ידיעה ובחירה - פראקטיש גערעדט

מחשבה, השקפה ועיון
רעאגיר
באניצער אוואטאר
הוגה
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 3109
זיך רעגיסטרירט: דינסטאג אפריל 09, 2013 1:20 pm
געפינט זיך: מאנסי
האט שוין געלייקט: 7511 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 6612 מאל

ידיעה ובחירה - פראקטיש גערעדט

שליחה דורך הוגה »

[justify]עס איז פאר אלעמען באקאנט די ידיעה - בחירה פאראדאקס. עס איז שוין מערערע מאל געשמועסט געווארן איבער דער נושא דא אין שטיבל. איך וויל דא ווידמען דער אשכל צו שמועסן מער איבער די פראקטישע חלק פון ידיעה ובחירה פון אפאר שטאנדפונקטן. מיר וועלן דא נישט פרובירן צו פארענטפערן די פאראדאקס און די קשיא (אויסער אויב עס וועט זיין נוגע בדרך אגב).

לאמיר בקיצור איבער חזר'ן די קושיא. מיר אלע ווייסן אז א יעדע מענטש האט א בחירה צו בוחר זיין בטוב אדער ברע, אויב א מענטש האט א נסיון צו טון אן עבירה אדער א מצוה ליגט בידו די מעגליכקייט צו מאכן די באשלוס אויב ער וויל עס טון אדער נישט. אויך ווייסן מיר אז די באשעפער ווייסט אלעס וואס גייט זיין, און ער ווייסט וואס א מענטש גייט בוחר זיין בעת נסיון. אויב אזוי, ווי אזוי קען מען זאגן אז א מענטש האט א בחירה? קען ער דען טון אנדערש ווי עס איז אים באשערט צו טון? אויב די באשעפער ווייסט אז א מענטש גייט עובר זיין אן עבירה איז דען דא א מעגליכקייט פארן מענטש בוחר צו זיין נישט עובר צו זיין די עבירה? דערנאך זענען דא נאך סניפים; אויב די באשעפער ווייסט אז ער גייט טון די עבירה פארוואס קומט זיך דער מענטש אן עונש?

זייער אסאך ספרי מחקר ומחשבה באהאנדלן דער נושא צו פארענטפערן די קשיא בכמה אופנים. הצד השוה שבהם אז אפילו נאכן תירוץ והסבר דארף מען אלץ אנקומען צו אמונה (BLIND FAITH), און גלייבן אז ביידע זענען שייך אויף איין מאל. די יסוד איז אז די באשעפער איז נישט מוגבל ווי אונז און ביים באשעפער איז שייך אז ביידע זאלן זיין אמת. עד כאן תוכן הדברים בקיצור נמרץ. יעצט צום פראקטישע צד:


חלק א'

איך האב נאכגעהערט בשם ר' אפרים וואקסמאן אז ער האט געזאגט ביי א שמועס (איך האב עס נישט אליינס געהערט, כ'זאג נאר נאך וואס יענער האט מיר געזאגט), וזה תוכן דבריו. ווען מען פרעגט די קשיא ווי אזוי ידיעה ובחירה ארבייטן איז בעצם די קשיא נאר אויף ידיעה און נישט אויף בחירה. בחירה איז א דבר פשוט אז א יעדע איינער האט און מען דארף נישט קיין הסברים און ראיות עס אויף צו ווייזן. קוק נאר ארום און זעה ווי מענטשן זענען בוחר צו טון זאכן א יעדע סעקונדע. טראכט וואס דו ווילסט טון און טו עס וועסטו זעהן אז בחירה איז א פאקט. ידיעה איז אבער נישט א זאך וואס מיר קענען זעהן במו עינינו. וממילא, ווען מען האט אזא קושיא דארף מען בעצם נאר באהאנדלן די ידיעה חלק.

איך ווייס נישט פונקטלעך אין וועלכע קאנטעקסט ער האט דאס געזאגט, און וואס ער וויל אויפטון דערמיט, אבער היות מען איז דא דן די פראקטישע צד פון ידיעה ובחירה וויל איך אין קורצן אויך אדורך טון דער צד.

מיר זעהט אויס אז ר' וואקסמאנ'ס רייד זענען אמת, אבער נאר אויב ער רעדט פון נער'ישע נימוכי השכל. אויב רעדט מען אבער פון קלוגע מענטשן איז די סברא פונקט פארקערט. די דבר הפשוט איז אז די באשעפער פון די וועלט, וואס די חכמה איז אזוי טיף און פארהוילן אז מיר קענען משיג זיין קוים קוים א קיצו של יו"ד פון די חלק מחכמתו וואס ער האט אנטפלעקט פאר אונז, ס'קען נישט זיין אז ער זאל נישט וויסן פונקטלעך וואס גייט געשעהן א יעדע סעקונדע מן העולם ועד העולם ביי אלע זיינע נבראים! אויב האט איינער אזא ספק ווייזט עס אז דער הייבט נישט אן משיג צו זיין בכלל די גרויסקייט פון דער וועלט. ווי אזוי קען א באשעפער וואס פארמאגט די פעלער - פון נישט וויסן אלעס - באשאפן אזא גרויסע וועלט? משא"כ די חלק הבחירה, עס איז דא א מעגליכקייט אז די באשעפער קאנטראלירט אונז אינגאנצן, עד כדי כך אז ער מאכט אונז טראכטן אז מיר זענען בוחר, אבער בעצם זענען מיר בכלל נישט בוחר נאר ער איז.

למעשה איז עס נישט קיין נפקא מינה, ווייל מיר ווייסן שהוא יודע הכל, און אויך ווייסן מיר אז די באשעפער האט אונז געזאגט 'ובחרת', ומכח דעם האט זיך געשאפן די גרויסע פאראדאקס.



.[/justify]
"לא מצאנו בשום מקום בתורה שמצווה אדם להיות למדן ובקי בכל חדרי התורה. שכן תכלית הלימוד אינה להיות למדן אלא להיות אדם טוב, לעשות הטוב ולהטיב לזולתו." ~ רמ"מ מקאצק ז"ל

דער אשכול פארמאגט 206 תגובות

איר דארפט זיין א רעגיסטרירטער מעמבער און איינגעשריבן צו זען די תגובות.


רעגיסטרירן איינשרייבן
 
רעאגיר