חרדישע נייעס אין ארץ ישראל.

[יידל]

חרדישער ראדיא סטאנציע אונטער פייער איבער קול אשה

די ספרדיש-חרדישער ראדיא סטאנציע אין ארץ ישראל, "קול ברמה" איז נעכטן געקומען אונטער פייער פארן גענצליך פארבאטן פרויען צו רעדן אויף זייער ראדיא פראגראמען. אנדערש ווי דער עלטערער חרדישער ראדיא סטאנציע "קול חי", וואס האט פרויען פראגראמען וואס היימישע פרויען פירן, און אזוי אויך לאזן זיי פרויען אריינרופן צו אלע זיערע פראגראמען, טוט קול ברמה גענצליך פארבאטן פרויען פון ערשיינען אויף זייערע פראגראמען, סיי דורך אריינרופן וכש"כ פירן פראגראמען.
דער אנפירער פון קול ברמה פראגראמען אבי מימראן האט גע'טענה'ט אז אין די עבר ווען זיי האבן פאר א שטיק צייט ערלויבט פרויען צו ערשיינען, זענען די נומערן פון צוהערערס שטארק געפאלן. דער חרדישער חבר כנסת מטעם ש"ס, הרב נסים זאב האט מחזק געווען מימראן'ס טענה. "איך דערף הערן השקפה פון א רב'ס ווייב? אזוי נידעריג האט דער [ראדיא] סטאנציע געזונקען?. צולייגענדיג אז "ווען איך הער א פרוי רעדן אויפן ראדיא, פארלעש איך עס". (מקור: הארץ)

[קאווע]

זייער אונטערסאנט

[Starbucks]

ס׳הייסט אז ביי די חברה האט עס גארנישט צו טאן מיט פרומקייט, נאר פשוט ווי המן האט געטענעט ״ להיות כל איש שורר בביתו״. טאקע אינטערעסאנט.

[יאנקל]

אינטערעסאנט ווי רעליגיע ווערט געמישט מיט דער געזעלשאפטליכער דימענסיע.
א צייט צוריק, מסתמא א צוויי יאר צוריק, איז געווען אין די נייעס אז מ'האט פארבאטן פון א זינגער צו זינגען אויף דער חרדי'שער ראדיא וויבאלד זיין שטימע הערט זיך ווי א פרוי'ס...

[שרגא]

יא, אפילו אריינקאלן טארן זיי נישט, אפילו א יונגערע מיידל אויך נישט
(דער ספרדישער הרב עובדיה יוסף האט זיכער קלאר געזאגט אז עס איז נישט קיין שום פראבלעם און א פרוי מעג רעדן אויף די ראדיא. זענען בכלל דא וואס האלטן אז עס איז א שאלה עפי הלכה, אדער איז עס פשוט ווייל די פרומערע צוהערער זענען נישט אינטערעסירט זיי צו הערן?).

[טעמפא]

יא, אפילו אריינקאלן טארן זיי נישט, אפילו א יונגערע מיידל אויך נישט
(דער ספרדישער הרב עובדיה יוסף האט זיכער קלאר געזאגט אז עס איז נישט קיין שום פראבלעם און א פרוי מעג רעדן אויף די ראדיא. זענען בכלל דא וואס האלטן אז עס איז א שאלה עפי הלכה, אדער איז עס פשוט ווייל די פרומערע צוהערער זענען נישט אינטערעסירט זיי צו הערן?).

וואס איז עס דען אנדערש ווי קול מבשר? זיי פרובירן סערווירן זייער ציבור, איי געס.

[יידל]

ישיבה וועלט נייעס באריכטעט אז דער פראמינענטער מזרח'יסטישער רב, הרב דר. יובל שרלו פון פתח תקוה האט אין א רעדע געזאגט אז דער שטארק לינקער סעקולארע צייטונג "הארץ" איז בעסער ווי דער אולטרא-חרדישער "יתד נאמן". "עס איז נישט דא נאך א צייטונג וואס פארמאגט אזויפיל לשון הרע און פארשעמט [מענטשן] ווי יתד נאמן. ס'איז נישט צום גלייבן וויפיל שמוץ עס איז דא דארט".
א שטייגער ווי זאגן "דער איד/בלאט איז ערגער ווי דער פארווערטס"...

[יאנקל]

וויאזוי רעדסטו אויף מיין טייערן "יתד"? דו ווייסט וואספארא עבודת הקודש עס גייט אריין אין יעדן תג וואס ווערט געדרוקט אין אט דער הייליגער צייטונג?
לייען דא אביסל וועסטו זען:
http://www.y-or.co.il/blog/2012/02/16/% ... 08VrSd5mc0

[רואיק]

איך בין נייגעריג וויאזוי מען שילדערט די מעשה פון פורים אויף דעם ראדיא סטעישאן. וואס פאר א טעם האט די מגילה אז מען נעמט ארויס ושתי, אסתר מיט זרש'ל?

[יידל]

בחדרי חרדיםבאריכטעט אז אין לעקוואד איז פארעפנטליכט געווארן א בריו דורך לאקאלע גבירים און נדבנים ווי זיי שרייבן אז זיי גייען די פורים נישט געבן קיין געלט פאר שיכורים. און די בריוו, וואס איז געשיקט געווארן צו די מנהלי המוסדות והישיבות שרייבן זיי אז "מדי שנה מגיעים אלינו הביתה עשרות בחורים ואברכים שיכורים כלוט, מקיאים על כל מקום אפשרי, משתוללים, שוברים כלים יקרי ערך, מבלי אפילו להבחין או להתנצל או להציע תשלום עבור החפצים שנשברו. זו לא דרכה של תורה, זו לא מצות פורים".
די פראבלעם איז אן אלוועלטליכער, און לדעתי דארפן די וויליאמסבורגע, בארא פארקע, און פלעטבושע עשירים און נדבים גיין און זייערע לעקוואדע קאלעגעס פוסטריט.

[Starbucks]

איך וואלט צוגעלייגט אז מען זאל נישט געבן פאר גרופעס וואס גייען ארום מיט לימאזינז און פארטי באסעס. פעה!

[יאנקל]

ביינונז איז דא אן אנדערע דאגה: אין די לעצטע פּאָר יאר ווערט פאר פורים נתפרסם אויף דעם "לוח המודעות" אז גבירים זאלן נישט געבן קיין געלט פאר גרופעס וועלכע זינגען נישט-היימישע ניגונים.

[קאווע]

בחדרי חרדיםבאריכטעט אז אין לעקוואד איז פארעפנטליכט געווארן א בריו דורך לאקאלע גבירים און נדבנים ווי זיי שרייבן אז זיי גייען די פורים נישט געבן קיין געלט פאר שיכורים. און די בריוו, וואס איז געשיקט געווארן צו די מנהלי המוסדות והישיבות שרייבן זיי אז "מדי שנה מגיעים אלינו הביתה עשרות בחורים ואברכים שיכורים כלוט, מקיאים על כל מקום אפשרי, משתוללים, שוברים כלים יקרי ערך, מבלי אפילו להבחין או להתנצל או להציע תשלום עבור החפצים שנשברו. זו לא דרכה של תורה, זו לא מצות פורים".
די פראבלעם איז אן אלוועלטליכער, און לדעתי דארפן די וויליאמסבורגע, בארא פארקע, און פלעטבושע עשירים און נדבים גיין און זייערע לעקוואדע קאלעגעס פוסטריט.

ח"ו דאס איז די דרך פון מתחדשים וואס אלעס דארף שטומען מיטן שכל, לא כן הורינו רבותינו.

1. צדקה דארף מען געבן פאר יעדן איינעם אן קיין חשבונות מיט פשעטלעך. (איך האף אז זיי ווילן נישט דער באשעפער זאל זיי פארהאלטן אויף וואס זיי האבן קאליע געמאכט אין די עולמות עליונים ווען זיי בעטן צדקה פונעם אייבערשטען)

2. שוכרות אין פירום איז א מצות עשה מדברי קבלה, ס'איז טאקע דא שוטות אין די שיעור, אבער מ'טאר נישט האבן טענות אויף איינער וואס גייט כשוטת המחבר און גדולי הרשונים.

3. די הלכה איז אז ווען א שיכור צוברעכט עפעס, דארף ער נישט באצאלן (און אודאי נישט מתנצל זיין).

אויב שוינט ער אזוי זיינע כלים זאל ער עס לייגן אין אן אנדערע צימער, דאס איז בלי ספק דרכי היצר זיך צו טרעפן תרוצים זיך צו פטר'ן פון צדקה, באצטלי דרבנן, און ער ער מיינט ער איז נאך א צדיק אז ער האלט נישט פון שיכור'ן, (א שאר חז"ל האבן זיך נישט דורכגערעדט מיט זיי, פארן מאכן אזא אונטערסאנטע מצוה).

[דעינעש]

דברי קאווע נראין.

[ראשעקאל]

קאווע

[שרגא]

יא, איך פארשטיי אז מ'קען קרומען אויף די חברה וואס טרעפן תורות און פלוצלינג נעמען זיי נישט אן דעם "חייב אדם לבסומי בפוריא עד דלא ידע בין ארור המן לברוך מרדכי" פשוטו כמשמעו. אידן וואס זענען מדקדק אויף יעדן קוצו של יו"ד און יעדע חומרא למהדרין מן המהדרין נעמען זיי ווי א "חיוב גמור", אבער דא פלוצלינג ביים עד דלא ידע איז מען "מיקל" און מען געט זיך אן עצה מיט א דרימל אנשטאט, וואס איז נישט דער פשוטער פשט.
אבער באמת, זאגן זיי דאס מסתמא נאכ'ן זען די איבערגעטריבענע שכרות, טאקע בעיקר פון די בחורימ'לעך, וואס איז אפשר נאך ווייטער ווי "בלויז" עד דלא ידע און זיי גלייכן מסתמא נישט די רעזולטאטן וואס די שכרות ברענגט.
און גראדע איז עס נישט לויט יעדן אז מען איז פטור אויב מען האט עפעס מזיק געווען בשעת מען איז שיכור. אבער אפילו נישט, איז דאס נאר אויב ער לאזט אריין די שיכורים און זיי האבן מזיק געווען קען ער נישט בעטן תשלומין, אבער איז דען א ספק אז ער האט די רעכט צו זאגן פון פאראויס "טייערע בחורים , אויב איר ווילט שיכור'ן, טרעט נישט איבער מיין שוועל." ער מוז דען יענעם לאזן אריינקומען און זיך אריינלייגן אין ספק פון א שאדן? זיכער אז נישט. ער קען טאנצן מיט זיי אויף די גאס.

[יידל]

אנטושלדיגט אבער איר האט א טעות מיט די נקודה אז עס איז א חיוב גמור זיך אנצושיכור'ן. לבסומי טייטשט נישט שיכור. לבסומי מיינט אויפגעהייטערט. שיכור אין אראמיש איז "רויא". זע מער אין משה צוריאל'ס פאוסט אויף ספרים בלאג.

[שרגא]

אנטושלדיגט אבער איר האט א טעות מיט די נקודה אז עס איז א חיוב גמור זיך אנצושיכור'ן. לבסומי טייטשט נישט שיכור. לבסומי מיינט אויפגעהייטערט. שיכור אין אראמיש איז "רויא". זע מער אין משה צוריאל'ס פאוסט אויף ספרים בלאג.

קודם א דאנק, ער מאכט א גוטן קעיס.
אבער באמת, כ'בין בכלל נישט אזוי צופרידן צו זאגן אז דער פשוטער פשט מיינט שלאפן. וואלט נישט די גמ' זאגט דעם גרינגערן אפענעם לשון עפעס ווי "חייב איניש לבסומי בפוריא עד שיפול למשכבו וירדם"? כ'מיין ער האט דאך נישט סתם אזוי געשריבן אלס מליצה אז "עד דלא ידע בין ארור המן לברוך מרדכי".
רש"י טייטשט יא דעם "לבסומי" אז דאס מיינט "להשתכר ביין", און רוב מפרשים טייטשן בכלל נישט אזוי דעם פשט אז דאס מיינט ביז מען גייט שלאפן. און מ'זעט די מעשה פון רבי זירא אז מען האט דא בכלל נישט געמיינט קיין שלאפן. לענ"ד מיינט פשוט פשט אז מען זאל זיך מבסם זיין ביז דער קאפ הייבט אן שווינדלען פון וויין און מ'קען נישט געהעריג האלטן קאפ צווישן "ארור המן" און "ברוך מרדכי" נאר מען טוישט זיי אויף ווי דער סדר פון איינעם וואס איז אנגעטרונקען און קען נישט קאנצענטרירן געהעריג.
בקיצור, עס איז דא גענוג לויט וועמען די שכרות מיינט שכרות כפשוטו, סאו יש להם על מי לסמוך.

[זיידעטשקע]

קאווע
פארוואס זאל נישט א גביר מעגן מאכן ראל"ס פאר וועם ער וויל יא געבן צדקה אין פאר וועם נישט?? מ'רעדט פון איבערגעטריבענע שיכור'יי וואס מ'ברעכט וכו' - איז דאס נארמאל?! דארף מען דאס צולאזן?!

[יידל]

יא, אזויווי איר הערט. עס איז דא א קאמיוניטי פון ציגאנער וואס וואוינען אין ירושלים! ליינט אן אינטערעסאנטע ארטיקלאין דזשרוסאלעם פאוסט איבער די ירושלימע "דאמארי" ציגאנער.

[געפילטע פיש]

איך בין נייגעריג וויאזוי מען שילדערט די מעשה פון פורים אויף דעם ראדיא סטעישאן. וואס פאר א טעם האט די מגילה אז מען נעמט ארויס ושתי, אסתר מיט זרש'ל?

אזא טעם

[יידל]

געפילטע פיש

[יאנקל]

אייזן, געפילטע.
ווי האט יענער געזאגט, ער האט פרובירט צו שיקן א תנ״ך אויף אימעיל צו א פרישן בעל תשובה, אבער דזשעי-נעט האט עס נישט דורכגעלאזט...

[דבילה]

דער נייער תקנה איז דוכט זיך נישט פון די גבירים, נאר פון עסקנים וואס זוכן צו פארמינערן די טרונקעכץ. אדרבה, די גרופעס ווערן שיכור בעיקר פון וואס די גבירים טרונקן זיין אן!

[רואיק]

אייזן, געפילטע.
ווי האט יענער געזאגט, ער האט פרובירט צו שיקן א תנ״ך אויף אימעיל צו א פרישן בעל תשובה, אבער דזשעי-נעט האט עס נישט דורכגעלאזט...

דערמאנסט מיך, סהאט מיר געשיקט אין בליץ פאסט איינער א לינק צו א סייט וואס געט רעיטינגס אויף איבער צוויי טויזענט גויאישע קינדער ביכער. וואס פארא רעיטינג וואלטן זיי געגעבן פארן תנ"ך? http://savvima.com/wp-content/uploads/2 ... cover1.pdf