אראומא #13 טיטשע

[פליקער]

טיטשע

איך וויל וויסן וואס מען קען ערווארטן פון אינזער חינוך הטהור, אה שוין ווייטער האסטו טענות, אלע מאל ביזטו בייז, איך וויל אבער דאך פארשטיין, מיר האבן א סקול סיסטעים, מיר האבן א חינוך וואס דער רבי האט מייסד געוועין, אבער וואס איז צי ערווארטן פינעם דרייצענטען קלאס שטינקער מיידל וואס ווערט אויפגענימען אז זי זאל זיין די לערערן פינעם קלאס פארן קומענדיגען יאר, דעיס שפילט זיך אפ יאר איין און יאר אויס, די אלע מוסדות באדן זיך און געלט, זיי באקומען פראגראמען, זיי זענען אנגעשטאפט מיט געלט ווי שטאפ גענז פון מיין שטעיטעלע בעלז, זיי האבן נישט וואס מער צוטיען, אבער עפעס אריין לייגן אינעם חינוך דאס שוין נישט, פארוואס קענען זיי נישט נעמען לעררערן'ס וואס ווייסן וואס זיין א לעררערן מיינט, וואס איז די קאריקעלעם וואס זיי ברויכן קענען צו ווערן א טיטשער.

יא איך הער עס איז דא א עפענינג פאר א פיפטע קלאס טיטשער, איך שיק מיין טאכטער, זי ווייסט נישט בחייה ובימיה. וואס עס פארדערט פון איר, איין זאך אז זי ברויך זיך חנדלען צו איין צוויי שפיצעל לעידי'ס, זי ברויך קומען בייצייטען'ס, אבער מער פון דעים נישט, ווי לאנג זי ברעינגט נישט ארויס די קלאס פון די כלים איז אלעס אקעי, ווי אזוי זאל זי וויסן, האט איר דען אימעצער אויסגעלערנט ווי אזוי צי זיין א טיטשער, האט זי עפעס טרענירינג ווי אזוי די פראפעסיע ארבייט, איין זאך ברויך זי טיען זי מיז זיין א געניג גרויסע בהמה צי טיטשען פאר א שיבוש, מער פון דעים איז נישט פארלאנגט, כבוד איז דען גארנישט, קיינעם וועט נישט אנגיין אז זי פארציילט מעשהלעך מבוקר עד ערב, דער עיקר איז מען זאל ציזאם האלטן די קלאס, קיינער זאל זיך נישט אוועק רירן קיין סוס כלשהיא.

וואס איז דער פשט אז מיר לאזן צי אינזערע שעיפעלעך זיצן אין קלאס יאר איין יאר אויס, מיט טיטשערס וואס האבן נישט קיין שום טרענירינג, ואין פוצה פה, א קינד קען דורך גיין אלע שולע יארן אן האבן די מינעמאלע ערנערינג וואס יעדע קינד אינדע וועלט באקומט, צי באקימען מיר עלטערן די שכר לימוד אימזיסט, זיי די טיטשערס זענען קרוב צי חינם, אדער איז עס עפעס א לעידי וואס איז טאקע בחינם, נאר ווייל איר מאן איז א ביליאנער דעריבער זענען אירע תלמידות שילדיג צי זיצען א יאר מיט באבי, פארוואס איז דאס יושר און וועלכע פאבליק סקול וועסטו געפינען א טיטשער פון זיבעצן יאר וואס איז א טיטשער פאר פינף און צוואנציג קינדער אן זיין א פראפעסיאנאל טיטשער, ווי איז דאס דערהערט געווארן, באקימען זיי דער נישט געניג געלט צי קענען עפארדן א נארמאלע טיטשער, פארוואס ביי מלמדים נעמט מען יא גאנץ פיינע מלמדים מען נעמט נישט א פריצלעך אפילו, נאר איינער וואס איז שוין פיר דורות א מלמד, נאר איינער וואס טויג טאקע נישט צי גארנישט, נאר צי זיין א מלמד, וואס איז א פריצל קען נישט קמץ אלע פא, נאר א פריצלקע קען?, אבער פארט איז א מלמד א גאנץ נארמעלע פאזיציע, אבער ביי מיידל שולע, איז עס א פשוטע חוזק שפיל, מען נעמט א לאצמעך און מען גיבט איר די פאראנפארטלעכקייט וואס געהער צי א פראפעסיאנאל, און מען לאזט די יארן אזוי לויפן אן קיין שום טויש אינעם סיסטעים.

וואלסטו מיר וועין געוואלט איינרעדן אז נאך פערציג יאר האבן א סקול, איז עס שוין אזוי גיט אויסגעארבייט אז מען ברויך שוין נישט די אלע געלערנטע טיטשער'ס, ווייל זיי באקימען טעיגליך וואס זיי ברויכן היינט אויפטיען, אזוי וואלט איך אויך געקלערט, פארוואס דען נישט ראביי פרעינקל האט דאך שוין געניג און נאך עקספיריענס אז ער זאל האבן געניג שטאף פאר די כמעט צוויי הינדערט פיפציג טעיג סקול א יאר, גענוי א פראגראם פארן יאר, יעדע טאג א געוויסע מאדעל א געוויסע קאריקעלעם, און אזוי זאל מען זעין יעדע טיטשער גענוי צי זי האט געטיען איר קוואטע פארן טאג, די פראגראם זאל ווערן איבער געארבייט פון יאר צי יאר, א פייג און קאפ, נישטא אזאנץ, זיין דזשאב איז נאר צי שרייען אויפ די דערשראקענע מיידלעך אויב פארשפעיטיגן זיי מיט עטליכע מיניט, זאל מען זיי אראפ רעכענען פינעם מאגערן געהאלט, אויב מען קען דאס ריפן געהאלט, פינעם הינדערטער א וואך מאכט ער זיכער עס זאל אראפ גיין א פינעווער, דעים אלטען אכציג יעריגען מנהל איז אבער נאך נישט איינגעפאלן טאמער זעיט ער א מיידל וואס טויג יא, אז מען זאל זיכער מאכן אז זי איז באקוועים, אדער זי זאל כאטש באקימען א קאמפלאמענט איינמאל א יאר, דאס איז דאך שלא על פי תורה, מען קען דאס חלילה נישט טיען ווייל דאן וועט זי נאך חלילה בעיטן א געהאלט העכערינג, נאר ציקלאפן דאס איז דאך א מצוה, דעיס איז דאך געוועין דעים רבין'ס דרך.

וויי איז אינזערע קינדער וואס ווערן אויפגעהאדעוועט ביי די נערישע מיידלעך וואס ווייסן נאך אליינס נישט מה חובתם בעולמם, פון ווי זאלן זיי דען וויסן, זיי האבן דאך גראדיאירט פינף טאג ציריק פינעם זעלבן דרך, זיי זענען די וואס ברעינגען אריין אהבת חיים, אהבת התורה, חדות חיים, וויי איז אינז אז די מוסדות באדן זיך און געלט, האבן געלט צי שווענדען אויפ וועים מיר זאלן וואהטן, פאר יעדן פאליטישן, כדי זיי זאלן זיך מער באדן און מער בליטיגע געלט, ווען עס פאלט זיי ניטאמאל איין אז זיי זאלן אפשיילן עפעס פינעם געלט און אריין לייגען בעסערע עדיוקעישן אינעם סיסטעים, אולי וועט עפעס זיין בעסער אינעם דור, חלילה להם מעשות דבר כזה, עס וועט דאך דאן אויפקלערן אינזערע קינדער, זיי וועלן דאך דאן נישט אויסוואקסן אזעלכע זאמביות ווי זיי זענען ערווארטעט.

פארוואס איז דאס אזוי, אז מען קען מיט אינזערע קינדער טיען גענוי וואס מען וויל, און קיינער קען נישט אריין רעדן, ווי אזוי קען טאקע זיין אז למעשה ארבייט עס, יאר איין יאר אויס שפייט די סיסטעים אויס חמרים מיט מיידלעך, וואס זענען למעשה גיטע סחורה, עס מיז זיין עפעס א סיעתא דשמיה, רעלעטיוו צים הימל שרייעדיגע עוולה איז עס גאנץ פיין, אבער למעשה איז עס א עוולה, ווי אזוי זאגט יענער ווער ווייסט אויב עס וואלטן געוועין נארמאלע טיטשערס וואלטן געוויס אויסן סאך בעסערע פירות פינעם פאפ קארן מעיקר, למעשה בין איך זייער פראוד פון מיינע קינדער, אבער איך בין נישט ציפרידן, עס איז נישט יושר.

אבער די תירוץ קען זיין אויף עטליכע וועיגן, איינס אז די סיבה פארוואס מיינע קינדער זענען גיט אז נישט ווייל די שולע איז מצליח, נאר די דירעקטע ריזאלטאטן פון מיין היים חינוך, קען טאקע זיין אז פון מיר אינדערהיים וואלטן זיי נישט געוויסט ביז צוויי סקונדעס נאכן טעסט וועלכע יאר די צווייטע בית המקדש איז חרוב געווארן, אדער ווער עס איז געוועין ר' מענדעלע מערימענאווער'ס רבי, זיי וואלטן טאקע דאס נישט געוויסט, אבער עס איז נישט ריכטיג צי זאגן אז די סיבה פון סקול איז דאס, והא ראיה וועלכע ווייבל וואס האט צוויי קינדער געדעינקט דאס, און די אלע צניעות פרעידיגעריי וואס מען דרשנט און סקול וועיגן מעיקאפ פייפן זיך מילא אלע אן, יעדער טיט וואס מען זעיט ביי די מאמע נישט קיין חילוק וויפיל תקנות, הסברות קונטרסים די סקול מאכט.

לאמיר עס נעמען פון א צווייטע ריכטינג, לאמיר זאגן אז מיין טאכטער וואלט איין טאג אפגעמאכט אז געניג איז געניג, זי גייט מער נישט אין סקול, לאמיר זאגן דאס פאסירט ביי די זעקסטע קלאס, ווען מען קען שוין ליינען שעשנו כרצונו אים געפינטעלט, צי וואלט וועין געוועין א חילוק און איר לעיבן צווישן צוואנציג און פיפציג, וואלט זי אנדערש אויסגעזעין ווי די אנדערע מוידן וואס שַאפּן פאר המן טאשן און מצה טאשן, ביים נאך לויפן סעילס און ביים גיין צו וויכטיגע צדקה פארטי'ס, ווי וואלט געכאפט די חילוק, אזוי לאנג ווי זי גייט מיט די קליידינג צניעות'דיג, ווער וואלט בכלל געוויסט אז זי איז דורך געשלאפן אכט יאר סקול, קען דען נישט זיין אז די מיידל וואס האט באקומען זערא אויף אלע טעסטעס זינט ערשטע קלאס זיין א מורה'דיגע מאמע, האבן בעיבי'ס יעדע שני וחמישי, אלא מאי ווי קימט די סקול אריין, וואס לייגן זיי צו צים געשעפט, עבסעלוטלי גארנישט, אה זיי לערנען דעוויזשען, ווי אזוי וועלן זיי וויסן ווי אזוי צו ציטיילן די קאר סערוועס צו וואדבערי קאממען צווישן די פיר לעידיס, זאלן זיי פרעיגן די מאן דרייווער, אדער ניצן א קאלקעלעיטאר, ווי אזוי וועלן זיי וויסען ווען מען ברויך מאכן א דאבל רעסעפי, אז צוויי אייער מיט צוויי אייער איז פיר אייער, דאס איז שוין טאקע נאר סקול, ניין אויך נישט מען קען ניצן די פינגער'ס, יעדע פינגער איז געגליכן צי איין איי, און אפציילן אלע פינגער'ס און אזוי וויסן וויפיל אייער מען ברויך.