטי! ער קען נאך אלץ זיין א מענטש וואס פיהלט זיין טעם אין אידישקייט.

[ירח בן יומו]

האט איינער געגענב'ט זיין נאמען? אדער אונזערע ליטוואק גייט זיך צולערנען אביסל חסידות?

אייוועלט.PNG (2.09 KiB) געזען געווארן 1525 מאל

[ליטוואק פון בודאפעסט]

איך וואלט געוואלט זאגען אז איינער האט אזוי הנאה פון מיין נאמען, האט ער עס געבארגט. אבער למעשה, ס'איז מיר. איך האב זיך איינגעשריבען צו קענען פריוואטעהייט עפעס אנפרעגען. אבער למעשה, הגם דא איז דער שמועס אפענער, אבער ס'איז דארט'ן דא אסאך מער אינפארמאציע. וואס קען מען טוהן?

[רוסישער]

דער אחיעזר אפטיילונג אין אייועלט איז מורא'דיק, מ'קען געענטפערט ווערן ממש אין איינצלנע מינוט, און אמאל דארף מען די הילף בעת מעשה.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

ס'איז טאקע געווען אחיעזר'דיג.
די היסטוריא דארט האט אויך אסאך, אבער מ'דארף עכט האלטען דער נאז. א הייליגע מסורה האבען זיי פונקט וויאזוי א מעשה מיט'ן חזו"א איז פארגעקומען. מ'קען אויסמוסר'ן דער וואס וויל וויסען פרטי המעשה אין סיגוט מיט די ספרדים, ווייל דער שיניעווער האט שוין א בריוו געשריבען. דאס האב איך געזען אין איין בליק. איך שטעל מיר פאר אז ס'איז נאך דא פיל מער קטנות'ן.

[איש את רעהו]

מיטהאלטענדיג אביסל די טעראר פון ביידע זייטן יעצט ביי די חתימות געיעג בעד ונגד חק הגיוס, פאדערט זיך א אנדערע אפשאצונג אויף די ליטווישע קולטור
עס איז זייער א מאדנער #איי.דידנד.געט.איט

[ליטוואק פון בודאפעסט]

א. איך גלייב נישט דו האלטסט מיט. דו גלויבסט נאר די לה"ר פון איין זייט, לויט ווי ס'שטייט אויפ'ן אינטרנט ווייל דו מיינסט אז דער גענגסטע"ר שטימט מער מיט דיין אגענדע ווי די אנדערע גענגסטע"ר.
ב. דאס זאג איך אז אפילו מיט די פאליטיק וכו', טאמער א איד אין בני ברק לעבט אפ זיין פריוואטע לעבען לויט זיין חשבונות, האט ער א פלאץ אינ'ם געזעלשאפט אפילו טאמער ער איז אנדעריש. פונקט ווי ר' גדליה נאדעל. איינער וואס שפילט מיט פאליטיק קען נישט שפעטער קומען וויינען ווען דער פאליטיק גיבט איהם א ביס. פון איהם רעדט מען דא נישט.