למעשה ווערען א חכם: פיוטים סליחות קינות און דאס גלייכען

מחשבה, השקפה ועיון
רעאגיר
באניצער אוואטאר
ליטוואק פון בודאפעסט
שריפטשטעלער
שריפטשטעלער
הודעות: 9686
זיך רעגיסטרירט: מיטוואך דעצעמבער 19, 2012 6:51 pm
האט שוין געלייקט: 3424 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 9048 מאל

למעשה ווערען א חכם: פיוטים סליחות קינות און דאס גלייכען

שליחה דורך ליטוואק פון בודאפעסט »

הגם איך האב געשריבען וועגען דעם ביי הרב אדנירם'ס אשכול, וויבאלד ס'האט זיך אזוי פארמערט, האב איך מחליט געווען צו עפענען א באזונדער אשכול וועגען דעם.
C/P
דער נושא פון פיוטים איז מיר אביסל א האבב"י. איך האב ליעב צו קוקען זאגען און פארשטייען אביסל אין פיוטים סליחות און קינות, אפילו די וואס מ'פיהרט זיך שוין נישט צו זאגען. מ'קען אסאך זאכען אפלערנען דערפון. ס'ליגט מיר אין קאפ איך האב געזען אין חת"ס ערגעץ אז ער זאגט א תורה אויף יוצרות לשבת ר"ח (דער וואך) אבער איך געדענק נישט וואס און וואו.
נאר אז מ'קוקט זיך אום טרעפט מען אסאך שיינע זאכען, פירושים, יסודות, הלכות און געשיכטע'ס פונ'ם עולם הפיוט. קודם וויל איך ארומרעדען ווי מ'קען זיי טרעפען. אז מ'קוקט אין סידור אוצר התפלות זעט מען געדרוקט יוצרות פאר אסאך מער שבתות ווי נאר ד' פרשיות און יו"ט. אויך האבען זיי סליחות פון שובבים (וואס באמת זענען זיי עפ"י רוב נישט ניי און די וואס יא זענען אויך פון די יוכ"פ סליחות) און קרובץ פאר ת"ב, מוסף פאר שבת זכור און פרשת פרה, און נאך א גירסא פונ'ם לאנגען פיוט להלכה פון שבת הגדול, מגילת אנטיכוס ועוד. די אלע זאכען זענען אויך געדרוקט אינ'ם מחזור כל בו, וואס איך נוץ יו"ט. דאס איז א גרויסע מחזור געמאכט געווארען פאר בעלי תפלה מיט עטליכע אכציג יאר צוריק אין ווילנא און איבערגעדרוקט דורך פלאהר'ס דרוקעריי דאהי אין אמעריקא. דארט האבען זיי אויך סליחות ליל הושע"ר מיט צוויי מנהגים, און סליחות פאר ספעציעלער געלעגענהייטען, כגון ווען דער קעניג גייט מלחמה האלטען אדער ווען דער רעגירונג מאכט גזירות קעגען אידען און מגיפות ועוד. אין אסאך מחזורים פון מיין קינדווייז בערך דרייסיג יאר צוריק, האבען זיי געדרוקט אין חזרת הש"צ יוכ"פ נאך יעלה ויבא 'כאן אומרים סליחות ואח"כ אומרים זכור רחמיך', די סליחות זענן געדרוקט עפ"י רוב אין א באזונדערע באנד, און ביי די יעקע'ס זאגט מען עס, נישט דער גאנצער יעדער יאר, נאר מיט א מחזור פון דריי יאר. דארט רעדט מען פון די גזירות תתנ"ו אין סליחות למוסף יוכ"פ, און א מלא רחמים פאר געוויסע געהרג'טע. אינ'ם מחזור כל בו זענען זיי אלע געדרוקט. (ס'גיבט א באזונדערע געשמאק צו מישען יוכ"פ ביי דאווענען!)
צו דערצו זענען געדרוקט כל מיני פיוטים וואס מ'זאגט שוין נישט אין פריערדיגע ספרים, כגון מחזור ויטרי ועוד. אחינו בני ספרד ובני תימן האבען גאנץ אנדערע פיוטים. אז מ'קוקט אין א ספרדיש'ע מחזור זעט מען אז ביי הויכע שמו"ע זאגען זיי גארנישט, וכשיטת המחבר, אבער זיי זאגען נאכ'ן דאווענען אסאך אום ר"ה ויוכ"פ, און באופן כללי זענען זיי גרויסע זאגער'ס. די חלבים (יוצאי ארם צובה) זאגען 'בקשות' שבת פארטאגס, ווי מ'זינגט פיוטים פאר שעות ארוכות. דער מנהג איז עפ"י רוב פארגעסען געווארען אבער חכם עובדיה יוסף האט זייער ליב געהאט דאס זינגען די פיוטים, און ווען מ'האט איהם געדארפ'ט אויפלעבען האט מען גערופען א חזן צו זינגען די פיוטים. זיי זענען עפ"י רוב פשוט'ער מעשה'ס, נישט מיט די טיפע באדייטען אזוי ווי פון ר' אליעזר הקליר, מיט די רמזים און מליצות אריינגעמישט. די סליחות וואס ספרדים זאגען גאנץ אלול איז אויך זייער לאנג און יעדער האט זיין נוסח וואס מ'זינגט צוזאמען. די תימנים האבען אין זייער מחזור לר"ה ויוכ"פ לאנדער פיוטים פאר ברוך שאמר, און נאך מעריב. אויך מער פשוט'ער אבער דוכט זיך אויך מיט א באזונדער נוסח. אלע קענען דער ניגון 'חטאנו לפניך' פון די ספרדים, און אין לעיקואווד האבען זיי אויפ'ן ראדיא סטאנציע יעדער פארטאגס אין אלול די סליחות פון די ספרדים ליי"וו פונ'ם כותל ווי מ'הערט דער נוסח שיין און קלאר.
אין אלע אלטע מחזורים האבען זיי מפרשים אין דער זייט. ס'איז עפ"י רוב נישט באקאנט ווער ס'האט זיי געשריבען אבער אסאך שיינע זאכען שטייט דארט. ס'לוינט זיך צו זוכען אויף היברובוקס די אלע מחזורים און קוקען אין די מפרשי המחזור.
The greatest obstacle to discovery is not ignorance--it is the illusion of knowledge.
(Daniel J. Boorstin) דא

דער אשכול פארמאגט 55 תגובות

איר דארפט זיין א רעגיסטרירטער מעמבער און איינגעשריבן צו זען די תגובות.


רעגיסטרירן איינשרייבן
 
רעאגיר