רב לך שבת בעמק הבכ"א

[גרוש]

רב לך שבת בעמק הבכ"א – די ווינטער שבתים במצבי
בשלישי בשבת לסדר וה' פקד, אור ליום י"א לחודש חשון תשע"ה לאלף השישי לפ"ג
אריינגייענדיג אין די אכטע ווינטער זינט כ'האב ליידער מקיים געווען די מצוה וואס קיינער וויל נישט מקיים זיין, נישט מער און נישט פאר קיינעם געדאכט, עס ווערט שוין ליידער זיבן גאנצע יאר זייט יענעם ביטערן טאג, ווען כ'האב ליידער געמוזט שלו' מאכן מיטן מצב, אז די האפענונג וואס כ'האב געהאט אלע קינדערישע און בחורישע יארן, צו חתונה האבן און אויפשטעלן א שטוב לשם ולתפארת, וועט ליידער נישט געשעהן מיט דעם שידוך וואס כ'האב געמאכט אלץ בחור און חתונה געהאט די ערשטע מאל און געהאפט אז דאס וועט זיין די לעצטע מאל, דאס וואס כ'האב געמיינט בשעת'ן א חתן ווערן אז יעצט הייבט זיך אהן די לעבן אויף וואס מ'האט געציהלט אלע יארן, צו מקיים זיין דעם "על כן יעזב האיש את אביו ואמו ודבק באשתו והי' לבשר אחד", איז געווען א טעות, איך האב מיר טאקע געגרייט, און געמיינט אז אט אט איז עס אנגעקומען "הנה הגיע עת דודים", עת משוש, עת לשמוח, עת לחבוק, מ'האט זיך טאקע געגרייט בהכנה דרבה, צום נייע תקופה אין לעבן, אבער גאנץ שנעל ליידער געוואר געווארן, אז נישט אויף דעם האב איך געווארט, די צייט איז נאך ליידער נישט אנגעקומען, די גאנצע הכנה איז נאר געווען פאר א שווערע לעבנס דורכגאנג איידערן אנקומען צום ריכטיגן, און מ'וועט ליידען דארפן טועם זיין דעם כוס וואס כוס, וואס קיין איין בחור טראכט נישט אז ער וועט זיין פון די וואס וועלן דאס ליידער דורכגיין,
אבער וואס כ'האב דעמאלט נישט גע'חלומ'ט, אז איבער אכט יאר נאכן אריין גיין לברית האירוסין, וועל איך נאך האלטן בעפאר אלעם, וואס איך האב דעמאלט געמיינט אז איך האב שוין מיין באשערטע, האב איך נאך אפילו נישט יעצט איבער אכט יאר שפעטער, 7 פיינפולע יארן זענען שוין ליידער פארלאפן זייט דעמאלטס ועדיין לא נושעתי,
איינע פון די שווערסטע זמנים אין אזא מצב (עכ"פ ביי מיר) איז די ווינטער נעכט בכלל, לילי שבתות בימי חורף בפרט, די זוהן הייבט אהן אינטער גיין, שוין אזוי פרי ווי 4:30-5 צייט, עס הייבט אהן ווערן טונקעל, די מחשבה און געפיהלן הייבן אהן שפילן, ווי מיינע חברים ווערן אפגעווארט דורך זייערע ווייבער און קינדער, ווי געוויסע רעדן זיך אפ, אז זייערער ווייבער הייבן שוין קאלן/טעקסטן ווען זיי קומען אהיים, ואני אנה אני בא, קיינער ווארט מיר נישט, כ'האב ליידער נישט צו וועם אהיים צו גיין, כ'האב ליידער נישט קיין שטוב ווי מיינע קינדער זאלן מיר אפווארטן ביים אהיים קומען, און בעטן זייער עטענשן, כדרכם של קליינע קינדער,
איך הייב אהן טראכטן וויזוי די עולם פארברענגט די נאכט זה בכה, וזה בכה, עס ווערט שפעטער 10-11 צייט, די עולם גייט אהיים און די גאסן ווערן שטילער און שטילער, און איך קען ליידער רואיג בלייבן אין בית מדרש די גאנצע נאכט, אהן דעם וואס איינער זאל פארלאנגן מיין אהיים קומען, איך לייג מיר אריין אין בעט אליינס, נאכט נאך נאכט, מיט טרערן אין אויגן,
האלט מיין טעלאפאן נעבן מיר, ווארטנדיג אויף פאון קאלס אדער טעקסט וואס זאלן ברעכן מיין לאונלינעס, און מ'טעקסט/קאלט וועם מ'קען אמאל געלונגט עס און די עולם ענטפערט און מ'האלט זיך אינטער ביז די שלאפט כאפט, אזוי גייט אריבער נאכט נאך נאכט, די עולם פארברענגט אינדערהיים, און איך האב ליידער נישט מיט וועם, דערנאך אין די פארטאגס שעה'ן ווען מ'הייבט זיך אהן אויפצווועקן, נאך א נאכט שלאף ווען עס ווערן געפראסעסט אלע מחשבות און דורךגענג פונעם טאג, מ'וועקט זיך אויף מיט א קלארן מוח, מ'טראכט אריין אינעם לאנלי מצב, עס גייט אריבער טאג נאך טאג, חודש נאך חודש, יאר נאך יאר, ועדיין לא נושעתי, עס גיסן טרערן פון די אויגן, טראכטענדיג, ווי אנדערע וועקן זיך אויף צו א שטוב מיט א ווייב און קינדער, און גיבן אכטונג קיינער זאל זיך נישט אויף וועקן, און איך ליג אזוי לאנלי, בדמעות עיני, צומאל נוצט מען אויס די פארטאגס שעה'ן צו שופך זיין נחלי דמעות, מיטן זאגן שה"ש, און די יום תהילים, צום לבב חוקר בעת עס איז ברן יחד כוכבי בוקר, עס הייבט אהן טאג'ן די זוהן שיינט אויף מ'גייט אין אין בית מדרש, און ס'איז א פרישע טאג וואס מ'איז אייניג מיט די חבירים ביז די זוהן גייט אונטער, ווען יעדער גרייט זיך אהיים צו גיין, און איך ליידער האב נישט צו וועם צו גיין, און צומאל מחמת כובד המצב ווער איך פויל און איך קען מיר נישט ארויסריקען פון בעט ביז איך זאג פארן יצר הרע, ביזט טאקע א מלך זקן, ביזט טאקע עלטער פון מיר, אבער הגיע זמן קריאת שמע ותפלה, און בעת צרה איז תפילה א דאורייתא , און איך מוז אויפשטיין,
אויב דאס איז געזאגט געווארן יעדע נאכט, איז עאכו"כ, בלילי שבתות בשעה שבני אדם מצויין בבתיהם, עונת תלמידי חכמים משבת לשבת, עס ווערט ליל שישי, עס איז שוין נאכאמאל ערב שבת, אין אידישע שטיבער גרייט מען זיך שוין ווידער צום שבת מלכתא, מ'הייבט אהן קלינען די הויז, קאכן באקן, לכבוד שבת, ביי מיר איז מען נאך ליידער נישט גורס די אלע זאכן,
עס ווערט ע"ש בחצות היום, די אפיסעס די ביזנעס פלעצער ווערן שטילער, מ'לויפט ענדיגן די לעצטע הכנות צום שבת, דער לויפט אין גראסערי, דער אין מקוה, דער האלט פארנומען די קינדער אז די ב"ב זאל קענען זיך גרייטן, דער גייט זיך אראפלייגן לכבוד שב"ק, דער לויפט אין מקוה, יעדער איז פארנומען אנצוגרייטן דעם שבת, מ'גרייט אהן דעם שבת טיש, מ'ברענט אפ די ליכט, און איך זיץ אזוי פרייאטאג לעת ערב, בדמעות עינים, מתי אעשה גם אנכי לביתי ווען וועל איך שוין זוכה זיין, צו האבן א אייגן שטוב, ווען וויל אויך שוין זוכה זיין צו האבן פאר וועם צוגרייטן א שבת, די זוהן גייט אונטער, די עולם גייט אין שוהל מיט די קינדער, און איך יאג מיר בכלל נישט, שבת איז דאך ביי מיר די ערגסטע טאג, די מערסטע צייט צו טראכטן, פארוואס זאל איך מיר יאגן צו דעם טאג, מ'זעצט זיך אפ אראפ ביי לכו נרננה, מ'זינגט ביי לכה דודי, אויף יעדעם'ס פנים איז אויסגעגאסן א שמחה, מ'גייט באלד אהיים פארברענגען מיט די ווייב און קינדער, עס איז א לאנגע פרייטאג צו נאכטס, מ'זיצט מ'פארברענגט מיט די קינדער, מ'קומט אהיים די קינדער ווארטן שוין אפ מיט זייערע צייטליך אויפצופיקן זייער עטענשאן, די אינגלעך מיט זייערע דאגות, די מיידלעך מיט זייערע דאגות, ועדיין לא זכיתי, צו די זאכן וואס אנדערע אין מיין יארגאנג זענען זוכה, מ'ענדיגט דאווענען זה פורש לביתו וזה פורש ובוכה, די שוהל ווערט ליידיג, די עולם גייט אהיים, און איך זעץ מיר אראפ במקום פנוי מיט בכיות, עס איז א לאנגע ווינטער פרייטאג צו נאכטס, די עולם פארברענגט מיט די משפחה, להתענג בתענוגים, "וקראת לשבת עונג", כמשמעו וכמדרשו פונעם פסוק, אבער אליין זאל זיין א שטיין, וואסערע טעם האט א שבת ווען מ'איז אליין, אהן א עזר כנגדו, און אהן קינדער וואס קוקן ארויס אויף זייער טאטע'ס עטענשאן, ביום השבת, עדיין לא זכיתי לכך,
די פארגאנגענע פרייטאג צונאכטס לסדר הבט נא השמימה וגו' כה יהיה זרעך, ביים זינגן "לכה דודי" לא אוכל להתאפק עיני מדמעות, מיר האלטן שוין ליידער ביים אכטן ווינטער אין דעם מצב, נאכאמאל בלילי שבתות, בלילי חורף הארוכים, עס איז פינסטער בחשכות הלילה, בעת די כוכבים זענען אינדרויסן, איך קען טאקע נישט ציילן די שטערנס, אבער ווען וועל איך שוין זעהן מיין חלק אין די ברכה "כה יהיה זרעך", מ'זינגט, ניגוני של שמחה, ווען ווועט שוין זיין "ושמחת אתה וביתיך",
עס שטייט פון די קדמונים, אז די וועלט איז באשאפן געווארן אין 7 טעג, ווייל זיבן איז "טבע" און אכט איז למעלה מדרך הטבע, מיר האלטן שוין ליידער אינעם אכטן ווינטער, די צרות זענען שוין ליידער למעלה מדרך הטבע, דארף מען געהאלפן ווערן אפילו למעלה מן המזל, אפילו אהן זכותים, טראכט איך אזוי צו מיר, די הייליגע חוזה פון לובלין האט זוכה געווען צו אויגן וואס זעהן מסוף העולם עד סופו, ווייל אלץ קינד האט אים זיין מאמע צוגעבינדן די אויגן פאר זיבן יאר, הייליגע באשעפער, עס איז שוין זיבן יאר, וואס איך בין צוגעבינדן בצר לי, און איך בין ליידער נישט זוכה, צו דעם והנה הנער בוכה, איז נישט מער מיט רעכט איך אל שוין אויפגעראכטן ווערן, בבני ברוכי וחיי אריכי ומזוני רויחי בבריות גופא ונהורא מעליא,
בשעת'ן זאגן דעם שטיקל "מקדש מלך עיר מלוכה קומי צאי מתוך ההפכה, רב לך שבת בעמק הבכא והוא יחמול עליך חמלה", לכה דודי לקראת כלה פני שבת נקבלה, עלה ברעיוני, אז: דער אייבערשטער זאגט: רב לך שבת בעמק הבכא גענוג געווען די ביטערע שבתים מיט בכיות, יעצט ווען מיר האלטן שוין בעמק הבכא, (הבכ"א איז בגימטרי"א 28) טיף אריין אינעם 28'סטן יאר לימי חיי, (איך ווער אי"ה 28 קומענדיגן חודש עמו"ש לחיים טובים וארוכים), עס וועט אי"ה זיין: והוא יחמול עליך חמלה, לכה דודי לקראת כלה, אזוי וועט אי"ה שוין פני שבת נקבלה, די ריכטיגע פנים פון שבת קודש, בשמחה ובטוב לבב מרוב כל,
עס וועט אי"ה זיין ווי די מדרש זאגט אויפן פסוק: ויהי ביום השמיני, ר' יוסי פתח כשושנה בין החוחים כן רעיתי בין הבנות,
ויהי ביום השמיני איז דאך געווען ביום הקמת המשכן, ווי די גמרא זאגט, אותו היום היתה שמחה לפני הקב"ה כיום שנברא שמים וארץ כתיב הכא ויהי ביום השמיני וכתיב התם ויהי ערב ויהי בוקר, עס זאל שוין זיין אבנה בית מקדשי, כתכלית הבריאה, "לא טוב היות אדם לבדו", יום קען מיינען א יאר "יום לשנה", ויהי ביום השמיני, אינעם אכטן יאר, וועט אי"ה זיין, "כשושנה בין החוחים כן "רעיתי" בין הבנות, און אראפ ברענגען נשמות מאוצר הגוף, און האבן א חלק בבנין בית המקדש השלישי בב"א