א נאר זאגט אויך אמאל א גוטס

ארטיקלען און באטראכטונגען איבער דער חרדי'שער געזעלשאפט און קולטור
רעאגיר
באניצער אוואטאר
ברסלבער
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 2048
זיך רעגיסטרירט: דינסטאג נאוועמבער 27, 2012 11:07 am
האט שוין געלייקט: 3940 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 3589 מאל

א נאר זאגט אויך אמאל א גוטס

שליחה דורך ברסלבער »

[justify]"א נאר זאגט אויך אמאל א גוטס". דאס איז א באקאנטע וועלטס ווארט, מען ניצט עס געווענליך ווען איינער - וועם מען האלט נישט פאר אזא גרויסע חכם - זאגט אמאל א גוטע נקודה. צו זאגן אז יענער איז א חכם קען מען דאך נישט, זאגט מען אז א נאר זאגט אויך אמאל א גוטס.

אבער עס ליגט נאך טיפערס אין דעם. דא אין שטיבל האט מען לעצטנס איינגעפירט אז מען קען זיך מאכן א "נודניק ליסטע", דארט שטעלט מען אריין די אלע ניקים וואס גייען געווענליך אויף די נערווען, און מען איז נישט אינטערעסירט צו הערן וואס זיי האבן צו זאגן.

אבער מען דארף באמת נישט צוקומען צו די ליסטע. יעדער מענטש האט ביי זיך אין קאפ אזא סארט ליסטע, ער האט זיך שוין אין זיין מח אפגעמאכט אויף אלע זיינע ארומיגע ווער עס זאגט געווענליך גוט און ווער נישט. און ווען איינער וואס איז אויף זיין מח-נודניק-ליסטע זאגט עפעס, האט ער שוין אין זיינע הנחה קדומה אפגעמאכט אז עס איז בכלל נישט אינטערעסאנט צו הערן וואס יענער זאגט.

די סיבה דערצו איז נישט אייביג ווייל יענער זאגט נישט אזוי גוט, אמאל קען זיין אנדערע זייטיגע סיבות וואס מאכן אז מען זאל נישט וועלן אויסהערן וואס יענער האט צו זאגן. שלמה המלך זאגט שוין "וחכמת המסכן בזויה", די חכמה פון אן ארימאן איז פארשעמט און אראפגעקוקט, דאס איז ווייל מענטשן קוקן מער אויף די חיצוניות ווי אויף די פנימיות, אזוי ווי פון אינדרויסן זעהט דער ארימאן אויס אפגעריסן, איז שוין נישט אינטערעסאנט צו הערן וואס ער האט צו זאגן, כאטש באמת האט די ארימקייט נישט קיין עפעקט אויף זיין קלוגשאפט, ער קען זיין פונקט אזוי קלוג, אדער נאך מער קלוג, ווי דער עושר.

און דאס איז נישט נאר ארימקייט, עס איז דא נאך אסאך הנחות קדומות וואס מאכן אז מען זאל נישט וועלן אויסהערן וואס יענער האט צו זאגן, אמאל איז עס פשוט די אויסזעהן פון יענעם, יענער האט נישט קיין חן. און אמאל איז עס טאקע ווייל דער מענטש רעדט געווענליך נישט צו די זאך.
***

אבער באמת איז דאס נישט קיין אויסגעהאלטענע מהלך. אויב איינער וויל טאקע קונה זיין חכמה, איזהו חכם הלומד מכל אדם. א חכם וועט הערן און צוהערן וואס סיי ווער האט צו זאגן, און ער וועט מאכן זיין החלטה געבויעט אויף די הגיון פון יענעמ'ס ווערטער, און נישט געבויעט אויף יענעם מענטש. דאס איז די ריכטיגע וועג צו פירן א שמועס.

א לעבעדיגע ביישפיל דערצו, האבן מיר דא אינעם זייטיגן שטיבל דמתקריא "צימעס". איך בין שוין א שטיקל תושב דא אין ק"ש, איך פארברענג שוין דא איבער א יאר, און איך האב שוין געשריבן איבער טויזנט הודעות, אבער קיין איינס דערפון געפינט זיך נישט אין צימעס. נישט ווייל איך האב נישט וואס אריינצורעדן אין די דארטיגע ענינים, גראדע איז דא עטליכע צימעס-נושאים וואס איך וואלט געקענט באשטיין עס אויסצושמועסן און אויסקלארן מיט א ניכטערן בליק. דער פראבלעם איז נאר אז מען קען דארט נישט רעדן פונעם ענין, מען רעדט דארט בעיקר נאר פון די פערזאנען וואס זענען אינוואלווד דערין, אין איינמאל מען קוקט אן א זאך לויט די מענטשן וואס האלטן אזוי, טוישט זיך דער גאנצער בליק אויף די זאך. עס ווערט פיל מיט אזויפיל זייטיגע זאכן, אז דער עיקר פוינט ווערט דערטראנקן אינדערמיט.

ווען אימער עס קומט אונטער א נושא, ווערט עס גלייך צוטיילט מער/ווייניגער לויט די פארטיי ליניעס, ווער עס שטייט אויף די זייט מוז אננעמען אלעס פון די זייט, און ווער עס שטייט אויף די צווייטע זייט, מוז בעל כרחו ענטפערן אמן אויף אלעס וואס באלאנגט אויף יענע זייט. דאס איז נישט נאר דא, נאר די זעלבע איז ביי א שמועס אין שוהל, אנשטאט רעדן פון די ריכטיגע נקודות, רעדט מען נאר פון די מענטשן וואס זענען אינוואלווד. אויף אזא וועג אז עס אוממעגליך פשוט אויסצושמועסן א זאך מיט אן ניכטערן בליק. די ריכטיגע וועג וואלט געווען צו דן זיין יעדע זאך לויטן ענין, יעדער קען ברענגן ראיות און סברות לכאן או לכאן, אבער אן אריינמישן נעמען, אן אריינמישן די פערזאנען וואס שטעלן אוועק יעדע זייט.

איינמאל דאס פאסירט איז ממש א געשמאק צו אויסשמועסן אלע ענינים, מען ווערט נישט אזוי שנעל ווילד, מען קען טראכטן רוהיג, און מען קאנצטערירט זיך אויף די אמת'ע נקודות, און נאר אזוי קען ארויסקומען דעם אמת.
***

אבער וואס טוט א מענטש וואס עס גייט אים יא אין לעבן זיך אנצונעמען פאר זיין פארטיי, זיין חסידות, זיין קרעמל? אויף דעם איז דא בעסערע וועגן. אנשטאט יענעם צו קלאפן, אנטשטאט יענעם אוועק צו מאכן, זאל מען ארויס שטעלן אויפן טיש וואס זיין זייט האט צו פארקויפן דברי חכמה ודברי תורה, און אוטאמאטיש וועט יעדער וויסן אז ער האט צו פארקויפן בעסערע זאכן.

דער פסוק זאגט אין משלי, "יהללוך זר ולא פיך", רום דיך נישט אליין אויס, לאז דאס איבער פאר א צווייטן צו טוהן. עס איז דא א באקאנטע ווארט אויף דעם פסוק, "יהללוך זר. ולא, פיך." א צווייטער זאל דיך אויסרומען, אבער "ולא" – ווען עס איז נישט דא קיין צווייטער, דאן, "פיך" – זאלסטו עס אליין טוהן. מען זאגט נאך דעם ווארט פונעם מהרש"א און פון חתם סופר, אבער לעצטנס האב איך געטראפן אז דער טייטש שטייט גאר אין זוהר הק', און דארט איז ער עס נאך מער מרחיב, און ער געבט די אינסטראקשענס ווי אזוי מען טוט עס.

דער זוהר (פ' בלק, דף קצג:) זאגט:

    בספרא דחכמתא דשלמה מלכא הכי אמר: תלת סימנין אינון, סימן לעברה ירקון. סימן לשטות מלין. סימן דלא ידע כלום שבוחי. ודא אכרע לשאר שוטה בכל עבירות כלא אית ביה. והא כתיב יהללך זר ולא פיך ואם לא זר. פיך. לאו הכי אלא אי לא הוי מאן דאשתמודע לך אפתח פומך למללא באורייתא ולאודעא מלי קשוט באורייתא. וכדין פתיחו דפומך באורייתא ישבחון מילך וינדעון מאן אנת דלית מלה בעלמא דישתמודעון ליה לב"נ אלא בזמנא דאפתח פומיה. פומיה הודע לבני נשא מאן הוא.

    אין קורצן זאגט דער זוהר: אין די ספר החכמה פון שלמה המלך שטייט אז א סימן אויף איינעם אז ער ווייסט נישט גארנישט, איז ווען ער רומט זיך אליין אויס. איי עס שטייט דאך אין פסוק יהללך זר ולא פיך, און דאס מיינט, ואם לא זר, פיך. אז ווען עס איז נישטא קיין צווייטער מעג מען זיך יא אליינס אויסרומען? דאס מיינט נישט אז מען זאל זיך פשוט אויסרומען, נאר אז מען זאל עפענען די מויל און אנהייב רעדן צו די זאך, אנהייבן רעדן דברי תורה און דברי חכמה, און פון דעם וועט ער אוטאמאטיש ווערן אויסגערומט, יעדער וועט וויסן און פארשטיין ווי קלוג ער איז. און דער זוהר פירט אויס: "די מויל פון א מענטש לאזט וויסן פאר יעדן וואס דער מענטש איז".

אין אנדערע ווערטער. די ריכטיגע וועג זיך צו רומען, איז צו עפענען די מויל און רעדן צו די זאך, און דער עולם וועט שוין אליין פארשטיין אויב דו האסט צו פארקויפן גוטע זאכן. אבער סתם זיך צו טענה'ן, מיין רבי איז גרעסער, דיין רבי איז גרעסער, איז סתם נאריש, עס קומט נישט פון חכמה, עס ברענגט נישט קיין חכמה, און עס האט נישט קיין שום תועלת.
***

אן אינטערעסאנטע מעשה האב איך געהערט. דער הייליגער מהרש"ב פון ליבאוויטש האט געהאט אן עלטערע ברודער וואס האט געהייסן ר' זלמן אהרן. ווען זיי זענען געווען קליינע קינדער האבן זיי זיך געשפילט אין הויף צוזאמען. איינמאל קומט אריין דער מהרש"ב צו לויפן צו זיין טאטע און ער וויינט. דער טאטע פרעגט אים וואס גייט פאר, דערציילט ער אז זיין עלטערע ברודער האט אים געהייסן אז ער מוז אריין גיין אין עפעס א גרוב אין הויף און דארטן בלייבן שטיין ווי לאנג זיי שפילן. ווען דער טאטע האט פארגעהאלטן זלמן אהרנ'ן פארוואס ער טוט דאס, האט ער געענטפערט אז אזוי ווי דער אינגערער ברודער איז געוואקסן העכער פון אים, און ער איז דאך עלטער, און עס טוט אים זייער וויי אז ער - דער עלטערער - איז גאר נידריגער פונעם אינגערן, דערפאר האט ער געהייסן דעם ברודער אז ער מוז שטיין אינעם גרוב, ווייל אזוי וועט ער זיין העכער...

האט אים דער טאטע געזאגט אז דאס איז נישט די ריכטיגע וועג, "אויב דו ווילסט זיין העכער, דאן נעם א בענקל און שטעל דיך אויף, וועסטו זיין העכער. דו קענסט נישט יענעם דערנידערן ווייל דו ווילסט זיין העכער". און דער טאטע האט ממשיך געווען און אים געזאגט אז יעצט קריגט מען זיך איבער פיזישע העכערקייט, און שפעטער וועט מען זיך קריגן איבער גייסטישע העכערקייט. און דערפאר זאלסטו אייביג געדענקן דעם כלל: "אויב דו ווילסט זיין העכער זאלסטו דיך אויפהייבן און נישט יענעם אראפ ווארפן".
***

היוצא לנו מכל זה איז צוויי וויכטיגע נקודות:
1) יענער קען אויך האבן גוטע און שיינע נקודות, אפילו ווען ער שטייט נישט אויף איין לעוועל מיט דיר. עס איז אייביג כדאי אויסצוהערן וואס א צווייטער האט צו זאגן.
2) אויב ווילסטו דוקא ווייזן אז דו ביזט גערעכט, טוה עס אויף די ריכטיגע וועג. נישט מיטן אראפרייסן יענעם, נאר מיטן זיך אויפהייבן, מיטן זיך אליין ערקלערן.[/justify]
די וועלט זאגט אז שכחה איז א חסרון, און איך זאג אז עס איז א גרויסע מעלה. אזוי קען מען פארגעסן אלע צרות און פראבלעמען און אנהויבן יעדן טאג פון ניי. (רבי נחמן מברסלב)

דער אשכול פארמאגט 5 תגובות

איר דארפט זיין א רעגיסטרירטער מעמבער און איינגעשריבן צו זען די תגובות.


רעגיסטרירן איינשרייבן
 
רעאגיר