מיינע געפילן איבער די "וועקער החדשה"

קאמענטארן און דיסקוסיעס אויף ארטיקלען
רעאגיר
באניצער אוואטאר
קורקלענד
חבר ותיק
חבר ותיק
הודעות: 3074
זיך רעגיסטרירט: מיטוואך דעצעמבער 31, 2014 2:28 pm
האט שוין געלייקט: 2488 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 2463 מאל

מיינע געפילן איבער די "וועקער החדשה"

שליחה דורך קורקלענד »

מ'וועקט שוין ווייטער.

יעדע פאר חדשים וועקט מען נאכאמאל. מ'וועקט זיך, מ'ליינט, מ'האט הנאה, און מ'שלאפט איין נאכאמאל... ביז מ'וועקט שוין ווייטער.

אמאל פלעגט עס זיין אפטער, ממש מדי חודש בחדשו. למעשה האט זיך עס עטוואס בארואיגט. מ'וועקט שוין נישט יעדע חודש, נאר איינמאל אין אפאר חדשים. לעצטנס איז דאס אויך געווארן אביסל פארשלעפט. זיי האבן געזאגט מחמת גראפיקס. זעט אויס אז טראצדעם וואס עס זענען דא שרייבערס וואס זענען אינטעלעקטואלן, זענען אבער אינטעלעקטואלע גראפיקער שוין א יקר המציאות...

למעשה בינעך מיט די צייט געווארן אביסעלע איבערראשט און סקעפטיש איבער די גאנצע וועקער פראיעקט.

וואס א וועקער ווייטער, ווי מער די קאליבער גייט ארויף - יעדעס מאל מיט א העכערע שטאפל, און יעדעס מאל העכער ווי סיי וועלכע אנדערע ווערק אין די היסטאריע פון אידישע שרייבעריי, פארט אבער, וואס העכער דער וועקער שטייגט אלץ גרעסער ווערן מיינע ספיקות און מיינע געפילן.

*

כדי בעסער ארויסצוברענגען מיינע אינערליכע געפילן וועל איך דארפן אנהייבן פון אנפאנג, אזוי וועט דער ליינער אביסעלע בעסער פארשטיין מיינע ספיקות.

אנגעהויבן האט זיך עס ווען משזר האט אנאנסירט אז ער נעמט אן די וועקער פאזיציע אין קאווע שטיבל. יא, דער וועקער איז בימים ההם געווען א פראיעקט פון עפעס א זייטל וואס רופט זיך קאווע שטיבל. אזוי פלעגט אמאל אויך שטיין אין 'דער וועקער'. ער האט ארויסגעלייגט עפעס גרויסע פלענער. ס'האט זיך גערעדט פון א גרויסע פראיעקט מיט אסאך חלומות. נישט ממש חלומות, ווייל למעשה האט ער עס געטוען געוועקטערהייט. בשעתו האט די וועקער געוויזן גרויסע פראמיסעס און שטארקע האפענונג.

דהיינו, א קבוצה טאלאנטפולע מענטשן פונעם היימישן געזעלשאפט האבן זיך צוזאמענגענומען אוועקצושטעלן אן אפענע פלאטפארמע. יא, מ'האט געהאט א דגוש אויף אפענקייט, אפענקייט, און נאכאמאל אפענקייט. ווייל ס'ווייסט דאך יעדער איינער אז סוף כל סוף לעבן מיר אין א געזעלשאפט וואו חומר וואס ווערט פובליצירט ווערט שטארק אונטערדרוקט, און ס'גייט אדורך א שווערע צענזור אז ס'זאל שטימען מיט אלע סיקריקים, ווי אויך מיט די סיסטעם, ווי אויך מיט וויאזוי דער אדער יענער האט אויסגעטייטשט די רבי-יגון-לייני'ס שיטה אויף וואספארא שינוי מ'מעג יא אדער נישט מאכן. קומט אויס אז אסאך טאלאנט און אסאך וויכטיגע ראיונות און חכמות פאלט צו דער זייט.

דעריבער האט מען זיך צוזאמענגענומען אויפצוהייבן דאס וואס פאלט אוועק, און עס ברענגען לאור עולם אויף א פלאטפארמע וואו יעדער קען איינגעבן אן ארטיקל צום דרוק. מ'רעדאגירט, דערנאך דרוקט מען, און מ'איז עס מפיץ אויף עמעזאן און בתורת פי.די.עף. און שפעטער אפילו אין געשעפט.

סיי אויב מ'איז יא מסכים צו דעם און יענעם ארטיקל, און סיי אויב נישט, איז שוין די גאנצע שטאט ערוועקט געווארן צו נייע מיינונגען, רעיונות, פראבלעמען און סאלושענס. אין שטיבל (קאווע שטיבל) האט זיך גלייך אנגעהויבן די דעבאטעס אויף די נושאים אזוי אז ס'איז געגאנגען א רויעך. אה, ס'האט געהערשט אן אפענקייט און מ'האט אנגעהויבן זעהן פירות.

אן אפענקייט מיין איך אין אלע אספעקטן. אזא אפענקייט בלשון "ליבערטי" ובלשון "פרייהייט". דער וועקער איז געווען אזא דורכברוך אין "אונזער" געזעלשאפט, באלד אזוי שטארק ווי וואס וויקיפעדיע האט באוויזן פאר די דרויסענדיגער וועלט.

משזר איז אנגעגאנגען מיט זיין פראיעקט ערליך, איינס בעסער ווי די אנדערע. אזוי האט זיך עס פאראויס געריקט ביז שש. נאך "שש וועקערס" איז געקומען די ביטערע בשורה, אז דעספייט די גרויסע סוקסעס וועט דער וועקער קומען צו א סוף. יעדער האט געכאפט א שוידער, אבער קיינער איז נישט געווען בכח צו נעמען די לייצעס אין האנט אריין און פארן ווייטער.

למעשה אבער איז עס געווען זעקס חדשים וואס האבן דורכגעבראכן מערערע גדרים און רעקארדס. וואס א חודש ווייטער, אלס מער פארשריט האט דער וועקער געמאכט. ס'איז געווען אויפן וועג צו א גאנצע נחמה.

ויקם מלך חדש. ס'איז אפיר געקומען א נייער רעדאקטאר. ער האט יעדן פארזיכערט אז דער וועקער וועט ווייטער אנגיין, און די עולם האט שטארק אפגעאטעמט. איך בין אויך געווען פון די וואס האבן זיך דערפרישט און דערמינטערט מיט די אנאנס. און מיט פרייד און גלוסט קוים געקענט ווארטן צו זעהן די נייע וועקער.

למעשה בין איך געווען גאנץ איבעראשט צו דערזען ווי די נייע רעדאקציע האט פארפירט דעם וועקער אויף אנדערע רעלסן. און בכלל ערצייגט אינגאנצן אן אנדערע סטיל אויסגאבע מיט אן אנדערע אגענדע.

*

איך וויל באטאנען אז דאס זענען געוויסע שינוים וואס באדערן מיר פערזענליך. איך פארלאנג נישט קיין טוישונגען. איך שרייב נאר פארן רעקארד, אז אויב איינער האט מיטגעפיל זאל ער וויסן אז ער איז נישט אליינס.

די נייע רעדאקציע האט איינגעפירט א רייע שינויים דערנאך האבן נאכגעפאלגט א רייע רעפרעקאציעס. די ערשטע זאך האבן זיי געהויבן די קאליבער צום הימל ארויף. זיי האבן דערקלערט די אויסגאבע עפעס אזוי פראפעסיאנאל ווי כאילו מ'רעדט דא פון א מאגעזין אויפן זעלבן קאליבער פונעם טיים מאגעזין. און אזויווי איצט שטייט מען שוין אויף אזא הויכע שטאפל, פאסט שוין נישט אז די אויסגאבע זאל זיין א פועל יוצא פון קאווע שטיבל. שטעלט אייך פאר טיים מאגעזין איז א פועל יוצא פון רעדדיט. ס'מאכט נישט קיין סענס.

דעריבער האט זיך די רעדאקציע בארעכנט צו נעמען שריט אפצוהאקן דער וועקער פון קאווע שטיבל.

ניין נישט אינגאנצן. מ'וועט נאכאלץ קומען אויף קאווע שטיבל צו בעטן פאר ארטיקלען און אנאנסירן א נייע אויסגאבע, אבער דעטס אבאוט איט. אין די וועקער היינט צוטאגס איז נישט דא קיין שום רעפערענצן צום שטיבל. דערווייל איז פארקערט נאך יא דא.

דערנאך האט זיך די רעדאקציע בארעכנט, אז צו לייגן א ניק אלץ א פעדער נאמען פאסט ווייטער נישט. ס'איז נישט פראפעסיאנאל פאר אזא הויכע קאליבער אויסגאבע. פאליק פליקאוויטש הערט זיך מער פראפעסיאנאל ווי פליקער. גאו פיגור. שוין, אראפ מיט די ניקים.

דערנאך האט די רעדאקציע אנאנסירט אז ס'איז זיי געלונגען צו משכנע זיין עפעס א דרויסענדיגע שרייבער וואס זאל שרייבן פאר די קומענדיגע וועקער'ס. ליינענדיג זיינע ארטיקלען מיט עצות טובות, אזאנע ווי "גיין אן אנדערן סארט העמד ווי די אלגעמיינע עולם". אדער "זיך צו גרייטן אויף חתונה האבן ביי א יאנג איזראעל ראביי". געווען א שוואכע נחמה.

ווייטער האבן זיי געמאכט נאך א דראסטישע טויש. און דאסמאל איז עס מיטגעקומען מיט א סטראשע אויך. מ'האט אנאנסירט אז דער קומענדיגער וועקער וועט נישט זיין צו באקומען עלעקטראניש! נאר אויף פאפיר. אזויווי פארצייטענס.

איך זיץ און קראץ מיינע אויגן. איך לייען איבער נאכאמאל און יא, מ'גייט אויף צוריקוועגס. צוריק צו פאפיר. אנגעבליך ווייל אזוי ליינט זיך עס בעסער, אדער מער אפיציעל, אפשר אויך מער פראפעסיאנאל. איך טראכט צו זיך: הייסט דער זארגט זיך פאר מיינעטוועגן? שיין פון איהם. ער האט געזאגט - אויב איך געדענק גוט - אז ער גייט מעגליך בכלל נישט ארויסגעבן עלעקטראניש. זיכער נישט אויב ס'פארקויפט זיך ווינציגער ווי פינף הונדערט שטיקלעך.

אויך האט ער געזאגט, אז ער האט אנגעזאגט אלע שרייבער אז זיי זאלן נישט ארויפלייגן זייערע ארטיקלען אויפן געוועב, אמווייניגסטנס פאר דרייסיג טעג. האט איר געהערט אזוינס? יענער שרייבט אן ארטיקל, און דער טיילט איין וואספארא רעכטן יענער האט אויף זיין אייגענע מעשי ידיו.

דער ערשטער וועקער נאך דער טויש איז גראדע עפעס יא אפיר געקומען אנליין, אבער אויף עפעס גאר א קרומע פארמאט. מ'האט געדארפט גיין אויף עפעס א וועבסייט אין מישן בלעטער. נאר אויף א געוויסע סייז, נישט געהעריג אויף א סעלפאן, און דער עיקר ארטיקל האט געפעלט. מ'האט נישט געקענט קאפירן קיין טעקסט, און ניטאמאל דאונלאודן. די צווייטע איז ניטאמאל אפיר געקומען אויף אזא פארמאט. אבער לויט מיינע חשבונות איז לכאורה פארקויפט געווארן מער ווי פינף הונדערט שטיקלעך.

דעס איז מיר שוין געווען אסאך שווערער צו פארדייען. דאס מיינט, אז די וועקער איז שוין נישט מונח בקופסא. איך קען דאס נישט ארומטראגן און ליינען אויפן וועג. אז איך וויל איינעם שנעל שיקן עפעס, אדער ווייזן אין בית המדרש, דארף איך מיטברענגען א גאנצע ביכל אדער גאר הייסן יענער קויפן. און אז איך וויל עפעס ציטירן אדער דעבאטירן, איז אויך יענע חתונה. גיי שרייב איבער. א גרויסע חלק פון די ארטיקלען זענען ניטאמאל געווארן דיסקוסירט, און אויף די ארטיקלען אויף וואס מען האט שוין יא געמאכט א דיסקוסיע, איז עס געווען אן אשכול אן קיין פתיחה.

אויף איין ארטיקל איז עפעס יא ארויסגעקומען א געהעריגע פי.די.עף. אבער ס'איז שוין געווען ווי די אתרוג נאך סוכות. ס'האט שוין קיינער נישט אינטערסירט. יעדער האט שוין פארגעסן אויף וואס מ'האט עס געדארפט. בקיצור פון אן אפענקייט איז געווארן א פארמאכטקייט.

אויך האט מען אנגעהויבן שפילן מיט געפילן. דאס הייסט, ער האט געמאכט א קעיס אזוי: וויבאלד די רעדאקציע טוהט אזויפיל מיט מסירות נפש ממש שלא על מנת לקבל פרס, דארף מען רעספעקטן די רעדאקציע'ס מאנדאטן און ס'איז נישט קיין יושר צו קומען מיט תערומות אויף די טוישן פון פאליסיס. ווייל אויב איינער האט טענות איז עס זיכער נאר ווייל ער קארגט זיך די פאר גרייצער. און ווען מ'לייגט אריין אזויפיל ארבעט און אזויפיל געפיל איז נישט שיין צו קומען און שרייען אז ס'קומט זיך מיר בחינם. ווייל פאר איינער צו זאגן אז פאר אזא קוואליטעט אויסגאבע קען ער זיך נישט זעהן שפענדן די פאר סענט איז נישט מער ווי א ראי' אז ער אפרישיעט נישט די ארבעט.

איראניש איז, אז די רעדאקציע זאגט אז אויף די פרייז וואס זיי פארלאנגען מאכן זיי ניטאמאל קיין געלט. און ס'איז מן הסתם אמת. איי, אויב אזוי, אז דו פארדינסט גארנישט וואס גייט דיך אן? נאר ווייל איר ווילט איך זאל עס קענען ליינען בעסער?

וועסטו מיר פרעגן פארוואס איך וויל דווקא יא ס'זאל זיין פריי אויב באדערט מיר באמת נישט די פאר דאלער? לאמיך אייך זאגן פארוואס: נישט ווייל איך וויל עס פריי פון אפצאל. נאר ווייל איך וויל עס אין א פרייע פארמאט. דיגיטאל. פריי פון גדרים וסייגים. נישט ווייל איך וויל נישט באצאלן, נאר ווייל איך האלט אז אזא אויסגאבע דארף באלאנגען מער צום ציבור ווי צום רעדאקציע (אויף א געוויסע פארנעם אזויווי איך וועל באלד פארלייגן).

*

דערנאך האב איך עפעס אבזערווירט נאך אפאר אינטערסאנטע עפיזאדן. שטילערהייט האט זיך עפעס פארמירט א ביזנעס. 'דזשואיש מידיא' הייסט עס, מיט עפעס אן אדרעס אין מאנהעטן, אין די באנק אוו אמעריקע בילדינג.

איך געדענק נאך אין די צייטן פונעם פריערדיגן וועקער האב איך זיך גע'אישי'ט מיטן רעדאַקטאָר. האב איך איהם געפרעגט וואס פאר א רעכטן האט דער ציבור אויפן וועקער. פרעגט ער וואס איך מיין צו פרעגן. האב איך איהם געפרעגט אונטער וועלכע לייסענס זענען די רעכטן. דהיינו, וואס פאסירט אויב איך דרוק צוויי הונדערט שטיקלעך און איך פארקויף עס אין ביהמ''ד, האב איך רעכט עס צו פארקויפן און צו האלטן די געלט?, "לכאורה יא" - האט ער געענטפערט. האב איך איהם געפרעגט אויף א שטאפל העכער: האב איך רעכט צו טוישן און מאדיפיצירן די מאגעזין צו אונטער א נייע נאמען, אדער פארדרייען ארטיקלען? אויף דעם האט ער געענטפערט אז לכאורה נישט. נו, אויב אזוי - האב איך אויסגעפירט - דארף ער מיטגעבן די רעכטן צוזאמען מיט די וועקער.

למעשה זענען די פארצייטישע אפענע רעכטן אויפן וועקער שוין געווען מוחזק ביים ציבור, וואס לייגט דאס שוין אריין בגדר מקום שדרסו בו רבים. און איצט ווען ס'קומט אויף א נייע מלוכה וואס נעמט צו ביים רבים זייערע רעכטן וואס זיי האבן שוין געהאט אין די האנט שפיר איך אז אמווייניגסטנס זאל עס איינער כאטש אנמערקן פארן ציבור.

דער חשבון וואס ער האט געזאגט, אז מען ליינט נישט די וועקער געהעריג ווען ס'איז דיגיטאל, נאר מען געט עס א סקראל אדורך, איז לויט מיין ריסוירטש אויך פאלש. ווען ס'קומט ארויס אויפן גאס גוטע סחורה ליינט מען עס שוין איינמאל, אפגעזען אויף וואספארא פארמאט עס ערשיינט. איך האב יעדע וועקער שנעל ארויסגעדריקט און פיין געליינט בכובד ראש. דער אסיף איז שוין געווען צו גרויס פאר מיין קליינע פרינטער, האביך געדארפט לויפן צום געשעפט און איך האב עס געקויפט, און נאכן הנאה האבן - ווען איך האב עס געוואלט שנעל צייגן פאר איינעם - האב איך געהאט צוטריט דערצו אין אן אפענע פארמאט, און אזוי איז דער וועקער'ס תוכן שטארק פארשפרייטערט געווארן.

היינט צוטאגס איז די הפצה פונעם חומר באגרעניצט צו בערך אזויפיל מוחות וויפיל קאפיעס ס'ווערן פארקויפט. אויפריכטיג וואלט געווען אז ס'זאל ליבערשט זיצן אין די ספרים שאנק אין שטיבל ווי איידער אין א געשעפט'ס ווערהויז אויפן אינטערנעט וואו ס'געדויערט צוויי טאג עס צו קענען האלטן אין די האנט.

*

אצינד האב איך זיך אנגעהויבן קראצן ביים קאפ, ווייל ס'איז מיר שווער צו פארשטיין וואס די אמת'ע חשבון פונעם נייע רעדאקציע איז. א ספעציפישע אגענדע? מעגליך אויך אפאר טאלער מיט די צייט? צו בארשט דארף מען נישט קיין ציין. יעדער איינער וואס איך קען וואס האלט מיט מיטן וועקער האט אנגעמערקט א גרויסע שיפט אין די אגענדע. די אלטע וועקער האט זיך ארויסגעשטעלט אלס אן אינטעלעקטועלע אויסגאבע וואס האט אפעלירט צו זייער אסאך קאטעגאריעס פון אינטעלעקטן. די נייע מענעדזשמענט ווייזט עפעס ארויס אינטערעסע דווקא צו א ספעציפישע אגענדע.

מ'וועט אייביג לייגן אויפן אויבן אן עפעס א מומחה, וואס די רעדאקציע וועט פארלייגן זיינע פראבלעמען מיט אונזער געזעלשאפט צו עס וועט זיך בקרוב טוישן. ווי אויך ספראווען זיי זיך זייער דווקא מיט אינטעלעקטואלע נושאים וואס רירן צו גאר דקות'דיגע עניני דת. נישט אז איך האב א פראבלעם מיט יענע ארטיקלען, נאר די רעדאקציע לייגט עפעס א שטארקע דגוש "דווקא" אויף די סארט ארטיקלען.

די רעדאקציע האלט און איין שרייבן אז זיי זיכן צו סערווירן ארטיקלען וואס זענען נישט דא צובאקומען היינט צוטאגס אויף אידיש, אבער אין רעאליטעט לעכצט דער עולם זייער שטארק נאך אינטעלעקטע טיפע ארטיקלען בכלליות. און אין אמת'ן זענען דא גענוג אנדערע אינטעלעקטועלע נושאים וואס דער עולם איז דארשטיג פאר זיי, אויסער חקירה אדער צו עוואלוציע שטימט מיט די תורה צו נישט. ווי אויך איז די ציבור שטארק אינטערעסירט אויף מעגליכע דראסטישע קאנצעפטן, פלענער און רעפארמען אויף אונזער 'סיסטעם' וואס האבן צופעליג נישט דווקא קיין שייכות מיט די רעדאקטער'ס אגענדע.

אבער מיטן דרייען די אויסגאבע דווקא אין ריכטונג פון אזעלכע נושאים, טרייבט עס מער די פארמאכטע אגענדע פונעם רעדאקטאר ווי איידער די אפענע אגענדע פונעם ציבור.


איצט לייג צו די פראבלעמען וואס איך האב אויסגעלייגט פריער. קומט אויס אז מ'געט פאר דעם עולם דווקא נאר צו ליינען, אבער מען האט דריי-פערטל אפגעהאקט די פלאטפארמע פאר אן אפענע דעבאטע אדער סתם שווער געמאכט אז מ'זאל קענען אויסשמועסן. אזוי ווערן די אלע נושאים אראפגעשארט אריין אין דעם לייענער'ס מוח אינגאנצן איינזייטיג. דאס קען מעגליך אויך זיין א טעם פארוואס די רעדאקציע האט אראפגעשטעלט אזויפיל גדרים וסייגים.

אדער קען אויך "געלט" זיין א חשבון. נישט אויף די מינוט, נאר די רעדאקציע חלומ'ט מעגליך אז די אגענדע זייערע וועט האבן זייער א שטארקע אפעקט אויף אונזער געזעלשאפט, און איין טאג וועט דער וועקער זיין אזוי גרויס ווי דער פארווערטס בשעתו אין די גוטע צייטן, און דאן וועט זיך עס שטארק אויסצאלן. אויב דאס איז טאקע דער אמת'ער פלאן פונעם רעדאקציע, איז שוין יא א גרויסע חוצפה אז דער רעדאקציע אינפארמירט נישט דעם ציבור פונעם אויטענטישן אגענדע. דאס גייט שוין אריין אין א בחינה פון אונאת דברים, גזל הרבים, און לפני עור.

כאטש אפילו איך פארשטיי אז דער רעדאקציע איז די בריח התיכון פונעם אויסגאבע, דאך איז אומריכטיג עווענטועל צו פראפיטירן אויפן חשבון פון אלע אנדערע שרייבערס און נדבנים וואס שטעלן זיך צו מיטן גאנצן הארץ בלינדערהייט, נישט זעהנדיג וואס דא ווערט געפלאנט אונטער זייער רוקן. און אן זייער וואוסנד-זיין פראפעלירן זיי אן אגענדע אקעגן זייער אייגענע ווילן, און דאס נוצן מענטשן - פאר א פריוואטע אגענדע - אנטקעגן זייער רצון איז ווידער נישט ריכטיג.

צום שלוס: דאס זענען מיינע געפילן. עס בענקט זיך די ברייטקייט און אפענקייט פון אמאל, און עס טרויערט אין מיר.

דער אשכול פארמאגט 26 תגובות

איר דארפט זיין א רעגיסטרירטער מעמבער און איינגעשריבן צו זען די תגובות.


רעגיסטרירן איינשרייבן
 
רעאגיר