מאטי איז גאט-געבענטשט מיט פילע אייגנשאפטן, און עס איז יעדע איינס פון זיינע הימל-געשאנקענע טאלאנטן וואס זענען קובע ברכה לעצמו און מאכן אים אזוי ארויסשטיין.
מאטי איז א באצויבערנדער בעל מנגן, מיט א שארפן חוש הנגינה באגלייט מיט א קריסטאל-קלארער, הערליכער, זיסער און הארציגער שטימע, וואס שיקט שטורמישע כוואליען פון א געפילישן הארץ. מאטי איז א טאלאנטפולער הארמאניסט. הערט נאר ווי ער זינגט וואונדערליכע הארמאני מיט א פידלישן מתיקות אויף "כלל", דער לעצטיג-ערשינענער אלבום פון שמעי ענגעל.
מאטי איז אן ערשטקלאסיגער גראמער. זיינע חרוזים זענען שיין, קאלירפול, און אינהאלטספול, מיט ספאנטאנישע חידושים, וואס מאכן איר א געשמאק מיטצוהאלטן און אויסהערן.
מאטי איז דער פארפאסער פון אן ערשטקלאסיגער קאלעקציע פון ניגונים און קאמפאזיציעס. אנגעהויבן פון "יענער" פאר ליפא'ס אלבום 'א פשוטע'ר איד'. ליפא האט אים באלד אין די ערשטע פאזעס געשאנקען זיין גלויבן און טראסט. ביז צו זיין לעצטיגן 'דוכנ'ען' ניגון אויף מיכאל'ס 'יא דו קענסט', וואו ער האט מיך ווידעראמאל באוויזן צו איבערראשן. דער ניגון איז לדעתי א דיאמאנט, וואו צווישן די נאטן זינגט זיך ארויס טרויער-קלאנגען וואס שילדערן די ליידן און פיין פון א פאלק ביום צרה וזעם.
מאטי'ס אפשטאם וואלט אים בכלל נישט פארגעשריבן א פראפעסיאנאלע קאריערע. אלס א רבניש קינד א זון פון הרב יוסף הערש אילאוויטש, א ריכטיגער כאניאקישער געשטעל פון די עשרה בטלנים -- א שאמשאנער אייניקל און איידעם ביי הרב מטשענגער, האט זיך עס פארלאנגט היבשע טראציגקייט און ווילן, זיך צו מאנערווירן ביז צו זיינע גלענצנדע דערגרייכונגען. אן איידעם איז ער ביי ר' יצחק לייב וויינגארטן, וועלכער האט א געשיכטע אונטער זיך א לענגס און א ברייטס...
מאטי'ס רעזומעי ענטהאלט א רייע עפנטליכע פרעזענטאציע-אויפטריטן. אין אן אינטערוויו אויף קול מבשר (נומער #248) פארציילט ער אז זיין ערשטער אויפטריט פאר די מאסן איז געווען פאר רופא חולים אין וויליאמסבורג. עס איז געווען דער אוידענץ פון 'רופא חולים', און שפעטער אין קרית יואל, וואס האט ערמעגליכט זיין שטערן אויפצושיינען פאר'ן פובליקום, געבנדיג צום ערשטן מאל פאר די מאסן די געלעגנהייט זיך צו באקענען מיט זיין טאלאנט.
ווען מאטי האט אויפגעטרעטן ביים בארא-פארקער דינער פאר רופא חולים מיט עטליכע יאר צוריק, האט דער טשערמאן געמאלדן מיט פאטאס, אז ער האט זיך נארוואס אריבערגעצויגן פון וויליאמסבורג קיין בארא פארק, וואס האט מיך געמאכט קלערן: וועמען גייט עס אן?!... און פארוואס ער האט פארלאזט דעם ארץ אוכלת יושבי' איז אויך נישט קיין גרויסע קשי'...
עס האט דאן נאכגעפאלגט א הערליכע פרעזענטאציע איבער א יונגעלע מאיר'ל וואס ליידט נעבעך פון דער ביטערער מחלה ל"ע וואס האט אלעמען גערירט ביז טרערן. דער תוכן און די גראמען זענען געווען הפלא'דיג. שפעטער האב איך אבער געהערט א שמועה אז די גראמען האט איינער גראס געשריבן ...
יאנקל האט דא געווידמעט עטליכע ווערטער איבער זיין אקטיארישן פעאיגקייט:
יאנקל האט געשריבן:ווי קען זיין אז עס עקזיסטירט שוין א "קונסט" פארום פאר א וואך צייט און עס איז נאך נישט דא קיין אשכול אויף דעם זעלטענעם מולטי-טאלאנטפולן מאטי אילאוויטש?
מאטי אילאוויטש איז שוין א שם דבר פאר א שיינע פאר יאר מיט זיין אויסערגעווענליכע בדחנות, זיינע הערליכע נגינה-קאמפאזיציעס, און זיינע אייגענע זינגען פעאיגקייטן.
איך האב נארוואס געענדיגט קוקן דעם קליפ פון א פרעזענטאציע וואס איז פארגעשטעלט געווארן ביי דעם לעצטן דינער פון "אר-סי-סי-עס" אין בארא פארק, אהערגעשטעלט דורך "אן-טיים" סטודיא. די פרעזענטאציע אליין איז ווערט א באשרייבונג, די חכמות וואס זענען גענוצט געווארן אריינצושטעלן מאטי'ן אין די סאמע מיטן פון הארצרייסנדע געשעענישן. עס צייגט זיך אויך ארויס א געוואלדיגע פאכמאנישקייט מיט'ן צוזאמענשטעלן לענגערע "קאָטס", צום ביישפיל די סצענע ווי די קאמערא פארט אוועק פון דעם דאקטאר'ס אפיס אריין צו דעם ווארט-זאל, וואו מאטי, דער נאראטאר, פאנגט אן מיט זיינע שילדערונגען. עס זעט ממש אויס ווי איין לאנגע "קאָט", און איך האב געדארפט עטליכע מאל איבערקוקן די סצענע צו באמערקן פונקטליך וואו די סטודיא האט צוזאמענגעשטעלט די צוויי "קאטס" (די צוזאמשטעל-פונקט איז ווען די קאמערא ווייזט די געלע וואנט, פונקט 2:05).
אקעי, איך בין דא פארפארן מיט'ן אויסלויבן די סטודיא, ווען באמת וויל איך שרייבן דווקא אויף מאטי אילאוויטש.
בנוסף צו אלע זיינע געוואלדיגע טאלאנטן, טוט זיך אין דער ווידעא מאטי אהערשטעלן ווי א גאט-געבענטשטער אקטיאר. זיין רעדן און פארשטעלונג איז באמת צום באוואונדערן. כאטש אין ערשטן טייל באנוצט ער זיך מיט צופיל אדיעקטיוון און באוועגט אביסל צופיל די הענט, טוט אבער מאטי אהערשטעלן אין דער ווידעא אן ערשט-קלאסישער ארבעט.
א ביישפיל: גיט א קוק ביי דעם פונקט 7:34 אין דער ווידעא, וואו מאטי צעשמייכלט זיך שפאטיש בנוגע אינשורענס. עס איז א הערליך שטיק קונסט. אזוי נאטירליך איבערצוגעבן איז באמת א זעלטנהייט.
איך בין עטוואס מחולק מיט יאנקל, און איך נעם די שטעלונג פון די קאמענטירער דארט אז ער פארמאגט רויע טאלאנט. וואלט אבער געווען א פלאטפארמע פאר חרד'ישן קונסט, וואלט ער געוויס זיך געקענט גוט אויסשארפן, און זיך דראפן העכער אין דעם הינזיכט.
מאטי איז א פריינטליכער און צוגעלאזענער טיפ, אן אפטער באזוכער אין מעגא 53 וואו ער באגריסט אלעמען מיט א שמייכל. ווען עס איז פאר דעם שרייבער אמאל אויסגעקומען צו קומען מיט אים אין בארירונג איבער מוזיקאלישע אנגעלעגנהייטן, איז עס געווען אן אנגענעמער עקספעריענס. מאטי האט קאמפלימענטירט, און אפגעווארפן מיין פארשלאגע מיט העפליכקייט... מאטי, אדאנק פאר דעם קאמפלימענט!...
גאנץ לעצטנס האט מאטי אויפגעטרעטן ביי דעם הצלה דינער אין בארא פארק אהערשטעלנדיג א גאר הארציגע פרעזענטאציע אונטער דער טעמע "ווען א הצלה מעמבער וויינט", וועלכע איז אבער געקומען אין שאטן דורך די אלגעמיינע דיסאריענטאציע וואס האט געהערשט ביי דעם פריערדערמאנטן דינער.
מאטי האלט זיך נאנט מקושר מיט הרה"צ מהר"א יודקאווסקי, האדמו"ר מסטיטשין, און דאוונט אפט אין סטיטשינער ביהמ"ד. ווען דער צדיק האט חתונה געמאכט א קינד אין לאס אנזשעלעס, האט מאטי געגראמט דערביי אינאיינעם מיט ליפא שמעלצער.
מיר וואונטשן אים פיל הצלחה. זיין אייפער, שנעלער-גאלאפ און פלייס, אמביציע און מאטיוואציע, (ער גראמט אפילו אויף ענגליש...) זאל אונז דינען פאר אינספיראציע, און זאל גאט אים באגלייטן אויסצונוצן זיינע כוחות ווייטער, צו מהנה זיין אידישע קינדער, כיד ה' הטובה עליו.