זכור ימות עולם (היום יום)

[שעפטל]

תלמי המלך, בימי חכמי המשנה, האט געצווינגען שבעים זקנים פון כלל ישראל איבערצוטייטשן די תורה הק' אויף לשון יוונית. די וועלט איז דעמאלט פינסטער געווארן אויף דריי טעג פון ח' ביז י' טבת.

ה'תרע"ז: די מנהיגי יהדות החרדית אין ארה"ק טרעפן זיך מיט קארנעל סטארס, דער נייער בריטישער גאווערנאר פון ירושלים עיה"ק, זיך בעטנדיג מען זאל לאזן די ערליכע אידן זיין זעלבסטשטענדיג פון די אויפקומענדיגע ציוניסטישע גרופעס.

[שעפטל]

לויט חז"ל און שולחן ערוך איז דאס א יום צרה, אבער עס איז נישט מפורש וואס די צרה איז:
ג'ת': לשיטת רמ"א איז אסתר המלכה גענומען געווארן דעם טאג לבית אחשורוש אלס נייע מלכה פון מלכות פרס.
לויט פארשידענע דעות איז אין דעם טאג די יארצייט פון עזרא הסופר און נחמי'.

ה'תר"ה: דער רוסישער צאר גיט ארויס א גזירה אפצושאפן די אויטאריטעט פון אידישע קהלות אין רוסלאנד.

ד'תתכ"ז: א שווערע פאגראם אויף אידן אין גרונדא, שפאניע, וואו פילע אידן זענען אומגעקומען עקד"ה, צווישן זיי רבי יהוסף בן רבי שמואל הנגיד. (וי"א
כ"ט טבת).

ה'תרנ"ה: משפט דרייפוס: דער אידישער פראנצויזישער ראפיציר אלפרעד דרייפוס ווערט פארשיקט צו לעבנסלענגליכע טורמע אויף אן עלנד אינזל אינמיטן אטלאנטיק (דארט ווי נאפאליאן איז פארשיקט געווארן נאך זיין היסטארישע דורכפאל).

ה'תשס"ז: ביי די צווייטע איראקער מלחמה, איז סאדאם כוסעין שר"י געהאנגען געווארן אויף א תלי', שב"ק פארטאגס אין באגדאד, און זיין דיקטאטורישע רעזשים איז געקומען צו א וויסטע ענדע.

[שעפטל]

ב'רנ"ה: יעקב אבינו קומט לקבורה אין מערת המכפילה דורך יוסף הצדיק און די שבטים (עפ"י דרשות חת"ס "שקרוב הדבר להיות בי' בטבת").

ג'של"ו: "עשרה בטבת": נבוכדנאצר מלך בבל באלאגערט ירושלים, און עס הייבט זיך אן די תקופה פון חורבן בית ראשון.
עס ווערט געברענגט אז דער חורבן וואלט שוין געדארפט זיין אין י' טבת, נאר דער אייבערשטער האט געווארט ביז זומער (תשעה באב) ווען עס איז ווארימער, אז די פיין זאל נישט זיין אזוי גרויס.

ג'תשכ"ד: מלך הורדוס נעמט איין די שטאט ירושלים בימי בית שני.

ד'תתק"ב: רבינו יהודא הלוי, מגדולי הראשונים, איז אנגעקומען פון שפאניע קיין מצרים, אויפ'ן וועג קיין ארה"ק.

ה'תרצ"ט: נאצי דייטשלאנד שטעלט אריין אין קראפט דעם באפעל "צו עלימינירן אידן פון דייטשן עקאנאמישן לעבן".

ה'תש"ב: ביטערע פאגראמען אין בוקארעסט, רומעניע, אומברענגנדיג איבער דריי טויזנט אידן הי"ד.

ה'תשכ"ו: ערשטע אידיש קינד ווערט געבוירן אין שפאניע זינט גירוש אין רנ"ב.

[שעפטל]

ה'רנ"ב: גירוש שפאניע הייבט זיך אן, כאטש די אולטימאטום איז ביז תשעה באב. הונדערט טויזנט אידן ווערן אין דעם טאג פארטריבן פון סיציליע, שפאניע.

ה'ת"ח: פורים מעזיבוש: ביי די גזירות ת"ח ת"ט זענען די ווילדע קאזאקן אנגעקומען קיין מעזיבוש און געוואלט פלינדערן און אומברענגען ר"ל. א איד מיט'ן נאמען מרדכי, און זיין פרוי אסתר, האבן געראטעוועט די אידן אין שטאט. זינט דעמאלט איז דער טאג געווארן א יום טוב אין שטאט. דער הייליגער אפטער רב זי"ע האט נישט געזאגט תחנון אין דעם טאג, און אזוי איז דער מנהג אפטא וזינקוב. (וי"א י"ב טבת)

[שעפטל]

ד'תקצ"ד: א שרעקליכע ערדציטערניש איז באפאלן ארץ ישראל, מיט פולע פארלוסטן אין נפשות און פארמעגנס.

ה'ת"ח: פורים מעזיבוש: ביי די גזירות ת"ח ת"ט זענען די ווילדע קאזאקן אנגעקומען קיין מעזיבוש און געוואלט פלינדערן און אומברענגען ר"ל. א איד מיט'ן נאמען מרדכי, און זיין פרוי אסתר, האבן געראטעוועט די אידן אין שטאט. זינט דעמאלט איז דער טאג געווארן א יום טוב אין שטאט. דער הייליגער אפטער רב זי"ע האט נישט געזאגט תחנון אין דעם טאג, און אזוי איז דער מנהג אפטא וזינקוב. (וי"א י"ב טבת)

[שעפטל]

ה'שפ"ז: די גרויסע אידישע דרוק אין אמסטערדאם, האלאנד, גיט ארויס ערשטע ספר, דער סידור.

ה'תקנ"ח: רוסלאנד שטעלט איין ערשטע צענזור אין לאנד, צו צענזורירן אלע אידישע ספרים געדרוקט אין רוסלאנד אדער אימפארטירט פון אויסלאנד.

ה'תרי"ד: די ערשטע קאפיטעל פון גלות אמעריקע ווערט געשלאסן, מיט די פטירה פון ר' יהודא טורא ז"ל, גרינדער פון ערשטע אידישע שוהל אין אמעריקע און ערשטער פילאנטראפ פון אידן אין אמעריקע.

ה'תרכ"ח: רומעניע גיט ארויס גזירה אז אידן טארן נישט זיין קיין דאקטוירים.

[שעפטל]

ד'תתקי"ב: א שליח פון הייליגן שבת איז געקומען אין חלום צום "אבן עזרא" - וועלכער האט דאן געוואוינט אין לאנדאן הבירה - מפרסם צו זיין אז די טאג גייט נאך די נאכט, און שב"ק הייבט זיך אן ביינאכט. דערויף האט דער אבן עזרא געשריבן דעם "אגרת השבת". (ליל שב"ק ויחי, י"ד טבת, ווען דער לוח איז אויסגעפאלן אזוי ווי היי-יאר תשע"ו).

ה'ער"ה: א גזירת גירוש גייט ארויס אויף די אידן אין לאיבאך, א שטאט אין עסטרייך.

ה'תק"א: פורים טאקא-פענסטער: דער פאשא אין חברון האט געהייסן די אידן זאלן אים ברענגען 50 טויזנט גילדן ביז דריי טעג אדער ח"ו אחת דתם. די אידן האבן געפאסט דריי טעג. צום דריטן טאג האט פאסירט א נס אז דער שמש געפינט ביים פענסטער פון שוהל א בערזל מיט די ריזיגע סכום, אזוי זענען אידן ניצול געווארן און עס איז געווארן א יו"ט אין חברון.

ה'תש"ב: דריי שווערע ערדציטערנישן אין איין טאג, אין צפון תימן. פילע אידן זענען ניצול געווארן, אבער עס זענען ליידער אויך געווען פיל אידישע קרבנות.

ה'תשס"ה: א שוידערליכע צונאמי האט באטראפן די לענדער ארום די אינדיאנער אקעאן נאך א שטארקע 9.3 ערדציטערניש אונטער'ן וואסער. די כוואליעס פון די צונאמי האט אומגעברענגט בערך א פערטל מיליאן מענטשן און פארשוועמט הונדערטער שטעט און שטעטלעך אין יענע לענדער.

[שעפטל]

ה'שצ"ט: פורים באגדאד: דער טערקישער סולטאן מוראד דער 4'טער נעמט איין די הויפטשטאט באגדאד פון די פערסן, צום פרייד פון די אידן אין שטאט, און עס איז פארבליבן א יו"ט ביי די אידן אין באגדאד.

ה'תקמ"ב: קייזער פראנץ יוזעף מעלדט נייע געזעצן צו געבן פולע גלייכבארעכטיגונג פאר אידן אין די עסטרייך-אונגארישע אימפעריע. אבער מיט די "גלייכע רעכטן" איז אויך געקומען די "גלייכע פליכט" צו דינען אין מיליטער. די צוויי זאכן האבן ליידער געפירט צו אסימילאציע, און ביז א גאר קורצע צייט, א יאר צוויי דערויף, האט זיך אנגעהויבן די ערשטע ווינטן פון השכלה אין דייטשלאנד און עסטרייך.

ה'תקמ"ד: פראנקרייך נעמט אראפ די "פאול שטייערן" אין עלזאץ און לארעין, די שטייער וואס די רעגירונג האט פארלאנגט פון אידן ביים איינקויפן פלייש, קליידונג און נאך וויכטיגע ארטיקלען.

[שעפטל]

ה'ק"ג: די איינציגסטע גאנצע פארבליבענע כתב יד פון גאנץ תלמוד בבלי ווערט פארטיג אין מינכן, דייטשלאנד, באקאנט אלס "כתב יד מינכן".

ה'תל"ו: פרינץ פרידריך וויליאם פון בראנדענבורג האט ארויסגעגעבן באפעל צו לאזן אידן וואוינען אין בערלין, דייטשלאנד.

ה'תפ"ח: די קהלה "שארית ישראל" האט געקויפט א שטח אין דאונטאון מאנהעטן צו בויען די ערשטע שוהל אין ניו יארק היסטאריע.

ה'תר"מ: די ערשטע עלעקטרישע לאמפ איז פראדוצירט געווארן דורך עדיסאן, די גרעסטע פון זיינע איבער טויזנט פאטענטן, און דערמיט האט זיך אנגעהויבן די עפאכע פון עלעקטריק באלייכטונג.

ה'תר"מ: א לענגערע אנאליז אויף די וואקסענע ליכט אינדוסטריע אין אמעריקע פירט אויס אז אידישע אימיגראטן פון פארטוגאל האבן געהאלפן גרינדן די אינדוסטריע דורך זייער ערפארונג אין אהערשטעלן און נוצן וואקסענע ליכט אלע יארן.

ה'תר"מ: מען הייבט אן צו בויען די "פאנאמא קאנאל", צען יאר מיט אפאר וואכן נאכ'ן אנהויבן בויען די "סועז קאנאל" צווישן ים סוף און ים הגדול.

ה'תשס"ב: די "יורא" ווערט אפיציעלע וואלוטע פון די "אי. יו." לענדער, עסטרייך, איטאליע, אירלאנד, בעלגיע, דייטשלאנד, האלאנד, גריכנלאנד, לוקסעמבורג, שפאניע, פארטוגאל, פינלאנד און פראנקרייך.

[שעפטל]

אין ירושלים איז געווארן א יום טוב בימי חכמי המשנה ווען די פרושים האבן געגרינדעט א בית דין און זיך אפיציעל אפגעטיילט פון די צדוקים. דער בי"ד האט מתקן געווען פילע תקנות "להוציא מלבן של צדוקים".

ד'רכ"ט: רב הונא מארי בר מר זוטרא, דער ראש הגולה אין בבל, און רב משרשיא בן פקודא, זענען געווארן אומגעברענגט עקד"ה דורך פערסישע דזשאנדארן אין פומפדיתא.

ד'תתקצ"ו: אין שטאט פולדא זענען פיר און דרייסיג אידן הי"ד אומגעקומען עקד"ה, נאך א שווערן בלוט בלבול.

ה'תרמ"ז: אין דעם טאג, וואס איז דעמאלט אויסגעפאלן פרייטאג פר' שמות, לסדר "ויואל משה". איז אראפגעקומען אויף די וועלט די אור בהיר בשחקים, רבן של כל בני הגולה, גאון הדור ותפארתו, מרן רבינו הקדוש רבי יואל מ'סאטמאר זי"ע.

[שעפטל]

ה'שצ"ח: די קירכע אין רעסיף, בראזיל, האט אפגעשלאסן די צוויי אידישע שוהלן אין שטאט.

ה'תקמ"א: דער בעל "פרי מגדים" ענדיגט שרייבן זיין בארימטן "סדר הנהגות שואל ונשאל" אויף שאלות אין יורה דעה, א לימוד יסוד אין הוראה ביז'ן היינטיגן טאג.

ה'תרנ"ח: די דראמאטישע ארטיקל "איך באשולדיג" (דזשע עקיוז) ווערט פובליצירט אין פראנקרייך, דורך ע. זאלע, צו פארטיידיגן דעם אידישן אפיציר דרייפוס פון די אנטיסעמיטישע שפיאנאזש קלאגעס. עס איז געווען א קריטישער ווענדפונקט אויפ'ן וועג צו באפרייען דעם איד פון די קלאגעס.

[שעפטל]

ה'תקנ"ג: פורים טריפאלי - אידן אין טריפאלי, די הויפטשטאט פון ליביע, פייערן די ענדע פון בורגעל פאשא ימ"ש.

ה'קנ"ג: דער גאווערנאר פון מאיארקא, אן אינזל אין ים הגדול וואס האט דעמאלט געהערט פאר'ן קעניג פון אראגאן (און איז קורץ דערנאך אריבער אונטער שפאניע ביז היינט), גיט ארויס א באפעל צו באשיצן די אידן, שרייבנדיג אז "ווער עס וועט פארוואונדן א איד וועט באשטראפט ווערן צום טויט דורך הענגען".

ה'תקס"ח: יחזקאל הארט איז דער ערשטער איד צו ווערן ערוויילט צום קאנאדישן פארלאמענט, אבער ער וויל נישט ווערן איינגעשוואוירן דורך שבועה מיט קריסטליכע ווערטער, און ער גיט אויף זיין היסטארישע ערוויילטע פאזיציע.

ה'תקפ"ו: די אמעריקאנער סטעיט מערילענד פירט דורך די "איד געזעץ" וואס זאגט אז אידן מיט אמונה אין שכר ועונש אין עולם האמת האבן די רעכט צו האלטן רעגירונג פאזיציעס.

ה'תרנ"ג: דער אמעריקאנער פרעזידענט ראטערפארד העיס איז געשטארבן. ער איז געווען דער ערשטער פרעזידענט צו שטעלן א באאמטן אין "אמבאסאדאר" ראנק צו באקעמפן אנטיסעמיטיזם, און ער האט אויך געמוטיגט אידן שומרי תורה ומצוות צו קומען ארבייטן פאר די פעדעראלע רעגירונג און נישט דארפן ארבייטן שב"ק.

ה'תרע"ח: אין פינלאנד גייט אריין אין קראפט דער געזעץ צו געבן אידן אין לאנד פולע בירגער רעכטן.

התשי"ג: דער רוסישער טיראן סטאלין ימ"ש שטעלט צום משפט 9 אידישע דאקטוירים, אויך זיין פערזענליכן לייב דאקטאר דר. מירון וועבסי, פאר אנגעבליך פירן א אידישע קאנספיראציע קעגן סאוויעט רוסלאנד. (שפעטער יענעם יאר איז סטאלין אפגעשטארבן , און די אידישע דאקטוירים זענען באפרייט געווארן).

ה'תשי"ד: אין ציוניסטישן געריכט האט זיך געעפנט דער פראצעס קעגן רודאלף (ישראל) קאסטנער, וועלכער האט אנגעפירט דעם "קאסטנער טראנספארט" פון ארום זעכצן הונדערט אידן זיך צו ראטעווען ביים חורבן אייראפע מאפילה לאור גדול, דערונטער כ"ק מרן רבינו הק' הדברי יואל מסאטמאר זי"ע און נאך פיל גדולי ישראל, בהשתדלות פון ארטאדאקסישע עסקנים און ריזיגע געלטער. הגה"ק רבי מיכאל בער ווייסמאנדעל זי"ע איז גערופן געווארן אלס עדות, אבער ער האט נישט געוואלט גיין בשו"א וויבאלד ציוניסטישע געריכטן זענען "ערכאות של עכו"ם."

[שעפטל]

ה'ת"נ: א תענית ציבור ווערט געפראוועט אין שטאט אנצאנא, איטאליע, בעפאר יו"ט צומארגנס, נאך א שווערע ערדציטערניש, וואס האט בדרך נס נישט געשעדיגט קיין שום איד אין שטאט. (וי"א כ' טבת)

ה'ת"ח וי"א ה'ת"ז: דער הייליגער ש"ך ענדיגט שרייבן זיין חיבור "נקודות הכסף", השגות אויפ'ן טורי זהב, שו"ע יורה דעה, נאכדעם וואס דער ש"ך און ט"ז זענען געדרוקט געווארן צוזאמען אין זעלבן יאר.

ה'תט"ז: די לאנד אמעריקע, לאנג בעפאר עס ווערט אפיציעל די פאראייניגטע שטאטן, באקומט צום ערשטן מאל א אידישן דאקטאר.

ה'תרכ"ו: שווייץ באשטעטיגט אפיציעלע בירגער רעכטן פאר אידן אין לאנד, נאך גרויס דרוק פון אמעריקע, ענגלאנד און פראנקרייך וועלכע האבן געווארנט אפצוהאלטן סיי וועלכע אפמאך מיט שווייץ סיידן אלע פריערדיגע אנטיסעמיטישע געזעצן ווערן עלימינירט און אידן באקומען פולקאמע רעכטן.

ה'תרע"ה: דער טשעירמאן פון א גרויסע אידישע ארגאניזאציע אין אמעריקע, באדויערט און באוויינט וויאזוי די אידן אין לאנד, איבערהויפט אין ניו יארק, "טוען נישט אנערקענען די ביטערע לאגע וואס האט באטראפן מיליאנען אידן אין די מזרח ראיאן פון די [ערשטע וועלט] קריג אין אייראפע". (ליידער האבן די זעלבע ארגאניזאציעס, און דעמאלט שוין מיט די ציוניסטישע פירער, גענוצט די זעלבע קאלטע אכזריות קעגן העלפן ראטעווען מיליאנען אידן ביי די צווייטע וועלט מלחמה).

ה'תש"ב: די אמעריקאנער רעגירונג לייגט ארויף א פארבאט צו האנדלען מיט 1,800 פירמעס אין אייראפע וויבאלד זיי זענען אפיליארט מיט נאצי דייטשלאנד אדער זייערע פארבינדעטע.

[שעפטל]

ג'תר"פ: דער טאג איז געוארן א יום טוב בימי המשנה, ווען רבי שמעון בן שטח האט באזיגט די צדוקים, און די סנהדרין איז פריש באנייט געווארן.

ה'תקכ"ו: די שווייצער רעגירונג האט געשאנקען פרייהייט פאר אידישע בירגער, אויפ'ן דרוק פון אמעריקע צוליב אמעריקאנער אידישע בירגער אין די שווייץ.

ה'תרע"ח: פינלאנד, צום ענדע פון ערשטן וועלט קריג, פירט איין געזעץ אז אידן האבן גלייכבארעכטיגטע רעכטן אלס בירגער אין לאנד.

[שעפטל]

ד'תתכ"ז: רבינו יהוסף בן שמואל הנגיד פון גיראנדא (איידעם פון רבינו נסים גאון, און משנה למלך צום קעניג פון שפאניע) איז אומגעקומען עקד"ה, צוזאמען מיט נאך ארום פופצן הונדערט אידן הי"ד, ווען אראבער האבן דורכגעפירט פאגראמען קעגן אידן אין שפאניע. (וי"א ט' טבת).

ה'ש"ס: א יום שמחה פאר אידן אין וועראנע, פראנקרייך, ווען מען האט געענדיגט בויען די צענטראלע נייע שוהל פון די קהלה אין שטאט, וואס האט דאן פארמאגט 400 אידישע משפחות.

ה'שע"ו: אידן ווערן צוריק געלאזט אין שטאט ווירמייזא, דייטשלאנד.

ה'תי"ד: רעסיף, בראזיל, ווערט איינגענומען דורך פארטוגאל, און די אפיציעלע אידישע קהלה אין שטאט ווערט אפגעשאפן דורך די נייע הערשער.

ה'תשנ"א: ערב ראש חודש שבט קומט פאר א יום תפילה ביים יהדות החרדית איבער די גאנצע וועלט איבער די בעפארשטייענדע מלחמה פון אמעריקע צו פארטרייבן דעם איראקער הערשער סאדאם כוסעין פון קואוועיט. כוסעין סטראשעט מיט'ן ארגסטן קעגן די אידן אין ארה"ק.

[שעפטל]

ב'תמ"ח: די זיבעטע פון די עשר מכות, ארבה, קומט אן אויף פרעה און די מצריים.

ב'תפ"ח: משה רבינו הייבט אן די מוסר רייד פון "אלה הדברים", משנה תורה, ווי עס שטייט אין פסוק, "הואיל משה באר את התורה" וגו', און ממשיך געווען ביז זיין פטירה ז' אדר.

ה'ת"ז: אין דעם טאג איז רבינו ברכי', פון די בעלי תוספות אין לינקאלן-לאנדאן, ענגלאנד, באפרייט געווארן פון תפיסה נאכ'ן שמאכטן אין טורמע א שטיק צייט איבער א טרויעריגן בלוט בלבול.

ה'ת"ק: די צענטראלע קהלה אין לאנדאן גרינדעט ספעציעלע קהל באשטייערונג פון 2 שילינג אלס "קמחא דפסחא", איינקאסירט אנגעהויבן פון ראש חודש שבט.

ה'ת"ר: דער טערקישער סולטאן אבדול מאדזשיד גיט ארויס אפיציעלע דעקלעראציע צו פארדאמען בלוט בלבולים קעגן אידן, און באפרייט צען אידן וועלכע זענען געווען אין טורמע צוליב די "בלוט בלבול פון דמשק".

[שעפטל]

ג'תרפ"ה: ינאי המלך איז געשטארבן, און זיין פרוי, שלומציון המלכה, האט באפרייט די זיבעציג חכמי ישראל וועמען ינאי האט געהאט איינגעשפארט מיט'ן פלאן זיי אומצוברענגען ח"ו.

ה'תקנ"ג: אין רוים זאגט מען "תיקון ליל מוצאי ראש חודש שבט", געהאלטן אלס יום טוב לכבוד די נס הצלה פון די אידן אין שטאט וועמען א צולאזטע גרופע באנדיטן האבן געוואלט אומברענגען. מען צינדט ליכט און מען זינגט שירות ותשבחות.

ה'תרנ"ו: די וועלט איז פינסטער געווארן מיט די סאמע ערשטע ערשיינונג פון די ציוניסטישע פלענער פון הערצל ימ"ש, אין א לאנדאנער אויסגאבע.

ה'תש"ה: רוסישע ארמיי דערגרייכט בודאפעסט, און 120 טויזנט אידן ווערן געראטעוועט. די רוסן דערגרייכן ווארשא, און 200 אידן ווערן געראטעוועט. דער חסיד אומות העולם ראאול וואלענבערג ווערט פארשוואונדן אונטער די רוסישע הענט נאכ'ן ראטעווען טויזנטער אידן. לעצטע "אפעל ציילונג" אין אוישוויץ, מיט ארום 45 טויזנט אידן אינעם ביטערן לאגער און גאנצן ראיאן ארום.

ה'תשנ"א: די ערשטע גאלף מלחמה קעגן איראק האט זיך אפיציעל אנגעהויבן, דורך אמעריקע און צענדליגער אליאירטע לענדער. סאדאם כוסעין ווארנט מיט סקאד מיסילס אויף ארה"ק, און שיסט עווענטועל 39 שטיק, אבער מיט וואונדערליכע השגחה פרטית האט עס נאר געברענגט קליינע שאדן.

[שעפטל]

ה'תרצ"ג: דער צורר היהודים היטלער ימ"ש איז געווארן טשענסלאר פון דייטשלאנד.

ה'תשנ"א: אין צווייטן טאג פון די איראקער מלחמה האט סאדאם כוסעין געשאסן 8 "סקאד" מיסילס אויף אידן אין ארצינו הק', אבער נאר מיט קליינע שאדן פון פאניק און צובראכענע גלאז.

[שעפטל]

ה'תק"ד: "פורים סאטיסלעוו," לזכר צום גרויסן נס אז די אידן זענען ניצול געווארן פון א געפלאנטע פאגראם דורך די קאזאקן, איז באשטימט געווארן א יו"ט אין שטאט.

ה'תרנ"א: א שיף מיט פינעף הונדערט אידישע מענער, פרויען און קינדער, פליטים פון שווערע אומרוען אין רוסלאנד, קומט אן קיין דאווער, ענגלאנד.

ה'תר"כ: די אידישע קהלה אין קינגסטאן, אין לאטיין-אמעריקאנער לענדל דזשאמעיקא, וואס באשטייט מערסטנס פון ארימע אידן, האבן צוזאמגעשטעלט און אפגעשיקט א גרויסע סומע געלט צו העלפן געפלאגטע אידן אין מאראקא.

[שעפטל]

ב'הל"ב: דער טאג איז א תענית, ווייל אין דעם טאג זענען נפטר געווארן די לעצטע זקנים נאך די צייטן פון יהושע בן נון, און עס האט זיך געשלאסן די תקופה פון די זקנים (אבות א'א') [וי"א ח' שבט].

ה'ת"ק: די אידן פון סיציליע און נעפאל זענען געלאדנט געווארן דורך דעם ארטיגן הערשער צוריק צו קומען, נאכ'ן ווערן פארטריבן ווערן פון דארט יארן פריער.

ה'תקנ"ט: דער פראנצויזישער קייזער נאפאליאן, אויפ'ן וועג איינצונעמען ארץ ישראל, קומט שוין אן צום גרעניץ פון לאנד ביי עזה און יפו. (ער איז אנגעקומען ביז עכו, וואס ער האט באלאגערט אפאר חדשים, אבער האט עס נישט געקענט אייננעמען. ער איז צוריק קיין מצרים, וואו זיין מיליטער האט צוביסלעך געליטן מער און מער מפלות).

ה'תרנ"ב או תרס"ב: אין דעם טאג האט רוסלאנד פארשלאסן די בארימטע וואלאזשינער ישיבה פונעם נצי"ב זי"ע, נאכדעם וואס די רוסישע הערשער האבן געוואלט צווינגען צו לערנען מיט די בחורים לימודי חול והשכלה, און דער גאון האט געזאגט אז ווי איידער צו לערנען די טריפה'נע לימודים איז ענדערש צו פארמאכן די ישיבה.

[שעפטל]

ה'קנ"ג: דער גאווערנאר פון מאיארקא, אן אינזל אין ים הגדול וואס האט דעמאלט געהערט פאר'ן קעניג פון אראגאן (און איז קורץ דערנאך אריבער אונטער שפאניע ביז היינט), גיט ארויס א באפעל צו באשיצן די אידן, שרייבנדיג אז "ווער עס וועט פארוואונדן א איד וועט באשטראפט ווערן צום טויט דורך הענגען". [וי"א כ"ו טבת או ז' שבט].

ה'תשס"ט: אויסטראליע, וואו שבט איז דער הויכפונקט פון זומער, איז באפאלן געווארן מיט היץ פון 109 דעגרי, די הייסטע אין איבער הונדערט יאר, בשעת כמעט גאנץ אייראפע האט באקומען א רעקארד הויכע שניי.

[שעפטל]

ב'הל"ב: דער טאג איז א תענית, ווייל אין דעם טאג זענען נפטר געווארן די לעצטע זקנים נאך די צייטן פון יהושע בן נון, און עס האט זיך געשלאסן די תקופה פון די זקנים (אבות א'א') [וי"א ה' שבט]

ה'תי"ד: פארטוגאל כאפט צוריק פערו און בראזיל פון האלאנדישע קאנטראל, פירנדיג א געשאצטע פינעף טויזנט אידן, וואס האבן געהאלטן מיט האלאנד, צו אנטלויפן צוריק קיין אייראפע. הונדערטער זענען אנטלאפן קיין צפון אמעריקע, און 23 זענען עווענטועל אנגעקומען קיין "ניי אמסטערדאם", היינט באקאנט אלס "ניו יארק", די ערשטע קערנדל פון אידישקייט אין די פאראייניגטע שטאטן.

ה'תרנ"ח: א קאמיטע ווערט געגרינדעט צו בויען א נייע אידישע שפיטאל אין ברוקלין (שפעטער "קינגסברוק דזשואיש"). ביים ערשטן מיטינג ווערן דערמאנט פיר פאסיגע שטחים אוואו צו בויען דעם שפיטאל.

ה'תרע"ב: דער אמעריקאנער פרעזידענט וויליאם טאפט באטייליגט זיך ביי א דינער צו פינאנצירן א אידישע נוירסינג האום אין ניו יארק. צווישן 12 און 15 טויזנט אידן האבן אפגעווארט דעם פרעזידענט, וועלכער האט געלויבט "די אידישע מדה פון צדקה וחסד".

ה'תרפ"ד: ארטאדאקסישע עסקנים אין פראנקפורט ד'מיין אפעלירן צו רבנים און שתדלים אין לאנד און ארום די אידישע וועלט, צו פארלאנגען די "ליג אוו נעישאנס" (פארגייער פון די "יו. ען.") מען זאל נישט באשטעטיגן די פלאן צו מאכן די "יאנואר 1 למספרם נייע יאר" שטענדיג אויף א זונטאג. דער פלאן איז געווען געצילט צו האבן די גויאישע פייערונגען נישט אין צייט פון ביזנעס, און אלץ אויפ'ן זעלבן טאג. אבער אידן האבן מורא געהאט אז יעדע 3 יאר וועט מען דארפן מאכן איין וואך 8 טעג, און איינמאל אין פיר יאר צוויי וואכן פון 8 טעג. וואס מיינט, אז די עכטע 7- טעג וואך (פון ששת ימי בראשית) וועט פארמישט ווערן אויפ'ן גויאישן קאלענדער און געוויסע אידן וועלן פארגעסן ווען עס קומט אויס שבת קודש. דער פלאן איז טאקע נישט צושטאנד געקומען.

[שעפטל]

ה'תקמ"ח: דער ערשטער שיף טראנספארט פון בריטישע ארעסטאנטן קומט אן קיין סידני, אויסטראליע, וואס די בריטישע אימפעריע האט געגרינדעט אלס תפיסה קאלאניע. צווישן די ארעסטאנטן זענען דא זעכצן אידן, דערונטער א יונג קינד וואס איז באשולדיגט געוווארן מיט "גנב'נען א שטיקל וואל". [וי"א י"ח שבט].

ה'תרצ"ה: אין ליכט פון נייע באריכטן איבער שווערע אנטיסעמיטישע ווינטן און אטאקעס אין עסטרייך, האבן ארטיגע רעגירונג באאמטע אנגעהויבן צו לייגן גרויס דרוק אויף אידן אין לאנד צו שיקן טעלעגראם איבער די וועלט אז די באריכטן זענען פאלש. די רעגירונג האט אויך געווארנט אז צייטונגען וואס וועלן דרוקן אזעלכע 'פאלשע באריכטן' וועלן ווערן אומלעגאל אין עסטרייך.

[שעפטל]

ה'שס"ו: דער גאווערנאר פון פארטא ריקא שרייבט אין א באריכט אז א פינפטל פון די באפעלקערונג זענען "ווייסע פארטוגעזן", א באהאלטענע אויסדרוק צו באדייטן אידן וואס זענען אנטלאפן פון די אינקוויזיציע אין פארטוגאל.

ה'תרס"ד: די בריטישע רעגירונג שיקט א טעלעגראם צו הערצל ימ"ש צו פארהאנדלען איבער זיינע ציוניסטישע מדינה פלענער, באזירט אויף א "אידישע היימלאנד" אין נאנדי, אן ארימע טעריטאריע אין קעניע, אפריקע.

[שעפטל]

ה'רע"א: איבער הונדערט פופציג יאר נאך די בלוט בלבול אויף אידן אין קאלמאר, דעמאלט אין דייטשלאנד, האט קייזער מאקסימיליאן געגעבן ערלויבעניש צו אויסרופן א גירוש אויף אלע אידן אין שטאט. (נאך גרויס השתדלות דורכ'ן שתדלן המפורסם ר' יוסלמאן ז"ל פון רוסהיים איז די גזירה געווען אפגעלייגט אויף צוויי יאר).

ה'שס"א: אומצאליגע אידישע ספרים און כתבי ידות ווערן פארברענט אין רוים.

ה'תנ"ה: די טערקיש-אטאמאן אימפעריע באקומט א נייעם סולטאן, מוסטאפא דער 2'טער. אין זיינע 8 יאר אויפ'ן טראן איז ער געווען פריינדליך צו אידן. ער האט איינגענומען בעלגראד (אין יוגאסלאוויע, ווי ווייט די אימפעריע האט זיך געצויגן!) און צוריק געלאזט די אידן נאך א פריערדיגן גירוש. ער האט אויך באשטימט פיר אידישע דאקטוירים צו זיין ביי אים אין פאלאץ.

ה'תשי"ג: טויזנטער אידן אין בערלין, מזרח דייטשלאנד, אנטלויפן צו מערב דייטשלאנד, צוליב אבלאוועס פון די געהיימע "שטאטס פאליציי" פון די קאמוניסטישע מזרח דייטשלאנד, פירנדיג צום כמעט-טאטאלן אונטערגאנג פון די אידישע קהלה אין מזרח דייטשלאנד. (אכט יאר שפעטער, אין תשכ"א, איז געבויט געווארן די "בערלינער וואנט" אינמיטן בערלין, וואס האט אנגעהאלטן ביז נאכ'ן צוזאמפאל פון קאמוניזם אין תשמ"ט).