קאווע שטיבל

אין דער נייעם וועקער (#15, מאזאאיק) ברענגט ראובן א שמועס מיט הרב אליהו דוד טירנויער ז"ל, ווי ער פארציילט אז דער סאטמארער רבי האט נישט געגלויבט אז עס איז דא אן אונטערשייד פון א גאנצע טאג, אין די וועלט, ווי יאפאן איז ממש פיר און צוואנציג שעה גערוקט פון אמעריקא.
ער ברענגט פון אן אומבאקאנטען ספר וועגען חכמת התכונה פון איינער פון די ראשונים פון 900 יאר צוריק.

עס איז מיר זייער שווער צו גלויבען די מעשה. דער רמב"ן אין חומש אין פרשת בראשית ברענגט פון 'ויש מפרשים', וואס אין די נייע דרוקן לאזט מען אונז וויסען אז דאס איז דער רמב"ם אין מורה (ב, ל), אז ויהי ערב ויהי בקר יום אחד מיינט אז אין יעדער סעקונדע איז עס ערגעץ אנדערש געווען די זעלבע צייט אין טאג, ווייל דער זון דרייט דאך ארום די וועלט און אין יעדער סעקונדע שטייט עס ערגעץ אין דער וועלט ביים עלות און ביים שקיעה וכדו'.

ויש מפרשים (מורה נבוכים ב ל) כי זה רמז לתנועת הגלגל על פני כל הארץ בעשרים וארבע שעות, שכל רגע מהם בקר במקומות משתנים, וערב במקומות שכנגדם ואם כן ירמוז לאשר יהיה ברקיע אחרי הנתן המאורות ברקיע השמים:

ער מוז נישט זיין א בקי אין אלעם, אבער א רמב"ן על התורה איז גארנישט אזא ווייטע מראה מקום ער זאל עס נישט קענען.
אפשר האט הרב טירנויער נישט געוואוסט דערפון, און ער האט עס נישט פארשטאנען פון דער סאטמארער רבי'ן אויך נישט.