רבי דוב בער פון ליעווע - וואס האט דארט פאסירט? (דיסקאסיע)

[הקטן]

אז מ'טראכט טאקע אריין, אפילו מ'וועט נישט גיין אזוי ווייט ווי ר' בערל, און מ'וועט אנקוקען די עשירות בבית ריזין אלס א לשם שמים זאך, קען נאך זיין נישט עפעס העכער'ס. איך בין נישט דארט געווען, אבער ס'קען זיין אז אויף צו דערהויבען דער מוט פון א דערדרוקטע פאלק, האט ער איינגעפיהרט א פרינצליכע אויפפיהרונג אז מ'זאל דינען דער באשעפער מתוך גדלות והרחבת הדעת. איך בלייב ע מתנגד, דער תורה דארף נישט קיין צוהעלפער'ס, אלע דרכי עבודה דארפ'ן שטייען אין תורה. אבער עכ''פ ביי חסידים האט מען נישט אזוי גערעדט, און ס'איז גאנץ מעגליך געווען די כוונה פונ'ם ריזשינער.

פעמים שהיא נכללת ועולה בבחינת ומדרגת הקדושה... כגון דרך משל האוכל בשרא שמינא דתורא ושותה יין מבושם להרחיב דעתו לה' ולתורתו, כ(יומא עו ב): "דאמר רבא: חמרא וריחא כו'", ... אזי נתברר חיות הבשר והיין שהיה נשפע מקליפת נוגה ועולה לה' כעולה וכקרבן. וכן, האומר מילתא דבדיחותא לפקח דעתו ולשמח לבו לה' ולתורתו ועבודתו שצריכים להיות בשמחה, וכמו שעשה רבא לתלמידיו, שאמר לפניהם מילתא דבדיחותא תחלה ובדחי רבנן.

רבא מבבל
תניא פרק ז'

וואס ווייסט אינזער ליטוואק וואס רבא האט נישט געוויסט?

[בן אדם]

און פונוביטש האט עס גענומען פון טשערנאביל

[ליטוואק פון בודאפעסט]

רבא האט דען געזאגט אז מ'דארף זיך פירען מלכות'דיג? אזוי לערנט מען דען א שטיקל גמרא?
ס'שטייט נאר אז מ'דארף אביסל גשמיות זיך צו קענען לעבען אין דער וועלט. אבער פון דארט ביז מלכות? וואס עפעס?
דער תניא זאגט נאר אז נאך דעם וואס מ'טוט עס לשם שמים ווערט עס דערהויבען. אבער דאס האט נישט מיט די עבודה עצמה און נישט מיט די סבה אויף צו טוהן די עבודה.

[berlbalaguleh]

ליטוואק פון בודאפעסט: איך וויל דא מגיב זיין אויף דיין מאמר פון נעכטן (מאנטאג) איבער וויאזוי ראכמיסטרטיווקא פארט היינט. ראשית כל וויל איך נישט פארקריכן פון די נושא וואס דער פותח האשכול האט אנגעהויבן. נאר דאך. א קליינע באמערקונג איבער דעם ענין פון די ראחמיסטריווקא חסידות. בכלליות ביניך מסכים מיט דיין אפשאצונג אויף דעם היינטיגן מצב און דעם עתיד פון ראכמיסטריווקא חסידות. איך וואונדער מיך וויאזוי דו אלס ליטוואק האסט עס אזוי גוט און ריכטיג אפגעשאצט. ווייל הגם דער רבי שליט"א איז גאר אן איידעלער איד. פארגעס פון ארויסנעמען די גארבידזש. דאס איז נישט מער ווי ליצנות. איך פלעג מיט עטליכע יארן צוריק, זייענדיג א שכן מיט די ראחמיסטריווקא רבי אמאל אריינפאלן פרייטיג צו נאכטס צו זיין טיש. און איך האב באמערקט דאס געוואלדיגע עניוות און איידלקייט מיט וועלכן ער איז אריינגעקומען אין ביהמ"ד. ממש אזוי ווי די גמ' זאגט..."שייף עייל, שייף נפיק. ולא מחזיק טיבותא לנפשיה"...אבער זיינע בנים זענען שוין גאנץ אן אנדערע פרשה. זיי טוען שוין אפ כל מיני רשעות. סיי אין די תלמוד תורה. און סיי אין אנדערע פלעצער. זיי זענען גארנישט הינטערשטעליג פון זיייערע סקווערער קאזינס...!

[רוח קדים]

אויף Yiddish Book Center קענט איר אראפלאדענען א PDF פונעם יידיישן ביכל "דער חסידיזם און זיינע פירער", געשריבן דורך פראפעסאר שמואל אבא האראדאצקי. אינעם בוך שילדערט ער די היסטאריע פון חסידיזם מיט א היפש אביעקטיוון בליק. א סך אינפארמאטיווע לשון הרע'לעך און שגץ שטיק קענט איר דארט קונה זיין. מער צום סוף באשרייבט ער קודם דאס ריזשענער מלכות, און דערנאך דעקט ער ברייט די בערניו סאמאטוכע.

לייגט אריין אין דעם טייטל-באר "דער חסידיזם און זיינע פירער", און דאס בוך וועט ארויפקומען מיט עטליכע אפציעס וויאזוי דאס צו לייענען.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

רוח קדים, טוט'ס א טובה און לייג א לינק. עפען דער בלאט פונ'ם בוך, און קאפ''י דער נאמען פונ'ם בלאט. דערנאך אין דיין תגובה, קלי''ק אויף URL און פעיס'ט אינ'ם באקס וואס עפענט זיך. א גרויסע ייש''כ.
ר' בערל איך בין א נייגעריקע אויף פארשידענע קולטורען און איך האב באמערקט די צוויי זאכען אויף ראכמעסטריווקא און טשערנאבעל

[הקטן]

רבא האט דען געזאגט אז מ'דארף זיך פירען מלכות'דיג? אזוי לערנט מען דען א שטיקל גמרא?
ס'שטייט נאר אז מ'דארף אביסל גשמיות זיך צו קענען לעבען אין דער וועלט. אבער פון דארט ביז מלכות? וואס עפעס?
דער תניא זאגט נאר אז נאך דעם וואס מ'טוט עס לשם שמים ווערט עס דערהויבען. אבער דאס האט נישט מיט די עבודה עצמה און נישט מיט די סבה אויף צו טוהן די עבודה.

ליטוואק, האסט נישט גוט געלערנט פשט אין הקטן.
רבא האב איך געברענגט אלס ראי אז נישט אלע דרכי עבודה דארפ'ן שטייען אין תורה זעלסבט, נאר מלאה הארץ קינינך

[ליטוואק פון בודאפעסט]

תושבע''פ איז דען נישט תורה?

[בן אדם]

ליטוואק, דער האראדעצקי איז נישט געווען קיין מתנגד נאר א משכיל. און דאס איז די סיבה פארוואס @רוח קדים ברענגט עס דא, ער איז מסתם דער זעלבער משכיל. אלזא, אויב דאס איז דיין הנאה איז לייען עס געזונטערהייט.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

The ability to entertain an idea without accepting it is the hallmark of an educated mind.
מ'קען ליינען א בוך פון א משכיל אן ווערען א משכיל.
ובכל אופן, ביי ענק איז יעדער מתנגד אוטומאטיש א משכיל, עי' ערך אליאך

[רוח קדים]

ליטוואק, דער האראדעצקי איז נישט געווען קיין מתנגד נאר א משכיל. און דאס איז די סיבה פארוואס @רוח קדים ברענגט עס דא, ער איז מסתם דער זעלבער משכיל. אלזא, אויב דאס איז דיין הנאה איז לייען עס געזונטערהייט.

אפגעזען צי האראדאצקי אדער איך אדער ביידע אדער קיינער זענען יא צי נישט משכילים, זע איך נאך נישט פארוואס דאס מוז זיין "די סיבה" פאר'ן ברענגען. מיר קענען ביידע רואיג זיין מתנגדים צי אפילו חסידים.

קוקסט אויס אביסל פארווייטאגט.

ליטוואק, די לינק ווי איך זע גייט נאר צום הויפט בלאט, נישט איבער דעם בוך ספעציפיש.

[רוח קדים]

בכלל קען מיר אפשר איינער זאגן ביז וועלכן יאר לסדר העולם זענען בלינדערהייט געווען אלע מחלוקות, מעשי זמרי, קאלטבלוטיגקייט, גאווה, תאוות, גענגסטער שטיק, געלט און אמעראצעס "העכערע זאכן", און ביי וועלכן יאר זענען די אלע אויבנדערמאנטע אריינגעפארן אין דער זאנע פון מענטשליכן פארשטאנד.

אמונה פשוטה, אמונת צדיקים האט אויך א גבול.

[שש משזר]

רוח קדים, טוט'ס א טובה און לייג א לינק.

דא האט איר א לינק [זייטס מוחל, און געבטס אפ א דאנק...].

[הקטן]

תושבע''פ איז דען נישט תורה?

זיכער יא! פארדעם ברענג איך דאס.
און פארדעם ברענגט דאס די גמרא
אבער ורבא מנא ידע?
איז דאס הלכה למשה מסיני?
וואס מיינסטו?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

כנראה ס'פעלט דא עיקרי הדת. דער סמכות פון רבא איז נישט ווייל ער איז געווען א צדיק און וואס ער זאגט איז גערעכענט אין הימל. אלס וואס שטייט אין גמרא איז גערעכענט פאר הלכה למשה מסיני. הייסט'ס אז יעדער סברא הלכה אדער חידוש מוז זיין פון א גמרא. דאס איז אדער ווי מאנכע זאגען אז אלע מסקנות פון ש"ס איז הלכה למשה מסיני און ס'איז נאר געשריבען דרך פלפול אויף צו קענען ריכטיג ארויסברענגען די זאך. אדער ווייל די חותמי התלמוד האבען צוזאמענגעברענגט אלע ריכטיגע סברות און יסודות און געקליבען אין איין פלאץ, ווייל אזוי האבען די שפעטערדיגע גערעכנט מיט דעם, און ממילא איז יעדער סברא וואס האט נישט קיין יסוד אין גמרא חשוד אלס נישט ריכטיג.
יעצט איינער וואס האט אויך א ססברא וויאזוי זיך צו פיהרען, אפילו אויב ער איז א גרויסע צדיק, איז אויך משועבד צו א גמרא. ווען רעק"א זאגט א חידוש פרעגט מען גלייך "וואס איז זיין ראיה?" ווייל ס'איז נישט יתכן אז א סברא זאל זיין ריכטיג אן א יסוד אין ש"ס.
לדעתי, איז דאס די יסוד פון די שיטה פון די מתנגדים, לויט ווי דער זון פון דער ח"ח ברענגט פון זיין טאטע אז ער האט געקוקט אמאל אין א חסידישע ספר און ער האט אראפגעלייגט זאגענדיג "איך האב תנאים און אמוראים, וואס דארף איך דאס?". טאמער חסידים האבען אנדעריש אנגענומען, האב איך מרמז געווען אז מיין חינוך איז נישט איינשטימיג מיט דער יסוד וואס איך האב ארויפגעלייגט אויפ'ן ריזשינער, אבער ס'מעגליך אז ס'איז געווען א גשמיותדיג'ער סברא לש"ש, נאר נישט מיט מיין חינוךאון מסורה געשטימט.

[הקטן]

נעם-טא-דאם
איך פארשטיי נישט קיין ווארט.

[berlbalaguleh]

בכלל קען מיר אפשר איינער זאגן ביז וועלכן יאר לסדר העולם זענען בלינדערהייט געווען אלע מחלוקות, מעשי זמרי, קאלטבלוטיגקייט, גאווה, תאוות, גענגסטער שטיק, געלט און אמעראצעס "העכערע זאכן", און ביי וועלכן יאר זענען די אלע אויבנדערמאנטע אריינגעפארן אין דער זאנע פון מענטשליכן פארשטאנד.

אמונה פשוטה, אמונת צדיקים האט אויך א גבול.

הוא אשר דיברתי: אז איך זעה דעם רבי'ן עסן א סטעיק און פארטרונקען מיט א קאלט גלעזל ביר, דארף איך נישט אריינטייטשן קיין העכערע זאכן. נאר פשוט די רבי האט הנאה פון די וועלט. ער מעג אויך...!

[פריעד באטשי]

נעם-טא-דאם
איך פארשטיי נישט קיין ווארט.

עזאס, קעסענעם.

[berlbalaguleh]

נעם-טא-דאם
איך פארשטיי נישט קיין ווארט.

עזאס, קעסענעם.

פריעד באטשי: דו מעגסט שרייבן אויף א שפראך אז אונז גאליציאנער (מלשון גאלא) זאללן אויכעט פארשטיין...

[ליטוואק פון בודאפעסט]

ער האט גערעדט צו מיר, אבער איך קען נישט קיין אונגאריש און איך בין נישט פון גאליציא.

[בן אדם]

The ability to entertain an idea without accepting it is the hallmark of an educated mind.
מ'קען ליינען א בוך פון א משכיל אן ווערען א משכיל.
ובכל אופן, ביי ענק איז יעדער מתנגד אוטומאטיש א משכיל, עי' ערך אליאך

כ'האב נישט געמיינט צו זאגן אז מ'קען ווערן א משכיל פון דעם ביכל. ער פרעדיגט נישט קיין השכלה דארט, אבער ס'איז פשוט אז א משכיל קען מען נישט אלעס גלייבן. ער איז דא אויף אפצופרעגן רבי'ס אויף זיין מהלך. ער קען צומאל רעדן געפערליך אויף רבי'ס וואס זענען באמת יא געווען הייליג. זיין בלינדער פיינטקייט צו רבי'ס זעט מען קלאר וואס אינדערצייט וואס די צדיקים פאר זיינע צייטן וואס ער האט נישט געקענט מאכט ער זיי גרויס, איז אבער די רבי'ס און זיינע צייטן (וואס אגב זענען זיי געווען זיינע נאנטע קרובים) האסט ער געפערליך.

[בן אדם]

בכלל קען מיר אפשר איינער זאגן ביז וועלכן יאר לסדר העולם זענען בלינדערהייט געווען אלע מחלוקות, מעשי זמרי, קאלטבלוטיגקייט, גאווה, תאוות, גענגסטער שטיק, געלט און אמעראצעס "העכערע זאכן", און ביי וועלכן יאר זענען די אלע אויבנדערמאנטע אריינגעפארן אין דער זאנע פון מענטשליכן פארשטאנד.

אמונה פשוטה, אמונת צדיקים האט אויך א גבול.

גוט, דאס האב איך געמיינט. כ'האב הנאה אז האסט דיך גוט ארויסגעברענגט.
למעשה פרעגסטע א גוטע קשיא. איך וואלט מציע געווען אז די זאלסט אויך ענטפערן אויף דעם. בכלל וואס איז פשט פון די גאנצע מעשה זמרי, און וואס פנחס האט אפגעטון, און וואס ס'האט זיך געענדיגט מיט 24000 גאנץ אומשולדיגע קרבנות, האסט א הסבר?

[רוח קדים]

The ability to entertain an idea without accepting it is the hallmark of an educated mind.
מ'קען ליינען א בוך פון א משכיל אן ווערען א משכיל.
ובכל אופן, ביי ענק איז יעדער מתנגד אוטומאטיש א משכיל, עי' ערך אליאך

כ'האב נישט געמיינט צו זאגן אז מ'קען ווערן א משכיל פון דעם ביכל. ער פרעדיגט נישט קיין השכלה דארט, אבער ס'איז פשוט אז א משכיל קען מען נישט אלעס גלייבן. ער איז דא אויף אפצופרעגן רבי'ס אויף זיין מהלך. ער קען צומאל רעדן געפערליך אויף רבי'ס וואס זענען באמת יא געווען הייליג. זיין בלינדער פיינטקייט צו רבי'ס זעט מען קלאר וואס אינדערצייט וואס די צדיקים פאר זיינע צייטן וואס ער האט נישט געקענט מאכט ער זיי גרויס, איז אבער די רבי'ס און זיינע צייטן (וואס אגב זענען זיי געווען זיינע נאנטע קרובים) האסט ער געפערליך.

כ'הער. ס'טייטש איינער וואס שרייבט אז מענטשן זענען עקשעלי געווען מענטשן, עמען קען מען נישט גלייבן – נגיעות. אז מ'איז געפלויגן אין הימלען, זיך געטראפן מיט משיח'ן, אליין געווען משיח, מחיה מתים געווען, אוועקגעלייגט שונאי ישראלים, געקענט די שפראך פון דער גאנצער בריאה, זיך געקריגט לשם שמים און געהאט העכערע כוונות אין יעדער מענטשליכער תאווה – דאס איז ריזענעבל, דאס איז בלי שום נגיעות, דאס איז וואס מאכט סענס, דאס איז וואס מ'קען און מ'דארף גלייבן ואסור להרהר אחריהם.

ס'איז עקשעלי יא דא ווער ס'זאל לאכן...

[בן אדם]

רוח קדים, טוט'ס א טובה און לייג א לינק.

דא האט איר א לינק [זייטס מוחל, און געבטס אפ א דאנק...].

אביסל ווינדער איך מיר אויף הרב שש שליט"א. איך ווייב אז די ביכל דערמאנט טאקע נישט אמשינאוו נאר טשערנאביל, אבער דאך ווינדערט עס מיר. כ'האב געקלערט עם אנצופרעגן אין אישי אבער איך מיין אז ס'בעסער דא ברבים (האסט דעך שוין אניוועי אפאר מאל זיך אויסגעבראכן אויף מיר ברבים, נו זאל שוין זיין נאכאמאל). מ'ווארט צו הערן.

[בן אדם]

The ability to entertain an idea without accepting it is the hallmark of an educated mind.
מ'קען ליינען א בוך פון א משכיל אן ווערען א משכיל.
ובכל אופן, ביי ענק איז יעדער מתנגד אוטומאטיש א משכיל, עי' ערך אליאך

כ'האב נישט געמיינט צו זאגן אז מ'קען ווערן א משכיל פון דעם ביכל. ער פרעדיגט נישט קיין השכלה דארט, אבער ס'איז פשוט אז א משכיל קען מען נישט אלעס גלייבן. ער איז דא אויף אפצופרעגן רבי'ס אויף זיין מהלך. ער קען צומאל רעדן געפערליך אויף רבי'ס וואס זענען באמת יא געווען הייליג. זיין בלינדער פיינטקייט צו רבי'ס זעט מען קלאר וואס אינדערצייט וואס די צדיקים פאר זיינע צייטן וואס ער האט נישט געקענט מאכט ער זיי גרויס, איז אבער די רבי'ס און זיינע צייטן (וואס אגב זענען זיי געווען זיינע נאנטע קרובים) האסט ער געפערליך.

כ'הער. ס'טייטש איינער וואס שרייבט אז מענטשן זענען עקשעלי געווען מענטשן, עמען קען מען נישט גלייבן – נגיעות. אז מ'איז געפלויגן אין הימלען, זיך געטראפן מיט משיח'ן, אליין געווען משיח, מחיה מתים געווען, אוועקגעלייגט שונאי ישראלים, געקענט די שפראך פון דער גאנצער בריאה, זיך געקריגט לשם שמים און געהאט העכערע כוונות אין יעדער מענטשליכער תאווה – דאס איז ריזענעבל, דאס איז בלי שום נגיעות, דאס איז וואס מאכט סענס, דאס איז וואס מ'קען און מ'דארף גלייבן ואסור להרהר אחריהם.

ס'איז עקשעלי יא דא ווער ס'זאל לאכן...

די דארפסט האבן דער קשיא פארוואס האראדעצקי האלט יא פון די פריערדיגע צדיקים, וואס האבן אויך געזאגט גרויסע זאכן אויף זיך.