אדיקטעט צום טעלעפאן און די ברילן?

[העניך]

"ביסט אדיקטעד צו דיין טעלעפאן!" וויפיל מאל האט איר שוין געהערט דעם געזאנג? "א גאנצן טאג ביסטו מיט'ן קאפ אראפגעבויגן, קוקסט און ווישסט – גענוג געווען! נעם דיך אין די הענט אריין!"

אוודאי איז פאראן אזא מושג פון זיין אדיקטעד צום טעלעפאן, אבער כ'וויל בארירן א נקודה למחשבה. ווען מ'רעדט פונעם "טעלעפאן", רעד מען ווי ס'וואלט געווען א כלי וואס טוט א געוויסע פונקציע, און מ'איז אדיקטעט דערצו. דער אמת איז אבער אז מ'איז באשעפטיגט מיט'ן טעלעפאן אזויפיל שעות פון טאג, נישט ווייל מ'איז אדיקטעט צום טעלעפאן, נאר ווייל דער טעלעפאן נעמט היינט אריין אזויפיל זאכן וואס מ'פלעגט אמאל אמאל טון אן דעם טעלעפאן, נאר היינט געפונט זיך אלעס אין איין כלי.

כ'בין אדיקטעט צום טעלעפאן? ניין, כ'בין אדיקטעט צו א שלל פון טאג-טעגליכע פונקציעס וואס צוליב דעם היינטיגן טעכנאלאגישן פארשריט געפונען זיך די אלע פונקציעס אין איין קליינעם מאשינקע. מיט'ן טעלעפאן טו איך שמועסן, טשעטן, שיקן בריוו, כאפן בילדער, קאלקולירן, האלטן מיין סדר היום, סארטירט מיינע דאקומענטן, לייענען ביכער, זיך דערהיינטיגן מיט די נייעס, שרייבן, קויפן, פארקויפן, שרייבן נאטיצן, הערן מוזיק, קוקן ווידעאס, נעוויגירן, רעקארדירן, שפילן, און נאך. איר זעט, דאס אלעס טו איך אויפ'ן טעלעפאן דורכאויס דעם טאג, טא, ווי איז שייך צו זאגן אז כ'בין אדיקטעט צום "טעלעפאן" ווי עס וואלט געווען איין צוציענדער פונקציע? אן דעם טעלעפאן וואלט איך אויך געווען פארנומען פילע שעות פון טאג צו טון די אלע פונקציעס.

על דרך משל, ווי יענער וואס טענה'ט אז איר זענט אדיקטעט צו אייערע ברילן, ווייל דורכאויס דעם גאנצן טאג הערן איר נישט אויף צו קוקן אויף אייערע ברילן. איר וועט אבער יענעם אפלאכן און מסביר זיין אז מיט די ברילן קוקט איר אויף טויזנטער אנדערע זאכן...

[ונבנתה העיר]

יא, דו זאגסט גוט, עס איז א ווייטאג אז מען דארף עס אפילו אויסשמועסן.

עס זענען אבער דא אידן מיט א ספעציעלע בלאקעדזש איבער די ספעציפישע הבנה. וכך אני נוהג ווען אזא אויבערחכם טרעפט זיך אן אין מיר, כ'פרוביר זיי מסביר זיין אין יוזער פרענדלי ווערטער אז יא, ווען "כ'רוק אזוי מיין פינגער א גאנצן טאג" איז די סקרין נישט ליידיג, עס רוקן זיך דארט פאקטיש ווערטער און אינפארמאציע וכו'...

פאר א מיסטעריעזע סיבה ווערן זיי עפעס אזוי נשתתק פארשעמטערהייט כאילו כ'בין דא מגלה אמעריקא.

[א דאנק פאר די ברילן משל, ס'וועט מיר צונוץ קומען...]

[וכדומה..]

אמת.

אבער סאיז זיכער דא א חלק אין וואס מקען ווערן אריינגעצויגן מער ווי מ'וויל, און פארברענען צייט וואס מהאט נישט, ווי למשל עקסעסיוו סאשעל מידיע, וואס דאס איז א זאך וואס א סמארטפאון קען אנברענגען.

נאר די קונץ איז עס צו קענען באלאנסירן ריכטיג, און נישט שפרינגען אויף יעדע לינק אדער פאוסט, וואס דאן איז אוודאי די טעלעפאון בלויז א גרויסע תועלת וואס מאכט גרינגער דאס לעבן.

[דבילה]

העניך, זיכער ביסטו גערעכט אז דער סעלפאן באשטייט פון אסאך מער ווי א סעלפאן, צו סאשעל מעדיא, נייעס, ביכער, ארבעטס געשעפטן, איינקויפן, וכו' וכו'. אבער די וועג וויאזוי א מענטש גיי צו צו די ענינים האט זיך זיכער אסאך געטוישט א דאנק דעם וואס דער מאשינדל שטייט אזוי צו דער האנט, און לכה"פ לגבי די רואיגקייט און קאנצענטראציע איז דאס נישט קיין גוטע נייעס. 'ך באמערק דאס גאר שטארק ווען 'ך רעד צו מיינע קינדער, ווי טאמער זעען זיי אפילו א שנעלע בליק אויפ'ן מאשינדל ווערן זיי צורודערט, טראכטענדיק אז מיין קאפ איז מער נישט מיט זיי.

א דוגמא ווי דאס איז אנערקענט אין די סייענטיפישע וועלט האסטו דא און דא:

http://www.webology.org/2012/v9n1/a94.html

http://www.webpages.uidaho.edu/~mbolin/ ... -ezeji.htm

[קל וחומר]

כ'האב אמאל געהערט פון א קלוג איד'ל, אז א סמארטפאון שפארט טאקע אסאך צייט, אבער בו בזמן גיבט ער וואס צו טוהן מיט די געשפארטע צייט. ודפח"ח.

[עזריאל]

אזוי אמת׳דיג.
אמאל האט א מענטש פארברענגט מיטן קאלקולעיטער, מיט א פעדער צו שרייבן נאטיצן רימיינדער׳ס און בריוו, ארום געלאפן צו געשעפטן איינקויפן, ארום גערופן א האלבע שטאט מאכן אינפארמאציע אויף א פראדוקט, געשטאנען אין ליניע אין פאסט אפיס, געליינט צייטונגן שעות ארוכות, כהיום האט מען איינגעשפארט צייט פארן מענטש און אלעס קען געטון ווערן אויף איין טעלעפוין.

[קאצקע ציקער]

די מציאות איז אז מענטשן זענען אדיקטעד צום טעלאפאן. און נישט צו טשעטן שיקן מאכן פיקטשערס וכו' נאר מען קען דאך נישט קלאצן דערמיט טרעפט מען שוין וואס צו טון דערמיט אבער די נקודה איז אז מען איז עדיקטעד צום פאן. פיריעד. ס'וועט דיר גארנישט העלפן קענסט אפילו ברענגען א משל פון גלעזער ס'וועט דיר אויך נישט העלפן

והא ראיה די זעלבע פאסט וועסטו טרעפן אויף א צעטל וועט קיינער נישט זיין אינטערסירט עס אנצוקיקן איינמאל ס'קימט אן אויף וואטס עפפ ווערט עס הייסע נייעס.

[אחד העם]

והא ראיה די זעלבע פאסט וועסטו טרעפן אויף א צעטל וועט קיינער נישט זיין אינטערסירט עס אנצוקיקן איינמאל ס'קימט אן אויף וואטס עפפ ווערט עס הייסע נייעס.

וואס פאלט דיר איין אז דאס איז א ראי' צו עדיקשעין?
דאס איז די איינציגע חילוק וואס די קענסט טרעפן צווישען א צעטל און א םאוסט?
ווער זאגט אז מען וואלט עס נישט געליינט אויף א צעטל?
א פאוסט האט נאך א טויזענט פאקטארן מיט זיך, פארוואס מען וועט דאס ענדערש ליינען.

[שמיטשיק]

עס איז נישט מעגליך צו מאכן א כלל "אדיקשען"

פאר פילע איז עס א קוואל פון אומאויפהערליכע נוצליכע אינפארמאציע, מינוטליכע ביזנעס אפדעיטס, בליץ שנעלע פארבינדונג צו ווי אימער מ'דארף אנקומען, און שפארט א געוואלד מיט צייט, זאכן וואס וואלטן אמאל גענומען לאנגע שעות ערלעדיגט מען אין א אויגן בליק. ווידעראום איז דא געוויסע וואס דרייען זך ארום מיט די קאפ אין טינופות, צו אלע סאציאלע זייטלעך און שמוציגע ווידיאס וואס זייערע אור עלטערן האבן שוווער געדארפט ארבעטן אנצוקומען טרעפן זיי מיט א פינגער טיפ. סוי בכלליות איז נישט דא א יא אדער א ניין ענטפער, ס'ווענדט זיך אין די טיפ מענטש, זיין איינהאלטס קראפט און צו מען איז א פארנומענע ביזנעסמאן אדער א ליידיגע קאפ.

[אחד העם]

אמת.

אבער סאיז זיכער דא א חלק אין וואס מקען ווערן אריינגעצויגן מער ווי מ'וויל, און פארברענען צייט וואס מהאט נישט, ווי למשל עקסעסיוו סאשעל מידיע, וואס דאס איז א זאך וואס א סמארטפאון קען אנברענגען.

נאר די קונץ איז עס צו קענען באלאנסירן ריכטיג, און נישט שפרינגען אויף יעדע לינק אדער פאוסט, וואס דאן איז אוודאי די טעלעפאון בלויז א גרויסע תועלת וואס מאכט גרינגער דאס לעבן.

די זאג, מוח שליט, אדער רוף עס זיך האבן אין די הענט, רוף עס זיך ריכטיג צו קענען, זענען אלע מושגים וואס זענען שוין אפאר טויזענט יאר אלט, זיי זענען נישט קיין מושגים וואס דער אינטערנעט/סמארפאון עפאכע האט אנגעברענגט.
די האסט א מושג וואס איז פארגעקומען ווען ערשטע דרוק, האט צום ערשטען מאל געדרוקט א צעטל, די בעלי עדיקשעין זענען געפלויגען צו די פיסכאיאטערס, און זיך מזכיר זיין ביי די גלחים און די רבי'ס, און ווער רעדט נאך ווען די פעקס איז ארויסגעקומען, מען האט אפיציעל אנאנסירט אז די בעלי עדיקשעין זענען פארטיג. די האסט א מושג וויפיל די בעלי עדיקשעין האבן געביפט מיטן ביפער, זיי זענען ממש אראפ פון זינען.
אין איין ווארט, מען דארף זיך האבן אין די הענט, נישט נאר מיט אינטערטעמעמינט, נאר מיט אלעס אין די וועלט.

[קאצקע ציקער]

נישט יעדער איז אזוי אבער ס'דא מענטשן וואס די רגע ס'קימט מוצאי וועט מען כאפן דעם פאן צו זעהן צו ס' דא עפעס פרישע סחורה אפילו מען האט נאך נישט געענדיגט ליינען די צייטונגען פון שבת.. וואס דארט קען אפילו זיין בעסערס אבער וואטס עפפ איז יעצט אינטערסאנטער

איך טראכט יעצט אז אויב וואלט מען געמעיגט ניצן דעם פאן שבת וואלטן זיך אלע היימישע צייטינגען געקענט פארמאכן... קיינער וואלט נישט געווען אינטערסירט דערין

[העניך]

כ'האב אויך מודה געווען אז ס'איז דא דעם ענין פון עדיקשאן ביי טעלעפאנען, אבער מיין נקודה איז דאך אמת און דארף גענומען ווערן אין אכט.

[וכדומה..]

@אחד העם איך פארשטיי נישט וואס דו רעדסט
אויב איינער האט א עדיקשען צו א פאקס מאשין נו זאל ער עס גיין טריטן.

עס זענען דא מליאנע מענטשן וואס זענען אבסעסד מיט זייער סמארטפאונס אויף א עקסטרעמע אופן, און ס'האט בכלל נישט קיין שייכות מיט די נוצליכע פונקציעס וואס די פאון שטעלט זיי צו. דו נעמסט פון זיי אוועק די טעלעפאון פאר צוויי שעה זענען זיי אומרואיג, אויס מענטש און קענען נישט ווייטער אנגיין ווי אטעמען צום לעבן. און דאס איז א געוויסע סארט עדיקשען וואס מהאט צום טעלעפאון.
א סטאדי צייגט אז איינס פון דריי מענטשן וואלטן ענדערש אויפגעגעבן אויף סעקס ווי איידער אויף זייער טעלעפאון.

פארשטייט זיך נישט יעדער מיט א טעלעפאון איז אין דעם גדר.

[אחד העם]

@אחד העם איך פארשטיי נישט וואס דו רעדסט
אויב איינער האט א עדיקשען צו א פאקס מאשין נו זאל ער עס גיין טריטן.

עס זענען דא מליאנע מענטשן וואס זענען אבסעסד מיט זייער סמארטפאונס אויף א עקסטרעמע אופן, און ס'האט בכלל נישט קיין שייכות מיט די נוצליכע פונקציעס וואס די פאון שטעלט זיי צו. דו נעמסט פון זיי אוועק די טעלעפאון פאר צוויי שעה זענען זיי אומרואיג, אויס מענטש און קענען נישט ווייטער אנגיין ווי אטעמען צום לעבן. און דאס איז א געוויסע סארט עדיקשען וואס מהאט צום טעלעפאון.
א סטאדי צייגט אז איינס פון דריי מענטשן וואלטן ענדערש אויפגעגעבן אויף סעקס ווי איידער אויף זייער טעלעפאון.

פארשטייט זיך נישט יעדער מיט א טעלעפאון איז אין דעם גדר.

אז די פארשטייסט נישט, וויאזוי רעאגירסטו?
איך זאג אזוי, אבסעשין, עדיקשעין, וויאזוי די גיהינום די רופסט עס נאר, איז נישט נעכטן געפאלען פון א עפפל בוים, ס'האט גארנישט מיט אינטערנעט אדער סמארט פאון.
אז א מסקנה זאל זיין מבוסס נאר אויף וואס די אויג זעהט יעצט, און דן זיין נאר מיט די אייגענע עקספריענס וואס די זעסט און די האסט יעצט, איז קינדיש און נישט אויסגעהאלטן מכח'ן אמת. וואס איך זאג איז, אז מען זעהט מענטשען זיך ספראווען מיט עפעס, דארף מען נעמען דעם גאנצען מענטש אין אים דערלערנען, זיינע פסיכא'ס און רצונות און נטיות. מענטשהייט פלאגט זיך מיט אבססעשין און עדיקשען פון די רגע וואס מענטשהייט איז מענשטהייט. און די עדיקשעין פראבלעם האט שוין אור אלטע מעטאדן וויאזוי זיך אומצוגיין מיט דעם, אבער געווענליך איז עס נישט קיין אובייעקטיווער פראבלעם, נאר סאיז דא עפעס אונטער דעם וואס שטופט אים צו טוהן דאס. בקיצור.
אוודאי, אין יעדע זאך וועסטו טרעפן מענטשען וואס גייען ארויס פון זייערע גבולים פאר א געוויסע זאך.
קוק, נעם אין חשבון נאך עפעס, רעדסט פון די מענטשן וואס אויב מען נעמט אוועק פון זיי די פאון זענען זיי נישט רואיג, דארפסט פארשטיין וואס די האסט אים אוועק גענומען, זיין ביזנעס חשבנות, זיינע ביכער, זיין מוזיק, זיינע בילדער און זיינע הנאות, אינטערטעמעמינט, זיין מאפע, זיין וויסעכוואס, כאפסט, מען דארף עס באטראכטן מיטן גאנצען היקף.
הכלל, עדיקשעין האט נישט מיט גוגל גארנישט.

[אחד העם]

נישט יעדער איז אזוי אבער ס'דא מענטשן וואס די רגע ס'קימט מוצאי וועט מען כאפן דעם פאן צו זעהן צו ס' דא עפעס פרישע סחורה אפילו מען האט נאך נישט געענדיגט ליינען די צייטונגען פון שבת.. וואס דארט קען אפילו זיין בעסערס אבער וואטס עפפ איז יעצט אינטערסאנטער

איך טראכט יעצט אז אויב וואלט מען געמעיגט ניצן דעם פאן שבת וואלטן זיך אלע היימישע צייטינגען געקענט פארמאכן... קיינער וואלט נישט געווען אינטערסירט דערין

איך קען מענטשען וואס די רגע וואס זיי זעהן פאטעטע קוגל, לאזען זיי אלעס איבער אין טעלער, און לויפן צו די פאטעטע קוגל, אפילו ווען אין טעללער איז דא בעסער'ס.
אין איין ווארט, עדיקשעין, אבסעשין, איז נישט קיין פראבלעם מיט די חפצא, ס'איז א פראבלעם מיט די גברא.

[וכדומה..]

אחד, פיין, דו רעדסט פונעם עצם יסוד פון עדיקשען וואס דאס מיינט פארן מענטש און וואס ס'ברענגט דערצו, דערנאך דארף מען וויסן די פונקטליכע חילוקים פון א bad habit און א עדיקשען וכו' וכו'.

אבער איך זאג א צווייטע נקודה,

אויב איינער זאגט דיר אז רייכענען איז א עדיקשן וועסטו אויך קומען מיט משלים ווי פאטעיטא קוגל וכו'?. נישט קיין חילוק וואס עדיקשען איז און וויזוי ס'אפעקטירט דעם מענטש איז כ"ע מודי אז רייכענען איז א שווערע עדיקשן, און די זעלבע מיט אלקעהאל, געמבלען, דראגס, וכו'. די אלע זאכן ווערן קלאסעפיצירט אין די גרופע פון עדיקשענס וואס האבן א שלעכטע אפעקט אויפן מענטש איין וועג צו א צווייטע.

יעצט איז די שאלה אויב סמארטפאונס זענען נכלל אין דעם חדר.
פעקס מאשינס איז נישט אויפן ליסטע. אפילו אויב סאיז דא מענטשן וואס אביוזען עס.

יעצט, זאגסטו אז א סמארטפאון אליינס איז גארנישט נאר עס באשטייט ס"ה פון צעדליגע זאכן וואס מ'נוצט עס פאר ווי ביזנעס, פינאנץ, קאלענדער וכו' דאס איז נישט נוגע כלפי די נושא פון עדיקשען. ווייל יעדע פון די זאכן פאר זיך, אינדרויסן פונעם סמארטפאון, האט מיט עדיקשען נישט קיין שייכות, די אבסעסיע איז קלאר אויפן עצם סמארטפאון און אלעס וואס דאס אנטהאלט אין זיך אלס איין גרויסע בילד.

[ירא שמים]

נאך א מעלה פון סמארטפון, אז ביי א חתונה צי שבע ברכות׳ן צו אנדערע לאנגווייליגע מצבים קען מען אנשטאט קלאצן און רעדן נארישע שמועסן קען מען עפעס אויפטוען אויפן פאון!

[קאצקע ציקער]

נאך א מעלה פון סמארטפון, אז ביי א חתונה צי שבע ברכות׳ן צו אנדערע לאנגווייליגע מצבים קען מען אנשטאט קלאצן און רעדן נארישע שמועסן קען מען עפעס אויפטוען אויפן פאון!

ביסט עס יעצט מקיים?

[הקטן]

איך קען מענטשען וואס די רגע וואס זיי זעהן פאטעטע קוגל, לאזען זיי אלעס איבער אין טעלער, און לויפן צו די פאטעטע קוגל, אפילו ווען אין טעללער איז דא בעסער'ס.
אין איין ווארט, עדיקשעין, אבסעשין, איז נישט קיין פראבלעם מיט די חפצא, ס'איז א פראבלעם מיט די גברא.

קלאר אזוי, אבער צי די חפצא פין וויין זענען דא גברא'ס וואס זענען עדיקטעט און צי די חפצא פין אראנש-דשאס נישט.

אויב איז גלעזער א צישטעל? ווענד זיך אויב געלזער האט ערענסטע נעגעטיווע קאנסעקווענסעס.

[נקודת-אמת]

כ'האב אמאל געהערט פון א קלוג איד'ל, אז א סמארטפאון שפארט טאקע אסאך צייט, אבער בו בזמן גיבט ער וואס צו טוהן מיט די געשפארטע צייט. ודפח"ח.

אן אנדערע נוסח א ביסל האב איך געהערט בשם אן אנדערע קלוגע יודל (אדער אפשר דער זעלבער פון וועמען דו האסט געהערט...)
ווען א צווייטער האט עם מסביר געוועהן וויפהל צייט ס'שפארט עם איין דאס סמארטפאון, וואס ביז ער האט דערהאלטן איינס, האט עם געדויערט שעות א יעדער עניין,
צו ארלעדיגן עפעס אינעם באנק-אקאונט, צו אין עני ביזנעס זאך, גארוועמענט אפיסעס וכדו', האט ער געדארפט ווארטן שעות ביז'ן קענען אריינגיין צו זיין זאך,
און ועתה, משנולד הסמארט-פאון, איינס-צוויי א קליק מיט א פעסווארד, און דו ביסט אינסייד.

האט עם דער קלוגער יוד געענטפערט:
"אין הכי נמי, אריינגיין, קענט איהר טאקע אריינגיין אין א יעדע זאך היבש שנעלער ווי אמאהל,
אבער ארויסקומען, ארויסקומען פון דעם דויערט געווענליך לענגער ווי איהר פלעגט ווארטן אמאהל אויף די אלע עניינים הנ"ל"
ודפח"ח