והיה כי ישאלך בנך מחר לאמר מה זאת?

[מאטי]

דער אמת'ע תירוץ אויפן פראגע ''והיה כי....", אלס קליין קינד לערנט מען אויס בלויז א' ב' און ווי הייליג דער רבי איז, אדער ווען צו ווארפן טשולענט בונדלעך אויף חרדקים. בוים רינגלעך שטאלפערט מען זיך אן ווען מ'בויעט א בודקע אין קעמפ (אומלעגאל) אבער ווער באטראכט דען די רינגעלעך.

ווען ס'קומט למעשה און מ'פרעגט זיך מה חובתי בעולמו... אדער פארוואס אזויפיל רינגלעך, פארדינט שוין די פס קארטל צופיל פאר א יוטורן.

[שבת אחים]

'ענייני דיומא'

פראפעסאר ריטשארד דוקינס (״די אטיעסט רבי״) אין א אינטערוויו אויף די נעכטיגע ביל מאהר שוי.
זיי דיסקורסירן רעליגיע, עוועלאציע, סייענס, קלימאט טשענטש, איסלאם, Free Speech.

Richard Dawkins: Science in the Soul | Real Time with Bill Maher
https://www.youtube.com/watch?v=liR2JCybA90

[shtriemel]

דו פארשטייסט מיר זייער שוואך. איך מיין נישט אז יש על מה לסמוך. איך מיין עפעס פיהל ברייטער ווי דעם.

רוב ׳ראיות׳ צו אמונה זענען נישט קיין ראיות אין דער תלמודישע זינען, ווי אויך נישט סייענטיפישע ראיות. זיי זענען דער בסיס פון אמונה פשוטה. ווען מ׳זעט קאמפליצירטקייט, זעט מען איינער וואס האט עס פאראויס געטראכט. נישט אז ס׳איז מוכרח אזוי, נאר אזוי זע׳ען נארמאלע אויגען. די אלע עניינים זענען אמונה פשוטה. ווען מ׳זיצט און מ׳באקוקט און מ׳בארטראכט די קאמפליצירטקייט פון א פשוטע עפעל, קען מען נתפעל ווערען פון די חשבונות וואס די בורא האט דא אריין געלייגט. יעצט, אז מ׳וויל דוקא מאכען א חשבון אז ס׳איז נישט מוכרח, אפשר האט עס עוואלווד מיט פארשידענע רענדאם מיוטעישענס, קען מען עס אפשר נישט אפפרעגען פון די אויגען וואס זע׳ען קאמפליצירטקייט. אבער נישט דאס איז מען געקומען ווייזען.
דו ווילסט מיר זאגען אז ווען מ׳זעט אזא 8000 יעריגע בוים, זעט מען 8000 יאר אלט. מיין חשבונות דאקעגען זענען נישט קיין חשבון וויאזוי א בוים קוקט אויס אזוי. דאס ווייס איך טאקע נישט. נאר אז מ׳זאל זאגען אז דא האט מען געזע׳ען אלט, איז נאך נישט וודאי. מ׳האט שוין געזע׳ען הונדרעטער אלטע אידען, און דעריבער איז נישט מסתבר, הגם מעגליך כידוע, אז ער איז א יונג קינד. קיין איין באשטעטיגטע אלטע בוים האט מען נישט געזע׳ען אחוץ טאמער די ראיה פון רינגלעך איז גענוג. אלזא, געזע׳ען האט מען נאך נישט.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

וואס שוואך? איך פארשטיי דיר בכלל נישט!

האסט שוין געזען הונדרעטער אלטע אידען אבער קיין אלטע ביימער האסטו נישט געזען? גיי קוק! באשטעטיגטע זקנים יא באשטעטיגטע ביימער נישט? א וואונדער איך פארשטיי גארנישט?

[תורה ומדע]

והיה כי ישאלך בנך לאמר וגו׳. וענית ואמרת הארץ אשר אתה רואה בעיניך הוא ישן נושן עד אין שעור אבל רק כשאתה נמצא במקומך. וידוע תדע כי זמן נברא רק בעולם הזה. ובעולמות ופליטים אחרים בחלל רחוק מכאן יש זמן אחר לגמרי כמו שגילה לנו העלוי אלברט איינשטיין. וככל שאתה רחוק בחלל הזמן משתנה. הוא היה אומר, מקום וזמן הם דברים אחדים הנקראים ספייסטיים. ולכן הקושיא מעיקרא ליתא, שהעולם שאנו רואים ומשיגים בעינינו הוא מוגבלת לספעיסטיים שלנו. והנה כל חכמי האומות בעלי הפיזקה מודים היום שהיוניבערס התחיל ממקור אחד הנקרא ביג בנג. וכל העניין של זמן הוא מושג שהתלבש כאן בעולמנו השפל.
ולכן בני דע שבראשית ברא אלקים וגו׳ הוא כפשוטו ורק המושג זמן ויום אחד וגו משתנה לפי המקום והזמן.

לויט דעם חשבון קען זיין אז דער 'הא' מיט וואס דער באשעפער האט באשאפן דער וועלט נישט גענומען ווייניגער ווי א ספליט סעקאנד מילד גערעדט...
אגב דיין סברא נעמסטו פון ערגעץ? ווייל איך האב שוין געהערט פון דעם און קען באשטיין צו וויסן דער ארגינעלע מקור.

Sent from my XT1096 using Tapatalk

פאר די וואס האבען דעם פריוויליגיע פון חוקר זיין חכמת הפיזיקה פון די גאוני חכמי אוה״ע ווי למשל גאליליא, ניוטאן, קופערניקוס, איינשטיין, עד ימינו קוואנטום פיזיקס וקוואנטום מעקעניקס איז דאס א דבר פשוט. ואכמ״ל.
כ׳על נאר געבען איין משל לשבר את האוזן.
נעמט צווי זייגערלעך אנגעשטעלט אקוראט ביידע צום נענאסעקונדע. יעצט לייגט איינע פון די זייגערלעך אויף דער ערד און דער צוויטער אויפן טיש. וווארטס א האלבע שטונדע, וועט איהר זעהן אז דאס זייגערעל אויפן טיש איז געלאפען שנעללער פון דעם וואס ליגט אויף דער ערד. והסיבה לזה גילה לנו החכם איינשטיין דזמן תלוי בגרעביטי. וככל שאתה רחוק מהאדמה, הזמן מתקצר. ווייל זמן און מקום זענען נישט קיין נמצאים בעצם נאר רעלעטיוו איינער צום אנדערן. וד״ל.
ממילא ווען די תוה״ק זאגט ביי ששת ימי בראשית דע ענין פון זמן כלפי נבראים רעכנט מען דאס ניט אין זמן פון עולם העשיה הגשמי בכלל. נאר מען רעדט פון ספירות עליונות וואס זענען נאצל געווארען בעשרה מאמרות כידוע ליודעי חן.

[גראף]

@תורה ומדע איך ווייס דערפון. איך פרעג דיר אויב עס ווערט געברענגט ערגעץ אין א ספר למשל נישט וואס איינשטיין'ס משל איז געווען. איך האב שוין גענוג מאל גענוצט דער סברא אבער בין פארשריגען געווארען פאר דעם (נישט אויף ק''ש). פארדעם פרעג איך פאר א מקור וואס איך קען אן ווייזן אז א גדול ברענגט עס שוין.

Sent from my XT1096 using Tapatalk

[shtriemel]

א. איך בין א פשוט׳ער ישיבה׳מאן, און יארען לאנג הייב איך אן יעדעס יאר מיט א פרישקייט לערנען חומש רש"י רמב"ן, עכ"פ פרשת בראשית. דארט זאגט דער רמב"ן בפירוש אז ויהי ערב ויהי בקר איז א טאג פונקט ווי היינטיגע טעג. דעריבער האב איך א פראבלעם מיט אן אלטע וועלט.

אהההההה. יעצט רעדסטו.

די גלייבסט דעם הייליגען רמב"ן זצוק"ל הכ"מ תמ"ל, דעריבער קענסטו לייקענען מה שעניננו רואות.

מ'קען דאס דערהערען, ער'ט נאך געקענט אזויפיל לערענען ווי מיר. דארפען מיר נאר דן זיין אפאר עניינים: אפשר האבען דיין פליישיגע אויגען פאלש פארשטאנען די רמב"ן? ועוד, וואס טוט מען מיט די רמב"ם?

פאר מער דרוקט דא:
https://www.youtube.com/watch?v=KGEZUZ-vrVc

ב. די סתירה צווישען עוואלוציע און תורה איז מעגליך נישט דירעקט, אבער בעקיפין איז עס דארט. א גאנצע ספרות האבען מער אז דער חשבון פון דער בריאה איז דער חשבון פון דער בורא. ווען ס׳איז אלץ א צופאל, א גענעטישען חשבון, פאלט אוועק א סאך פון אונזער טעאלאגיע. יא, י"ג עיקרים זענען אפשר נישט בארירט, אבער אנדערע זאכען יא. דעריבער איז עוואלוציע ביי מיר א סתירה.

איך הער נאר עפעס א ציל-שיסער דא:
https://en.wikipedia.org/wiki/Texas_sha ... er_fallacy

אין אן איר-אלטען אשכול זאגט א גרויסע איד בזה"ל:
כהייב אן טראכטן אז קול מבשר רעדט שבת אין נאך שבת נעמנט ער עס אראפ .
כ'ווייס שוין גארנישט. ס'קוקט מיר שוין ווי א גאנצע קאנספיריאציע אנטקעגן מיר פערזענטליך. מיר מיט אפאר אנדערע יחידים. איינער זוצט מיר דא אין קאמפיאטער און פאדרייט מיר גאגעל ארויסצושפייען שקרים ודמיונות אלעס כדי מ'זאל קענען לאכען און שטיבעל. איך בין עפעס א בעל מדרגה נעבעך, ווי די טרומאן אינגערמאן אויף די טרומאן שפיל.

פון די גאנצע אשכול קום איך צוריק צי מיין אלטע הכרה. איך בין שוין נאכאמאל מסכים מיט הקטן און אנדערע אז איך בין משוחד בדיעותי. עפעס א בלינדער וואס זעט נישט וואס ענק אלע זען. איך בעט זיך ביי ענק מ'זאל אויפהערען לאכען פון מיין בייעס. איך האלט עס שוין אליין נישט אויס.

מיט ענק האב איך געענדיגט. אלס ענדיגט זיך מיט עפעס א גלייבונג. אן אמונה פשוטה וואס מ'טייטשט אריין אן אמונה ע"י חקירה (נו, מ'האט דאך חוקר געווען די רינגלעך…) עכ"פ אזוי זעה איך עס מיט מיינע צובראכענע מחשבות. און די כלל איז אז אמונה פשוטה איז אזוי חשוב און אזוי אמת ווי כפירה פשוטה.

איך האב נאר איין בקשה צום ריבונו של עולם אליין: וואס ווילסטו? איך זאל שאקלען דיין לולב? פארוואס? רוב פון דיינע חסידים דיינע חברה זענען מיר נאר מסביר פארוואס איך פרעג. טרעף איך שוין יא א צדיק דיינע קומט ער אויך אן אין גלייבען זיין טאטע וואס האט געגלייבט זיין טאטע. טאטע אין הימל דו האסט מיר באשאפען. יו דיל וויט איט! איך קען שוין נישט. וויפיל איז די שיעור?

האסט עס געמאכט אויסקוקען אלט נאר מיך משוגע צומאכען? איך וועל טראכטען און דו גייסט לאכען? ס'דיר פאני? גלות הדעת איז ביי דיר גארנישט? איך האב א דיבוק דו האסטו נישט ליב? זיי א כל יכול ביטע! שריי נישט אויף מיר "מחוצף" ווייל איך גיי גלייך צוריקשרייען כלך לך למי שעשנו.

דו האסט מיר געגעבען בייעס וואס זיי האסטו נישט געשאנקען ממילא פאדער איך פון דיר "דו עפען מיר די חודו של מחט" ווייל איך קען דאס אויך נישט. און איך זאג דיר צו א פתח של אולם, נישט סתם אן אולם, איך וועל ארומלויפען פאר דיר אויף אלע פארום'ס פעיסבוק און בלאגס און טראלירען די עולם אויף פארקערט. איך וועל בויען פאר דיר, הייליגע פאטער, גאנצע טירען ברייט ווי די גרעסטע אולם ווי אימער איך האב נאר די יכולות וואס די שענקסט מיר. דו האסט מיר אזוי געמאכט מילא דארפסט דו זיין דעם פה שאסר. שריי מיר נישט אן אז איך בין זיך מתחצף צו דיר ווייל ווער נאך בעסער פון א בוחן כליות ולב ווייסט ווי פראסטרעיטעד איך בין. דו האסטו מיר געמאכט א מחוצף מיט אן עני בדעת צוזאמען. מה פשעי ומה חטאתי?

[shtriemel]

והיה כי ישאלך בנך לאמר וגו׳. וענית ואמרת הארץ אשר אתה רואה בעיניך הוא ישן נושן עד אין שעור אבל רק כשאתה נמצא במקומך. וידוע תדע כי זמן נברא רק בעולם הזה. ובעולמות ופליטים אחרים בחלל רחוק מכאן יש זמן אחר לגמרי כמו שגילה לנו העלוי אלברט איינשטיין. וככל שאתה רחוק בחלל הזמן משתנה. הוא היה אומר, מקום וזמן הם דברים אחדים הנקראים ספייסטיים. ולכן הקושיא מעיקרא ליתא, שהעולם שאנו רואים ומשיגים בעינינו הוא מוגבלת לספעיסטיים שלנו. והנה כל חכמי האומות בעלי הפיזקה מודים היום שהיוניבערס התחיל ממקור אחד הנקרא ביג בנג. וכל העניין של זמן הוא מושג שהתלבש כאן בעולמנו השפל.
ולכן בני דע שבראשית ברא אלקים וגו׳ הוא כפשוטו ורק המושג זמן ויום אחד וגו משתנה לפי המקום והזמן.

לויט דעם חשבון קען זיין אז דער 'הא' מיט וואס דער באשעפער האט באשאפן דער וועלט נישט גענומען ווייניגער ווי א ספליט סעקאנד מילד גערעדט...
אגב דיין סברא נעמסטו פון ערגעץ? ווייל איך האב שוין געהערט פון דעם און קען באשטיין צו וויסן דער ארגינעלע מקור.

Sent from my XT1096 using Tapatalk

פאר די וואס האבען דעם פריוויליגיע פון חוקר זיין חכמת הפיזיקה פון די גאוני חכמי אוה״ע ווי למשל גאליליא, ניוטאן, קופערניקוס, איינשטיין, עד ימינו קוואנטום פיזיקס וקוואנטום מעקעניקס איז דאס א דבר פשוט. ואכמ״ל.
כ׳על נאר געבען איין משל לשבר את האוזן.
נעמט צווי זייגערלעך אנגעשטעלט אקוראט ביידע צום נענאסעקונדע. יעצט לייגט איינע פון די זייגערלעך אויף דער ערד און דער צוויטער אויפן טיש. וווארטס א האלבע שטונדע, וועט איהר זעהן אז דאס זייגערעל אויפן טיש איז געלאפען שנעללער פון דעם וואס ליגט אויף דער ערד. והסיבה לזה גילה לנו החכם איינשטיין דזמן תלוי בגרעביטי. וככל שאתה רחוק מהאדמה, הזמן מתקצר. ווייל זמן און מקום זענען נישט קיין נמצאים בעצם נאר רעלעטיוו איינער צום אנדערן. וד״ל.
ממילא ווען די תוה״ק זאגט ביי ששת ימי בראשית דע ענין פון זמן כלפי נבראים רעכנט מען דאס ניט אין זמן פון עולם העשיה הגשמי בכלל. נאר מען רעדט פון ספירות עליונות וואס זענען נאצל געווארען בעשרה מאמרות כידוע ליודעי חן.

אזוי ארבייט די גי'פי'עס GPS!

דאס אז זמן איז תלוי בגרעוועטי איז א חידוש נפלא עד למאוד וואס איז גרינגער אפצופרעגען ווי עוועלאשען - לדעתי.

אבער די GPS גייט נאכאלס זאגען טוירן רייט טוירן לעפט.

"נאכאלס רוקט זיך עס" האט די רשע ימש"ו גאלילעא געפרעדיגט פאר זיינע באגלוביגע שמייליגע סייענטיסטען בהמות.

פאר מער דרוקט דא:
https://en.wikipedia.org/wiki/And_yet_it_moves

[shtriemel]

.

[diff]

ראגדאגיר קנעפל לינקס

חכמה בחסידים אל תאמין

[ליטוואק פון בודאפעסט]

א שטיקל אנטוישט אז מ׳דארף מסביר זיין, אבער דער רמב"ן איז נישט געווען קיין סייענטיסט. ער קומט נישט מיט א חשבון אז אזוי האט געמוזט זיין און דעריבער איז אזוי געווען. ער זאגט אז דער תורה טייטשט יום אחד אלץ א טאג פון היינט. דאס אנרופען דער גאנג אלץ אן אמונה טפלה, איז עמהארצות. דאס איז א גרייז, כאילו דער גלויבונג אין א יונגער וועלט קומט פון די קריסטען. דער רמב"ן טייטשט אזוי אין חומש.

ווען איינער וויל עפעס דערגייען, קען ער קוקען פון צוויי ווינקלעך. אדער קוקען וואס ער זעט און חשבונ׳ן אויף צוריק, אדער קען ער זוכען די אנהייב אליינס. דער בורא עולם ווייסט זיכער וואס ער האט געטוהן, און ווען ער זאגט עפעס אויף זיין מעשים, איז עס נעריש איהם נישט צו גלויבען. די שאלה בלייבט נאר וואס האט ער געזאגט. ווען ס׳איז אבער זיכער, איז די תשובה צו קשיא׳ס פון חשבונות "איך ווייס נישט". צו הייבען חשבונות העכער די קלארער עדות פון דער בורא, איז א בייעס פון איינער וואס פארלאזט זיך גיכער אויף זיך ווי אויף זאכען וואס זענען נישט איהם, הגם ס׳איז אומלאגיש.

און דער חילוק צווישען אמונה פשוטה און אמונה עפ"י חקירה עגזיסטירט נישט ביי מיר. אלץ איז אמונה פשוטה, מיינעדיג, אלץ איז א פשטות ביים מענטש, נישט קיין שכליות. איינער וואס זוכט שכליות איז עס אויך. נאר צו בארואיגען דער געוויסען, וכבר הארכתי בזה בכמה מקומות.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

[shtriemel]

אלץ איז א פשטות ביים מענטש, נישט קיין שכליות. איינער וואס זוכט שכליות איז עס אויך. נאר צו בארואיגען דער געוויסען, וכבר הארכתי בזה בכמה מקומות.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

אז זיי זענען געקניפט און געבינדען איז שווער זיך צו קריגען. די יצר הרע און יצר טוב האט דאך שוין ר' דניאל כהנמן אויפגעוויזען סייענטיפיש ועוד זכה לנאבעל ע"ז. ער רופט עס נאר סיסטעם איין vs. סיסטעם צוויי. חסידישע ספרים רופען עס די נפש הבהמית vs. די פינטעלע איד. דאס דארף שוין היינט ביי אלע זיין א פשטות.

וועלכע איז גורם וועלכע קען מען מערר זיין. למשל, Exposure איז זיכער נישט עפעס וואס מ'טוט זיך צו בארואיגען די געוויסען. און דאס אליין, צו גיין זוכען ווי מ'טאר נישט קען אויך זיין במקור מיט ריינע מטרות.

איך ווייס נישט ווי אזוי מ'קען דאס אפילו דן זיין. האסט עפעס א גוטע מקור דערצו אדער דאס זאגסטו צו בארואיגען די געוויסען?

[שבת אחים]

ר׳ דניאל כהנמאן וואלט פארדינט א עקסטערע אשכול אין ק״ש. ווער ס׳האט ליעב צו ליינען און האט נאכנישט געליינט זיין בריליאנט בוך ״ thinking
"fast and slow
פארפאסט גאר א גיטע בוך.

[שבת אחים]

**

[שבת אחים]

*

[אישתישבי]

א שטיקל אנטוישט אז מ׳דארף מסביר זיין, אבער דער רמב"ן איז נישט געווען קיין סייענטיסט. ער קומט נישט מיט א חשבון אז אזוי האט געמוזט זיין און דעריבער איז אזוי געווען. ער זאגט אז דער תורה טייטשט יום אחד אלץ א טאג פון היינט. דאס אנרופען דער גאנג אלץ אן אמטנה טפלה, איז עמהארצות. דאס איז א גרייז, כאילו דער גלויבונג אין א יונגער וועלט קומט פון די קריסטען. דער רמב"ן טייטשט אזוי אין חומש.

ווען איינער וויל עפעס דערגייען, קען ער קוקען פון צוויי ווינקלעך. אדער קוקען וואס ער זעט און חשבונ׳ן אויף צוריק, אדער קען ער זוכען די אנהייב אליינס. דער בורא עולם ווייסט זיכער וואס ער האט געטוהן, און ווען ער זאגט עפעס אויף זיין מעשים, איז עס נעריש איהם נישט צו גלויבען. די שאלה בלייבט נאר וואס האט ער געזאגט. ווען ס׳איז אבער זיכער, איז די תשובה צו קשיא׳ס פון חשבונות "איך ווייס נישט". צו הייבען חשבונות העכער די קלארער עדות פון דער בורא, איז א בייעס פון איינער וואס פארלאזט זיך גיכער אויף זיך ווי אויף זאכען וואס זענען נישט איהם, הגם ס׳איז אומלאגיש.

און דער חילוק צווישען אמונה פשוטה און אמונה עפ"י חקירה עגזיסטירט נישט ביי מיר. אלץ איז אמונה פשוטה, מיינעדיג, אלץ איז א פשטות ביים מענטש, נישט קיין שכליות. איינער וואס זוכט שכליות איז עס אויך. נאר צו בארואיגען דער געוויסען, וכבר הארכתי בזה בכמה מקומות.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

פארשטייסט, דער רמב"ן זאגט פשט, און צו זאגן פארקערט מיינט אז מען האלט זיך קלוגער פין בורא.

יציבא בארעא וכו'.

ווען די איינציגסטע ראי'אויך בריאת העולם וואלט געוועהן די תורה וואלט נישט אפשר איינגעפאלן צו זאגען אז די וועלט איז עלטער, היינט אז מען ווייסט בידיעה גמורה אז די וועלט איז עלטער, דארף מען קוקען טיפער, און זעהן אויב עס איז שייך צו מאכן די תורה שטימען מיט דער מציאות, ווייל אויב מען קען נישט, איז דא א גרויסע פראבלעם.

[הקטן]

אז פופציג יאר זאל זיין א ראיה אויף טויזענט איז נישט אויפגעוויזען.
Sent from my LG-K373 using Tapatalk

מארגען טראגט מען אן דיין זיהן א וואלד פון ביימער ווערט א מיליאן, אבער די מוכר דערציילט עם אז עס איז מעגליך אז די ביימער וועלען זיך צוואקסען דריי מאל אזוי שנעל, "ס'אמאל שוין געשען" שרייט ער.
טאמער עצה'סטו עם צו אינוועסטען האב איך פאר עם גאנצע וועלדער אין ניו העמפשיר צו פארקויפען.

איבער מארגן טראגט מען אן דיין זיהן א פיש טענק מיט אפאר gold fish ווערט $1896 אבער דער מוכר פארציילט דיר אז עס איז מעגליך אז די פישלעך זאלן זיך ציוואקסען און שיינע גרויסע פיקאק - פייגלעך "ס'אמאל שוין געשען" שרייט ער.

טאמער עצה'סטו עם צו אינוועסטען האב איך פאר עם אסך פיש צי פארקויפן.
[/quote]

[הקטן]

קען מען אויך מאכען אומנאטירליך פון א וואלף צו א הינט. מען דארף נעמען א קליינע בעבי וואלף, אויפהאדעווען אין א קעידש און פון יעדער דור נאר לאזען די ווייניגסטער ווילדע וואלף געבוירען קינדער. פארשערס אין סיביר האבען עס געטוהן אין אונטער 50 יאר.

דאס איז נישט געטון געווארן מיט וועלף צי הינט
דאס עקפערימענט איז געווען אויף ווילדערע פאקס צי א ראיגערע פאקס
פאקס בלייבט פאקס, וועלף בלייבן וועלף און הינט בלייבט הינט!

דו צוויי סארט פאקסן קענען ווייטער זיין ציזאמאן אין האבן קינדער ציזאמען
יחי המייקרא עוועלאשען יחי

וואס יא, ס'איז דא א נערישער טעאריע וואס זאגט אז אט אזוי זענען געווארן פין וועלף הינט
און ווער עס גלייבט ווייל אסך דאקטורים, סייענטיסן דענקערס, פילאסעפארס, געלערנטע, נאטורליסטן, זואליגסטן, ענטראפאליגסטן גלייבן, גלייבט
מיט קיין חונן לדעת האט דאס נישט, אויב עפעס איז דאס Groupthink

[הקטן]

Biologist Raymond Coppinger, who has spent over 45 years working with and studying dogs, says that this story is nothing more than a romantic fairy tale. “I call it a ‘just so’ story. Nobody who has ever trained a wolf had any success if they started after 19 days,” says Coppinger, a professor of biology and animal behavior at Hampshire College in Massachusetts.

dogs-that-changed-the-world-what-caused-the-domestication-of-wolves

דער דר. גלייבט אויך אז הינט קימט פין וועלף, פארוואס זאל ער טראכטן אנדערש? אלע זיינע פראפסארן האלטן אזוי, מיט דעם איז ער אויפגעוואקסן, ס'מיז זיין אזוי, ס'האט דאך זייער ענדעלכע DNA, וואס דען? גאט וויל צימישען די סייענטיסטן מיט מאכן ענדעליכע DNA?
ער איז א תינוק שנשבה

[מי אני]

איך האב געווארט ווען אקעממ׳ס רעיזאר וועט אריין קומען. דאס איז א מין אמונה טפלה פון יעדער אינטרנט פארשער. ס׳איז באזירט אויף גארנישט, ווייזט אויף גארנישט און ניטאמאל א טעאריא. נאר א מין לעבענסשטייגער וואס געוויסע האבען ממציא געווען צו לעבען רואיגער און קענען מאכען מסקנות אין קאמפליצירטע עניינים.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

ס׳איז א מבוכה אין פילאזאפיע צו טאקע דזשאסטיפייען פארוואס עפעס איז ״פשטות״ אין א טעאריע וכדומה מער ריכטיג? איז דאס נאר מכח פראקטישקייט אין מעטאדאלאגיע אדער איז עס בעצם עפּיסטעמיש מער אויסגעהאלטן? און אפילו אז דאס ווערט פארענטפערט בלייבט נאך אלס איבער צו פארשטיין וואס פונקטליך איז מער ״פשטות״? איז עס באשאפען ווי ווייניגער נייע ענטיטיס [פּאַרסימאָני/אנטאלאגישע פשטות], אדער איז עס דאס וואס טוהט משווה זיין ווי מער די הסבר פון די זאכן וחלקים בתוכ׳ן טעאריע וכדומה בבת אחת [עלעגאנס]? די צוויי זענען אפטמאל אין קעגנזאץ איינע צום צווייטן.

דער פילאזאף דר. עליאט סאָבּער האט געהאט געזאגט אז פונקט אזוי ווי מ׳קען נישט געהעריג ענטפערן ״פארוואס דארף מען זיין ראציאנאל?״ אן צוקומען צו א סארט סירקולאר ריזענינג, איז די זעלבע קען זיין ביי דעם צו פארענטפערן בכלל דאס מעלה פון ״פשטות״ אין הסברים.

[רביה''ק זי''ע]

איך מיין אז די גאנצע טענה'ריי איז נישט אין פלאץ, ווען דער אשכול עפענער האט א פראבלעם מיט דעם וואס מ'גלייבט שטותים קען מען זיך אויס'טענה'ן מיט איהם צו ס'איז טאקע שטותים צו נישט, ער דא האט אבער גאר א צווייטער דאגה, איהם גייט נישט אן וואס מ'גלייבט, גלייב וואס דו ווילסט און וואס ס'מאכט סענס פאר דיר, אבער פארוואס באהאלטן אינפארמאציע? ער טענה'ט אז דאס באהאלטן אינפארמאציע מאכט נאר קאליע פאר אידישקייט, איינער דא איז מחולק דערמיט? אז דו האלטסט אז דו ביזט גערעכט זאג עס הויעך און קלאר, פארטיידיג דיין מיינונג מיט'ן גאנצען כח, נישט גיי און פארשווייג דעם צד שכנגד. אויב דו פארשטייסט אז דו ביזט גערעכט און דו ביזט טאקע גערעכט איז נישט דא קיין שום סיבה אז דיינע קינדער זאלן נישט אויך פארשטיין, און אויב האלטסטו אז רוב מענטשן זענען נישט גענוג קלוג צו דערגיין די טיפקייט פונעם אמת איז נישט דא קיין שום וועג צו וואוסן צו דו ביזט נישט גאר פון די מענטשן און דער אמת איז מיט'ן צד שכנגד. איך זעה נישט וויאזוי מ'קען עס אנדערש אנקוקן.

און אז מ'רעדט פון אקקאמ'ס ראזירער. דאס איז אמאל זיכער אז ס'נישט מעגליך צו ציען קיין שום מסקנות, סיי צו אמונה און סיי צו כפירה און צו סיי וועלכע זאך אויפ'ן וועלט, אנעם צוקומען צו אקקאמ'ס ראזירער. סיי די מאמינים און סיי די כופרים באנוצן זיך מיט דעם יעדער פאר זייער אגענדע, ס'איז אפילו דא א ר' חיים וואס טייטשט עס אריין אין א גמרא וועגן די דריי סימנים אויף א שוטה.

[מי אני]

ולאידך גיסא פון אקעם׳ס רעיזאר:

די זענען נישט בעצם קיין סתירה מיט אקעם׳ס רעיזאר ודוק.

ווערסיעס פון די פּרינציפּ פון פּלעניטוּד קענען זיך יא סותר זיין דערמיט. דאס איז ווייל דאס נעמט אן אז א זאך וואס קען עקזיסטירן גייט עקזיסטירן, אפילו עס איז בעצם שלא לצורך. און עפ״י אקעם׳ס רעיזאר פארמערט מען נישט ענטיטיס שלא לצורך.

[רביה''ק זי''ע]

דער פילאזאף דר. עליאט סאָבּער האט געהאט געזאגט אז פונקט אזוי ווי מ׳קען נישט געהעריג ענטפערן ״פארוואס דארף מען זיין ראציאנאל?״ אן צוקומען צו א סארט סירקולאר ריזענינג

די אמת איז אז מ'דארף טאקע נישט זיין ראציאנאל, ווי היטשענס האט געזאגט "I'm perfectly happy for people to have these toys, and to play with them at home, and hug them to themselves and so on, and share them with other people who come around and play with their toys. So that's absolutely fine. They are not to make me play with these toys. Ok? I will not. Play. With. The toys. Don't bring the toys to my house. Don't say my children must play with these toys. Don't say my toys—might be a condom, here we go again—are not allowed by their toys. I'm not going to have any of that."

https://youtu.be/aGpocp9b68Q

[מי אני]

איך האב געווארט ווען אקעממ׳ס רעיזאר וועט אריין קומען. דאס איז א מין אמונה טפלה פון יעדער אינטרנט פארשער. ס׳איז באזירט אויף גארנישט, ווייזט אויף גארנישט און ניטאמאל א טעאריא. נאר א מין לעבענסשטייגער וואס געוויסע האבען ממציא געווען צו לעבען רואיגער און קענען מאכען מסקנות אין קאמפליצירטע עניינים.

ס׳איז א מבוכה אין פילאזאפיע צו טאקע דזשאסטיפייען פארוואס עפעס איז ״פשטות״ אין א טעאריע וכדומה מער ריכטיג? איז דאס נאר מכח פראקטישקייט אין מעטאדאלאגיע אדער איז עס בעצם עפּיסטעמיש מער אויסגעהאלטן? און אפילו אז דאס ווערט פארענטפערט בלייבט נאך אלס איבער צו פארשטיין וואס פונקטליך איז מער ״פשטות״? איז עס באשאפען ווי ווייניגער נייע ענטיטיס [פּאַרסימאָני/אנטאלאגישע פשטות], אדער איז עס דאס וואס טוהט משווה זיין ווי מער די הסבר פון די זאכן וחלקים בתוכ׳ן טעאריע וכדומה בבת אחת [עלעגאנס]? די צוויי זענען אפטמאל אין קעגנזאץ איינע צום צווייטן.

דער פילאזאף דר. עליאט סאָבּער האט געהאט געזאגט אז פונקט אזוי ווי מ׳קען נישט געהעריג ענטפערן ״פארוואס דארף מען זיין ראציאנאל?״ אן צוקומען צו א סארט סירקולאר ריזענינג, איז די זעלבע קען זיין ביי דעם צו פארענטפערן בכלל דאס מעלה פון ״פשטות״ אין הסברים.

הרב דר. מיכאל אברהם רעדט ארום אין דעם (מאות ה) ואפילו ממבט התלמודי והראשונים זעהט מען אז דאס האט מען אָנגענומען. לדוגמא ער ברענגט צו דאס וואס דער גר"ח זאגט אויף די ג' סימני שוטה בחגיגה ג: אז דאס איז מכח פשטות (ולכאורה כן הוא בכל ענין חזקה) און בכלל דעם געדאנק אז אפושי במחלוקת לא מפשינן (ועיין ג"כ בכתובות נז. ועיין ג"כ ברשב"א בקידושין ב: שכתב, "כל היכא דאיכא לאקשויי חדא ולשנויי שינויא דמיתרצא ביה כולא מתניתין טפי עדיף מאפושי הוויי ופירוקי".) ער זאגט אז דאס איז טאקע אויך דאס וואס ליגט אונטער דעם געדאנק פון "צד השוה".

ער פאר זיך האלט אז עס איז יא דא א קשר צווישן פשטות און אמת (ווי איידער ווייל פשטות איז פשוט גרינגער און אז עס האט די זעלבע "אמת" ווי אן אנדערן אויסוואל וועהלט מען זיך דאס וואס איז גרינגער) און דאדורך איז עס טאקע קובע להלכה.