הרה"ג רבי דוד צבי מאסקאוויטש שליט"א

[berlbalaguleh]

נהורא נפישא: דאס קומט מסתמא ווייל מען האט איינגעזאפט דעם חינוך הקלוקל. ווייל ס'דאכט זיך אז מ'האט געקענט דעם לעצטן רבי פון די גזע. וואס אויף איהם האט מען (די פראסטאקעס) דאך געשפעט. און געזאגט אז ער איז א גוי.וואס זיי און זייערע מחנכים האבן נישט אנגעהויבן צו וויסן די גדלות און די גרויסע זכותים פון איהם. זאגן זיי שוין אויף אלע רבי'ס פון די גזע, וועלכע זענען געווען באמת שרפי מעלה, אז זיי זענען (ח"ו) געווען אזעלכע פראסטאקעס ווי זיי אליין...!

און אונז האמיר געמיינט אז די תינוקות שנשבו דרייען זיך ארום אין די קיבוצים אין מדינת ישראל...!

[ליטוואק פון בודאפעסט]

בערל, דו צילסט אין אן אומריכטיגע ריכטונג. דער פעטש-געבער איז גאר באקאנט אלס א פעטש געבער, אבער נישט ווי די מלמדים אין חדר, נאר אין א צווייטע אופן. און פאר דערפאר באשטייט זיין לעבן פון בארעדן דער אריז"ל און דער רשב"א און ווער נישט. ווען ער וואלט ווייניגער פעטש געגעבן, וואלט ער זיך נישט געטראפן אין זיין מצב, און ער וואלט נישט געמוזט אנטדעקן זיין אלע וויכטיגער יסודות. ער איז נישט קיין סאטמארער, און מסתמא ניטאמאל אן אונגארישער אפשטאמיגע.

דער קלות הדעת וואס ווערט דא אויסגעשמועסט, ווען באמת רעדט זיך דא פון די יסודות פון צמצום און סוד העיבור, די יסודות פון צדיק ורע לו און געטליכקייט, און אלס מיט א וויש אפ און א פערזענליכע שטאך. אבער ער ווייסט וואס דער רמב"ם 'וואלט' געזאגט!! וואס דער רמב"ם האט געזאגט, האט ער נישט קיין אהנונג, אחוץ אפאר ציטוטים שלא במקומם, אבער וואס ער 'וואלט' געזאגט, ווייסט ער שוין גוט.

[berlbalaguleh]

ליטוואק פון בודאפעסט: ווען איך האב גערעדט פון דעם חינוך הקלוקל פון סאטמאר, האביך נישט געמיינט צו זאגן אז דער פאררוקטער רשע אש"י איז א סאטמאר'ער. נאר ער איז נישט דער איינציגער וואס דרייט זיך ליידער ארום בתוך הקהל.

דאס איז דאך געווען די כוונה פונ'ם לעצטן פסוק אין מיין תגובה. דאס האב איך אמאל געזאגט פאר א בחור'ל, א רעביש אייניקל וואס ער האט נעבעך באקומען דעם חינוך הקלוקל פון סאטמאר.

דער בחור'ל האטציך אמאל, פארנדיג אויף מיין באס אויסגעדרוקט זייער פראסט אויף דעם קלויזנבורגער רב זצ"ל. האביך איהם געזאגט אז ווען ער און זיין טאטע און זיין זיידע וועלכער האטציך פאררופן אויפ'ן נאמען פון אן אונגאריש אדער ראמעניש שטעטל זאללן דאווענען יום כיפור ביי נעילה מיט אזא כוונה ווי דער איד האט געמאכט א שהכל אין א פראסטן דאנערשטיג, וואלט זייער גוט געווען. דאמאלס האביך מחדש געווען די מימרא אז די תינוקות שנשבו דרייען זיך ארום נישט נאר אין א קיבוץ אין מדינת ישראל. נאר דאהי. און זיי גייען ווייסע זאקן...!

[אריה]

איך וויל נישט טאקע מחווה דעה זיין און מכניס זיין מיין קאפ צווישן די שני ההרים הגדולים. איך האב נאר געשריבן די שני צדדים, וירא הקהל וישפוט. אדרבה, אפשר וועט איינער קומען פון דא מאכען סדר דארטן און משכין זיין שלום צווישן יידן, ועושה שלום במרומיו הוא יעשה שלום עלינו ועל כל ישראל אמן.

[יהורם]

.

[אריה]

הנוהגין לגעור אפיקורוס באלו החולקים עליהם, מנהג שטות הוא (שו"ע חלק ה').

ובפרט בנידון דידן, קען מען צוטיילן די מחלוקת אויף צוויי פערספעקטיוון.
מצד אחד, די שאלה צו נמנעות איז מגרע פון אמניפאטענס, וואס דאס קען מען זאגן איז די שאלה פון בחירה (אדער פארקערט, לפי הטעם) וואס דאס אויך זיין א טעאלאגישע שאלה אויף למעשה, יש אומרים אז נישט ממילא איז הכל במקומו עומד, און ס'דא וואס זענען מצמצם בחירה כדי ס'זאל נישט מגרע זיין פון ידיעה.
מאידך די inquiry איבער די אמניפאטענס און וויאזוי עס ארבעט, ווי די שאלה פונעם שטיין וואס מען קען נישט הייבן, וואס מצד אחד קען מען זיך אריינטוהן דערינען צו פארענטפערן, אדער קען מען זאגן אילו ידעתיו הייתיו.

ס'איז אן אור אלטע שאלה און שרייען אפיקורוס אויף either צד, איז אפיקורסות בשכל הישר.

[ארי נוהם]

עס איז נישטא קיין מענטש וואס קען אזוי צוגרונד לייגן א מענטש, ווי דער באטרעפנדער זעלבסט.

ווען דער פעטש געבער מיינט אז ער טיילט פעטש פאר אנדערע, ווען אין די זעלבע צייט פראסקעט ער זיך זעלבסט אין געזיכט, און דערציילט פאר יעדן פונקטליכערהייט וואספארא חכם ער איז, וואספארא 'מענטש' ער איז, וואספארא שפראך ער באנוצט, און וואספארא טענות ער פארמאגט אין זאפאס, דאן האבן מיר א קלארן ביישפיל פון די ווערטער פון חז"ל (אין וועמען ער גלייבט נישט) "סייג לחכמה שתיקה", און ווי מ'פלעגט פארטייטשן אז מיטן זיין שטיל קען זיך כאטש דאכטן אז דער שטילער איז קלוג.

אויב מיסטער מאסקאוויטש איז א פריינד מיטן פעטש געבער (כ'וועל אננעמען אז ער איז נאר זיינס א פריינד, און מאסקאוויטש זעלבסט רעדט מער איידל), דאן וועל איך פארשטיין בעסער דעם מאמר העולם: "זאג מיר ווער דיינע פריינד זענען, און איך וועל דיר זאגן ווער דו ביסט". אויב מאסקאוויטש און פעטש געבער וועלן פארשטיין איין מאמר פון "שלום בער" אזוי קלאר ווי די פקחות'ן פונעם אי"ש בליעל, וועלן זיי מעגליך וויסן פארוואס פון זייער פיסקל רינט אייטער אנשטאט פערל רייד.


---
און צו אלע יפי נפש, וואס פארשטייען נישט פארוואס מ'רייסט אונטער דעם מטורף ווען "סך הכל" זאגט ער נאך א דעה אין עניני אמונה צי הלכה, איז דער פשוט'ער ענטפער אז ווילאנג ער שרייבט נישט קלאר אז ער איז א רעפארמער צי א קראי, דאן פארקויפט ער זיך אלס היימישער פוסק בעניני דעות והלכה, און אויב זיינע פסקים זענען נישט אויסגעהאלטן לויטן היימישן דרך הפסק און לויט ארטאדאקסיע איז דאס כפירה (און טפשות), דאן דארף מען דאס דערציילן ברבים.

און אויב בנוסף לזה, האט דער שמוציג פיסק אויך זוכה געווען אז בנוסף צו זיין לינקע אגענדע איז ער אויך א פוסטער עם הארץ און דל גאה ביינאנזאם, דאן דארף מען דאס באזונדער שטארק ארונטעררייסן און מודיע זיין ברבים, כדי מ'זאל וויסן אז ער איז ניטאמאל קיין סאלאמאן שעכטער צי אברהם גייגער, וואס כאטש לערנען האבן זיי געקענט, נאר ער איז א לערע שטרוי זאק מיט א גרויס מויל.

[berlbalaguleh]

אריה: כ'האב נישט געגעבן קיין לייק. ווייל כ'האב נישט פארשטאנען. ס'הייסט . וואס דאסטאיעווסקי האט געזאגט האביך יא פארשטאנען...!

[אריה]

אריה: כ'האב נישט געגעבן קיין לייק. ווייל כ'האב נישט פארשטאנען. ס'הייסט . וואס דאסטאיעווסקי האט געזאגט האביך יא פארשטאנען...!

וואס איך האב פרובירט צו זאגן איז אז דאס וואס ר' פעטש געבער נ"י כאפט זיך ארויף אויף די חב"ד מהלך פון נמנע הנמנעות זיי צו באשולדיגונגען אין כפירה, איז נאריש ווייל עס איז א חלק פון די פילאסאפישע דיסקוסיעס פון די היסטאריע און קיין איין צד איז נישט מחדש קיין גרויסע אפיקורסישע תורות. (כ'האב צוגעלייגט צוויי דוגמאות וויאזוי די ארגומענט האט זיך צוטיילט ביי מיר, בחירה און די שאלה פונעם שטיין)

[אריה]

און צו אלע יפי נפש, וואס פארשטייען נישט פארוואס מ'רייסט אונטער דעם מטורף ווען "סך הכל" זאגט ער נאך א דעה אין עניני אמונה צי הלכה, איז דער פשוט'ער ענטפער אז ווילאנג ער שרייבט נישט קלאר אז ער איז א רעפארמער צי א קראי, דאן פארקויפט ער זיך אלס היימישער פוסק בעניני דעות והלכה, און אויב זיינע פסקים זענען נישט אויסגעהאלטן לויטן היימישן דרך הפסק און לויט ארטאדאקסיע איז דאס כפירה (און טפשות), דאן דארף מען דאס דערציילן ברבים.

דברים של טעם.
לדוגמה, ווען א גרויסע קאמפאני פון וועגעטארישע וואורשטלעך ווערט אנטדעקט אלס א fraud, א מאכיל נבילות וטריפות לאוכלי צמחים, איז פארשטענדלעך צו ערווארטן פון וועגעטארישע בלאגערס און אייקאנען צו רעדן דערפון און to raise awareness כדי להציל אוכלי הצמחים ממכשול. די זעלבע איז דא. די רבנים האבן א רעכט און פילייכט גאר א פליכט צו די וועלכע פארלאזן זיך אויף זיי צו מעורר זיין דעם רבים אז זיינע ווערטער זענען נישט אויסגעהאלטן לויט זייערע סטאנדארדן.

נאר די רבנים מעגן זיך לערנען אז ווען זיי רעדן ווען אביסל שענער וואלטן מער מענטשן געהערט, אזוי ווי ס'שטייט שוין אין פסוק דברי חכמים בנחת נשמעים און ווי רש"י איז מסביר הער אויף שרייען אפיקורוס און זיי מסביר די פראבלעם בסבר פנים יפות.

[פרוש]

איך קוק אן דעם א.ג. חרם אויף דעם מאן דהו ווי פאלגענד:

עס דארף זיין א גבול און א שיעור ביז וויפיל א מענטש מעג זיך פירן לויט זיינע דיעות און השקפות.

דאס מיינט, ביסט א ברייטער יונגערמאן? האסט א דיעה אין א נושא? פיין, קיינעם באדערט דאס נישט און מ'וועט נישט דן זיין יעצט צי ער איז יא גערעכט אדער נישט.

אבער, אנטשוליגט רבי מאסקאוויטש, ביסט לכאורה א חשוב'ער יונגערמאן. אבער, האלאו!!! רואיג! וואס זענען אייערע צערעמאניעס? וואס איז דער פארברענאכץ פונעם זוהר און דאס פאוסטן אומעטום וואס? מעגליך אז דו ביסט גערעכט כלפי דיין שיטה לגבי דעם ספר הזוהר. אבער האסטו נישט קיין גרעניצן? איר ווייסט נישט צו שעצן טויזנטער אידן איבער דער וועלט וואס שעצן יא דעם זוהר? וכהנה רבות.

קען זיין אז איר זענט גערעכט מיט אייערע שיטות לגבי הוז"ל און אנדערע ענינים, אבער מיט א רואיגקייט. וואס איז דער שמחה און דער עקסטאז אז עס קומט א שיעור שלא היה מימות ער ואונן? וואס גייט דא פאר?

אזא איינער ברויך באקומען א שטיקל מעסעדזש אז ער זאל אראפסלאוען און זיך בארואיגן. באקרידעווע נישט קיין מענשטן, העץ נישט און מאך נישט אוועק. האסט א שיטה? פיין באמת ובצדק. אבער היט דיינע שיטות און בונטעווע מיר נישט ארום דא.

און דער זעלבער איז מיט דעם אש"י. יא, אוודאי, ער איז א רעכטער תלמוד חכם. ש"ס און תנ"ך איז שגור על לשונו ווי אשרי יושבי, ער האט א רעפוטאציע פון יארן לאנג זיצן און לערנען. כ'ווייס טאקע אז ער זאגט כסדר סתם אז המון עם אידן דארפן נישט הערן זיינע שיעורים. אקעי. אבער פון דא ביז'ן אוועקמאכן גדולי ושרפי עולם וואס א פראמינענטער חלק פון כלל ישראל איז נשענים עליהם איז א ריזיגער אחריות'דיגער שריט.

יעדער פארשטייט אז אוועקמאכן א חסידות, אקעי, כ'הער וואס דו זאגסט. דו האלטסט אז א גאנצער שטעטל איז זיך מוסר נפש אויף נארישע און לופטיגע קפידות. אבער פאברענען שטיוול וויבאלד דארט גייט מען מיט שטיוול? א וויצ'ל דא דארט, פיין. אבער מ'ברויך וויסן צו נעמען זאכן און דאס באלאנסירן.

קיינער טוט קיינעם נישט אפהאלטן פון טראכטן אזוי אדער אזוי. קיינער איז נישט בעל הבית אויף א צווייטן און יעדער האט א רעכט צו טון כפי העולה על רוחו. אבער ביז דאס איז אויף א צווייטנס חשבון און איז מיט א געוואלדיגע שמחה לקנתר ולאתגר באחרים. ודי בזה.

ווי אזוי פלעגט מען ביי אונז זאגן? טו נישט קיין זאכן וואס דו ווייסט אז דו וועסט דערמיט אויפרעגן אנדערע. ביסט גערעכט, אבער מיט א מהלך און מיט א באלאנס.

[טאמבל סאס]

ווער איז אש"י?

[משה זאב פעטש-געבער]

אריה: כ'האב נישט געגעבן קיין לייק. ווייל כ'האב נישט פארשטאנען. ס'הייסט . וואס דאסטאיעווסקי האט געזאגט האביך יא פארשטאנען...!

וואס איך האב פרובירט צו זאגן איז אז דאס וואס ר' פעטש געבער נ"י כאפט זיך ארויף אויף די חב"ד מהלך פון נמנע הנמנעות זיי צו באשולדיגונגען אין כפירה, איז נאריש ווייל עס איז א חלק פון די פילאסאפישע דיסקוסיעס פון די היסטאריע און קיין איין צד איז נישט מחדש קיין גרויסע אפיקורסישע תורות. (כ'האב צוגעלייגט צוויי דוגמאות וויאזוי די ארגומענט האט זיך צוטיילט ביי מיר, בחירה און די שאלה פונעם שטיין)

וואס פאר שטותים רעדסטו?

"ס'איז א חלק פון די פילאסאפישע דיסקוסיעס פון די היסטאריע"?

וואס פאר פילאסאפיע קענסטו, און וואס פאר היסטאריע?

די פריאידיקע אינעם יידישן היסטאריע וואס האבן געזאגט אז גאט קען באשאפן אן אנדערן גאט ווי אים (ווי שלום בער האט געזאגט), אדער "אנטאן" אין א מענטשעלכער קערפער (ווי דער משיח מ.מ.ש. האט געזאגט וועגן שווער יוסף יצחק), זיינען געווען די תלמידים פון יעזוס.

אין ס' העיקרים ג. כב, אין דער שטיקל וואס שלום בער גייט ארויס אנטקעגן, דער בעל העיקרים קריגט זיך מיט די קריסטן.

[הוגה]

איך האב מיך שוין געפרייט איבער דעם הרב מאסקאוויטש אז ענדליך האמיר איינער וואס וועט אונז געבן א לייכטערע אידישקייט. אדערווייל שטעלט זיך ארויס גאר פארקערט אין דעם אשכול אז מאסקאוויטש איז גאר פרומער און מער מחמיר ווי סיי וועמען. אויב די ליובאביטשער רביס (און ווער נישט) זענען אפיקורסים ווי יאשקע, איז דאך לא מצינו ידינו ורגלינו בביהמ"ד. לאמיך ענדערש צוריקגיין קיין סאטמאר אדער בעלז וואו מען איז מער עקסעפטינג פון אפיקורסים.

כמובן איז דאס געשריבן געווארן אויף אן אופן פון א ווערטל, אבער כ'מיין עס האלב ערנסט. דזשאדזשינג רבנים וואס פסק'נען אויף יעדע צווייטע אז ער איז אן אפיקורס האבן מיר גענוג.


.

[משה זאב פעטש-געבער]

בערל, דו צילסט אין אן אומריכטיגע ריכטונג. דער פעטש-געבער איז גאר באקאנט אלס א פעטש געבער, אבער נישט ווי די מלמדים אין חדר, נאר אין א צווייטע אופן. און פאר דערפאר באשטייט זיין לעבן פון בארעדן דער אריז"ל און דער רשב"א און ווער נישט. ווען ער וואלט ווייניגער פעטש געגעבן, וואלט ער זיך נישט געטראפן אין זיין מצב, און ער וואלט נישט געמוזט אנטדעקן זיין אלע וויכטיגער יסודות. ער איז נישט קיין סאטמארער, און מסתמא ניטאמאל אן אונגארישער אפשטאמיגע.

דער קלות הדעת וואס ווערט דא אויסגעשמועסט, ווען באמת רעדט זיך דא פון די יסודות פון צמצום און סוד העיבור, די יסודות פון צדיק ורע לו און געטליכקייט, און אלס מיט א וויש אפ און א פערזענליכע שטאך. אבער ער ווייסט וואס דער רמב"ם 'וואלט' געזאגט!! וואס דער רמב"ם האט געזאגט, האט ער נישט קיין אהנונג, אחוץ אפאר ציטוטים שלא במקומם, אבער וואס ער 'וואלט' געזאגט, ווייסט ער שוין גוט.

וואס דרייסטו דעם ספאדעק, טיפש'ל?

וואס זאגט דער רמב"ם אין מו"נ א, סב, וועגן קמיעות?

וואס שרייבט ער אינעם איגרות וועגן 'שיעור קומה'?

פארוואס האט ויטאל געגעבן דעם רמב"ם נאר די לינקע פאה אין דער געטלעכע בארד, און נחמן ברעסלעווער ווילט אים צורייסן אפילו פון דארטן?

[יין שרף]

אנשטשולדיגט אייך, אבער דא איז דא תקנות וויאזוי זיך אויפצופירן און שרייבן, אינקלודינג אז אויף א רבי אדער רב קומט זיך כאטש א מינימאלע טיטל, נישט קיין חילוק דיין פערזענליכע מיינונג אויף יענעם.
חוץ מזה די גאנצע דיון קומט בכלל נישט אריין אין די אשכול, אויב דו ווילסט עפען אזא אשכול אין העמק דבר אין א רואיגע מינוט מיט א נארמאלערן טאן.

ועוד אז דיין שפראך און צוגאנג צו אנדערע ווייזט אביסל וואס עס ליגט אין דיר אינערליך (די קולמוס הלב, ארבייט אויף אויף ביידע וועגן..)

האלט זיך צו די תקנות אויב נישט קענסטו פליען פון דא מיט אזא פראסק, אז עס וועט זיין בא לחלק ויצא מפורק ומפורד.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

לאז באמאכט, אין די צייטן דארף מען האבן אביסל comic relief.

זאל ער בלייבן און משמח זיין דער עולם מיט זיין וואונדערליכע חידושים און פעטש

געדענק, יעדער פאטש וואס פאלט אויף אונזער באקן, ראטעוועט זיין ווייב און קינדער פון א פאטש.

[לייבל שטילער]

הרב פעטש געבער: אויב ביזטו אזא שטארקע רמב"ם'יסט, ווייסטו דען נישט אז די רמב"ם פסק'נט אז מטאר נישט טיילן קיין פעטש.....

[משה זאב פעטש-געבער]

הרב פעטש געבער: אויב ביזטו אזא שטארקע רמב"ם'יסט, ווייסטו דען נישט אז די רמב"ם פסק'נט אז מטאר נישט טיילן קיין פעטש.....

פארשאנדיק ס'ווענט זיך צו וועמען.

למשל, צו דער פרוי, זאגט דער הייליגער רמב"ם אין פכ"ג מהל' אישות, אז מ'דארף דאס מאכען מיט דער "שוט".

להבדיל האט אזוי געזאגט אויך איינער מחכמי אוה"ע, ניטשע, "בלכתך אל האשה אל תשכח את השוט".

דיין חבר, 'ליטוואק פון בודאפעסט', זע איך, האט אויך א טראומא, אויך פונעם מלמד אינעם 'חדר' און אויך פונעם טאטן.

זארג נישט, ר' ליטוואק. מיר האלטן נישט אין דער אונגערישער דרעק און נישט מיטן ליטווישער חזיריי. מ'וועט נישט נוצן דער פאסיק און נישט דער קאנטשיק. אפשר א פאר גוטע פעטש מיט די הענט.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

איך בין נישט דיין ווייב, ממילא גייסט דו מיר נישט שלאגן. שיין פון דיר. דיין חבר האט דאך שטארק געליטן פאר אזעלכע עבירות, ווייב נאך ווייב האט ער געמוזט גט'ן, ווייל זיי זענען אלע געווען ראב"ד\רמב"ן אידן, נישט רמב"ם'ס. איך וויל דיר נאר זאגן אז דער רמב"ם מיינט נישט אז דער מאן זאל באמקל'ן די ווייב, ער מיינט אז ב"ד זאל עס טון, כפשוטו. דער גוי קען ווייטער זיין דיין וועג ווייזער. האלט דיר אבער ווייטער א רמב"ם'יסט. עס איז גוט פאר דיין לעבן, און דערמיט וועסטו זוכה זיין אויסצולייזן די גאנצע אידישע פאלק לנצח.

[איך אויך]

כ'קלער צו מיטן שריפטשטעלער אפגרעיד איז מיטגעקומען א דאזן באטס-טראללס-משוגעים נאר כדי אויפצולעבן דאס טויטקייט דא.

שווער צו גלייבן אז מענטשן זענען עכט אזוי פאריקט. און אויך היבש שווער צו פארשטיין ווי אזא בריה ווי דער פעטש געבער האט נאך עקסעס אהער בעוד וואס מנאשקע רודפט מען אויס די קישקעס.

[פארוואס?]

בא לברך ונמצא מקלל,

מיין מטרה איז געווען צו מגין זיין אויף א נרדף, איך קען נישט פארנעמען ווען מ'טעראריזירט מענטשן פארן עקספרעסן אייגענע דעות.

אנדערש ווי @ארי נוהם וואלט איך נישט גע'פסל'ט איינעם וועגן די התנהגות פון זיינע חברים, (פונקט ווי מ'קען נישט פסלנען ארי נוהם ווייל איך בין א יפה נפש ).

למעשה, עס איז אראפגעפארן צו א לאו-לעוועל, וידיי מסולקת.

אבער איך פיהל פאר וויכטיג צו ענדיגן מיט דעם אז כמובן עס איז נאריש צו באשולדיגן חב"ד מיט כפירה פונקט ווי צו באשולדיגן אנדערע, און מיין דעה איז אייניג אויף די אטאקירערס פון ביידע זייטן, ודי בזה.

[רביה''ק זי''ע]

אז מ'רעדט שוין וועגן דעם רמב"ם און כפירה איז כדאי צוצוצייכענען אז דער יעב"ץ זאגט אז ס'קען נישט זיין אז דער מורה נבוכים האט דער רמב"ם געשריבן ווייל ס'פיל מיט כפירה און אפיקורסת, וז"ל: "אך לב"ס (?BS) מורה נבוכים לא יכולתי לישא פנים, בזכרי מה שכתב בענין הנסים שבתורה ונביאים ובמעשה מרכבה שבדה מלבו ב"ס המורה והרכיבם עם חכמת מה חיצונית... אשר לא ממקור ישראל חוצבו. רעדה אחזתני, חלחלה מלאה ממני. על כן אמרתי בחפזי כל האדם הקורא בשם הרמב"ם על חבור ספר מונה נבוכים כוזב." (איי אונז ווייסן דאך קלאר אז דער רמב"ם האט עס יא געשריבן קומט דאך אויס אז דער רמב"ם געווען אן אפיקורס? דאס דארפסטו שוין אליינס צאמשטעלן, ער דארף דיך נישט אלעס אריינפיטערן מיט א גאלדענע לעפל...)

https://www.hebrewbooks.org/pdfpager.as ... =&pgnum=14

[ישעיה]

ווער איז אש"י?

רב אברהם שלמה יאווא

[גדליה]

עס איז נישטא קיין מענטש וואס קען אזוי צוגרונד לייגן א מענטש, ווי דער באטרעפנדער זעלבסט.

ווען דער פעטש געבער מיינט אז ער טיילט פעטש פאר אנדערע, ווען אין די זעלבע צייט פראסקעט ער זיך זעלבסט אין געזיכט, און דערציילט פאר יעדן פונקטליכערהייט וואספארא חכם ער איז, וואספארא 'מענטש' ער איז, וואספארא שפראך ער באנוצט, און וואספארא טענות ער פארמאגט אין זאפאס, דאן האבן מיר א קלארן ביישפיל פון די ווערטער פון חז"ל (אין וועמען ער גלייבט נישט) "סייג לחכמה שתיקה", און ווי מ'פלעגט פארטייטשן אז מיטן זיין שטיל קען זיך כאטש דאכטן אז דער שטילער איז קלוג.

אויב מיסטער מאסקאוויטש איז א פריינד מיטן פעטש געבער (כ'וועל אננעמען אז ער איז נאר זיינס א פריינד, און מאסקאוויטש זעלבסט רעדט מער איידל), דאן וועל איך פארשטיין בעסער דעם מאמר העולם: "זאג מיר ווער דיינע פריינד זענען, און איך וועל דיר זאגן ווער דו ביסט". אויב מאסקאוויטש און פעטש געבער וועלן פארשטיין איין מאמר פון "שלום בער" אזוי קלאר ווי די פקחות'ן פונעם אי"ש בליעל, וועלן זיי מעגליך וויסן פארוואס פון זייער פיסקל רינט אייטער אנשטאט פערל רייד.


---
און צו אלע יפי נפש, וואס פארשטייען נישט פארוואס מ'רייסט אונטער דעם מטורף ווען "סך הכל" זאגט ער נאך א דעה אין עניני אמונה צי הלכה, איז דער פשוט'ער ענטפער אז ווילאנג ער שרייבט נישט קלאר אז ער איז א רעפארמער צי א קראי, דאן פארקויפט ער זיך אלס היימישער פוסק בעניני דעות והלכה, און אויב זיינע פסקים זענען נישט אויסגעהאלטן לויטן היימישן דרך הפסק און לויט ארטאדאקסיע איז דאס כפירה (און טפשות), דאן דארף מען דאס דערציילן ברבים.

און אויב בנוסף לזה, האט דער שמוציג פיסק אויך זוכה געווען אז בנוסף צו זיין לינקע אגענדע איז ער אויך א פוסטער עם הארץ און דל גאה ביינאנזאם, דאן דארף מען דאס באזונדער שטארק ארונטעררייסן און מודיע זיין ברבים, כדי מ'זאל וויסן אז ער איז ניטאמאל קיין סאלאמאן שעכטער צי אברהם גייגער, וואס כאטש לערנען האבן זיי געקענט, נאר ער איז א לערע שטרוי זאק מיט א גרויס מויל.

טול קורה מבין עיניך