מכתב א': עצה צו מאכן געשמאקער די ימים נוראים דאווענען

[רויטע וואנצעס]

בערל איז לעצטענס בתוקפו, יעדע הודעה זיינע ברענגט אן אויספלאצעניש פון פלצות'דיגע געלעכטער.

[berlbalaguleh]

בערל איז לעצטענס בתוקפו, יעדע הודעה זיינע לעצטענס ברענגט אן אויספלאצעניש פון פלצות'דיגע געלעכטער.

ר' רויטע וואנצעס: ייש"כ. נאר מ'דערציילט א מעשה שהיה. א מעשה וואס איז נישט געשעען. א רב האטציך אמאל אויפגעשטעלט זאגן א מוסר דרשה. האט מען איהם געפרעיגט? און איהר זענט עפעס אזא גרויסער צדיק, אז איהר זאגט מוסר פאר'ן עוילעם? האט דער רב געענטפערט. אין אמת'ן זאג איך מוסר פאר מיר. איך זאג נאר הויעך אז דער גאנצער עולם זאלל הערן...

[התם ומתמם עם תמימים]

בעל עגלה טייערע עס איז אייך נישט געלונגען נישט צו געטראפן דער ריכטיגע מענטש...

איך בין נישט געוועהן אין קאנטרי, איך קען נישט טרונקען קיין ביר, בכלל נישט קיין טרינקער... איך קען נישט גיין שווימען, איך שטיי - הודו לשם כי טוב - יעדער טאג אויף פארטאגט, איך האב א נארמאלע סדר היום, איך לערן אביסל קביעות עיתים איך לערן חסידישע ספרים...

איך זיך מיר נישט גרויס צו האלטן פאר ענק אלע, נאר די באפאלסט מיר מיט זאכן וואס איז נישט דא ביי מיר איז ''אשרי מי שחושדין ואין בו'' ממילא בין ענק דאס מודיע אז מיין נישט אז יעדער וואס שרייבט דא איז דער גרעסטער שייגעץ.. לאו דוקא, איך בין נאר א פשוטע ארבעטער, אין איך פראביר צו טוהן מיינע פלוכטען וואס א יודישע קינד דארף צו טוהן, אין אז עס קומט אזעלכע טעג פראביר איך אביסל מער צו זיין ערנסטער...

ממילא קענסט עטס זאגן וואס עטס ווילסט אין לאכן וויפיל עטס ווילסט אין האבסט א גוטע לעבן אין א כתיבה וחתימה טובה א גוט געבענטש יאר

[סימפל]

טייערע ׳התם עם וכו׳.
איך גלייב דיר אז די ביסט, טרייסט צו זיין אן ערליכער איד. און איך גלייב אויך באמונה שלימה אז ראש השנה משפט מען די גאנצע וועלט. און יעדע תפילה מאכט א חילוק.

אבער לאמיר דיר מסביר זיין פארוואס זייער אסאך מענטשען זענען נישט טויט אנגעצויגען די אלע טעג. צו זיי ווייסען עס קאנטשעסלי, אדער סאב קאנטשעסלי. די סיבה הייסט, חזקה.
רובה דרובה מענטשן לעבן מיטן באשעפערס הילף אדורך די יאר. אינקלאדינג, גוטע מענטשען, שלעכטע, כמעט גוטע, כמעט שלעכטע, וכו׳. און די ח״ו וואס האבן א שלעכטע יאר, זעט מען נישט אז עס זאל זיין דוקא ביי שלעכטע מענטשען. פארקערט אסאך זייער גוטע מענטשען האבן א שלעכט יאר. און דאס איז שוין די אלטע קשיא וואס איוב האט שוין געפרעגט, ״צדיק ורע לו רשע וטוב לו?״ אויף וואס ער נישט באקומען א תירוץ. און אונז גלייבען אז ביי די ענד אף דע דעי איז יש דין ויש דיין. אבער למעשה ווייסען מיר, אז דער באשאפער איז ברוב חסדו א מאריך אפו. און ער געט אונז יאר נאך יאר נאך א טשענס. ווייל ער האפט אז ביי די ענד גיי מיר זיין גוט! במילא וועגן דעם, טרונקען מיר און עסן מיר ראש השנה ווייל אונז זעמיר פארזיכערט אז מיר גייען האבן געשמאקן יאר! און אונז זעמיר נישט טויט אנגעצויגען.
און אוודאי קען מען קיינמאל נישט וויסן וואס עס גייט זיין. וועגן דעם טוען מיר טאקע תשובה, און אונז זענען מתפלל, אויף א ׳געשמאקען׳ אופן!

[קפנדריא]

מ'מעג טאקע זיין אנגעצויגן אויף א געשמאקע אופן..

אין קורצן, פון די אלע אויבנדערמאנטע תגובות זעט מען אז ס'איז דא מענטשן וואס פארשטייען וואס איז ראש השנה, איינער נעמט עס אויף מער אנגעצויגן, איינער ציט איבער דעם אנגעצויגנקייט מיט אזא סארט ברסלב'ער שמחה אדער קאווער אפ שמייכל, דער עיקר שיכוון לבו לשמים, נישט נעמען לייכט דעם ערנסטן יום הגדול והנורא, דעם יום הדין וואס "כל" באי עולם יעברון לפניך כבני מרון, אן אויסנאם, אפילו די וואס די "חזקה" הכאט געארבעט ביז היינט, און אזוי שטייט אין אלע פוסקים בספרי הלכה אויף די טעג, אז ס'דארף זיין א גרויס ערנסטקייט, און כ"ש ווער ס'קוקט אריין אין די ספרי מוסר וחסידות, זעט אז ס'איז גארנישט קיין וויצן, ס'גייט אן ערנסטער משפט, אבער ליידער זענען דא געציילטע "סושי קעפ" וואס זענען אזוי פארשטאפט מיט שמאלץ און גריוון אז זיי באגרייפן נישט בכלל וואס מ'רעדט דא, (אדער אפשר שפילן זיי נאר אזוי)..

ואתכם הסליחות..

[קפנדריא]

א קליינע, כבדרך אגב'דיגע שאלה'לע צום זעירא דמן חבריא קדישא הדין, המכונה "התם ומתמם עם תמימים" שליט"א. א וואס האט איר אנגעשטעלט דעם גאנצן פארגאנגענעם יאר, תשע"ד? ספעציעל אין די זומער חדשים? וויפיל פלעשער ביר האט איר אויסגעטרינקען, בדיבוק חברים ארויסקומענדיג פון פול, נאכ'ן נייט סווימינג. ביז 4:30 פארטאגס. און נאכדעים אויפגעשטאנען שפעיט און עובר געוועין זמן קריאת שמע. אפילו לשיטת הגר"א. און נאכדעים געגאנגען גראד צו דעם בארבעקיו'עד סטעיק' מיט נאך פלעשער ביער. וחוזר חלילה. און ווען מ'האט גע'שיפל'ט מיט נאך א פאר שכנים און שכנ'טעס צוזאמען אין די שטורמישע וואסערן? און זיך אריינגעכאפט אזוי, אין טעאטער אויף מעין סטריט, בזמן שהיא לא יום ולא לילה. וואס מ'האט א גאנצע וואך אנגעשטעלט אין שטאט, פון דעים רעד איך דאך אפילו נישט. וויפיל מאל פארשלאפן זמן תפילה ווייל מ'איז אויפגעוועין די פאריגע נאכט ביי א קומזיץ מיט ביר און פרענקס לרחצה וואס דער ברייטהארציגער שכן האט צוגעשטעלט אין זיין חצר? ליתר פרטים עיין בבלאג של האי צדיקא ו---- הידוע נחום...נאר ווען ס'קומט סליחות און ראש השנה הייבט מען אן קרעכצן בלב נשבר ונדכה. אבער דעם קומענדיגן יאר חזר'ט זיך איבער דער זעלבער שפיל...

חשובער בעל עגלה, נאך אזא לאנגע און מיאוס'ע "רעפ שיעט" דארף מען הערשט צושטעלן א ערנסטער ראש השנה מיט בכיות און צעקות, דו מאכסט דעם "תם'ס" טענה נאך שטערקער..

[בשבילי!]

א גוטע עצה צו דיין רואיג טאקע דורך ספרי חסידות איז צו לערנען ר''ה חסידישע ספרים אויף אנדערע גוטע טעג פון יאר. ווען אלע ספרי חסידות זענען אויפגעמישט צו ראש השנה, בליק דו אריין אויף זאת חנוכה, די גרויסקייט פון זאת חנוכה, סאיז דער אמת'ער גמר חתימה. וועסט האבן א רואיגן שמייכל איבער דיינע נערוועזע שכנים, געב אבער אכטונג קיינער זאל נישט באמערקן דיינע מעשה קלות. אויב איינער שרייט יא, אל יבוש מפני המלעיגים.

[berlbalaguleh]

בעל עגלה טייערע עס איז אייך נישט געלונגען נישט צו געטראפן דער ריכטיגע מענטש...

איך בין נישט געוועהן אין קאנטרי, איך קען נישט טרונקען קיין ביר, בכלל נישט קיין טרינקער... איך קען נישט גיין שווימען, איך שטיי - הודו לשם כי טוב - יעדער טאג אויף פארטאגט, איך האב א נארמאלע סדר היום, איך לערן אביסל קביעות עיתים איך לערן חסידישע ספרים...

איך זיך מיר נישט גרויס צו האלטן פאר ענק אלע, נאר די באפאלסט מיר מיט זאכן וואס איז נישט דא ביי מיר איז ''אשרי מי שחושדין ואין בו'' ממילא בין ענק דאס מודיע אז מיין נישט אז יעדער וואס שרייבט דא איז דער גרעסטער שייגעץ.. לאו דוקא, איך בין נאר א פשוטע ארבעטער, אין איך פראביר צו טוהן מיינע פלוכטען וואס א יודישע קינד דארף צו טוהן, אין אז עס קומט אזעלכע טעג פראביר איך אביסל מער צו זיין ערנסטער...

ממילא קענסט עטס זאגן וואס עטס ווילסט אין לאכן וויפיל עטס ווילסט אין האבסט א גוטע לעבן אין א כתיבה וחתימה טובה א גוט געבענטש יאר

ר' התם ומתמם עם תמימים שליט"א: קודם א יישר כח פאר דיינע גוטע וואונטשן צו האבן א גוט, געבענטש(ט) יאר.נאך דעים וויל איך דיך איבער בעיטן און מפייס זיין, אויב פילסטו זיך געטראפן פון מיינע "דברי מוסר". איך בין בכלל נישט אזוי א שטארקער "מוכיח בשער", ווי א סאך מענטשן האבן באקומען דעם רושם פון מיינע אויבנדערמאנטע דיבורים. איך בין אויכעט א פשוט'ער בשר ודגים מיט א יצר טוב און א יצר הרע, פונקט אזוי ווי א יעדער איינער. נאר פארוואס האב איך מיך אריינגעלאזט אין אזא "רענט". זייער פשוט. מפני מעשה שהיה. איין יאר. דעם ערשטן טאג סליחות, אויפ'ן וועיג צו מיין ביהמ"ד, צו זאגן סליחות מיט מיין רעבי'ן שליט"א צוזאמען, בין איך אדורעך געגאנגען א גרויסן ביהמ"ד, ווען איך הער שרעקליכע קולות און קרעכצענישן ארויסקומען פון דארט. איך האב מיך זייער שטארק דערשראקן. כ'האב געמיינט אז א איד האט ח"ו גרויסע ייסורים און שמערצן. מסתמא בויך ווייטאג אדער ציין ווייטאג. ביניך אריינגעגאנגען אינעווייניג צו זעהן אויב איך קען עפעס העלפן. אריינקומענדיג האב איך געזעען ווי א יוד שטייט אויבן אן, ביי די מזרח וואנט ביי אן אפענעם סליחות, און ווארפט זיך זייער שטארק און שרייט און וויינט. ער טוט תשובה. ווען איך בין געקומען א ביסל נענטער האב איך געזעהן אז דאס איז גאר דער שכן וואס האט געהאט זיין זימער הויז בשכינות מיט מיר אין די קאנטרי. און אין שטאט וואוינען מיר אויכעט זייער נאנט איינער צום אנדערן. וואס זאל איך אייך זאגן רבותי. ס'איז מקויים געווארן דער פסוק אין די מגילה ווי ס'שטיי "ותחלחל המלכה מאוד". איך בין געווארן שאק'ד און סורפרייז'ד צוזאמען. אט דער יוד וואס האט מקיים געוועין אלע מצוות היום, דעם גאנצן זימער. נישט פארפאסט גארנישט. און ווינטער פארפעילט ער אויכעט נישט זיך אריבער צו כאפן אויף די בערג פון די קעטסקילס און פאקאנאו'ס, פאר א "סקי וואקאציע" וויקענד אדער צוויי. בין איך צו געגאנגען צו עים און געפרעיגט איידלערהייט. "אנטשולדיגט. ר' איד. וואס האסטו אנגעשטעלט א גאנץ יאר"?! יעצט טוסטו תשובה?!...

[קפנדריא]

די קשיא ווערט נאר שווערער, נו ווער דען דארף אזוי שטארק תשובה טון, דער וואס האט נישט אנגעשטעלט אגאנץ יאר? נאך אזא יאר קומט א פעסטער "ותתחלחל" מיט א שלשלת..

[berlbalaguleh]

די קשיא ווערט נאר שווערער, נו ווער דען דארף אזוי שטארק תשובה טון, דער וואס האט נישט אנגעשטעלט אגאנץ יאר? נאך אזא יאר קומט א פעסטער "ותתחלחל" מיט א שלשלת..

דו האסט נישט געליינט מיט א שורה ווייטער. דארט שטייט די נקודה פון די גאנצע זאך. "וחוזר חלילה". אז ער טוט תשובה איז א גוטע זאך. די פראבלעם איז אז ער טוט די זעלבע מעשים לא טובים דעם קומענדיגן יאר אויך...

[אינטער ברימער]

איך קען נאר זאגן וואס מאכט מיר גרינגער די לאנגווייליגקייט אריבער. סומיז נישט זיין עס וועט העלפן פאר נאך איינעם אבער אויב יא האט זיך מיר שוין געלוינט די שפייאכטץ.
איך גלייך נגינה אין נאך מער ניסח. האלט איך מיט אין זינג מיר אינטער דאס גאנצע דאווענען מיטן בעל תפילה אזוי אז איך פיל מיר ווי דאס חזן אליינס אזוי לויפט די צייט זייער שנעל אריבער

[Ben-Shishim]

איז אזוי
דע ערשטע זאך אויף וואס איך וועל מתפלל זיין איז אז איך זאל חלילה נישם באקומען א קאלטקייט צים דאווענען בכלל, אין די הייליגע טעג בפרט.
איך דאווען שוין ב"ה בערך 60 יאר איך איך געדענק נישט אז איך זאל אמאל ווערען נערוועס פין לאנג דאווענען
אסאך יארען בין איך געווען אין סאטמער [יענע יארען האב איך נישט געוואינט אין אמערעקע] סיי ביים דברי יואל אין סיי ביים ברך משה זי"ע ווי מען איז אהיים גאר שפעט

עס איז באוויסט אז מען האט אמאל גערעגט דעם דברי יואל פארןןאס ער קומט אריין ר"ה אזוי שפעט צי מוסף האט ער געזאגט אז ער וויל דער עולם זאל זיצען אין בית מדרש א גאנצען טאג.

[יין שרף]

עס איז באוויסט אז מען האט אמאל גערעגט דעם דברי יואל...

[שמעקעדיג]

ביים דברי יואל איז כאטש געווען וואס צו הערן. אויב איז דא א שיינע בא'טעמ'טער בעל תפלה מיט משוררים און שיינע ניגונים אין די זייט, האסטו כאטש א רוחניות'דיגע אינטערטעינמענט. ווער רעדט נאך אויב דער רבי טוט פראוויידן העווי עקשאן, ווי בכיות ביים דרשה, און ספעציעלע שיינע תנועות מיט די נוסחאות, איז עס א עקסטערע באנוס פאר די חסידים, און זיי קענען גערן באשטיין צו פארבלייבן אין ביהמ"ד און מקיים זיין דעם 'הלואי שיתפלל אדם כל היום'.

[Ben-Shishim]

עס איז באוויסט אז מען האט אמאל גערעגט דעם דברי יואל...

Thanks for making me aware of my spelling mistakes, will correct it soon.

Shmakie,,, as the saying goes, 'when you cant have the best, you go for the second best'

[Ben-Shishim]

איז אזוי
דע ערשטע זאך אויף וואס איך וועל מתפלל זיין איז אז איך זאל חלילה נישם באקומען א קאלטקייט צים דאווענען בכלל, אין די הייליגע טעג בפרט.
איך דאווען שוין ב"ה בערך 60 יאר אין איך געדענק נישט אז איך זאל אמאל ווערען נערוועס פין לאנג דאווענען
אסאך יארען בין איך געווען אין סאטמער [יענע יארען האב איך נישט געוואינט אין אמערעקע] סיי ביים דברי יואל אין סיי ביים ברך משה זי"ע ווי מען איז אהיים גאר שפעט

עס איז באוויסט אז מען האט אמאל געפרעגט דעם דברי יואל פאר וואס ער קומט אריין ר"ה אזוי שפעט צי מוסף האט ער געזאגט אז ער וויל דער עולם זאל זיצען אין בית מדרש א גאנצען טאג.

[פארוואס?]

זיך אן עצה צו געבן מיט דעם פראבלעם, איז גוט צו נעמען א ספר, א בוך, אדער ארויסדרוקן אינטערעסאנטע ארטיקלען, און פארברענגען די צייט מיט'ן קונה זיין עפעס אינטערעסאנט. אז איר האט א ברירה צווישן א בוך אין ענגליש אדער אין עברית, וועלט אייך ליבערשט אויס דעם בוך אין עברית. לאטיינישע בוכשטאבן קען ברענגען אומגעווינטשענע נייגער פון די שכנים; אידישע אותיות קענען דורכמאכן דעם גאנצן יום-טוב אן דעם וואס אפילו איינער זאל זיך פאראינטערעסירן וואס איר לייענט - אין אונזער אומסטימולירטער געזעלשאפט.

@ראובן דיין עצה האט זיך נישט אויסגעארבעט, כ׳האב גענומען דעם ״מורה נבוכים״ צו קוקן ביים דאוונען, און מיינע שכנים האבן גלייך אין אנפאנג, געקוקט מיט קרומע בליקן.
ביז נאכן לייענען האט איינער גענומען די קוראדזש, און מיר געפרעגט: דו שעמסט זיך נישט אינמיטן דעם יום-הדין צו עוסק זיין אין חקירה?! וויפיל איז דער שיעור פון קלות ראש?!
און איך בין געבליבן שטום אהן קיין ענטפער.

אויף יום כיפור, האב איך אנגעגרייט דעם ספר ״הדת קמה על יוצריה״, האפנדיג אז מיינע שכנים וועלן מיר צורוה לאזן.

[BAL TSHIVA]

פאראיאר האב איך ארויסגעפרינט גאנץ מטפחות ספרים פון היברו בוקס און דורכגעליינט במשך דעם יום כיפור.
הרב אליעזר בראדי שיקט ארויס יעדן יאר פאר ראש השנה און יום כיפור שיינע מאמרים אויף פארשידענע ענינא דיומא און סתם אינטערעסאנטע זאכן וואס איך פרינט אייביג ארויס.
עס איז גוט צו האבן א מחזור מיט פירושים, מ'זאל כאטש קענען אביסל זען שיינע פיוטים, אסאך מאל איז סתם פאן צו זען ווי די מטה לוי קען זיך נישט קיין עצה געבן מיט'ן שווערן קליר.

לינק ביטע צו ווי מקרן טרעפען וואס צי פרינטין??????

[גראדעמעכעלע]

viewtopic.php?f=13&t=7239

[גראדעמעכעלע]

אויסצוג פונעם ספר 'מנהגי עיר וויליאמסבורג' הנדפס בשנת תת''נ לפ''ק
... וקודם שיגיעו הימים הנוראים נוהגים כל גבאי ביהכ''נ שבעיר לטרוח ולבקש חזן גדול ובעל תפילה נאה לשמש לבעל תפילה בבהכ''נ שלהם וכדי להפיק רצון להמתפללים ומוציאים בעבור זה ממון הרבה. והעם המתפללים נוהגים לילך קודם יו''ט לבית מסחר של ספרים כדי לקנות ערימה של ספרים שיהא להם במה להעסיק עצמם בשעת שהבעל תפילה מנגן.


וכבר טרחו רבים להבין פשר מנהגם אז מען וואלט זיך געקענט שפארן צויי מאל געלט נישט נעמן דעם בעל תפילה אין נישט קויפן ספרים אבער גיי פארשטיי א סיסטעם וואס פארט

[berlbalaguleh]

אויסצוג פונעם ספר 'מנהגי עיר וויליאמסבורג' הנדפס בשנת תת''נ לפ''ק
... וקודם שיגיעו הימים הנוראים נוהגים כל גבאי ביהכ''נ שבעיר לטרוח ולבקש חזן גדול ובעל תפילה נאה לשמש לבעל תפילה בבהכ''נ שלהם וכדי להפיק רצון להמתפללים ומוציאים בעבור זה ממון הרבה. והעם המתפללים נוהגים לילך קודם יו''ט לבית מסחר של ספרים כדי לקנות ערימה של ספרים שיהא להם במה להעסיק עצמם בשעת שהבעל תפילה מנגן.


וכבר טרחו רבים להבין פשר מנהגם אז מען וואלט זיך געקענט שפארן צויי מאל געלט נישט נעמן דעם בעל תפילה אין נישט קויפן ספרים אבער גיי פארשטיי א סיסטעם וואס פארט

איך מיין אז אין יאר תת"נ לפ"ק וועט שוין זיין אן עפפ. (אויף דעם טמא'נעם סמארטפאון, שטייצעך.) וואס וועט אויטאמאטיש ארויפברענגען די וועלטליכע און סטאק מארקעט נייעס, און ספארטס, אז דער עוילעם זאלל האבן וואס צו ליינען אינמיטן זאגן די לאנגע פיוטים. ס'עט אויכעט ווערן געברענגט תשובות להיתר אז מ'עט מעיגן האלטן דעם סמארטפאון אום יו"ט, אינ'ם ספר שו"ת מהרב"צ, פון אור אייניקל פונ'ם אלטן אב"ד ד'עיר התורה והחסידות ביאלא צערקווא, יצ"ו...

[אתא קלילא]

אין יאר תתמ״ט וועט מען שוין ליינען קאווע שטיבל ביים עכטע קאווע שטיבל צוזאמען מיט א שטיקעל מזונות ביי די הפסקה פאר די תקיעות דמיושב (אין בית הכיסאות למשפט...)דער מחזור וועט זיין אין סעלפון אין טאבלאט
אזוי אויך גייט מען זינגען דעם הייליגען ניגון ״התקווה״ פאר די תקיעות דמעומד

[BAL TSHIVA]

http://www.kaveshtiebel.com/viewtopic.php?f=13&t=7239

ישר כח