וויאזוי ווערט מען א ידען?

[ידען]

ווי אזוי ווערט מען א ״ידען״?

איך האב געוואלט מאכן א עקסטערע אשכול פאר די נושא אבער איך מוז מיך האלטן צו מיינע אייגענע ווערטער אז דער אשכול איז פאר קורצע סחורה און אויב ווערט א לענגערע שמועס וועט מען אפטיילן...

איך האב שוין געשריבן אז מיין ניק איז טאקע ״ידען״ אבער עס מיינט נאר ווייל דאס וויל איך ווערן, אבער איך האלט נישט אז איך בין שוין טאקע ווערט צו האבן דעם נאמען.

מיין שאלה ״וואס כ׳וויל וויסן״ איז, ווי קומט מען אן דערצו? ווי אזוי באקומט מען די אלע ידיעות?

איך בין אין דעם פורום שוין זייט אנההייב און דא זענען דא אזעלעכע דא וואס איך שעם מיך צו שטיין מיט זיי אין ווארט, זיי ווייסן א ים פון אינפארמעישאן און איך פייגער צו וויסן אביסל מער.

עני עדווייס?

לייענען אסאך ווייס איך אז ס׳העלפט אבער איך לייען און איך זע דאך אז ס׳העלפט אויף כפרות... אפשר לייען איך נישט די גוטע סחורה?

[שמואל הלוי]

ליינען אליין איז נישט גענוג, ס'פעלט זיך אויס נאך צוויי הויפט יסודות, און דאס זענען: 1) האבן א שטארקע תשוקה און דורשט צו וויסן און פארשטיין 2) זיך גוט איינקריצן אין קאפ די זאכן וואס מען ליינט.

[ידען]

נאמבער איינס האב איך דאך והראי׳ איך האב געשריבן דעם תגובה. וויזוי קריצט מען עס איין?

[שמואל הלוי]

בערך די זעלבע וועג וויאזוי מ'קריצט אריין תורה, אבער נישט אזוי עקסטרעם, דהיינו מוז נישט זיין בקול רם, דארף נישט חזרה מאה ואחד וכו'

[ידען]

3) לייענען קאווע שטיבעל...

[[NAMELESS]]

איך בין אין דעם פורום שוין זייט אנההייב און דא זענען דא אזעלעכע דא וואס איך שעם מיך צו שטיין מיט זיי אין ווארט, זיי ווייסן א ים פון אינפארמעישאן און איך פייגער צו וויסן אביסל מער.

וואס קוקסטו אזוי זייטיג? מיינסט מיך, הא??

[Espresso]

3) לייענען קאווע שטיבעל...

א IQ העכער 160 קען אויך העלפן.

[שרגא]

3) לייענען קאווע שטיבעל...

א IQ העכער 160 קען אויך העלפן.

דו לויפסט ביז דעם איי-קיו וואס מען שאצט אז איינשטיין האט געהאט? די דורכשניט איז ארום 100.
צו וויסן דארף מען פשוט איין זאך: וועלן וויסן. אמת'דיג וועלן. ואידך פירושא זיל גמור.

[Espresso]

דו לויפסט ביז דעם איי-קיו וואס מען שאצט אז איינשטיין האט געהאט? די דורכשניט איז ארום 100.
צו וויסן דארף מען פשוט איין זאך: וועלן וויסן. אמת'דיג וועלן. ואידך פירושא זיל גמור.

הגזמתי צו אילוסטרירען א נקודה.

[געפילטע פיש]

דו לויפסט ביז דעם איי-קיו וואס מען שאצט אז איינשטיין האט געהאט? די דורכשניט איז ארום 100.
צו וויסן דארף מען פשוט איין זאך: וועלן וויסן. אמת'דיג וועלן. ואידך פירושא זיל גמור.

אז מ'רעדט שוין איז דא אסאך מענטשען מיט אן ענליכן איי קיו וואס האבן נישט דערגרייכט וואס איינשטיין האט דערדרייכט, זעט אויס ס'האט נישט נאר מיט קאפ. למשל קווינטין טארענאינא איז געשאצט אויף 160 באך, מאצארט און ביטהאווען געשאצט 165 בנימין נתניהו 180 (דז'ארדש עיטש דאבעליו בוש 98 ששששש...) ברוך שפינאזע 175 ניוטאן און גאלילעא האבן געהאט סאך העכערע איי קיו ווי איינשטיין (185-190) און זיי האבן נישט אויסשרייבן די רעלאטיוויטעט טעאריע אויף פאפיר אין א קליין אפיס נאר פון אפאר טראכטן עקספערימענטן (thought experiment). איינשטיינס ספעציליטעט איז נישט אז ער איז געווען א Genius.

[שרגא]

דו לויפסט ביז דעם איי-קיו וואס מען שאצט אז איינשטיין האט געהאט? די דורכשניט איז ארום 100.
צו וויסן דארף מען פשוט איין זאך: וועלן וויסן. אמת'דיג וועלן. ואידך פירושא זיל גמור.

הגזמתי צו אילוסטרירען א נקודה.

כ'פארשטיי.
נאר גראדע האט עס בכלל קיין סאך נישט צו טאן מיט איי-קיו. חריפות און בקיאות איז צוויי זאכן, און גראדע בכלליות זאגט מען אז די צוויי גייען נישט אינאיינעם. ווער עס איז א ידען נפלא, איז געווענליך נישט צו טיף אין קיין איין ענין און איז נישט פונעם פילאזאפישן סארט וואס קען זיך גרינטעווען און מפלפל זיין טיפער און טיפער. און ווייס ווערסא. קענסט עס זען בחוש און אויב וועסט אנאליזירן אידישע גאונים וועסטו זיי אויך געווענליך קענען אריינשטעלן אין איינע פון די צוויי, אפילו עס איז אוודאי דא יוצא מן הכלל, אדער איינער וואס איז נישט עפעס אויסערגעווענליך אין קיין איינס נאר עוורידזש אין ביידע.

[יידל]

דו לויפסט ביז דעם איי-קיו וואס מען שאצט אז איינשטיין האט געהאט? די דורכשניט איז ארום 100.
צו וויסן דארף מען פשוט איין זאך: וועלן וויסן. אמת'דיג וועלן. ואידך פירושא זיל גמור.

אז מ'רעדט שוין איז דא אסאך מענטשען מיט אן ענליכן איי קיו וואס האבן נישט דערגרייכט וואס איינשטיין האט דערדרייכט, זעט אויס ס'האט נישט נאר מיט קאפ. למשל קווינטין טארענאינא איז געשאצט אויף 160 באך, מאצארט און ביטהאווען געשאצט 165 בנימין נתניהו 180 (דז'ארדש עיטש דאבעליו בוש 98 ששששש...) ברוך שפינאזע 175 ניוטאן און גאלילעא האבן געהאט סאך העכערע איי קיו ווי איינשטיין (185-190) און זיי האבן נישט אויסשרייבן די רעלאטיוויטעט טעאריע אויף פאפיר אין א קליין אפיס נאר פון אפאר טראכטן עקספערימענטן (thought experiment). איינשטיינס ספעציליטעט איז נישט אז ער איז געווען א Genius.

איך האב אמא געהערט בשם א גרויסן פראפעסאר די פאלגענדע: איינער האט אים געפרעגט צו ער האלט נישט אז כלל ישראל האט פארלוירן א ריזן אוצר ווייל איינשטיין איז נישט געווען פרום (כוונת השואל היה אז אויב וואלט ער געווען פרום וואלט ער אודאי געוויס אויסגעשטיגן א ת"ח עצום). האט אים דער פראפעסאר ערקלערט אז איינשטיין'ס חידוש איז נישט אין שכל הישר און איז אויך נישט אין מחדש זיין חידושים. איינשטיין'ס עיקר כוח ליגט אין זיין יכולת זיך צו קענען גענצליך ארויסנעמען פון די שכל הישר, פון "common sense", און טראכטען פארקערט פון ווא דער שכל זאגט איז מאסגעבנד. איך קען נישט דעם רעלאטיוויטעט טעאריע ממילא האב איך נישט קיין אהנונג וואס דער פראפעסאר מיינט, אבער די וואס קענען דאס יא, פארשטייען אויך אז וואס איינשטיין האט מחדש געווען הייבט נישט אן צו שטימען מיט סברא אבער איז מוכרח לויט הארטע מאטעמאטישע חשבונות.

[שרגא]

איך האב אמא געהערט בשם א גרויסן פראפעסאר די פאלגענדע: איינער האט אים געפרעגט צו ער האלט נישט אז כלל ישראל האט פארלוירן א ריזן אוצר ווייל איינשטיין איז נישט געווען פרום (כוונת השואל היה אז אויב וואלט ער געווען פרום וואלט ער אודאי געוויס אויסגעשטיגן א ת"ח עצום). האט אים דער פראפעסאר ערקלערט אז איינשטיין'ס חידוש איז נישט אין שכל הישר און איז אויך נישט אין מחדש זיין חידושים. איינשטיין'ס עיקר כוח ליגט אין זיין יכולת זיך צו קענען גענצליך ארויסנעמען פון די שכל הישר, פון "common sense", און טראכטען פארקערט פון ווא דער שכל זאגט איז מאסגעבנד. איך קען נישט דעם רעלאטיוויטעט טעאריע ממילא האב איך נישט קיין אהנונג וואס דער פראפעסאר מיינט, אבער די וואס קענען דאס יא, פארשטייען אויך אז וואס איינשטיין האט מחדש געווען הייבט נישט אן צו שטימען מיט סברא אבער איז מוכרח לויט הארטע מאטעמאטישע חשבונות.

קלאר אזוי. ווי קען סתם א מענטש זיך וואגן צו אפילו פרובירן שלעפן דעם מוח אין דעם ריכטונג פון "צייט איז נאר א רעלאטיווע זאך", "פלאץ איז נאר א רעלאטיווע זאך", "ליכטיגקייט איז נישט דוקא נאר א כוואליע, נאר באשטייט פון "שטיקלעך" און אויך אז עס איז די איינציגע זאך וואס האט אייביג איין און די זעלבע ספיד" און נאך אזעלכע ונהפוכ'דיגע, קאפ-ווייטאג'דיגע באגריפן.
פונדעסטוועגן איז קלאר אז ער האט אויך געהאט א קלארן דעת אויף אנדערע זאכן, ווי מ'קען זען ער איז געווען אריינגעטאן אויך אין פאליטיק און זע נאר זיינע פילע שיינע קוואטס.

[ידען]

זייער שיין. איך וויל געבן יעדן א ״לייק״ פאר די שיינע תגובות.

איך מיין אז מ׳קען שוין צוטיילן די תגובות אין א נייע אשכול.

[שרגא]

זייער שיין. איך וויל געבן יעדן א ״לייק״ פאר די שיינע תגובות.

תחלית הידיעה שלא נדע

דיין חתימה פון "תחלית הידיעה שלא נדע" האסטו גענומען צו אן עקסטרעם... תכלית קומט אויסגעלייגט מיט א כ', נישט א ח'. האסט אפשר בכוונה געוואלט מקיים זיין דעם ציווי במלוא מובן המילה

[ידען]

Lol

א פשוט׳ע טעות, אבער א גוטס...

[ידען]

זייער שיין. איך וויל געבן יעדן א ״לייק״ פאר די שיינע תגובות.

תחלית הידיעה שלא נדע

דיין חתימה פון "תחלית הידיעה שלא נדע" האסטו גענומען צו אן עקסטרעם... תכלית קומט אויסגעלייגט מיט א כ', נישט א ח'. האסט אפשר בכוונה געוואלט מקיים זיין דעם ציווי במלוא מובן המילה

שוין געטוישט חתימה. וואס זאגסטו צו דעם?

נאר ווען סע נישט גוט גיספעלט באמערקט מען עס? :/

[לאדיך אפ]

זייער שיין. איך וויל געבן יעדן א ״לייק״ פאר די שיינע תגובות.

תחלית הידיעה שלא נדע

דיין חתימה פון "תחלית הידיעה שלא נדע" האסטו גענומען צו אן עקסטרעם... תכלית קומט אויסגעלייגט מיט א כ', נישט א ח'. האסט אפשר בכוונה געוואלט מקיים זיין דעם ציווי במלוא מובן המילה

שוין געטוישט חתימה. וואס זאגסטו צו דעם?

נאר ווען סע נישט גוט גיספעלט באמערקט מען עס? :/

שרגא איזש שוין נישט היער געווען פאר א לאנגע צייט... אפשר שיק אים אין אישי א ביקור חולים קארטל...

[ידען]

זייער שיין. איך וויל געבן יעדן א ״לייק״ פאר די שיינע תגובות.

תחלית הידיעה שלא נדע

דיין חתימה פון "תחלית הידיעה שלא נדע" האסטו גענומען צו אן עקסטרעם... תכלית קומט אויסגעלייגט מיט א כ', נישט א ח'. האסט אפשר בכוונה געוואלט מקיים זיין דעם ציווי במלוא מובן המילה

שוין געטוישט חתימה. וואס זאגסטו צו דעם?

נאר ווען סע נישט גוט גיספעלט באמערקט מען עס? :/

שרגא איזש שוין נישט היער געווען פאר א לאנגע צייט... אפשר שיק אים אין אישי א ביקור חולים קארטל...

וועגן דעם האב איך דאך געפרעגט איך וויל אים צוריקשלעפן

[נולד מאוחר]

די מדרגה וואס די גליסט איז א נאטור "זכרון"
Nothing you can really do.

[שמעקעדיג]

די מדרגה וואס די גליסט איז א נאטור "זכרון"
Nothing you can really do.

נישטא וואס צו טאן? כ'מיין אז מעקסי העלט האט עפעס דערפאר... אפשר אמעגא 3 אינאיינעם מיט "קאנצעטרעט"?...

שוין היינט דא עפעס אויף אלעמען. משוגע'נע וועלט. גאו פיגאר.

[ידען]

א דאנק די מנהלים וואס האבן אפגעטיילט דעם אשכול. איך וועל נאך שפעטער צולייגן אהער וואס איך האב געטראכט, אבער דערווייל זעה איך אז שרגא׳ס תגובה דא קומט אין דעי אשכול.

[שרגא]

שרגא איזש שוין נישט היער געווען פאר א לאנגע צייט... אפשר שיק אים אין אישי א ביקור חולים קארטל...

וועגן דעם האב איך דאך געפרעגט איך וויל אים צוריקשלעפן

זעסט, ס'איז געלונגען... יא, די נייע חתימה איז זייער שיין (נאר למען האמת, ווייס איך נישט צי דאס איז טאקע די אויסדערוועלטע תכלית, אדער ענדערש ווייל עס איז קיין אנדערע אויסוועג סייווי נישטא...