מי יגלה עפר מעיניך שאפראנע רב... צענזוערירטע תורת אלף

[דאכצעכמער]

יעצט זע איך עס איז אפיר געשווימן די אשכול פון שאצע רבינס בריוו וואס ער האט געבעטן מען זאל פארברענען און ב"ה אז עס איז יא געבליבן

קען איך נישט מעלים עין זיין פון דעם פאקט אז אין תורת אלף בריוון פון שאפראנע רב זצ"ל האט מען ארויסגענומען אלע בריוו וואס ער שרייבט מיט הערצה צום סקווירא רבי זצ"ל

וואס צווישן אנדערע שרייבט ער דארט אז עס איז נישט דא זיין גלייכן אין תורת הח"ן, און נאך שבחים וואס זיינע פערדן אייניקלעך האבן געפילט אז עס לייגט אין שאטן דאס גדלות פון סאטמארע רב זי"ע

הלואי זאל איינער שולח יד זיין און ארויסליקן די בריוון, און מאכן א נחת רוח פארן שאפראנע רב זיע וואס ער וואלט זיכער נישט געוואלט אז מען זאל עס דן זיין בגניזה

[שמעון וואלף]

וואס צווישן אנדערע שרייבט ער דארט אז עס איז נישט דא זיין גלייכן אין תורת הח"ן

קוקט מיר אויס אז די טרייבסט איבער. סקווירא רבי איז געווען באוויסט פאר זיין ערליכקייט אבער מ'הערט נישט רעדן איבער זיין גאונות בנגלה ובנסתר. דאונט געט מי ראונג אז איך זאג ער האט נישט געקענט לערנען, נאר צו זאגן אז ער איז געווען א חד בדרא און קיינער זאל נישט וויסן דערפון לייגט זיך נישט אויפ'ן שכל

[יין שרף]

רבי יהונתן שטייף האט דאס אויך געזאגט אויף אים

[קאצקע ציקער]

וואס צווישן אנדערע שרייבט ער דארט אז עס איז נישט דא זיין גלייכן אין תורת הח"ן

קוקט מיר אויס אז די טרייבסט איבער. סקווירא רבי איז געווען באוויסט פאר זיין ערליכקייט אבער מ'הערט נישט רעדן איבער זיין גאונות בנגלה ובנסתר. דאונט געט מי ראונג אז איך זאג ער האט נישט געקענט לערנען, נאר צו זאגן אז ער איז געווען א חד בדרא און קיינער זאל נישט וויסן דערפון לייגט זיך נישט אויפ'ן שכל

דו זאגסט פשוט איבער וואס דו ביסט געווארן געברענוואשט אלע יארן

[אברך משי]

אנטשולדיגט מיר, אפשר בין איך צומישט, אבער ס'קוקט מיר אויס אז די טענות דא איינער צום צווייטען זענען שלא מן הענין. דער וויכוח איז נישט וואס דער סקווערער רבי זצ"ל האט יא געקענט אדער נישט, אבער אויב שאפראנער רב האט בוחר געווען עם אזוי צו באטיטלען פארוואס זאל מען עס ארויסנעמען. די קשיא איז פארוואס זיי טוישן דעם דמות פונעם שאפראנער רב זצ"ל און זיינע דיעות, אפגעזען וואס איז געווען דער אמת בנוגע סקווירא.
לדוגמא, אפי' אויב ס'קומט ווען אפיר כתבים פונעם מנחת אלעזר ווי ער איז משבח דעם רעיון פון דף היומי און הגם ס'האט שייכות צו די אגודה דאך איז ער שטארק מקנא ר' מאיר שפירא פאר זיין המצאה און זיין זיכוי הרבים, מעג מען עס ארויסלאזן ווייל ס'שטימט נישט מיט די אגענדע פון אנדערע? אתמהה. ולא זו בלבד, נאר דא רעדט זיך פון סאך א קלענערן חטא, בסך הכל האט ער געהאלטן אז דער סקווערער רבי איז געווען א חד בדרא אין נסתר בשעת מ'ווייסמער דאך אז דער סאטמארער רבי איז דער אייגענטומער אויף דעם טיטל. אפשר כדי ס'זאל נישט הייסן כאילו טעה בדבר משנה ערוכה??? כ'ווייס נישט

[שמעון וואלף]

אנטשולדיגט מיר, אפשר בין איך צומישט, אבער ס'קוקט מיר אויס אז די טענות דא איינער צום צווייטען זענען שלא מן הענין. דער וויכוח איז נישט וואס דער סקווערער רבי זצ"ל האט יא געקענט אדער נישט, אבער אויב שאפראנער רב האט בוחר געווען עם אזוי צו באטיטלען פארוואס זאל מען עס ארויסנעמען. די קשיא איז פארוואס זיי טוישן דעם דמות פונעם שאפראנער רב זצ"ל און זיינע דיעות, אפגעזען וואס איז געווען דער אמת בנוגע סקווירא.
לדוגמא, אפי' אויב ס'קומט ווען אפיר כתבים פונעם מנחת אלעזר ווי ער איז משבח דעם רעיון פון דף היומי און הגם ס'האט שייכות צו די אגודה דאך איז ער שטארק מקנא ר' מאיר שפירא פאר זיין המצאה און זיין זיכוי הרבים, מעג מען עס ארויסלאזן ווייל ס'שטימט נישט מיט די אגענדע פון אנדערע? אתמהה. ולא זו בלבד, נאר דא רעדט זיך פון סאך א קלענערן חטא, בסך הכל האט ער געהאלטן אז דער סקווערער רבי איז געווען א חד בדרא אין נסתר בשעת מ'ווייסמער דאך אז דער סאטמארער רבי איז דער אייגענטומער אויף דעם טיטל. אפשר כדי ס'זאל נישט הייסן כאילו טעה בדבר משנה ערוכה??? כ'ווייס נישט

מיין שאלה איז טאמער די "פאקט" אויף וואס די פותח האשכול באציט זיך איז בכלל אמת. איך לייקען עס נישט ווייל איך ווייס נישט אבער ווי איך האב געשריבן איז עס נישט מסתבר, דעריבער פארלאנגט זיך עפעס פרוף פאר מ'רייסט אראפ אנדערע.

[שמעון וואלף]

וואס צווישן אנדערע שרייבט ער דארט אז עס איז נישט דא זיין גלייכן אין תורת הח"ן

קוקט מיר אויס אז די טרייבסט איבער. סקווירא רבי איז געווען באוויסט פאר זיין ערליכקייט אבער מ'הערט נישט רעדן איבער זיין גאונות בנגלה ובנסתר. דאונט געט מי ראונג אז איך זאג ער האט נישט געקענט לערנען, נאר צו זאגן אז ער איז געווען א חד בדרא און קיינער זאל נישט וויסן דערפון לייגט זיך נישט אויפ'ן שכל

דו זאגסט פשוט איבער וואס דו ביסט געווארן געברענוואשט אלע יארן

ברענגט אביסול בעסער ארויס וואס קוועטשט דיר, אפשר קען איך דיר העלפן

[דאכצעכמער]

פשוט עס קוועטשט מיר אז מען באהאלט היסטוריא. און ק"ש איז באקאנט מיט'ן אויפדעקן שחיתות. האף איך אז מיינע ווערטער וועלן באקומן א אוזן קשבת. ווער ווייסט אפשר וועט עס נאך זוכה זיין עולה צו זיין על שלחן מלכים אפשר וועט עס נאך פארנעמען אן ארט אינם וועקער

[איסר האטלקי]

אז מ'זוכט א בריוו שרייבער בין איך זייער גוט אין דעם. סעמפעלס אין אישי.

[דאכצעכמער]

עס מוז נישט זייןאז ער האט געהאלטן מער פון סקווירא רבי ווי פון סאטמארע רב עס איז נאר באקאנט אז היות זיין רבי מונקאטשע רב האט געלערנט מיט אים קבלה און דא אין אמיריקא האט ער געזיכט א צדיק מיט וועם ער קען שמועסן קבלה. און סאטמארע רב האט נישט דורש געווען במעשה מרכבה פאר תלמידים

[דאכצעכמער]

אז מ'זוכט א בריוו שרייבער בין איך זייער גוט אין דעם. סעמפעלס אין אישי.

וועמענ'ס בריוו האטסטו שוין זוכה געווען צו פעלשן סוקסעספול

[איסר האטלקי]

העי, איך האלט אלעס קאנפידענשעל. קענסט מיך טראסטן.

[שמעון וואלף]

עס מוז נישט זייןאז ער האט געהאלטן מער פון סקווירא רבי ווי פון סאטמארע רב עס איז נאר באקאנט אז היות זיין רבי מונקאטשע רב האט געלערנט מיט אים קבלה און דא אין אמיריקא האט ער געזיכט א צדיק מיט וועם ער קען שמועסן קבלה. און סאטמארע רב האט נישט דורש געווען במעשה מרכבה פאר תלמידים

דאס איז אמת, די ווארעמקייט אין חסידות איז נישט געווען אין סאטמאר און אין סקווער יא. בכלל קוקט מיר אויס אז מיט סאטמאר רב איז ער געווען מער א ידיד ווי א חסיד.

[שמעון וואלף]

פשוט עס קוועטשט מיר אז מען באהאלט היסטוריא. און ק"ש איז באקאנט מיט'ן אויפדעקן שחיתות. האף איך אז מיינע ווערטער וועלן באקומן א אוזן קשבת. ווער ווייסט אפשר וועט עס נאך זוכה זיין עולה צו זיין על שלחן מלכים אפשר וועט עס נאך פארנעמען אן ארט אינם וועקער

פארדעם דארף מען נאכנישט גיין צו די אנדערע עקסטרעים. טאמער ווילסטי אויפדעקן שחיתות איז דא די פלאץ אבער ס'דארף קומען מיט בעקינג.

[berlbalaguleh]

אנטשולדיגט מיר, אפשר בין איך צומישט, אבער ס'קוקט מיר אויס אז די טענות דא איינער צום צווייטען זענען שלא מן הענין. דער וויכוח איז נישט וואס דער סקווערער רבי זצ"ל האט יא געקענט אדער נישט, אבער אויב שאפראנער רב האט בוחר געווען עם אזוי צו באטיטלען פארוואס זאל מען עס ארויסנעמען. די קשיא איז פארוואס זיי טוישן דעם דמות פונעם שאפראנער רב זצ"ל און זיינע דיעות, אפגעזען וואס איז געווען דער אמת בנוגע סקווירא.
לדוגמא, אפי' אויב ס'קומט ווען אפיר כתבים פונעם מנחת אלעזר ווי ער איז משבח דעם רעיון פון דף היומי און הגם ס'האט שייכות צו די אגודה דאך איז ער שטארק מקנא ר' מאיר שפירא פאר זיין המצאה און זיין זיכוי הרבים, מעג מען עס ארויסלאזן ווייל ס'שטימט נישט מיט די אגענדע פון אנדערע? אתמהה. ולא זו בלבד, נאר דא רעדט זיך פון סאך א קלענערן חטא, בסך הכל האט ער געהאלטן אז דער סקווערער רבי איז געווען א חד בדרא אין נסתר בשעת מ'ווייסמער דאך אז דער סאטמארער רבי איז דער אייגענטומער אויף דעם טיטל. אפשר כדי ס'זאל נישט הייסן כאילו טעה בדבר משנה ערוכה??? כ'ווייס נישט

מיין שאלה איז טאמער די "פאקט" אויף וואס די פותח האשכול באציט זיך איז בכלל אמת. איך לייקען עס נישט ווייל איך ווייס נישט אבער ווי איך האב געשריבן איז עס נישט מסתבר, דעריבער פארלאנגט זיך עפעס פרוף פאר מ'רייסט אראפ אנדערע.

שמעון וואלף:איך ווייס נישט די פאקטן אין דעם ספעציעלן קעיס. צי מ'האט טאקע (במזיד) צענזורירט די כתבים פון שאפראנער רב זצ"ל. אבער איין זאך איז זיכער אז זיינע קינדער און מקורבים זענען מסוגל אויף אזעלכע זאכן. ווייל אונז ווייסן מיר פון אנדערע קעיסעס. אז כדי צו זיין פאליטיקלי קארעקט אין די סביבה וואס זיי דרייען זיך, וועללן זיי מעקן,צושרייבן און צו בייגן די מימרות פון זייער טאטן, כדי ס'זאלל שטימען מיט די איצטיגע אגענדא...!

[שמעון וואלף]

אנטשולדיגט מיר, אפשר בין איך צומישט, אבער ס'קוקט מיר אויס אז די טענות דא איינער צום צווייטען זענען שלא מן הענין. דער וויכוח איז נישט וואס דער סקווערער רבי זצ"ל האט יא געקענט אדער נישט, אבער אויב שאפראנער רב האט בוחר געווען עם אזוי צו באטיטלען פארוואס זאל מען עס ארויסנעמען. די קשיא איז פארוואס זיי טוישן דעם דמות פונעם שאפראנער רב זצ"ל און זיינע דיעות, אפגעזען וואס איז געווען דער אמת בנוגע סקווירא.
לדוגמא, אפי' אויב ס'קומט ווען אפיר כתבים פונעם מנחת אלעזר ווי ער איז משבח דעם רעיון פון דף היומי און הגם ס'האט שייכות צו די אגודה דאך איז ער שטארק מקנא ר' מאיר שפירא פאר זיין המצאה און זיין זיכוי הרבים, מעג מען עס ארויסלאזן ווייל ס'שטימט נישט מיט די אגענדע פון אנדערע? אתמהה. ולא זו בלבד, נאר דא רעדט זיך פון סאך א קלענערן חטא, בסך הכל האט ער געהאלטן אז דער סקווערער רבי איז געווען א חד בדרא אין נסתר בשעת מ'ווייסמער דאך אז דער סאטמארער רבי איז דער אייגענטומער אויף דעם טיטל. אפשר כדי ס'זאל נישט הייסן כאילו טעה בדבר משנה ערוכה??? כ'ווייס נישט

מיין שאלה איז טאמער די "פאקט" אויף וואס די פותח האשכול באציט זיך איז בכלל אמת. איך לייקען עס נישט ווייל איך ווייס נישט אבער ווי איך האב געשריבן איז עס נישט מסתבר, דעריבער פארלאנגט זיך עפעס פרוף פאר מ'רייסט אראפ אנדערע.

שמעון וואלף:איך ווייס נישט די פאקטן אין דעם ספעציעלן קעיס. צי מ'האט טאקע (במזיד) צענזורירט די כתבים פון שאפראנער רב זצ"ל. אבער איין זאך איז זיכער אז זיינע קינדער און מקורבים זענען מסוגל אויף אזעלכע זאכן. ווייל אונז ווייסן מיר פון אנדערע קעיסעס. אז כדי צו זיין פאליטיקלי קארעקט אין די סביבה וואס זיי דרייען זיך, וועללן זיי מעקן,צושרייבן און צו בייגן די מימרות פון זייער טאטן, כדי ס'זאלל שטימען מיט די איצטיגע אגענדא...!

אלעס וואס די שרייבסט קען זיין אמת. מיט דעם אלעם דארף מען נאכנישט גלייבן א מימרא וואס איינער האט אפשר מוצץ געווען פון פינגער.

[berlbalaguleh]

שמעון וואלף:דיין סברא איז שטארק מסתבר. ווייל כל ימי חייו ופועלו, האט מען נישט געהערט קיין איין מימרא אדער תורה וואס איז מיוסד עפ"י תורת הקבלה...!

[דאכצעכמער]

צווישן אנדערע האט מען מיר גישיקט אין אישי אז דער שאפראנער רב איז מנו"כ איז ניי סקווירא, און די ארומיגע האבן געמעקט אינ'ם צוואה זיי האבן געוואלט מען זאל אים לייגן אין סאטמאר חלקה אין ניו דזשורסי
קען דאס איינער קאנפערמירן.

[ראובן]

עס מוז נישט זייןאז ער האט געהאלטן מער פון סקווירא רבי ווי פון סאטמארע רב עס איז נאר באקאנט אז היות זיין רבי מונקאטשע רב האט געלערנט מיט אים קבלה און דא אין אמיריקא האט ער געזיכט א צדיק מיט וועם ער קען שמועסן קבלה. און סאטמארע רב האט נישט דורש געווען במעשה מרכבה פאר תלמידים

דער קעפל פונעם אשכול זאגט צו א סקאנדאל, קום איך דא אריין, און כ'זע נישט קיין שום פאקטן אדער סיי וואספארא אנדייטונג אז דער קעפל זאל האבן אן אחיזה אינעם מציאות.

[דאכצעכמער]

עס מוז נישט זייןאז ער האט געהאלטן מער פון סקווירא רבי ווי פון סאטמארע רב עס איז נאר באקאנט אז היות זיין רבי מונקאטשע רב האט געלערנט מיט אים קבלה און דא אין אמיריקא האט ער געזיכט א צדיק מיט וועם ער קען שמועסן קבלה. און סאטמארע רב האט נישט דורש געווען במעשה מרכבה פאר תלמידים

דער קעפל פונעם אשכול זאגט צו א סקאנדאל, קום איך דא אריין, און כ'זע נישט קיין שום פאקטן אדער סיי וואספארא אנדייטונג אז דער קעפל זאל האבן אן אחיזה אינעם מציאות.

עס דערפרייט מיר דאס הארץ אז דער אשכול האט זוכה געווען אז איינע פון די לייבן דא האבן עס באמערקט, הגם איך וואלט מיר מער דערפרייט ווען די תגובה וואלט געבערענגט מיט זיך א ראי' ווי איידער א לא ראינו אינון ראי', מיט דעם אלעם ביי מיר איז ברור כשמש אז ידי זרים שלטו בו, און איך טראכט אז יעדער וואס קען אביסל די ביאגראפיא פון'ם שאפראנע רב ווייסט זיכער זיין געוואלדיגע חביבות וואב ער האט געהאט צו רבינו הקדוש מסקווירא, וואס דאסמאכט עס קלאאר.אז עבס זענע דא חליפת מכתבים צווישן די צוויי אבער דערווייל האט איך נישט קיין מראה מקום עס פעסטצושטעלן,
און דערפאר האב איך עס דא ארויסגעלייגט אז די וואס געפינען זיך דא און ווייסן יא עפעס זאלן אנהייבן צוזאם שטעלן דאס בילד

פון נישט שריבן וועט זיכער דער אמת נישט ארויסקומען

[berlbalaguleh]

צווישן אנדערע האט מען מיר גישיקט אין אישי אז דער שאפראנער רב איז מנו"כ איז ניי סקווירא, און די ארומיגע האבן געמעקט אינ'ם צוואה זיי האבן געוואלט מען זאל אים לייגן אין סאטמאר חלקה אין ניו דזשורסי
קען דאס איינער קאנפערמירן.

דאכצעכמער: די זעלבע מעשה האטציך אפגעשפיעלט ביי הרה"צ ר' יחזקאל'ע מערץ זצ"ל. ווי די מצוקים האבן מנצח געווען די אראלים. און זיי האבן איהם געלייגט בניגוד לרצונו אין די סאטמאר'ע חלקה. און נישט אין סקווירא...!

איך בין אליינס אנוועזנד געווען ביי ר' יחזקאל'ע'ס לויה. און ס'איז געווען א מאסן ערשיינונג פון פאליס. דאס איז געווען אינגאנצן אומפארשטענדליך. און איבעריג. נאר לאור פון דעם מצב האט מען געוואלט פארזיכערן אז מ'פיהרט אויס דעם רצון פון די פאליטישע מאכערס. און נישט פון דעם צדיק...!

[דאכצעכמער]

This one I didn't know that Reb Yecheskel Mertz was also a skvara chusid, are you sure?
Btw what year did he pass away

[berlbalaguleh]

דאכצעכמער: ס'איז א דבר ידוע אז הרה"צ ר' יחזקאל'ע מערץ איז א סאך געגאנגען צום סקווירא רבי'ן זצ"ל.

איך געדענק נישט פונקטליך דעם יאר. איך מיין אין תשל"ג/1973.

[שושן פורים]

עס מוז נישט זייןאז ער האט געהאלטן מער פון סקווירא רבי ווי פון סאטמארע רב עס איז נאר באקאנט אז היות זיין רבי מונקאטשע רב האט געלערנט מיט אים קבלה און דא אין אמיריקא האט ער געזיכט א צדיק מיט וועם ער קען שמועסן קבלה. און סאטמארע רב האט נישט דורש געווען במעשה מרכבה פאר תלמידים

דער קעפל פונעם אשכול זאגט צו א סקאנדאל, קום איך דא אריין, און כ'זע נישט קיין שום פאקטן אדער סיי וואספארא אנדייטונג אז דער קעפל זאל האבן אן אחיזה אינעם מציאות.

עס דערפרייט מיר דאס הארץ אז דער אשכול האט זוכה געווען אז איינע פון די לייבן דא האבן עס באמערקט, הגם איך וואלט מיר מער דערפרייט ווען די תגובה וואלט געבערענגט מיט זיך א ראי' ווי איידער א לא ראינו אינון ראי', מיט דעם אלעם ביי מיר איז ברור כשמש אז ידי זרים שלטו בו, און איך טראכט אז יעדער וואס קען אביסל די ביאגראפיא פון'ם שאפראנע רב ווייסט זיכער זיין געוואלדיגע חביבות וואב ער האט געהאט צו רבינו הקדוש מסקווירא, וואס דאסמאכט עס קלאאר.אז עבס זענע דא חליפת מכתבים צווישן די צוויי אבער דערווייל האט איך נישט קיין מראה מקום עס פעסטצושטעלן,
און דערפאר האב איך עס דא ארויסגעלייגט אז די וואס געפינען זיך דא און ווייסן יא עפעס זאלן אנהייבן צוזאם שטעלן דאס בילד

פון נישט שריבן וועט זיכער דער אמת נישט ארויסקומען

לאמיר זאגן אז דו ווייסט הונדערט פראצענט אז וואס דו שרייבסט איז אמת און נישט בלויז השערות, דאן קאן זיין אז דו ברויכסט טאקע שרייבן וואס דו ווייסט, ולה' הישועה.

אבער קענסט נישט פארלאנגען אז דער עולם דא זאל עס אפקויפן

[דאכצעכמער]

איך האב נישט געזאגט ח"ו קבלו דעתי, איך וויל נאר אז אדרבה די וואס ווייסן ווי אזוי צו דערגרינטעווען א זאך קענען מאכן א סקאנדאל דערפון, עס איז זיכער גרינגער צו זאגן אז עס איז א שיטה יחידאי און עס האט נישט קיין גרונד, אבער לעומת זה איז דא וועגן (פארשטייט זיך אויב מען האלט ביים ארבעטן) ווי אזוי אנצוקומען צום גרינד פונ'ם זאך

א. עס זענען פארהאן פולע אייניקליך און אור-אייניקליך אפילו פון די ראדיקאלעזירטע מייזלישעס, וואס זענען גרייט צו רעדן...

ב. איך רעד שוין נישט פונ'ם זון פון היינטיגן שאפראנע רב הגה"צ ר' אליעזר חיים שליט"א, וואס האט דעפעקטירט קיין חב"ד (פארלאנגט זיך אן עקסטערע אשכול, אויב נישט אפאר אשכולות...) ער מיט זיינע קינדער/אייניקליך, וואס וואלטן זיך געפרייט מיטצוטיילן מיט די וועלט אז זייער "רעכט געשטימטע" זיידע איז נישט געווען אזוי רעכט ווי מען וויל אים אראפמאלן

ג. און סיי פון שאפראנע רב'ס אנדערע קינדער וואס זיי האבן שוין קינדער אייניקליך און איר-אייניקלעך וואס זיי זענען בכלל נישט אינטכסירט צו האלטן היסטאריע אונטערן פאדעלאגע...

איז היוצא מדברי איז אז ווען איינער זאגט: די ברענגסט אויף א לופטיגע טעמע אן קיין שום גרינד" דאס איז נישט אמת ווייל מען קען טון האוימווערק בלע"ז, אויב איז דא א שטיקל רצון