חסידים אלס אטראקציע -אינטערוויו מיט פרידא וויזעל (וועקער 17)

[צמח]

ליטוואק, איך ווייס באמת נישט וואו דו האסט אזוי פארשטאנען און איך נעם די שולד אויף מיר אז כ'האב נישט גענוג קלאר געשריבן.
זי זאגט בכלל נישט אז זי מעג וויי טון דעם עולם ווייל דאס איז איר עדוקאציע. זי ענטפערט די שאלה פון היפאקריטסווע, צי מ'איז א היפאקריט פאר'ן פארלאזן א קאמיוניטי און דערנאך קומען מאכן א פרנסה, וואס איז בעצם א שאלה אפילו ווען איינער האט סיי וועלכע אנדערע ביזנעס, ווי צום ביישפיל זי וואלט געעפנט א בעקעריי, אויף דעם ענטפערט זי אז זי נוצט אירע ידיעות און איר עדוקאציע צו מאכן א פרנסה.
בנוגע "וויי טון דעם ציבור" (אביסל א שארפע וועג עס צו פרעימען, אבער שוין), דאס ווערט אויסגעשמועסט באורך וברוחב מער אין צווייטן האלב ארטיקל איבער די עטישקייט פון טוריזם און וועלכע טוריסטן מאכן פראבלעמען און וועלכע מאסנאמען זי נעמט אלץ אונטער אז עס זאל זיין אויפ'ן בעסטן פארנעם.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

יא, אין די צווייטע האלב זאגט זי אז עס איז נישט קלאר ווי ווייט עס גייט, און אז פערציג יאר צוריק האט סאטמאר אויך אריין געלאזט טוריסטן, מיט נאך אזעלכע זינלאזע תירוצים.

אנטשולדיגט, אבער טאמער מענטשן זאגען אז עס טוט זיי וויי, מעג מען זיי גלויבן. איך האב נישט קיין טענה צום שרייבער פון די ארטיקל, און איך וואוין נישט אין ווסמב״ג, ממילא האב איך נישט קיין טענה צו מרס וויזעל אויך נישט. איך זאג נאר אז זי האט געטון גאר א שוואכער ארבעט זיך צו פארענטפערן.

[תחכמוני]

יא, אין די צווייטע האלב זאגט זי אז עס איז נישט קלאר ווי ווייט עס גייט, און אז פערציג יאר צוריק האט סאטמאר אויך אריין געלאזט טוריסטן, מיט נאך אזעלכע זינלאזע תירוצים.

אנטשולדיגט, אבער טאמער מענטשן זאגען אז עס טוט זיי וויי, מעג מען זיי גלויבן. איך האב נישט קיין טענה צום שרייבער פון די ארטיקל, און איך וואוין נישט אין ווסמב״ג, ממילא האב איך נישט קיין טענה צו מרס וויזעל אויך נישט. איך זאג נאר אז זי האט געטון גאר א שוואכער ארבעט זיך צו פארענטפערן.

ווי ווייט איך פארשטיי פרובירט זי מחלק צו זיין צווישן די מאסן טוריסטן וואס קומען אן אויף די באסעס אן קיין שום רעספעקט צו דער קאמיוניטי, און אירע קליינע איידעלע רעספעקטפולע טורס. איך קען נישט די מציאות אין וויליאמסבורג, אבער עס איז מעגליך אז וואס באדערט בעיקר פארן עולם איז די גרויסע טורס. זיי קוקן נאר אלעס אן ווי איין גרויסע אינדוסטריע.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

די בעלי בתים אויף זייער טענות איז זיי אליינס. טאמער זיי זאגען עס שטערט זיי, מעג מען זיי גלויבן.

[תחכמוני]

די בעלי בתים אויף זייער טענות איז זיי אליינס. טאמער זיי זאגען עס שטערט זיי, מעג מען זיי גלויבן.

וואספארא רעכטן פארמאגן זיי אויף די גאסן? עס דרייען זיך טויזענטע גויים דארט אויף די גאסן ואין פוצה פה ומצפצף.

די טוריסטן פון זייער זייט דארפן פרובירן צו זיין מענטשליך און פארשטענדליך צו זייערע סביבה. ווילאנג זיי פירן זיך אויף שיין און דרייען זיך נאר אין פובליק פלעצער, זעה איך נישט וואס זייער גרויסער חטא איז.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

די בעלי בתים אויף זייער טענות איז זיי אליינס. טאמער זיי זאגען עס שטערט זיי, מעג מען זיי גלויבן.

וואספארא רעכטן פארמאגן זיי אויף די גאסן? עס דרייען זיך טויזענטע גויים דארט אויף די גאסן ואין פוצה פה ומצפצף.

די טוריסטן פון זייער זייט דארפן פרובירן צו זיין מענטשליך און פארשטענדליך צו זייערע סביבה. ווילאנג זיי פירן זיך אויף שיין און דרייען זיך נאר אין פובליק פלעצער, זעה איך נישט וואס זייער גרויסער חטא איז.

יא, זי באגנב׳ט זיי נישט. עס איז אבער עקעלדיג זיך צו באנוצן מיט א מענטש קעגן זיין ווילן, און דא יוצא זי א ציבור אויף דער אופן. א מענטש וואס פירט זיך נישט שיין אויף מיט אנדערע, איז נישט קיין גוטע מענטש. דאס אז זי איז נישט קיין גנב העלפט קיין זאך נישט.

[תחכמוני]

מענטשן באזוכן די אמיש און מענשטן באזוכן פילע אנדערע קולטורן. עס איז בכלל נישט אנגעקוקט ווי מען באנוצט זיך מיט א מענטש. עס איז א מאדנע וועג פון אנקוקן א זאך. אויב איינער ווייזט אינטערעסע אין דיין קולטור דארף עס ווערן אנגעקוקט ווי א גוטע זאך און נישט ווי א געמיינע זאך. אויב איינער האט א פערזענליכן פראבלעם דערמיט, פארשטיי איך. אבער צו זאגן אז זי טוט א שרעקליכן עולה איז א גרויסער איבערגעטריבענקייט.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

טאמער עס שטערט די אמיש, איז עס פשוט אומ-עטיש. נאר וויבאלד עס שטערט זיי נישט, אדרבא דאס איז זייער פרנסה, ממילא איז עס נישט קיין פראבלעם.
איך מיין מ׳דארף טייטשן א פאר טערמינן. ׳נוצן׳ מיינט נוצן use להשתמש. אז דער מענטש דינט א ציל אין דיין לעבן, האסטו אים גענוצט. אז יענער לאזט נישט, איז עס אומ-עטיש. עטיש איז מער א האקעלע ווארט, דאס מיינט א וועג פון לעבן וואס לאזט יעדער לעבן אייניג, און יעדער בלייבט בעלעבאס אויף זיך. אומ-עטיש איז ווען מ׳פיהרט זיך צו אנדערע אין א וועג וואס ווען יעדער טוט עס, קען די וועלט נישט ווייטער גיין. טאמער א מענטש קען נישט בעטן שיינערהייט, טו דאס נישט צו מיר, עס שטערט מיר, מיינט עס אז יעדער טוט וואס דער געזעץ לאזט אים, נישט קוקענדיג אויף וואס א צווייטע וויל. אזא לעבן איז חרבן, און עס איז נישט קיין וואונדער אז דער קרית יואל׳ער חינוך האט ארויסגעגעבן שלעגערס און וויזעלס, ווייל קיין עמטליכע חילוק זעי איך נישט.

[תחכמוני]

קודם כל, דער פאקט אז געוויסע אמיש לעבן דערפון מיינט נישט אז זיי אלע גלייכן דאס. אין פאקט, האבן מיר עטליכע פון זיי געזאגט אז עס שטערט זיי יא.

בכלל דארפסטו קלארער מסביר זיין וואס עס מיינט זיך באנוצן מיט א מענטש. עס איז קלאר ווי דער טאג אז אויב איינעם שטערט אז איך גיי מיט א קעפ (cap) אויפן גאס, דאן דארף איך זיך נישט רעכענען מיט זיינע געפילן. עס איז אויך קלאר אז זיך שטעלן נעמען בילדער פון א פערזענליכן מענטש איז זייער נישט שיין און נישט מענטשליך. מיר רעדן דא פון קומען באטראכטן א סאסייעטי, באטראכטן זייערע הייזער און זייערע טאראסעס, באטראכטן זייער צייטונגען און בכלל זייער גאנצער הלוך ילך. איך מיין אז יעדער איז מסכים אז אויב איין גוי איז אינטערעסירט אין אונזער קולטור און ער קומט אהין ארומשפאצירן און אונז באטראכטן האט ער גארנישט שלעכט געטוהן. דאן פארוואס ווען פינף גויים קומען אראפ צוזאמען איז דאס שוין באטראכט ווי א שרעקליכן עולה?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

אנטשולדיגט אבער דו רעדט ווי א קליין קינד.

עס איז דא איין קנה מידה, דער מענטש זעלבסט! טאמער דו פארשטייט דאס נישט, האסטו זעט זיך אויך באקומען דער קרית יואל׳ער חינוך פון מרס וויזעל. א מענטש איז בעלעבאס אויף זיך, א מאדנע גלויבונג, אבער אמת. ניטש דער געזעץ, נישט דער סאסייעטי, נישט דער כאסידעס, נאר דער מענטש. אז וויזעל רעדט זיך אפ וועגן מענטשן וואס גיין נישט אין שפרן און זייער רדיפות, וואלט זי זיך געמעגט אויסלערנען די נקודה.

[תחכמוני]

אנטשולדיגט אבער דו רעדט ווי א קליין קינד.

עס איז דא איין קנה מידה, דער מענטש זעלבסט! טאמער דו פארשטייט דאס נישט, האסטו זעט זיך אויך באקומען דער קרית יואל׳ער חינוך פון מרס וויזעל. א מענטש איז בעלעבאס אויף זיך, א מאדנע גלויבונג, אבער אמת. ניטש דער געזעץ, נישט דער סאסייעטי, נישט דער כאסידעס, נאר דער מענטש. אז וויזעל רעדט זיך אפ וועגן מענטשן וואס גיין נישט אין שפרן און זייער רדיפות, וואלט זי זיך געמעגט אויסלערנען די נקודה.

קיין דברים של טעם האב איך נישט געהערט פון דיר, נאר פערזענליכע אטאקעס (וואס ווי דו ביזט מרמז קומט דאס פון דיין בעסערן ליטווישן חינוך). ווען דו ביזט גרייט צו האבן א ציוויליזירטע דיסקוסיע, קום צוריק.

[כוכב]

דעם שבת האב איך געהאט אביסל צייט (אסאך צייט) האב איך דורכגעאקערט דעם ארטיקל, די אינטערעסאנטקייט פון דעם ארטיקל איז אז דו באקומסט עפעס וואס דו האסט בכלל נישט ערווארטעט, נישט נאר איז אספקלריה גרייזיג און געטריבן פון זיין אייגענע בייעס נאר דער ארטיקל גיט דיך א שטוינענדע ווערסיע פון א וויליאמסבורג וואס דו וואלסט בכלל נישט געקלערט אז עס עקזיסטירט.
נישט נאר וואס דו טרעפסט נישט קיין האס אדער אפילו ביקורות (כמעט) אויף אונזער לעבנסשטייגער, נאר ווי איראניש איז עס, אז דו באקומסט א נייטראלע וויליאמסבורג. א וויליאמסבורג וואס האט אויך א ריינע און סימפליסטישע זייט, אן די אנגעצויגנקייט, אן די רויעך, אן די קריטיק, וואס זאל זיך אומוויסנדיג מאכן פון די שארפע געלע און רויטע קאלירן, פון שרעקעדיגע התאחדות הרבנים צעטלעך איבער שמאלע געפאסטע קליידער, מיוסטשער קיור און בייק ליניעס.
ווען מיר זענען געוואוינט צו רעדן פון וויליאמסבורג (און וויזעל בארירט עס א טראפ אז די אינטעלעקטועלן פון חרדישן לאגער רעדן נאר פון פאליטיק אדער היסטאריע און נישט פון סאציאלאגיע ווי זי רופט עס) קומט עס פון א מענערישן קוק ווינקל וואס דרייט זיך ארום א הופער מיט א ראדני, א יצחק שטערן און א צימערמאן, א וויענער רב'ס לעדל, א גל פז און גריל אן לי, תקנות און חרמות, א שייטל און שפיצל, שייגעץ בייק און עירוב, יא סמארטפאן נישט סמארטפאן, סאטמאר און פאפא, איד און בלאט, מענצער און משה גבאי, וכו' וכו' וכו'.
וויזעל רעדט א כרחוק מזרח ממערב'דיגן שפראך. אויסער וואס זי טרעפט א נאראטיוו אז אונזער מערסט בולט'דיגע סאציאלאגישע נעגאטיוו, די טעכנאלאגיע תקנות מוז בכלל נישט באטראכט ווערן ווי א נעגאטיוו סיי ווי זי דערמאנט עס סוף שמועס אין א פאזיטיוון ליכט און סיי ווי זי דערציילט אז איר אייגענע זון האט א כשרע סמארטפאן., אבער מער פון דעם אז פלוצלונג באגעגנט מען א נייטראלע וויליאמסבורג כאילו וואס איז באשיצט פון דער געווענליכער קאכעדיג קעסל און ווי כאילו ס'עקזיסטירט אן אינערליכע וויליאמסבורג וואס איז ווי באשיצט אונטער'ן הייטל פון א טשערופאכע און ווי אלעס וואס דו האסט געמיינט אז וויליאמסבורג איז דערגרייכט נישט אהין. א שטאט מיט אומשולדיגע עלעמענטן. א פלאץ ווי א "פעקעלע" האט א כאראקטעריסטישע באדייט און ווי די טלית בייטלעך טוישן זיך סטיל, א שטאט וואס האט א גרויסע פאפולאציע פון שבת טאטעס און ווי אן איבערוויגנדע מערהייט פון קינדער גייען מעטשינג וואס דאס אלעס זענען קליינע ביישפילן פון סאציאלאגישע דעטאלן וואס פארעמען אונזער לעבנסשטייגער אבער ווי וויזעל טענה'ט ווערט עס קיינמאל נישט געשטעלט אונטערן פארגרעסערונגס גלאז.
דאס האט מיר געברענגט צו טראכטן א טעאריע אז עס קען זיין אז די שטאט איז פשוט איינגעטיילט צווישן צוויי זייטן פון דער מחיצה ווי די מענער לעבן אין א צימערמאן\יצחק שטערן וויליאמסבורג און די פרויען האבן היפש קנאפע שייכות מיט די גאנצע זאך און זיי וואוינען אין אן אנדערע וויליאמסבורג ווי די אלע זאכן קומען נישט אן. דוקא וויזעל, וואס ברענגט א פעמינען שטימע צום טיש וועט אונטערשטרייכן א געוויסע אינהאלט פון וויליאמסבורג וואס ווערט דורך אונז מייסטנס איגנארירט צום פארדאנקען די סעגעראציע צווישן זשענדערס אדער פארשטימט דורך די העכערע און מער מערקבארע קולות וואס פארנעמען אונזער לעבן.

[נהירא נהיגא]

צמח,

דעם שבת האב איך געהאט די געלעגנהייט צו ליינען דיין אינטערוויו מיט פרידא וויזעל, און ס'מיר געווען אן אמת'ע עונג שבת! איר הערליכע נייטראלע אפשאצונגען פון די וויליאמסבורגער איינוואוינער איז געווען א מחיה צו ליינען, ווי אויך די האקעלע און דקותדיגע אבזערוואציעס, א שטייגער ווי די גאניקעס וואס זענען געבויט פאר די סוכות, די פאדערצימערן פארן בית כיסא, און די "טעריטאריאליזם" פון די מלמדים ווען די זיסע 6 יעריגע שבת טאטעס מארשירן ארויס פון חדר ערב שבת.

די איינציגע שטאך איז געווען ווי ס'שטעלט זיך אויס אז זי איז גארנישט קיין שונא פאר אונזער לעבנסשטייגער, נאר משום איזה סיבה שהיא האט דאס מיט איר נפש נישט געשטימט. ס'וואלט מיר ווען געווען אסאך גרינגער ווען איך קען באטראכטען זי מיט אלע אט"דס למיניהם ווי פאלנע שונאים אונזערע. אלנפאלס, וועל איך מיר מיט דעם געדאנק שוין באספראווען א אנדערס מאל.

[צמח]

דער ארטיקל האט קיינמאל נישט געדארפט דינען ווי א סוף פסוק איבער די עטישקייט פון טוריזם און ליטוואק און תחכמוני האבן ביידע וואליד נקודות, (מיינוס די שארפע און ווילדע שפראך און די פערזענליכע דערנידערנדע אטאקעס. פארוואס קען מען נישט אויסשמועסן א נושא מיט ערוואקסנקייט?) כ'ווייס נישט פארוואס ליטוואס האט באשלאסן צו איגנארירן וואס וויזעל זאגט אז טוריזם, אין איר בעסטן פארעם איז גרויע עריע פון אן עטישן שטאנדפונקט, וואס איך מיין איז א שטארקע נקודה פון מודה זיין אל האמת אין דער צייט וואס די טבע פון א מענטש איז זיך צו בארעכטיגן מיט כל תצדקי שבעולם ואין אדם רואה נגעי עצמו און אז א מענטש האט די אביעקטיווקייט דאס צו זאגן איז עס עפעס וואס דארף אפלאדירט ווערן.
אין אנדערע ווערטער, וויזעל זוכט זיך בכלל נישט צו פארענטפערן (ס'איז שטארק יתכן אז זי קוקט אן אירע טורס ווי א בדיעבד און עפעס וואס זי טוט אגב דוחקה), זי טענה'ט נאר ווען עס וואלט בלויז געווען אירע טורס וואלט די גאנצע אישו נישט געווען די זעלבע אישו און קיינעם וואלט נישט איינגעפאלן צו ווארפן א טאנטרום.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

גרויער עריע איז אן אויסרייד. און זי האט גענוצט די אויסרייד פון ׳מ׳האט מיר נישט געלאזט ווערן א פראפעסאר׳, וואס מאכט עס נאך נארישער.

איך האב נישט קיין עניין מיט דיר און נישט מיט תחכמוני. איך ווייס אז מרס וויזעל וועט דא קומען ליינען, און וויסען זאל זי אז די שפיצל האט זי קיינמאל נישט אויסגעטון. זי האט נאר קליפתו אכל ותוכו זרק.

[אספקלריה]

דעם שבת האב איך געהאט אביסל צייט (אסאך צייט) האב איך דורכגעאקערט דעם ארטיקל, די אינטערעסאנטקייט פון דעם ארטיקל איז אז דו באקומסט עפעס וואס דו האסט בכלל נישט ערווארטעט, נישט נאר איז אספקלריה גרייזיג און געטריבן פון זיין אייגענע בייעס נאר דער ארטיקל גיט דיך א שטוינענדע ווערסיע פון א וויליאמסבורג וואס דו וואלסט בכלל נישט געקלערט אז עס עקזיסטירט.
נישט נאר וואס דו טרעפסט נישט קיין האס אדער אפילו ביקורות (כמעט) אויף אונזער לעבנסשטייגער, נאר ווי איראניש איז עס, אז דו באקומסט א נייטראלע וויליאמסבורג. א וויליאמסבורג וואס האט אויך א ריינע און סימפליסטישע זייט, אן די אנגעצויגנקייט, אן די רויעך, אן די קריטיק, וואס זאל זיך אומוויסנדיג מאכן פון די שארפע געלע און רויטע קאלירן, פון שרעקעדיגע התאחדות הרבנים צעטלעך איבער שמאלע געפאסטע קליידער, מיוסטשער קיור און בייק ליניעס.
ווען מיר זענען געוואוינט צו רעדן פון וויליאמסבורג (און וויזעל בארירט עס א טראפ אז די אינטעלעקטועלן פון חרדישן לאגער רעדן נאר פון פאליטיק אדער היסטאריע און נישט פון סאציאלאגיע ווי זי רופט עס) קומט עס פון א מענערישן קוק ווינקל וואס דרייט זיך ארום א הופער מיט א ראדני, א יצחק שטערן און א צימערמאן, א וויענער רב'ס לעדל, א גל פז און גריל אן לי, תקנות און חרמות, א שייטל און שפיצל, שייגעץ בייק און עירוב, יא סמארטפאן נישט סמארטפאן, סאטמאר און פאפא, איד און בלאט, מענצער און משה גבאי, וכו' וכו' וכו'.
וויזעל רעדט א כרחוק מזרח ממערב'דיגן שפראך. אויסער וואס זי טרעפט א נאראטיוו אז אונזער מערסט בולט'דיגע סאציאלאגישע נעגאטיוו, די טעכנאלאגיע תקנות מוז בכלל נישט באטראכט ווערן ווי א נעגאטיוו סיי ווי זי דערמאנט עס סוף שמועס אין א פאזיטיוון ליכט און סיי ווי זי דערציילט אז איר אייגענע זון האט א כשרע סמארטפאן., אבער מער פון דעם אז פלוצלונג באגעגנט מען א נייטראלע וויליאמסבורג כאילו וואס איז באשיצט פון דער געווענליכער קאכעדיג קעסל און ווי כאילו ס'עקזיסטירט אן אינערליכע וויליאמסבורג וואס איז ווי באשיצט אונטער'ן הייטל פון א טשערופאכע און ווי אלעס וואס דו האסט געמיינט אז וויליאמסבורג איז דערגרייכט נישט אהין. א שטאט מיט אומשולדיגע עלעמענטן. א פלאץ ווי א "פעקעלע" האט א כאראקטעריסטישע באדייט און ווי די טלית בייטלעך טוישן זיך סטיל, א שטאט וואס האט א גרויסע@ פאפולאציע פון שבת טאטעס און ווי אן איבערוויגנדע מערהייט פון קינדער גייען מעטשינג וואס דאס אלעס זענען קליינע ביישפילן פון סאציאלאגישע דעטאלן וואס פארעמען אונזער לעבנסשטייגער אבער ווי וויזעל טענה'ט ווערט עס קיינמאל נישט געשטעלט אונטערן פארגרעסערונגס גלאז.
דאס האט מיר געברענגט צו טראכטן א טעאריע אז עס קען זיין אז די שטאט איז פשוט איינגעטיילט צווישן צוויי זייטן פון דער מחיצה ווי די מענער לעבן אין א צימערמאן\יצחק שטערן וויליאמסבורג און די פרויען האבן היפש קנאפע שייכות מיט די גאנצע זאך און זיי וואוינען אין אן אנדערע וויליאמסבורג ווי די אלע זאכן קומען נישט אן. דוקא וויזעל, וואס ברענגט א פעמינען שטימע צום טיש וועט אונטערשטרייכן א געוויסע אינהאלט פון וויליאמסבורג וואס ווערט דורך אונז מייסטנס איגנארירט צום פארדאנקען די סעגעראציע צווישן זשענדערס אדער פארשטימט דורך די העכערע און מער מערקבארע קולות וואס פארנעמען אונזער לעבן.

וואס פונקטליך איז די חידוש הארטיקעל, צו פארשטיין וויליאמסבורג, איך מיין איך פארשטיי ווילאמסבורג, איך ברויך נישט וויזלינענ׳ס בליק אויף ווילאמס,
וואס פארא בייעס ביסטו מיר חושד? איך האב חברים און די אטד געמיינדע, וואס פארא בייעס קען איך האבען.
איך שפיר אז סאיז א פארברעך און אוממראליש וואס זי טוהט, איך בין אויך אוועק פון א פלאץ וואו איך בין אויפגעוואקסען, סוועט מיר קיינמאל נישט אנפאלען אזא געדאנק זיי צו מאכען פאר אן אטראקציע, הגם סאיז דא וואס צו זעען.
מיין הרגשה זאגט מיר אז אנאליזען מענטשענס לעבנס שטייגער באופן אטרעקשעין איז א פארברעך און מענטשהייט, בכלל באטראכטען אנדערע מענטשען איז נישט מוראדיג קלאסיש, און נרכדערצו ווען מטוט עס אויף א אופן פון אטראקציע.
די אמיש איז דא א טייל פון זיי וואס זיי אליין האבען געמאכט א ביזנעס דערפון,אוי זיי נעמען דיר און זייערע פעלדער, אבער צוגיין צו פריוואטע אמיש מענטשען איז זעכיר נישט עטיש און מיינע אויגען,
קאן זיין אז הרב @כוכב זעעט נישט און דעם א עוולה איך מיין אבער אז איך ווער נאכנישט בייעס אויב איך זעע און דעם אן עוולה.

[berlbalaguleh]

כוכב: די איינציגע לימוד (לימיט) זכות איז ..."כי כספו הוא"... זי מיינט צו מאכן געלט. ווען זי וואקסט ווען אויף אין א קיבוץ אדער אין האליוואוד וואלט זי געמאכט א דאקומענטערי וויאזוי ס'איז דארט. מיט אלע נעגאטיווע ערשיינונגען אין יענע סאסייעטי...!

משא"כ איהר פארטנערין, די אזוי-גערופענע דעברא פעלדמאן האט אן אקטיווע שנאה אויף איהר אייגענע משפחה און רעליגיע. און זי איז נאך א גוטע ליגנערין און א דעמאגאג אויך. נעבעך א פארלוירענע נשמה. נאר מ'דארף איהר איבערלייגן און גוט אריינשמייסן. זי פרעסט לאבסטער סענדוויטשעס אפצוטון פאר'ן באשעפער. וואס האט איהר געגעבן אזא אומסטאבילע ערציאונג...!

[מאך זיכער]

נאכאמאל צו קלאר מאכן.

פריידא וויזעל'ס אינטערוויו איז באמת באלערנד און טיף באשריבן, איך לדוגמא, קען נישט וויליאמסבורג פון די נאנט און עס האט מיר זייער געוואונדערט וויאזוי א עקס קען אזוי שיין אראפלייגן א קאמיוניטי וואס האט איר געצאפט דאס בלוט.

זי וואלט ווען צודרייט געווארן טאמער וואלט זי געבליבן אין די קאמיוניטי, זי איז נישט פון דעם טייג געקנאטן, גיבט א קוק וואס זי איז, א משפיע, א רעדנערין, אן ארטיסט לתפארת, און א קלוגע פרוי, ווען זי בלייבט ווען אין די קאמיוניטי וואלט זי אין איר לעבן נישט מער מצליח געווען, אפשר וואלט זי איבערגעשטיגן אירע שוועגערינס מיט א בעסערע רעסעפי פון שטרודל, אבער זי וואלט געגאנגען אין קבר נאך אירע יארן מיט באגראבענע טאלאנטן וואס זי מעג נישט ארויסגעבן אין נאמען פון די קאמיוניטי.

און זי איז דירעקט נישט סוקסעספול ווי זי רעדט זיך אפ אז זי האט נישט קיין געלט, אבער נאכאלס ווערט זי נישט פארביסן אז זי קריגט נישט קיין סופארט פון די קאמיוניטי, דאס ווייזט ווי רעכטדענקנד זי איז.

דעריבער איז נישט פארהאן א סיבה ארונטערצורייסן איר אינטערוויו, ווייל עס איז ריין אמת, און עס איז זייער פארשטענדליך פארוואס זי גייט ארום אין וויליאמסבורג, זי זאגט דאס קלאר, ווייל דאס איז א זאך וואס זי קען באמת פון אינסייד, דעריבער שפירט זי באקוועם עס ווייטער צו געבן.

[אמת וצדק]

דעם שבת האב איך געהאט אביסל צייט (אסאך צייט) האב איך דורכגעאקערט דעם ארטיקל, די אינטערעסאנטקייט פון דעם ארטיקל איז אז דו באקומסט עפעס וואס דו האסט בכלל נישט ערווארטעט, נישט נאר איז אספקלריה גרייזיג און געטריבן פון זיין אייגענע בייעס נאר דער ארטיקל גיט דיך א שטוינענדע ווערסיע פון א וויליאמסבורג וואס דו וואלסט בכלל נישט געקלערט אז עס עקזיסטירט.
נישט נאר וואס דו טרעפסט נישט קיין האס אדער אפילו ביקורות (כמעט) אויף אונזער לעבנסשטייגער, נאר ווי איראניש איז עס, אז דו באקומסט א נייטראלע וויליאמסבורג. א וויליאמסבורג וואס האט אויך א ריינע און סימפליסטישע זייט, אן די אנגעצויגנקייט, אן די רויעך, אן די קריטיק, וואס זאל זיך אומוויסנדיג מאכן פון די שארפע געלע און רויטע קאלירן, פון שרעקעדיגע התאחדות הרבנים צעטלעך איבער שמאלע געפאסטע קליידער, מיוסטשער קיור און בייק ליניעס.
ווען מיר זענען געוואוינט צו רעדן פון וויליאמסבורג (און וויזעל בארירט עס א טראפ אז די אינטעלעקטועלן פון חרדישן לאגער רעדן נאר פון פאליטיק אדער היסטאריע און נישט פון סאציאלאגיע ווי זי רופט עס) קומט עס פון א מענערישן קוק ווינקל וואס דרייט זיך ארום א הופער מיט א ראדני, א יצחק שטערן און א צימערמאן, א וויענער רב'ס לעדל, א גל פז און גריל אן לי, תקנות און חרמות, א שייטל און שפיצל, שייגעץ בייק און עירוב, יא סמארטפאן נישט סמארטפאן, סאטמאר און פאפא, איד און בלאט, מענצער און משה גבאי, וכו' וכו' וכו'.
וויזעל רעדט א כרחוק מזרח ממערב'דיגן שפראך. אויסער וואס זי טרעפט א נאראטיוו אז אונזער מערסט בולט'דיגע סאציאלאגישע נעגאטיוו, די טעכנאלאגיע תקנות מוז בכלל נישט באטראכט ווערן ווי א נעגאטיוו סיי ווי זי דערמאנט עס סוף שמועס אין א פאזיטיוון ליכט און סיי ווי זי דערציילט אז איר אייגענע זון האט א כשרע סמארטפאן., אבער מער פון דעם אז פלוצלונג באגעגנט מען א נייטראלע וויליאמסבורג כאילו וואס איז באשיצט פון דער געווענליכער קאכעדיג קעסל און ווי כאילו ס'עקזיסטירט אן אינערליכע וויליאמסבורג וואס איז ווי באשיצט אונטער'ן הייטל פון א טשערופאכע און ווי אלעס וואס דו האסט געמיינט אז וויליאמסבורג איז דערגרייכט נישט אהין. א שטאט מיט אומשולדיגע עלעמענטן. א פלאץ ווי א "פעקעלע" האט א כאראקטעריסטישע באדייט און ווי די טלית בייטלעך טוישן זיך סטיל, א שטאט וואס האט א גרויסע פאפולאציע פון שבת טאטעס און ווי אן איבערוויגנדע מערהייט פון קינדער גייען מעטשינג וואס דאס אלעס זענען קליינע ביישפילן פון סאציאלאגישע דעטאלן וואס פארעמען אונזער לעבנסשטייגער אבער ווי וויזעל טענה'ט ווערט עס קיינמאל נישט געשטעלט אונטערן פארגרעסערונגס גלאז.
דאס האט מיר געברענגט צו טראכטן א טעאריע אז עס קען זיין אז די שטאט איז פשוט איינגעטיילט צווישן צוויי זייטן פון דער מחיצה ווי די מענער לעבן אין א צימערמאן\יצחק שטערן וויליאמסבורג און די פרויען האבן היפש קנאפע שייכות מיט די גאנצע זאך און זיי וואוינען אין אן אנדערע וויליאמסבורג ווי די אלע זאכן קומען נישט אן. דוקא וויזעל, וואס ברענגט א פעמינען שטימע צום טיש וועט אונטערשטרייכן א געוויסע אינהאלט פון וויליאמסבורג וואס ווערט דורך אונז מייסטנס איגנארירט צום פארדאנקען די סעגעראציע צווישן זשענדערס אדער פארשטימט דורך די העכערע און מער מערקבארע קולות וואס פארנעמען אונזער לעבן.

טייערע ווערטער!


Sent from my iPhone using Tapatalk

[אספקלריה]

נאכאמאל צו קלאר מאכן.

פריידא וויזעל'ס אינטערוויו איז באמת באלערנד און טיף באשריבן, איך לדוגמא, קען נישט וויליאמסבורג פון די נאנט און עס האט מיר זייער געוואונדערט וויאזוי א עקס קען אזוי שיין אראפלייגן א קאמיוניטי וואס האט איר געצאפט דאס בלוט.

זי וואלט ווען צודרייט געווארן טאמער וואלט זי געבליבן אין די קאמיוניטי, זי איז נישט פון דעם טייג געקנאטן, גיבט א קוק וואס זי איז, א משפיע, א רעדנערין, אן ארטיסט לתפארת, און א קלוגע פרוי, ווען זי בלייבט ווען אין די קאמיוניטי וואלט זי אין איר לעבן נישט מער מצליח געווען, אפשר וואלט זי איבערגעשטיגן אירע שוועגערינס מיט א בעסערע רעסעפי פון שטרודל, אבער זי וואלט געגאנגען אין קבר נאך אירע יארן מיט באגראבענע טאלאנטן וואס זי מעג נישט ארויסגעבן אין נאמען פון די קאמיוניטי.

און זי איז דירעקט נישט סוקסעספול ווי זי רעדט זיך אפ אז זי האט נישט קיין געלט, אבער נאכאלס ווערט זי נישט פארביסן אז זי קריגט נישט קיין סופארט פון די קאמיוניטי, דאס ווייזט ווי רעכטדענקנד זי איז.

דעריבער איז נישט פארהאן א סיבה ארונטערצורייסן איר אינטערוויו, ווייל עס איז ריין אמת, און עס איז זייער פארשטענדליך פארוואס זי גייט ארום אין וויליאמסבורג, זי זאגט דאס קלאר, ווייל דאס איז א זאך וואס זי קען באמת פון אינסייד, דעריבער שפירט זי באקוועם עס ווייטער צו געבן.

איך רייס נישט קיינעם ארונטער, איך קען נישט די פרוי פערזענדליך,
סך הכל זאג איך, אז מיין געפיל זאגט מיר אז מאכען אן אטרעקשעין פון סיי מענטשענס סארט לעבן איז אומעטיש,און דאס וואס זי טוהט איז אומעטיש און מיינע אויגען,באטראכטען א מענטש און זיין מהלך החיים וואו אן אטראקציע, איז א געוויסע ווייעלעשין אוו פרייוועסי,וואלט זי געוואלט איך זאל ברענגען א טור פון קרית יואל יונגעלעך וועכענטליך, און ווייזען וויאזוי וויזעלס און אירע חברטעס לעבנשטייגער גייט צו?
צו זי האט געטוהן גוט מיט איבערלאזען די קאמיונוטי איז מיר נישט נוגע, זי קען זיך מאכען אירע חשבונות און דיסיזשענס, און קיין איינער האט נישט וואס אריינצורעדן ווען איינער מאכט זיך זיינע דיסיזשינס און לעבן.
דאס וואס די זאגסט אז א וויליאמסבורג ווייבעל ווייסט נאר פון שטרודעל, איז אוכט א שקר בעיני , סאיז דא ארטיסטטישע צווישען זיי, און אפילו איינער וואס האט טאלאנטען און כוחות קען לעבן גליקלעך און אונזער קאממיונוטי, איך פארשטיי אז אמאל מאכציך אז א מענטש צווישען די מענטשען וואס ער איז אויפגעוואקסען שפירט ער זיך נישט זיכער צו זיין גענוג שטארק אייגענארטיג, און סאיז גרינגער זיך ארויסגעבען ווען ממאפט אוועק פון די משפחה, געזעלשאפט.
אלנפאלנס דער אויבערשטער זאל איהר באקליגקען זי זאל האבען פרנסה בריווח.
אויב זי האט טאקע נישט קיין פרנסה וואלט איך מצדי יא מסכים געווען זי זאל מאכען אטראקציע פון מיין קאממיונוטי, אבער איך בין נישט זעכיר אז יעדער פון אונז איז מסכים זיך צו מאכען פאר אן אטראקציע פאר יענעמס פרנסה,
אבער מצדי זאל זי מאכען אסאך געלט, איך בין זעכיר אז זי איז א וואוילע מענטש, און מן הסתם האט זי זיך דורכגעגאנגען איהר אייגענע כוס התרעלה, סאיז נישט גרינג צו פארלאזען א געמיינדע, זאל די אויבערשטער איהר באגליקען
אויב זי ליינט דא מיינע ווערטער בעט איך איהר פערזענדליך איבער אויב האב איך געשריבען שארף, איך האב גארנישט קעגן אייך, איך האב נאר גערעדט פון די עצם רעיון פון די אטראקציע, אויב דאס איז עטיש.
זאל אייך דער אויבערשטער באגיסען מיט כל מילי דמיטב, און זאלסט האבען א לעכטיגע לעבן.

[מתוק מדבש]

אנטשולדיגט אבער דו רעדט ווי א קליין קינד.

עס איז דא איין קנה מידה, דער מענטש זעלבסט! טאמער דו פארשטייט דאס נישט, האסטו זעט זיך אויך באקומען דער קרית יואל׳ער חינוך פון מרס וויזעל. א מענטש איז בעלעבאס אויף זיך, א מאדנע גלויבונג, אבער אמת. ניטש דער געזעץ, נישט דער סאסייעטי, נישט דער כאסידעס, נאר דער מענטש. אז וויזעל רעדט זיך אפ וועגן מענטשן וואס גיין נישט אין שפרן און זייער רדיפות, וואלט זי זיך געמעגט אויסלערנען די נקודה.

ווער איז עס *דער מענטש זעלבסט*? ווער איז געשאנקען געווארן די רעכטן צו רעדן אין נאמען פון אלע וויליאמסבורגער איינוואוינער?
וויליאמסבורג איז נישט קיין רשות היחיד און אויך נישט קיין רשות היחידים. עס איז א רשות הרבים, און כל זמן מ'פיהרט זיך אויף לויט די עטישע כללים פון א רשות הרבים, קען קיינער נישט האבן קיין תרעומות.

[אספקלריה]

קיין תרעומת קען קיינער נישט האבען, ווייל אזוי גייט עס און סוסייעטי, איך קען האבען א שכן וואס האט מיר פיינט שנאת מות על לא דבר, פשוט וועיל איך בין א חרידישע יוד,און איך קען נישט האבען קיין תרעומת,
און אמעריקא איז דא פרי ספיטש, יעדער קען רעדן וואס שמעקט עם, יא עטיש נישט עטיש, און קענסט נישט האבען קיין תרעומת.
מרעדט דא צו סאיז עטיש מצד די מענטש צוטוהן אזא זאך,
ווען א מענטש איז א כפוי טובה, אדער א מענטש האטדיך אויסגעשפילט קומט אריין די ווארט תרעומת, אבער ווען א מענטש טוט אזאך וואס מאכט דיר נערוועיז, וואס איז געזעצליך, און גארנישט קעגן דיר פערזענדליך, קענסטו אוודאי נישט האבען קיין תרעומת
אבל לא ע״ז אנו דנים,
אונז זענען דן צו דאס איז א עטישע זאך מצד דער מענטש,
אונז אלע קענען געוויסע איידעלע מענטשען, וואס האבען א סענסיטיווקייט, און וועלען נישט טוהן קיין זאכען וואס באדערען מענטשען,
ווי אוכט וועלען זיי אובאכט געבען נישט אריינצוגיין און אצווייטען מענטשענס לופט.
יא סאיז דא מענטשען וואס האבען נישט קיין פראבלעם צו באטראכטען אפענערהייט אנדערע מענטשען אדער אנדערע פאמיליעס אויפען גאס,אנדערע זענען אביסעל מער איידעלער, (אדער אפשר נישט) זיי קוקען ווען יענער זעט נישט
סאיז אבער דא געוויסע איידעלע מענטשען וואס קוקען נישט אויף אצווייטען בכלל, מגריבעלט נישט און יענעמס לעבן בכלל.

[קל וחומר]

די טענה פון ווייעלעישען אוו פרייוועסי שיינט צו קומען פון איגנארענס.
אין די גאנצע וועלט ווערט טוריזם באטראכט ווי א פאזיטיווע זאך סיי פאר די טוריזם וואס קריגן א שאנס צו זעהן פון דער נאנט, פארשן און פארשטיין אן אנדערן קולטור און לעבנסשטייגער און סיי פאר די ארטיגע איינוואוינער וואס באקומען א שאנס צו צייגן זייערע הילוך החיים אויף א פאזיטיווע און אויפריכטיגע אופן און צו דער זייט גיבט עס אויך צו פארן עקאנאמיע.
אנדערש ווי מען לערנט אויס אין סאטמאר, געהערט די גאס פארן ציבור וואס דאס רעכנט אריין יעדער עובר ושב ווילאנג ער/זי טוט נישט עפעס קעגן די געזעץ. אויב איינער פיהלט אז ער האט באקומען אזא שוואכע חינוך אזש ווען א פרעמדער וועט אים באטראכטן די הלוך ילך אויפן גאס וועט ער האבן פון וואס צו שפעטן, קען ער מסתמא נעמען א לעקציע אויף עטיקס און זיך לערנען די בעיסיק דרך ארץ וסדר העולם.
ווארפן בייזע בליקן אויף א טוריסט וואס וויל בסך הכל זעהן און פארשטיין א צווייטע קולטור קען שאפן אומנויטיגע סטיריאוטייפס אויף א קאמיוניטי וואס וואלט געמעגט ארבעטן אויף צו ארויסשטעלן א בעסערע אימעדש פארן כלל.
הפנים, די גאס איז נישט פרייוועט, און דאס איז די שיינקייט דערפון, אז יעדער קען באטראכטן יעדעם אין זיך לערנען לטוב ולמוטב.
איך ווייס נישט ווי עטיש עס איז צו קריטיקירן אנדעם וואס מ'זאל בכלל אויסהערן א צווייטע צד, ספעציעל ווען ס'איז בנמצא גרינגערהייט.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

אנטשולדיגט אבער דו רעדט ווי א קליין קינד.

עס איז דא איין קנה מידה, דער מענטש זעלבסט! טאמער דו פארשטייט דאס נישט, האסטו זעט זיך אויך באקומען דער קרית יואל׳ער חינוך פון מרס וויזעל. א מענטש איז בעלעבאס אויף זיך, א מאדנע גלויבונג, אבער אמת. ניטש דער געזעץ, נישט דער סאסייעטי, נישט דער כאסידעס, נאר דער מענטש. אז וויזעל רעדט זיך אפ וועגן מענטשן וואס גיין נישט אין שפרן און זייער רדיפות, וואלט זי זיך געמעגט אויסלערנען די נקודה.

ווער איז עס *דער מענטש זעלבסט*? ווער איז געשאנקען געווארן די רעכטן צו רעדן אין נאמען פון אלע וויליאמסבורגער איינוואוינער?
וויליאמסבורג איז נישט קיין רשות היחיד און אויך נישט קיין רשות היחידים. עס איז א רשות הרבים, און כל זמן מ'פיהרט זיך אויף לויט די עטישע כללים פון א רשות הרבים, קען קיינער נישט האבן קיין תרעומות.

טאמער איינער ווערט געשטערט, טוסטו א נישט שיינע זאך צו יענער מענטש. קיינער רעדט טאקע נישט בשם א צווייטער, יעדער דעט פאר זיך, און יעדער וואס האט טענות איז נאך א טענה אויף מרס. וויזעל

[קל וחומר]

מ'קען נישט זיין היפאקריטיש. אויב מעגסטו מאכן א שבת בעלל, רבי'שע חופות, הכנסת ספר תורה, פורים מאביל'ס וכדו' ווייל די גאס באלאנגט פאר יעדעם הגם וואס עס שטערט בלי ספק מענטשן אין די געגנט, דאן שטיי ווייט פון האבן טענות אויף עטליכע איידעלע אייראפעער וואס קומען אביסל באטראכטן דיין קולטור.