קאווע שטיבל

דעם רמז מיינסטו לכאורה דעם פיפטען הקדמה פינעם רמב"ם.

אבער עס איז אויך מער פין דעם.
די רמב"ם איז געווען אזוי געטריי צום שכל אין מושכלות אז ער האט עוקר געווען די אלף בית פינעם תורה שבכתב. ער האט אוועקגעמאכט רוב פסוקי התורה וואס שטייט "קלאר" אז דער אייבערשטער האט הענט אין פיס א.ד.ג.
אוודאי מיט אונזער יעצטיגע אויגען קוקט עס אויס ווי נאו ביג דיל. אבער באטראכט עס פינעם פערספעקטיוו פין רוב מנין ובנין פין כלל ישראל בימיו. ער האט פשוט רעפארמירט די תורה לויט זיין פילוסופיע.
די רמב"ם שרייבט אז מצד די פסוקי התורה וואלט ער זיך נישט צוריקגעהאלטען פין שיטת הקדמות, זיין פראבלעם איז אז ער האט געהאלטן אז מיט די שיטה צופאלט די יסוד פין שכר ועונש. הייסט דאס אז ווען נישט די סתירה מיט די הבנות הענינים וואלט ער ווען זיך אן עצה געגעבן מיט די פסוקים. מסתמא וואלט ער געזאגט אז דאס זענען אלס משלים. אזוי ווי ער זאגט טאקע אויף די מעשה פין קין והבל. (ספר הזכרון להריטב"א)

איז דאך דאס א שטיקל הוראה, ניין?

אוודאי נישט אויף די דרייצען (אדער נישט מער ווי דריי, לויט די עקרים) אני מאמין'ס, ח"ו. .

אבער דער רמב'ם אין ח"ג פון מו"נ שרייבט דאך יא דאס אויף די אני מאמין פון שכר ועונש אז ס'איז אן אילוזיע וואס פעלט זיך אויס. נישט אזוי?

יואליש האט געשריבן:אבער דער רמב'ם אין ח"ג פון מו"נ שרייבט דאך יא דאס אויף די אני מאמין פון שכר ועונש אז ס'איז אן אילוזיע וואס פעלט זיך אויס. נישט אזוי?

כ'מיין די רמב''ם איז אויך מסכים אז סאיז דא שכר ועונש, ער זאגט נאר אז די קינדירשע מהלך פון שכר ועונש איז נישט אמת.
אבער ער האט זיין אייגנע הסבר תורה אויף שכר ועונש להינות מזיוו השכינה.

יאיר האט געשריבן:צדיק'ל, דו ביסט גערעכט פון אן אידישן פערספעקטיוו, (אויסער לגבי דעם חיוב ערבות, וואס גייט נישט אן ביי א כופר). אבער מיין ענטפער איז געווען געווענדעט צו לעמאן דזשוס וועלכער האט געשריבן אז ער קען זיי נישט פארשטיין פשוט צוליב מענטשליכע סיבות ווי אזוי זיי קענען פארלאזן זייער העריטעידזש וכו', אויף דעם האב איך געענטפערט מה שכתבתי, אז פאר איינעם וואס גלייבט נישט האט נישט קיין זין צו האבן טענות צו אים פון א היומענלי פוינט אוו וויוא. ווען ער וועט ארויפקומען אויף יענע וועלט וועט דער מרחם על כל מעשיו וויסן פונקטליך ווי אזוי אים צו דן זיין לויט זיינע נסיונות און אומשטענדן.

טייערע יאיר׳ל

איך זעה אז דו האסט נישט. פארשטאנען מיינע ווערטער,

די העריטעדש מיט בלוט דורכגעווייקטע היסטאריע שאלה וואס איך פרעג איז נישט פון א מענטשליכקייטליכע פערספעקטיוו, דהיינו, אזויווי דו פארשטייסט אז איך מיין צוזאגן אז ס׳איז נישט מענטשליך....ניין לגמרי נישט

איך מיין דערמיט צו באטאנען די שווערע וואג וואס דער אמונה טראגט

ס׳נישט סתם ווי עפעס א מיינונג דיפערענס ווי אדער אזוי אדער אזי, אז עס גיפעלט מיר נישט די ארונים ווער איך א זאלי, אדער אפילו אז איך האב נישט קיין געדולד צו די סאטמארע פרומעכצער ווער איך מיר א סטאלינער און זוך מיך דארט....

מען רעדט דא פון א זאך וואס איז פיל גרעסער ווי א יחידישע מענטש׳נס איינזעעניש אז ס׳איז אים בעסער צו לעבן אין א וועג וואס וועט אים ברענגן אן הכרת תכרת סוף, און א אייביגקייט פון פיין און יסורים, און אז מען קוקט אביסל צוריק אויף די לאנגע היסטאריע פון וויפיל טויזענטער יודן זענען געשפרינגען צום שייטערהויפן און געשטאנען מיט געהויבענע קעפ אויפן אויטאדאפע, און מיט אויסגעצויגענע העלזלעך אויפן תלי׳ שטריק אלעס פאר די אלוקי אבי, לא אני תחלת הקדושה, דו ביזט א פיצל ברעקל קעגן די ריזיגע לייבן ווי ר׳ סעדי׳ גאון און דעם פרומען רמב״ם די קלוגע רמב״ן און דער אויפגעקלערטער רב הירש(עפ״ל) ביזט א שפיי קעגן דעם מעכטיגן שפאנישע אידנטום, א פיצל מח קעגן די ריז רבינו בחיי...א שמענדריק וואס האט געפאסט א באשלוס וועגן זאכן וואס דורות פון עקספלאראציע האבן אויסגעשמועסט, אפגעשריבן דערביי וועלטן מיט ביכער פול מיט קלוגע רייד

עס איז מיר פשוט ווינדערליך, ווי שנעל און פאר וואסארא מינדערוויכטיגע סיבות מען מוז דאס אלעס איבערלאזן און זיך אומוויסענדיג מאכן פון אט דאס אלעס

נאכאמאל, שפורסט אביסל פאר׳פרעשורט פון די פארעם וואס יידישקייט האט אנגענומען, כאפ א שפאציר צו אנאנדער שטרעמונג....בלייב אבער מיט חיי נצח, דערלייג נישט אלעס

מוח שליט האט געשריבן:

יאיר שרייבט,
דו פרעגסט א גוטע קשיא, אבער נאר אויב דער OTD איז טאקע נאר ברוגז אויף די פארקנאקטקייט. שלום דיען, פון די אנדערע זייט, האט געזוכט, געפארשט, געפרעגט, געליינט, און ער איז געקומען צו די מסקנא אז דער בעסטער וועג ווי אזוי ער וועט קענען אויסנוצן זיין לעבן איז אזוי ווי ער פירט עס היינט

כ'פארשטיי נישט.
ער זאגט דאך אז דאס לעבן בעצם איז מסתמא בעסער דא ווי דארט. ד.ה. אז עס לוינט די מעלות וחסרונות דא, מער ווי די מעלות וחסרונות דארט. יעצט זאגסטו אויך אז עס איז נישט וועגן די "ליגענטס" וואס מען קען נישט אויסהאלטען.
אויב איז נישטא קיין פראבלעם מיט ליגענטס, אין נישטא קיין פראבלעם מיט האבען א געשמאק לעבן, וואס איז יא די פראבלעם.

כ'וואלט געוואלט ענטפערן מער באריכות, כ'האב אבער נישט קיין צייט אויף דער מינוט, ועוד חזון למועד. כ'וועל נאר זאגן בקיצור נמרץ:

האסט אביסל שלעכט פארשטאנען, מיין איך. דאס וואס איך געשריבן וועגן דאס צופרידנהייט פון א חסיד, האב איך נאר געמיינט אין אלגעמיין, ווען מ'רעדט פון א געווענליכער אינגערמאן אדער א ווייבל וואס האט נישט קיין טענות, קשיות, ספיקות, תרעומות אופ'ן כלל צו אויף א פרט, וכדו', (אדער האט ער יא, אבער זיי עגבערן אים נישט אין מוח און ער פארלירט נישט קיין שלאף איבער דעם).

דער וואס גייט אבער ארויס לראות את הארץ און דערנאך קוקט זיך ארום און הייבט זיך אן צו שפירן דערדריקט, טוישט זיך די גאנצע פיקטשער. איך זאג נישט ס'איז אלץ דאס בעסטע צו גיין, אבער יעצט הייבט זיך אן די שאלה.

מוח שליט האט געשריבן:לכשעצמי בין איך ביי די מיינונג אז מען ווייסט נישט וואס מען לאזט זיך אריין. אזוי ווי אלעס אין די וועלט כאפט מען נישט די מעלות פין אזאך נאר ווען מען פארלירט עס. מען כאפט נישט אלע מעלות פינעם "פארשאלעטענעם סיסטעם" נאר ווען מען פארלירט עס.

עס קען זיין אז ס'איז דא עפעס דערין, אבער אנדערש ווי דער עולם מיינט, ממש א מיעוט פון א מיעוט פון אמת'ע או.טי.די.'ס (וואס האבן גוט אדורך געטראכט דעם ענין) האבן חרטה אויף זייער שריט. דאס לעבן איז דאס לעבן, און צוקער זיס איז פאר ווייניג, סיי דא און סיי דארט. און רוב או.טי.די.'ס פילן אן אויסערגעוונליכע צופרידנהייט פון דעם אז זיי האבן ענדליך געהאט די קוראזש צו נעמען דאס וואס איז לכל הדיעות א שווערער שריט.

דא און דארט מאכט זיך אוודאי די וואס וואס גייען צוריק (און מסתם איז טאקע פאר זיי געווען א טעות דאס גיין). און אפשר איז דא א מיעוט וואס וואלט אפשר כדאי געווען זיי זאלן טאקע צוריק גיין. (און באמת מיין איך אז דאס רוב פון די גייען טאקע עווענטועללי.) און דאס זענען געווענליך די אויף וועלכע די היימישע עולם האט ליב אנצוצייגן, "זעהסטו, כ'האב דיר געזאגט עס לוינט זיך נישט, כ'האב דיר געזאגט אז אלע קומען ב"ה צוריק." אבער פון דאס רוב וואס קוקען נישט אויף צוריק, די וואס סעטלען זיך אריין אין דעם נייעם לעבן -- און דאס זענען דאס רוב פון מיין אייגן חברותא, פערזענליך -- הערט מען נישט און מען רעדט נישט פון זיי.

נאך איין נקודה פאר הרב לעמאן דשוס:

לעמאן דזשוס האט געשריבן:וואס איך ווידער מיר אייביג אויף די אוטידי איז, פארוואס דארפסטו ווערן א כופר באלקי ישרא׳, עסן נבילות וטריפות, מחלל זיין שבת בפרהסיא, און טייל מאל מחלל זיין השם מסוף העולם ועד סופו

איך קען נישט גענוג מדגיש זיין אז ס'איז א ריזיגע טעות אויב מ'מיינט אז ס'איז דא איין הסבר פאר יעדער או.טי.די. עס זענען דא אויף די פראגע אזויפיל תשובות ווי עס איז דא מענטשן.

בנוגע מיר אליין, אויב ווילסטו דווקא וויסן, איז די תשובה א פשוט'ע. איך בין געווארן א כופר לאנג פאר איך בין געווארן או.טי.די. איינמאל כ'האב אפגעמאכט אז דער חסיד'ישער געזעלשאפט איז נישט מיין פלאץ האט שוין נישט געהאט קיין זין צו גיין זוכען א צווייטס וואס איז אביסל ברייטער אבער וואס נעמט נאך אן דעם דת ישראל פאר וויכטיג אויף סיי וואספארא אופן. און אין דעם רעכן איך אריין די מאדערן ארטאדאקסישע און די קאנסערוואטיווע און די רעפארמער צוגלייך. ווייל זיי אלע, זיי וויסען, פרעגן טאקע דאס זעלבע: "פארוואס ביסטו נישט געקומען צו אונז? אונז זענען דאך בעסער ווי די חסידים!" אויף דעם איז מיין ענטפער אלץ געווען: אז איך גלייב נישט אין גארנישט, פארוואס זאל איך גיין צווישן ווייניגער-פאנאטיש אבער נאך אלץ גלויביקע?! און אויב גלייב איך יא, גיי איך מיר צוריק צו מיינע ברודער די חסידים, וואס, אויב גלייבן, גלייבן זיי טיפער און שטערקער. (און וואו די קוגל איז אסאך בעסער, די מקוה ווארימער, און די הצלה לייטס מער בליטשקעדיג.)

עס גייט מיר נאך אלץ שווער אין קאפ אריין אז מענטשן פארשטייען דאס נישט אלץ א דבר פשוט.

לעמאן,
כיהודה ועוד לקרא בין איך איינשטימיג מיט דיין טענה פארוואס עס איז א אלל אור נאטינג מענטאליטי.
ס'איז שטארק יתכן אז מיט אביסל עפפארט קען מען כמעט בלייבען אינגאנצען דא אין כמעט נישט מוותר זיין אויף אלער רצונות, מאטיריאלע, ספיריטואלע, אין צוזאמען דערמיט אויך לעבען בשלום מיטן אייגענעם אמת.

די ענטפער אז "מען קען נישט אויסהאלטען די ליגענטס" איז זייער פארנעפלט. אין פין מיין ערפארונג [איך קען גאר אסאך פין די אינעוויינגע אין אינדרויסענדיגע] גאנץ שוואכליך.
יאיר האט געשריבען אז עס איז שווער צו לעבן איעדע מינוט א דובעל לייף. מיין טענה איז אז ווען מען איז זיך גיט מתבונן וועלען מיר זען אז מיר לעבן איעדע רגע א דובעל לייף.

יואליש האט געמאכט א גיטע ק"ו פין ניקס. ווי ווייט מען איז מקפיד אפי' אויפען אימעדזש פין אן אנונימע ניק. ק"ו ווי ווייט מען פראדאצירט א (פאלשע) אימעדזש פין זיך אין ריעל לייף. אין מען שטעלט אהער דעים אימעדזש מיט איר גאנצע פאלשקייט א יעדע רגע. אין דאס איז מוארדיג שטארק סיי ביי אידן אין סיי ביי גוים.

הלוואי זאלען מיר לעבן מיטן אמת פאר זיך אליין.

מען קען האבען חברים אחים לדעה. מען קען האבען דעם ווייב למחצה שליש ורביע, מיט אביסל ארבעט, אין אזוי ווייטער.

אבער דיין נקודה וואס די זאגסט וועגען חיי נצח, איז נישט אזוי פשוט. אז מען רעדט פין איינעם וואס וויל ארויס, איז זייער מעגליך אז די גאנצע חיי נצח ענין רעדט צו אים פונקט ווי סיי וואסערע אנדערע רעליגע. אין פינקט ווי די פארשטייסט אז ער אין די לויפען נישט אריין אין קריכע ח"ו, כדי נישט אהנווערן חיי נצח, די זעלבע פארשטייט ער בנוגע אידישקייט, ל"ע.

מיין טענה איז פשוט פין א גשמיותדיגע רעאליטי. ווייז מיר די סוקסעס פין די ארויסוואקערס. מיר ווייסען וואס שלום זאגט אז עס איז בכלל נישט בעסער. אין לענ"ד איז הרבה יותר ממה שקרא שלום לפנינו, כתוב כאן. עס איז סאך אסאך ערגער די מצב דארט.

איבערלאזען אלעס איז זייער זייער שווער. מיר מאכען גאר א גרויסע עסק פין אונזער פאטער אברהם'ס לך לך מארצך וממולדתך ומבית אביך, אין מיט רעכט.

נישט נאר קען מען ארבעטן ממלא צו זיין די שאיפות ורצונות באופן המותר [יעדער מיט זיין רב המכשיר], נאר מען קען אויך ארבעטען אויף טרעפען די שיינקייט וואס מיר פארמאגען יא.
אזוי ווי יאיר האט געשריבען בשם וויקטאר פרענקעל. די העפפיניס איז אין טרעפען מינינג אין לעבן. לאמיר דעריבער זעהן צו מען קען אט די מינינג טרעפן דא אויך, אדער אפי' דוקא דא.

איך האב באמת נישט קיין אהנונג וואס איך וויל מיט פלאפערען אזוי סאך.

לעמאן דזשוס האט געשריבן:מען רעדט דא פון א זאך וואס איז פיל גרעסער ווי א יחידישע מענטש׳נס איינזעעניש אז ס׳איז אים בעסער צו לעבן אין א וועג וואס וועט אים ברענגן אן הכרת תכרת סוף, און א אייביגקייט פון פיין און יסורים, און אז מען קוקט אביסל צוריק אויף די לאנגע היסטאריע פון וויפיל טויזענטער יודן זענען געשפרינגען צום שייטערהויפן און געשטאנען מיט געהויבענע קעפ אויפן אויטאדאפע, און מיט אויסגעצויגענע העלזלעך אויפן תלי׳ שטריק אלעס פאר די אלוקי אבי, לא אני תחלת הקדושה, דו ביזט א פיצל ברעקל קעגן די ריזיגע לייבן ווי ר׳ סעדי׳ גאון און דעם פרומען רמב״ם די קלוגע רמב״ן און דער אויפגעקלערטער רב הירש(עפ״ל) ביזט א שפיי קעגן דעם מעכטיגן שפאנישע אידנטום, א פיצל מח קעגן די ריז רבינו בחיי...א שמענדריק וואס האט געפאסט א באשלוס וועגן זאכן וואס דורות פון עקספלאראציע האבן אויסגעשמועסט, אפגעשריבן דערביי וועלטן מיט ביכער פול מיט קלוגע רייד

דאס איז דער טיפישער חרדי'שער צוגאנג צו כופרים און קשיות אויף אמונה אין אלגעמיין, "וואס מיינסטו, ביסט קלוגער פונ'ם רמב"ם?!". לדעתי איז דאס די נארישסטע ענטפער וואס קען געגעבן ווערן, און דו וועסט נישט טרעפן אין קיין איין ריכטיגע חקירה ספר, פון מורה נבוכים ביז אגרות צפון, וואס וועט דיר געבן אזא סארט ענטפער. ערשטנס, אין הנידון דומה לראיה, אין די צייטן פון רמב"ם זענען בעיקר געווען פילאזאפישע קשיות אויף אמונה, און דאס האט דער רמב"ם וכל דכוותיה גוט פארענטפערט, משא"כ היינט זענען דא אינגאנצן אן אנדער סארט זשאנרע פון קשיות וואס האבן נישט עקזיסטירט יענע צייטן, אין וואס דא איז נישט דאס פלאץ אריינצוגיין. צווייטנס, שלום דין קען דיר צוריקענטפערן אויף דעם זעלבן מהלך, "דו ביסט א שפיי קעגן דעם וועלט בארימטן סייענטיסט ריטשארד דאוקינס, א פיצל ברעקל קעגן דעם פילאזאף און ניוראלאגיסט סעם העריס, און א שמענדריק קעגן איינע פון די גרעסטע מוחות וואס האבן נאר אמאל עקזיסטירט, אלבערט איינשטיין. די אלע האבן אפגעשריבן דערביי ביכער פיל מיט קלוגע רייד, און קיין איינער פון זיי האלט נישט אז דיין אמונה איז אמת, ווי קענסטו גיין זאגן אז דו האלטסט אנדערש ווי זיי?"
פארשטייט זיך אז דאס איז נאריש גערעדט, אונזער אמונה באשטייט נישט אויף גרויסע מוחות און אויף ביליאנען מענטשן וואס לאזן זיך הרג'ענען דערויף, אפשר איסלאם שטייט יא אויף אזעלכע סארט 'ראיות'. אונזער אמונה באשטייט אויף דעם וואס מיר פארשטייען אז עס איז אויסגעהאלטן פון אלע זייטן, פראקטיש, פסיכאלאגיש, טעאלאגיש, און היסטאריש, און ביי אמת'ע, ערליכע, קלוגע אידן איז דער אמונה גענוג פעלזן פעסט אז מיר זאלן נישט דארפן צוקומען צו אזעלכע פוסטע ראיות.

אין דיין מאמר וואו זו ברענגסט אראפ פון אפלטון/פלאטא זאגסטו בערך דאס זעלבע וואס קארל מארקס האט געזאגט איבער רעליגיע.

berlbalaguleh האט געשריבן:אין דיין מאמר וואו זו ברענגסט אראפ פון אפלטון/פלאטא זאגסטו בערך דאס זעלבע וואס קארל מארקס האט געזאגט איבער רעליגיע.

דו מיינסט ״Opiate of the masses״?

מען איז זיך מפלפל און יעדער זאגט זיין שיטה און לדעתי ווייסט קיינער נישט וואס זיי רעדען.

שלום דין זאגט א וויכטיגע נקודה, יעדער איינער וואס איז אראפ פין וועג האט אן אייגינע סיבה פארוואס און פארווען ער האט דאס געטוהן.

שלום זאגט ער איז געוועהן א כופר.

איך קען אסאך מענטשען כופרים וואס בלייבען פרומע אידען, (פאראדאקס, הא?).

שלום זאגט מען דארף שטארקייט אוועק צו גיין.

איך קען אסאך שטארקע וואס גייען נישט.

אנדערע זאגען זיי זענען בעלי תאווה.

איך קען בעלי תאווה וואס בלייבען.

און אזוי קענט איר אדורך גיין יעדעס סיבה און טרעפען אז פלענטי זענען געבליבען ווען די אלע סיבות זענען געוועהן.

אבער איין סיבה כללית קען איך יא זאגען, ווייל עס מאכט פשוט סענס, הגם די פרטים טוישען זיך ביי יעדעם איינעם.


דער וואס גייט אראפ פין וועג איז זיכער געוועהן שטארק אומצופרידען ווען ער איז געוועהן אויף'ן וועג.

ווען נישט גייט ער נישט אראפ.

ממילא טאמער ענק ווילען ענקערע קינדער זאלען בלייבען אויף'ן דרך, זעהט איין זאך, ער זאל זיין צופרידען און העפי. שטעלט אים צופרידען, זייט חוקר וואס מאכט אים צופרידען, און זעה ער זאל האבען פין דעם מלא חפנים. טוט נישט קיין שידוך אין די וועלט אריין, פראביר צו מאכען וואס מער חשבונות אויב דער שידוך וועט אים מאכען צופרידען לויט זיינע תכונות, און טוט דער בעסטער וואס איר קענט. זעה ער זאל זיך לערנען א פאך, א פאך וואס ער האט ליב, טאמער האט ער נישט ליב צו לערנען נעמט אים ארויס פין כולל, טאמער האט ער פיינט צו גיין צום רעבינס טיש, שיק אים נישט אהין, און אזוי ווייטער.

איחוד וואספארא עצה קענסטו געבן אז קונדער זאלן נישט בלייבן אויף די וועג?
סאיז לכוארה שווערער צי מחנך קונדער אנדערש ווי די סיסטעם, ווי מחנך זיין קונדער זאלן נאכגיין די יושבי חושך.

נולד מאוחר האט געשריבן:איחוד וואספארא עצה קענסטו געבן אז קונדער זאלן נישט בלייבן אויף די וועג?
סאיז לכוארה שווערער צי מחנך קונדער אנדערש ווי די סיסטעם, ווי מחנך זיין קונדער זאלן נאכגיין די יושבי חושך.

וואס הייסט?

זאלען נישט בלייבען אויף'ן וועג?

מאן דכר שמיה.

די שמועס איז דאך דא פון מענטשען וואס לאזן איבער 'די וועג'
יש אומרים ס'לוינט יא יש אומרים סלוינט נישט. מיין שאלה איז וואס טוט זיך מיטן קונד?
אן הכי נמי די טאטע איז שוין תונה געהאט ער האט ווייב קונדער א דזשאב.
אבער וויל ער דען זיינע קונדער אויך אריינזאלצן און זיין מצב ? ניין.
נא ווי אזוי גרייט מען אן א קונד גענוג פרי אז ער זאל גרינגער זיין גרייט פאר א טויש?

berlbalaguleh האט געשריבן:אין דיין מאמר וואו זו ברענגסט אראפ פון אפלטון/פלאטא זאגסטו בערך דאס זעלבע וואס קארל מארקס האט געזאגט איבער רעליגיע.

ניין, עס איז ממש מהיפך להיפך.
מארקס איז ברוגז אויף די גאנצע מושג פין רעליגיע. אפלטון זאגט פונקט פארקערט. ער זאגט אז פאר די שוואכע מוחות פעלט דוקא יא אויס אמונות טפילות.

אגב, די חובת הלבבות אין שער הבטחון זאגט אז די סיבה פארוואס עס שטייט נישט קיין שכר ועונש אין די תורה איז ווייל עס איז א טיפע מושג וואס די דור המדבר האט נישט געקענט פארשטיין.

ספר חובות הלבבות שער ד - שער הביטחון פרק ד

אבל גמול העוה"ב וענשו לא פרש מהם הנביא מאומה בספרו בעבור כמה פנים... שהעם היו מן הסכלות ומעוט ההבנה בענין שאיננו נעלם ממ"ש בתורה. ונהג הבורא עמהם מנהג האב החומל על בנו הקטן כשהוא רוצה ליסרו בנחת ולאט, כמ"ש: כי נער ישראל ואוהבהו. והאב כשרוצה ללמד את בנו בנערותו החכמות, אשר יעלה בהם אל המעלות העליונות, אשר לא יבינם הנער בעת ההיא, אלו היה מפייס אותו עליהם, ואומר לו: סבול יגיעות המוסר והלמוד, בעבור שתעלה בהם אל המעלות החמודות, לא היה סובל את זה ולא שומע אליו, מפני שאין מבין אותם. וכאשר ייעדהו על זה במה שהוא ערב לו מיד, ממאכל ומשתה ומלבוש נאה ומרכבת נאה, והדומה לזה, ויועידהו במה שיצער אותו מיד, מרעב ועירום ומלקות והדומה להם, ויישב דעתו על מה שיבטח עליו מן הראיות והמורגשות והעדויות הגלויות האמתיות, יקל עליו לסבל יגיעת המוסר ולשאת טרחו. וכאשר יגיע לימי הבחרות ויחזק שכלו, יבין הענין המכוון אליו במוסרו, ויכוין אליו ותמעט בעיניו הערבות, אשר היה רץ אליה בתחלת עניניו, והיה זה לחמלה עליו. וכן הבורא יתברך יחל עמו והפחידם בגמול ועונש ממהרים, מפני שידע, כי העם כאשר יתוקנו לעבודה תגל מעליהם סכלותם בגמול העולם הבא וענשו ויכוונו בעבודה אליו ויתנהגו בה עדיו, וכן נאמר בכל מה שבספרים מהגשמת הבורא יתברך

דער רמב"ם זאגט כעי"ז בנוגע תחיית המתים. אז עס וואלט געווען אזא מאדנע זאך פארן דור המדבר דאס צו גלייבן, אין זיי וואלטן אנגעהויבען צו האבען ספיקות אויף אלעם.

איגרת תחית המתים

כן חשש עליהם עוד שלא יקבלו זו הדעת, רצוני לומר, התחיה, ותבוטל בו התכלית המכונת בהם ומהם, ואיך לא יורגלו גם כן באמונות? והמנהיג והמרגיל להם אחד. וידוע שהאנשים שרצה השם יתברך שתראה התורה בימיהם התישבו בהם דעות נפסדות מאד, אמר עליהם בסוף המאמר אחר כל מה שראוהו ממעשה השם הגדול (דברים כ"ט ג'): "ולא נתן ה' לכם לב לדעת", וידע הוא יתברך שאם יאמר להם חדוש תחית המתים, היה אצלם נמנע, וירחקו ממנו מאד

מיין פוינט מיט די צוויי מקורות איז אז די ראשונים האלטן אז מען זאגט/זאגט נישט, געוויסע זאכען פאר מענטשען לפי זייערע מוחות. אפי' אז עס איז נישט פונקטליך די מציאות.

אזוי ווי דער קלוגער וואלטעיר האט שוין געזאגט: “If there were no God, it would have been necessary to invent him.”

"Science without religion is lame and religion without science is blind" - פון אלבערט איינשטיין. אויך א קלוגער מענטש. לאל

"צי ער האט געגלייבט איז אן אנדערע מעשה. זיין פוינט איז אז אויב א מענטש וויל גלייבן, ער זאל נישט זאגן אזוי נארישע זאכן למשל "דער בוך זאג דאס און אויב אזוי מ'דארף זאגן וויסנשאפט איז אפיקורסות

ראדיקאליזם איז א סיבה פארוואס מענטשן לאזן אינטערעס און זאגן אז ס'איז בי עס

ער גלייבט יא ער גלייבט נישט מאכט גאנץ קנאפ אויס... אנע חקירת און אמונה היצט (מען דארף חוקר זיין דאס איז באמת די מצוה פון אמונה, אויסבויען דעם קאפ מיטן מציאות האמונה נישט מיט אמונת טפילות און אבי און דער וועלט ארין אבער נישט פאר יעצט)

וויל איך אייך בעטן בתחנונים אן אנדער בקשה

אויב זענט איר שוין יא אזאנא טיפע קאפ און פיליזאפען, ערפינדער, איר האט דערגריבעלט מיט אייער טיפזיניגען מח אז די וועלט האט זיך טאקע אליינס באשאפען... (א פלא ס'האט נאך קיינמאל נישט פאסירט ביי מיר אינעם ערשטען פונעם חודש אז מיין באנק זאל מיך אנרופען מיט וואונדער אז דער מארדטגידזש מיינער האט זיך עפעס פון זיך אליינס באצאלט, גיי ווייס פארוואס)

ווי איז עפעס א נייער געווירץ פאר דעם פלאגענדען קענסער קרענק??? אדער עפעס א נייעם ערפינדונג בעולם הטעכנעלאגיע איבער קומען דעם עפל מיט עפעס נייס???

אזאנע שארפע געזונטע קעפ מיט אזויפיל וויסענשאפט און פיליזאפיע, וואס האלט איר זיך צוריק פון מיך אויך מהנה זיין מיט אייערע חכמה עמוקה וטמירה??

עס איז דאך ממש א שאד!!!

מען רעדט נישט דא פון אמונה אין באשעפער, מען רעדט דא פון אמונה אין אידישקייט.

יאיר האט געשריבן:

לעמאן דזשוס האט געשריבן:מען רעדט דא פון א זאך וואס איז פיל גרעסער ווי א יחידישע מענטש׳נס איינזעעניש אז ס׳איז אים בעסער צו לעבן אין א וועג וואס וועט אים ברענגן אן הכרת תכרת סוף, און א אייביגקייט פון פיין און יסורים, און אז מען קוקט אביסל צוריק אויף די לאנגע היסטאריע פון וויפיל טויזענטער יודן זענען געשפרינגען צום שייטערהויפן און געשטאנען מיט געהויבענע קעפ אויפן אויטאדאפע, און מיט אויסגעצויגענע העלזלעך אויפן תלי׳ שטריק אלעס פאר די אלוקי אבי, לא אני תחלת הקדושה, דו ביזט א פיצל ברעקל קעגן די ריזיגע לייבן ווי ר׳ סעדי׳ גאון און דעם פרומען רמב״ם די קלוגע רמב״ן און דער אויפגעקלערטער רב הירש(עפ״ל) ביזט א שפיי קעגן דעם מעכטיגן שפאנישע אידנטום, א פיצל מח קעגן די ריז רבינו בחיי...א שמענדריק וואס האט געפאסט א באשלוס וועגן זאכן וואס דורות פון עקספלאראציע האבן אויסגעשמועסט, אפגעשריבן דערביי וועלטן מיט ביכער פול מיט קלוגע רייד

דאס איז דער טיפישער חרדי'שער צוגאנג צו כופרים און קשיות אויף אמונה אין אלגעמיין, "וואס מיינסטו, ביסט קלוגער פונ'ם רמב"ם?!". לדעתי איז דאס די נארישסטע ענטפער וואס קען געגעבן ווערן, און דו וועסט נישט טרעפן אין קיין איין ריכטיגע חקירה ספר, פון מורה נבוכים ביז אגרות צפון, וואס וועט דיר געבן אזא סארט ענטפער. ערשטנס, אין הנידון דומה לראיה, אין די צייטן פון רמב"ם זענען בעיקר געווען פילאזאפישע קשיות אויף אמונה, און דאס האט דער רמב"ם וכל דכוותיה גוט פארענטפערט, משא"כ היינט זענען דא אינגאנצן אן אנדער סארט זשאנרע פון קשיות וואס האבן נישט עקזיסטירט יענע צייטן, אין וואס דא איז נישט דאס פלאץ אריינצוגיין. צווייטנס, שלום דין קען דיר צוריקענטפערן אויף דעם זעלבן מהלך, "דו ביסט א שפיי קעגן דעם וועלט בארימטן סייענטיסט ריטשארד דאוקינס, א פיצל ברעקל קעגן דעם פילאזאף און ניוראלאגיסט סעם העריס, און א שמענדריק קעגן איינע פון די גרעסטע מוחות וואס האבן נאר אמאל עקזיסטירט, אלבערט איינשטיין. די אלע האבן אפגעשריבן דערביי ביכער פיל מיט קלוגע רייד, און קיין איינער פון זיי האלט נישט אז דיין אמונה איז אמת, ווי קענסטו גיין זאגן אז דו האלטסט אנדערש ווי זיי?"
פארשטייט זיך אז דאס איז נאריש גערעדט, אונזער אמונה באשטייט נישט אויף גרויסע מוחות און אויף ביליאנען מענטשן וואס לאזן זיך הרג'ענען דערויף, אפשר איסלאם שטייט יא אויף אזעלכע סארט 'ראיות'. אונזער אמונה באשטייט אויף דעם וואס מיר פארשטייען אז עס איז אויסגעהאלטן פון אלע זייטן, פראקטיש, פסיכאלאגיש, טעאלאגיש, און היסטאריש, און ביי אמת'ע, ערליכע, קלוגע אידן איז דער אמונה גענוג פעלזן פעסט אז מיר זאלן נישט דארפן צוקומען צו אזעלכע פוסטע ראיות.

טייערע זיסע יאיר׳ל,

פאר איך וועל אפ׳ענטפערן דיין וויכוח וויל איך פשוט ארויספוינטן דיינע פוינטס ווייל איך האב געדארפט איבערליינען אפאר מאל צו כאפן ווי עס ענדיגט זיך איין פוינט און ווי מען גייט צום נעקסטן

איך מיין אז עס איז צוזאמגעשטעלט פון דריי ארגומענטן בעיקר

א׳ די טיפיקעל חרדי׳שע ענטפער, וואס מען טרעפט נישט אין קיין שום וויכוח ספר אלס אויפווייז, לדוגמא, מען טרעפט נישט אז דער רמב״ם ווייזט אויף אמונת הבורא, ווייל רב אשי האט אזוי געהאלטו און זיימיר נישט קלוגער

ב׳ די טענה אז דער רמב״ם, חובות הלבבות, ר׳ סעדי׳ גאון און מהר״ל האבן געגלויבט איז נישט מאסגעבנד, ווייל לעומת זה איז דאך דא דאוקינס, סעם, איינשטיין, (איך לייג צו שפינאזע, קריסטאפער היטשענס, דארווין און פיל נאך)

ג׳ אונזער אמונה איז נישט געבויט אויף ראיות פון דעם פערזאן אדער דעם, און נישט אויף ביליאנען אפשר איסלאם יא, אונזער אמונה איז געבויט אויף דעם אז ס׳שטימט פון אלע זייטן קבלה׳דיג, חשבון׳דיג און פראקטיש ועוד ועוד....פעלזן פעסט און אזוי ווייטער

איצט וועל איך פרובירן צו ענטפערן אלע דריי פונקטן בקיצור נמרץ אע״פ דיכולים להאריך בכל אחד ואחד הרבה

א׳ איז עס טיפיקעל, עס נעמט נישט אוועק פון איר שטארקייט און ווארהייט....ועוד טרעפט מען עס נישט אין קיין שום וויכוח ספר...זאג איך עס צום ערשט, עס פארלאנגט נאך אלס א יישוב, נאר וואס דען אולי די יישוב איז טענה ב׳ איז לאמיר טאקע באלד געבן א שפרונג צו ב׳

ב׳ יא מיר ווייסן גאנץ גוט אז עס זענען פאראן גרויסע און ריזיגע חכמים אויף די כפירה זייט פונעם וויכוח, סיי פיליזאפן, און לעצטענס סייענטיסטן און גאר לעצטענס די נייע אטעאיסטן ווי היטשענס און חביריו, יעצט, אן אריינגיין אין זייערע מיינונגס פארשידענהייטן....כעת....׳איז אבער פאר אונז מענטשן צוקוקער פון די זייט נישט די זאך אין איר מינומום עכ״פ א ספק? איז דען שייך צו זאגן אז היות עס איז דא דאוקינס איז שוין זיכער די אמונה ארויס מגדר ספק ספיקא....קען מען דען מאכן א באשלוס במחי ידים אוועקצומאכן גרויסע ריזן מכח עס זענען דא אנדערע חכמים?....מילא זיי די סייענטיפישע כופרים ווי דאוקינס פאר זיך האלט ער דאך וואס ער האלט, אבער פאר שלום וחביריו מוז ע״כ די זאך זיין בגדר ספק און דעריבער די פחד אז אולי איז אמונה אמת א מורא׳דיגע שווערע זאך צו אוועקווארפן אזוי מיט א מאך מיט די האנט?

ג׳ אויף וואס פונקטליך איז אונזער אמונה געבויט?
ועוד איך האב בכלל נישט געזאגט אז אונזער/מיין אמונה איז געבויט אויף מיין ארגומענט, מיין טענה איז בלויז געוועהן אויף דער וואס באשלוסט עס אפצולאזן

והאחרון, וואס מיינסטו צוזאגן וועגן די נייע דזשאנרע קושיות פון די נייצייטיגכ כופרים וואס די גרויסע רמבם ודעימיה האבן נישט פארענטפערט

ועוד, וויפיל טעג,וואכן, יארן האט שלום ודעימיה באמת פארברענגט אויף ספרי חקירה און אמונה פון ביידע צדדים ביז ער האט אויסגעהאמערט א באשלוס און ענדגילטיג אנגענומען די גלויבן פון אטעאיזם.......

איך שרייב בקיצור מפני קוצר הזמן, אבער ליין וואס איך שרייב, מיין אויער איז אנגעשפיצט צו הערן

לעמאן,

לויט דיר וואלט שלום דין ודעמיה געדארפט האבען א ספק אדער לכה"פ ספק ספיקא אויף די אמת פין די אלע אנדערע רעליגיעס? זיי אלע האבען געהאט גרויסע חכמים, ניין?
נו דארפען זיי טאקע אריינלויפען אין ביקען ח"ו צו יעדע רעליגיע וואס האבען געהאט חכמים?

איך האב גארנישט וואס מען האט מיר איבערגעגעבן ביים סדר נאכט אפגעלייקנט מחמת א פראפעסאר טענה׳ט אנדערש

די אוטידי יא, ממילא פאדער איך א זאכליכע הסבר

און איך באציה מיך צו נקודה ב׳ צווישן מיר און יאיר׳ל

איך פרוביר נישט אויפצובויען אן אמונה אדער מיין אמונה אויף חכמים און גרויסע חכמים, איך האב פשוט א קושיא אויף די וואס לאזן עס אפ מחמת קוצר שכלותם נגד די גרויסע לייט


יעצט, לגופו של ענין פארוואס טאקע איך בין נישט חושש?! כמה תשובות בדבר, ווילסט רעדן אמונות ודיעות איך בין גרייט, אבער עס האט קיין שייכות נישט מיט מיין וויכוח מיט יאיר און שלום.

מוח שליט , די ראיות וואס ברענגסט פון חובבת הלבבות איז וואס מ'זאגט נישט.כמיין סנישט גלייך זאגן א ליגענט.

יאיר האט געשריבן:מען רעדט נישט דא פון אמונה אין באשעפער, מען רעדט דא פון אמונה אין אידישקייט.

שלומ'ס לאקשען איז, אז ער גלייבט נישט אינו מאמין כלל! אויף דעם ארויף האב איך באזירט מיין הארציגע בקשה...

בונעס איירעס האט געשריבן:ער גלייבט יא ער גלייבט נישט מאכט גאנץ קנאפ אויס... אנע חקירת און אמונה היצט (מען דארף חוקר זיין דאס איז באמת די מצוה פון אמונה, אויסבויען דעם קאפ מיטן מציאות האמונה נישט מיט אמונת טפילות און אבי און דער וועלט ארין אבער נישט פאר יעצט)

וויל איך אייך בעטן בתחנונים אן אנדער בקשה

אויב זענט איר שוין יא אזאנא טיפע קאפ און פיליזאפען, ערפינדער, איר האט דערגריבעלט מיט אייער טיפזיניגען מח אז די וועלט האט זיך טאקע אליינס באשאפען... (א פלא ס'האט נאך קיינמאל נישט פאסירט ביי מיר אינעם ערשטען פונעם חודש אז מיין באנק זאל מיך אנרופען מיט וואונדער אז דער מארדטגידזש מיינער האט זיך עפעס פון זיך אליינס באצאלט, גיי ווייס פארוואס)

ווי איז עפעס א נייער געווירץ פאר דעם פלאגענדען קענסער קרענק??? אדער עפעס א נייעם ערפינדונג בעולם הטעכנעלאגיע איבער קומען דעם עפל מיט עפעס נייס???

אזאנע שארפע געזונטע קעפ מיט אזויפיל וויסענשאפט און פיליזאפיע, וואס האלט איר זיך צוריק פון מיך אויך מהנה זיין מיט אייערע חכמה עמוקה וטמירה??

עס איז דאך ממש א שאד!!!