דאס איז נאך א רינגעלע אין מיין סעריע פון באשרייבן און איבערזעצן מעשיות פון תנ"ך אויף אידיש. דער עולם איז אריינגעקומען מיט פאזעטיווע גריסן ביי די פאריגע ארטיקלען, האב איך באשלאסן צו גיין ווייטער. און ווי אלעמאל, פאר די וואס קענען עס נישט פארנעמען; נעמט ארויס א נ"ך און מיש אויף צו שמואל ב' פרק י"א און זע פאר זיך אליין אז איך שרייב אפ דברים כהוויתן ווי עס ווערט געברענגט אין די פסוקים, מיט אביסל אויפרישונג צו אויפלעבן די מעשה.
***
ס'איז געווען אן אנגענעמע געהעריגע רואיגע טאג, די צייט איז געווען אנפאנגט נאכט, און פאר דוד מלך ישראל האט זיך פארגליסט ארויסצוגיין שעפן אביסל פרישע ליפט.
דוד איז ארויפגעגאנגען אויפן הויעכן דאך פונעם מייעסטעטישן פאלאץ, און געכאפט אן איינגענעמע שפאציר, ווען פליצלינג זענען זיינע אויגן געפאלן אויף "עפעס" וואס האט זיך אפגעשפילט אינטן אויפן ערד...
די "עפעס" איז געווען א הערליכע פרוי מיטן נאמען בת שבע, וואס האט זיך געהאלטן אינמיטן וואשן, און קיין בעדינג סוט איז זי נישט געגאנגען...
דוד האט שנעל אוועקגעקוקט, ער האט זיך דאך פארגענומען פאר זיין שובבי"ם פראיעקט אז ער וועט זיך היטן די אויגן... אבער... ווייסטעך... ס'נישט אריבער קיין מינוט און ער קוקט ווייטער, די פרוי איז דאך אויסטערליש הערליך.
דוד האט זיך שנעל נאכגעפרעגט ווער די פרוי איז, און מען האט אים מודיע געווען אז דאס איז בת שבע די ווייב פון אוריה החתי. די קעניג האט איר געלאזט ריפן, און זי איז שנעל געקומען פארן קעניג דוד.
דוד האט איר אריינגענומען אין א צומער, און אנגעפאנגען צו שמועסן מיט איר. בת שבע האט זיך זייער געוואונדערט אז די הייליגע קעניג דוד איז עובר אויף איסור יחוד און שמועסט זיך אזוי געמיטליך מיט א פרעמדע פרוי אן אשת איש, אבער זי האט גארנישט חושש געווען. מסתמה איז דא עפעס א העכערע טיפע חשבון דערביי.
די שמועס האט זי שנעל פארקירעוועט, און דוד האט איר געפרעגט, "זאג, ביסטו אפשר יעצט א נדה"? פאר בת שבע האט אנגעכאפט די קדחת, זי האט פארשטאנען וואו אהין דוד צילט. זי האט אבער נישט געהאט קיין ברירה, דוד קען איר יעדע רגע הרג'ענען פארן זיין א מורד במלכות, ס'נישט קיין וויץ, מען שטייט דא פאר א קעניג. "ניין, כ'בין יעצט אין מיינע ריינע טעג" האט זי געענטפערט מיט א ציטערדיגע שטומע. און דאן... האט דוד געטון מיט איר דאס וואס ברלנד האט געטון פאר זיינע חסידות'טעס, ודו"ק והבן...
בת שבע איז ארויסגעגאנגען אינגאנצן צעטומלט. איז דאס די הייליגע קעניג וואס אונז אלע קענען? זאל איך דזשוינען די מי טו מאוומענט און ארויסקומען מיט מיין מעשה ברבים? ווער וועט מיר בכלל גלייבן?
זי האט באשלאסן צו מאכן א שווייג און פארטיג.
ס'איז אבער ארובער אפאר חדשים און זי האט געזען אז זי איז טראגעדיג געווארן פון דוד. איר מאן איז שוין פאר אסאך חדשים נישט געווען אינדערהיים ווייל ער איז געווען אויפן פראנט און זיך געשלאגן אין די אידישע מיליטער אינעם אנגייענדע מלחמה קעגן די פאלק עמון. (ס'איז נאך געווען פאר די שלש שבועות...) אזוי אז מענטשן וואלט געקענט כאפן אז זי איז נישט טראגעדיג פון איר מאן.
דוד האט געהערט דערפון און פארשטאנען אז ס'איז צרות. מענטשן וועלן צאמשטעלן אז זי איז טראגעדיג פון אים און ס'וועט זיין גרויסע בושות. ער האט שנעל געשיקט א משלחת צום גענעראל יואב, און געהייסן אהיימשיקן דעם סאלדאט אוריה פונעם פראנט. דוד האט געוואלט אז ער זאל אהיימקומען און זיין אביסל מיט זיין ווייב, אזוי אז מען זאל מיינען אז זי איז טראגעדיג געווארן פון איר מאן.
אוריה איז געווארן געכאפט אין שאק ווען זיין קאמענדיר קומט צו צי אים אזוי אויפן פראנט און זאגט אים אז ער דארף זיך צוריקקערן אהיים ווייל די קעניג אליין וויל רעדן מיט אים! "וואס קען שוין די קעניג דארפן פון מיר"? האט ער זיך געוואונדערט. אבער אז מען ריפט גייט מען!
אוריה איז אנגעקומען אינעם קעניגליכן פאלאץ און זיך געשטעלט פאר דוד המלך.
דוד: אה! א גוטן אוריה! וואס טוט זיך עפעס אזוי?!
אוריה: (פלאצט פאר נייגער) ב"ה פיין! ס'איז מיר א כבוד אין עהערע צו שטיין דא פארן קעניג.
דוד: וואס איז נייעס...?
אוריה: (ווערט אומגעדילדיג) גארנישט ספעציעל, ווייסטעך, ס'איז מלחמה צייטן.
דוד: וואס מאכט טאקע די גענעראל יואב, מיט די סאלדאטן?
אוריה: ב"ה מען גייט אן מיטן באשעפערס הילף און די הייליגע קעניג'ס כוח...
דוד: (שמייכלט) אהה, זייער שיין, נע נע ס'נישט איך... אלעס איז פונעם אויבערשטן, נאר מיטן באשעפערס כוח. וויאזוי גייט טאקע די מלחמה? מען איז מצליח?
אוריה: (פלאצט שוין פאר נייגער) ב"ה, איך בין נישט די גרויסע עקספערט, אבער איך בין גרייט צו פאלגן וואס די קעניג דארף נאר פון מיר. איך בין גרייט אויסצופירן די געוואלדיגע שליחות וואס די קעניג האט מיר ספעציעל אויסדערוועלט דערפאר און מיר געלאזט ריפן פונעם פראנט אויסצופירן.
דוד: אהה, זייער פיין. אקעי, גיי אהיים, ריה דיר אויס, וואש דיין פיס, און גיי דיר אהיים צו דיין "גאר שיינע ווייב"... אהעם אהעם,
כ'זאג דיר נישט פון וואו איך ווייס... און זיי גארנישט חושש! אוריה האט געמאכט זיין וועג ארויס פון פאלאץ, און זיך באקוועם געמאכט נעבן די טויער פונעם פאלאץ, ער האט נישט געהאלטן ביים אהיימגיין. (צוליב פארשטענדליכע סיבות... זעט אויס קיין נאר איז ער נישט געווען...)
דוד האט געשיקט זיינע שיק יונגלעך נאכצוקוקן ווי אוריה גייט, און זיי האבן געזען ווי ער לייגט זיך שלאפן אינדרויסן אויפן גאס, און ער איז בכלל נישט אהיימגעגאנגען.
די נעקסטע אינדערפרי האט דוד געלאזט ריפן אוריה.
דוד: פארוואס ביסטו נישט אהיימגעגאנגען צו דיין ווייב?!?! די איין שליחות קענסטו נישט אויספירן? קומסט דאך פון א ווייטע וועג, גיי אהיים צו דיין ווייב און... ווייסטעך... יו קנאו...
אוריה: הער קעניג, אונזער הער גענעראל יואב מיט די גאנצע מחנה זיצן אויפן שלאכטפעלד, און איך זאל זיך אזוי אהיימגיין צו עסן און שלאפן מיט מיין ווייב? ס'איז דאך אזוי אומעטיש! ווי קען איך טון אזא זאך?
דוד: עהם, קוק, עה, גיי דיר אהיים פאר א גוט יאר! וואס פארשטייסטו נישט דו!
אוריה איז זיך ארויסגעגאנגען פון פאלאץ, אבער איז נישט אהיימגעגאנגען.
דוד האט געהייסן אנרעכן א גרויסע סעודה מיט אסאך גוטע וויין, אפשר וועט ער זיך אנשיכור'ן און אהיימגיין צו זיין ווייב.
אוריה איז טאקע יענע נאכט געקומען צום סעודה, ער האט געטרינקען, געגעסן און געטשילט מיטן עולם. דוד האט זיך אזוי צוגעשארט צו אוריה אינמיטן די סעודה און פראבירט זיין מזל צום לעצטן מאל.
דוד: וואס ווילסטו?! כ'דארף רעדן גראב?! ס'נישט מאחורי דא! גיי שוין אהיים און טו מיט דיין ווייב די ווארט וואס די מנהל לאזט נישט שרייבן!!!
אוריה: (זיינע אויגן דרייען זיך פאר שיכרות) אהה אההא האא עהההה!!!
דוד: אוריה!!! גיי קנאק אויס דיין ווייב אויב דו ווייסט וואס איז גוט פאר דיר! איך האב א ספעציעלן הייליגן חשבון דערביי!
אוריה: אויההה עההה אההה...
דוד!!! העי! העי! זיי מיט מיר דא פאר א מינוט! דאנט געט קעריד אוועי! גיי אהיים!
אוריה: פפפאאררוואסס?!?
דוד: בכלל נישט וועגן כ'האב מזנה געווען מיט דיין ווייב און ווייל זי איז טראגעדיג פון מיר און כ'וויל דו זאלסט זיין א גוטע קאווער אפ... נעע בכלל נישט!!! נאר פאר אנדערע "העכערע סיבות"...!!!
אוריה איז אראפגעפאלן א שיכור, און אזוי געבליבן שלאפן די גאנצע נאכט.
דוד האט געזען אז ער האט נישט קיין צוויי ברירות האט ער זיך געזעצט שרייבן א בריוו צום גענעראל יואב.
דוד האט געלאזט ריפן אוריה, ער האט אים געגעבן דעם בריוו אין האנט אריין, און געזאגט: "ס'איז שיין "געווען" דיר צו קענען... אבער יעצט גיי געב איבער דעם בריוו פאר דעם הער גענעראל יואב, זאלסט חלילה נישט אריינקוקן אין די בריוו!!!"
אוריה האט זיך צוריקגעקערט צום שלאכטפעלד, און איבערגעגעבן דעם בריוו פאר יואב.
יואב עפנט דעם בריוו און ליינט:
צו מיין גענעראל יואב,
די סאלדאט וואס האט דיר נארוואס איבערגעגעבן דעם בריוו, אוריה החתי, זאלסטו לייגן פארנט פון די אלע סאלדאטן ביים פראנט, און לאזט אים דארטן אליין, בקיצור, מאך זיכער אז ער ווערט גע'הרג'עט!
פון: דוד מלכא משיחא אושפיזא קדישא עילאה.
יואב האט פארשטייט זיך געפאלגט דעם באפעל פונעם קעניג, ער האט געהייסן אוריה גיין מיט א גרופע סאלדאטן צו א פלאץ ווי ער האט געוויסט אז די שונא האט דארטן א פעסטונג, און ווי נאר זיי האבן זיך דערנענטערט האט די שונא אראפגעווארפן כלי זיין אויף די אומבאהאלפענע סאלדאטן, און ס'איז נישט אריבער קיין סאך צייט און אוריה איז גע'הרג'עט געווארן מיט נאך אנדערע סאלדאטן.
יואב האט שנעל געשיקט א שליח זאל איבערגעבן א באריכט פארן קעניג פונעם פראנט. ער האט אים געהייסן פינקטליך וויאזוי איבערצוגעבן די נייעס.
די שליח האט געקומען און פארציילט פארן קעניג אז א מחנה סאלדאטן זענען גע'הרג'עט געווארן אויפן פראנט ווען זיי זענען געקומען צו נאנט צו א פיינטליכע פעסטונג.
די קעניג איז געווארן בייז, און זיך גענומען צו שרייען, "פארוואס האט מען געטון אזא נארישקייט און זיך דערנענטערט צום שונא אן קיין געהעריגע שוץ מיטלען"? די שליח האט גלייך צוריקגעשאסן, "אבער די קעניג זאל וויסן אז אוריה החתי איז אויך צווישן די טויטע"!
ווי נאר די קעניג האט דאס געהערט, איז זיין פנים אויפגעלאכטן! אה! ברוך השם פאר די גוטע בשורה!!!
בת שבע האט געהערט אז איר מאן איז גע'רצח'עט געווארן אין די שלאכטן, און זי האט אויסגעפלאצט אין א געוויין, זי האט דאך אזוי ליב געהאט איר מאן, ער איז דאך געווען אזא איידעלע נאבילער מענטש, א שאד אז ער איז נישט דא געווען איר צו סופארטן ביי איר סעקשואל אביוז פרשה...
עס איז אריבער די שבעה און דוד האט איר געלאזט ריפן, און... חתונה געהאט מיט איר אזוי ש'מיר נש'דיר. אביסל שפעטער איז געבוירן דאס קינד, א יונגעלע בעיבי... און דער וואס האט נישט געקענט רעכענען האט גארנישט פארדעכטיגט...
אבער... נתן הנביא האט יא געקענט רעכענען, און ער האט שוין איינמאל פארשטאנען וואס דא איז פארגעקומען! בנוסף לזה האט אים די באשעפער אויך געקומען זאגן א נבואה...
נתן הנביא האט זיך אריינשפאצירן אומגעריפן אין פאלאץ, און זיך אנגעריפן צו דוד. "זאג נאר, האסט אן עושר וואס האט אלץ דינג וואס ער דארף נאר, און דאן איז דא אן ארעמאן וואס האבן בלויז איין קליינע שעפעלע וואס פון דעם שפייזט ער זיך מיט די משפחה. קומט דער עושר און גנב'עט אוועק דעם שעפעלע פונעם עני, און מאכט פונעם שעפסל א בארבעקיו, וואס האלסטו מען זאל טון מיט אזא מענטש?
דוד'ס גרימצארן איז אים ארויף אין די נאז, ער האט ממש געשפירט ווי פסח אויפדערנאכט ווען מען עסט צופיל פון די ווייסע מרור. ער האט זיך גענומען צו שרייען, "דער רשע דארף מען הרג'ענען! און פארן עני זאל ער צוריקבאצאלן 4 שעפסן"!!!
נתן הנביא איז געבליבן רואיג און אריינגעקוקט דוד אין די אויגן. "דוד, דו ביסט דער מענטש!!! דער באשעפער האט דיך אלעס געגעבן! ער האט דיר געמאכט קעניג איבער אלע אידן, ער האט דיר געגעבן אסאך שיינע ווייבער, און דו האסט נישט בעסער וואס צו טון ווי גיין צוכאפן איינעמס ווייב און הרג'ענען איר מאן?
נתן האט אנגעפאנגען צו שעלטן (אין נאמען פון גאט שטייצעך) "און יעצט, קיין שלעכטס וועט זיך נישט אפטון פון דיר! דיינע ווייבער וועט א צווייטער נעמען פון דיר און מען וועט אלעס אויספראקן ברבים"!!!
דוד האט געזען אז ס'צרות, האט ער ארויסגענומען די אלעמען באקאנטע תשובה קארד. דוד האט אראפגעלאזט זיין קאפ, און מיט א וויינענדיגע שטומע זיך אנגעריפן צו נתן "אם סארי, חטאתי לשם"...
נתן איז גלייך געווארן עקסייעדט פון דוד'ס ווייעכקייט, און האט זיך אנגעריפן, "אקעי! די גרויסע גזירה פון שטארבן האט מען אפגעטון פון דיר" אבער עפעס וועסטו מוזן ליידן! מען קען עס נישא אדורכלאזן אזוי גלאטיג.
"דיין ממזר'ל וואס דו האסט דא אנגעמאכט וועט שטארבן! און נישט סתם יעצט אפ'פגר'ן אזוי איינס צוויי דריי, נאר ער וועט זיך מוטעשנען מיט א קראנקייט פאר א וואך צייט! ; איך ווייס אז די באשעפער שרייבט אין ספר דברים כ"ד ט"ז: לֹא יוּמְתוּ אָבוֹת עַל בָּנִים וּבָנִים לֹא יוּמְתוּ עַל אָבוֹת, אִישׁ בְּחֶטְאוֹ יוּמָתוּ. ס'נישט עטיש און שכל'דיג צו שטראפן און אוודאי נישט הרג'ענען א קינד צוליב די עבירות פון זיין טאטע, אבער דאס איז נאר געזאגט געווארן פאר אונז אידן צו טון, די באשעפער קען זיך אויסלאכן פון זיינע אייגענע רולס און ער מעג יא טון וואס ער וויל, און אז ער טוט עס, איז דאך עס אטאמאטיש גוט און עטיש"!
דוד האט געהערט וואס נתן האט צאמגערעדט, און איז אריינגעפאלן אין א געפערליכע היסטעריע. ער איז שנעל געלאפן כאפן א בליק אויף זיין זון, און געזען ווי ער ווארפט זיך שוין אין בעט פאר יסורים.
דער קעניג האט זיך אראפגעווארפן אויף דר'ערד און זיך גענומען צו וויינען און שרייען, ער האט געפאסט און געדאוונט און זיך נישט געלאזט בארואיגן. די זיבעטע טאג האט דאס קינד ליידער אויסגעהויעכט די נשמה.
די קנעכט פונעם קעניג האבן מורא געהאט אים צו פארציילן די שלעכטע בשורה. זיי האבן זיך אזוי געשישקעט צווישן זיך; "אז דער קעניג האט אזוי געוויינט און געליאמערט ווען די קינד איז געווען נישט געזונט, שטעל דיך פאר יעצט ווען ער וועט הערן די נישט גוטע נייעס".
דוד האט געזען אז מען שושקעט זיך, האט ער געהייסן מען זאל אים פארציילן וואס גייט פאר. ווי נאר ער האט געהערט וואס איז געשען, האט ער זיך אויפגעשטעלט פון די פלאר און אויפגעהערט צו וויינען. ער האט זיך געגאנגען איבערטון די קליידער, זיך געוואשן און זיך געשמירט, און געהייסן די קנעכט אנגרייטן א סעודה...
די קנעכט האבן נישט געקענט פארשטיין וואס דא קומט פאר, און זיי האבן געפרעגט, "אדוני המלך, מה פשט"?
האט זיי די קעניג מסביר געווען א געוואלדיגע הסבר וואס לייגט זיך עפעס מורא'דיג שטארק אויפן שכל.
"קוקטס אהער, ווען ער איז נאך געווען קראנט, האט איך געוויינט און געשריגן ווייל עס איז נאך געווען עפעס האפענונג. אבער יעצט אז ער איז טויט איז שוין טו לעיט, געים אווער, זאל איך כאטש עסן א פיינע לאנטש"...
דוד איז געגאנגען טרייסטן זיין ווייב בת שבע, זיי האבן געמאכט לאוו, און ס'איז זיי געבוירן די באקאנטע שלמה המלך, און זיי האבן געלעבט העפעלי עווער עפטער.