די א' ב' פון סייענס

אין דער וועלט פון נאטור און וויסנשאפט
רעאגיר
עסקן בדברים
היימישער באניצער
היימישער באניצער
הודעות: 358
זיך רעגיסטרירט: פרייטאג פעברואר 22, 2013 10:41 am
האט שוין געלייקט: 196 מאל
האט שוין באקומען לייקס: 337 מאל

די א' ב' פון סייענס

שליחה דורך עסקן בדברים »

אין די לעצטע צוויי הינדערט יאר האבען מענטשן באוויזן ארויסצוגעבן אן א שיעור פליאה'דיגע טעכנאלאגישע ערפונידוגען אנהייבנדיג (אביסל פריער) פון א וועלט פון בלויז די שטיינער, צמחים, פייער א.א.וו. וואס איז געווען מיט מענטשהייט מימות עולם. קיין מלאך אדער בעל רוה"ק איז נישט פלוצלונג איין טאג אנגעקומען מגלה זיין די זאכען. וויאזוי איז דאס געשען? טעכנאלאגיע איז נאר איינער פון די פירות פון די סייענטיפישע רעוואלוציע ווען מענטשהייט האט אונגעהויבן אויפדעקן די סודות פון די טבע. די פראצעס גייט נאך אן בתקפו, און וואס מער מ' געפונט אויס (אין רוב מקצועות) אלץ מער איז דא צו וויסן, אבער מיר האבן שוין אין א וועג גאר א קלארע בילד וויאזוי די וועלט ארבעט.

איך וויל דא פראבירן--ברשות די חשובע חברי השטיבל הגדולים ממני בחכמה--אראפצולייגן (בקיצור מאוד) די יסודות פון וויאזוי די וועלט ארבעט אין די אויגן פון סייענס פאר די ליינער וועליכע זענען בכלל נישט באקאנט דערמיט. ערשט וויל איך מאכען א מודעה רבה אז מיר אלע גלייבן אוודאי אז הקב"ה האט באשאפן און פירט די וועלט, אז מיר האבן א נשמה א.א.וו.. סייענס באציט זיך בכלל נישט מיט, און איז בכלל נישט סותר, די ענינים, אבער זי ווייזט א בילד אז די אלע ענינים זענען זייטיג צו די פארשטאנד פון די טבעיות'דיקע חלק פון וויאזוי די וועלט פירט זיך. מיין זיך נישט באציען צו אידישקייט און רוחניות אין די ארטיקל זאל נישט ח"ו גענומען ווערען אלץ א באציאונג.

די סייענטיפישע רעוואלוציע האט זיך אנגעהויבן אין די סוף 1500'ס. ביז דענמאלט האבן מענטשן אנגענומען אומגע'ספק'ט דעס וואס פריערדיקע האבען געשריבן, וועליכע מ' האט געהאלטען זענען געווען קלוגער פון יעדען לעבידיגע מענטש, וו.צ.ב.ש. (און בעיקר) אריסטו. די פריערדיקע חכמים זענען טאקע געווען זייער קלוג, אבער זיי האבען געהאט איין פעלער. זיי האבען זיך געלאזט איינרעדען פון זייער מח. זיי האבען נישט איינגעזען ווי שטארק איז די כח פון דער מח איינצורעדען א מענטש באמונה שלימה אז אלעס איז אזוי ווי ער זעט עס (סיי בנוגע גלויבונגען וואס מ'האט באקרוגען פון אזוי אויסוואקסען און סיי וואס מ'האט זיך אליין איינגערעדט), ממילא האבען זיי נישט געהאלטען פאר וויכטיג צו מאכען עקספערימענטס. לדוגמא אריסטו האט געשריבן אז א זאך וואס וועגט דאפעלט פון א צווייטען פאלט דאפעלט אזוי שנעל. נישט ער, נישט קיינער פאר די נעקסטע קרוב צו 2000 יאר האבען געהאלטען פאר וויכטיג דאס פשוט אויסצופרובירן. עד דאתי גאלילעא, עס אויספרובירט, און געוויזען אז ס' הייבט זיך נישט אן. נישט נאר מערט זיך נישט די שנעלקייט כפי ערך פון דער וואג, נאר דער וואג האט נישט קיין שום השפעה אויף דער שנעלקייט! א שווערע און א לייכטע זאך וואס ווערען אראפגעלאזט צוזאמען פון די זעלבע הויכקייט פאלען אין איינעם און דערגרייכן דער ערד די זעלבע צייט. (לופט טוט יא אפשוואכן די שנעלקייט פון א לייכטע זאך מער ווי א שווערע זאך, אבער דאס ארבעט אינגאנצן אנדערש ווי אריסטו האט פארשטאנען און האט נישט קיין אונמערקליכע השפעה אין רוב פעלער. און וואו ס' נישט דא קיין לופט, למשל אויף די לבנה, האבען סייענטיסטן באוויזן אז אפי' א פעדער (פון א פייגל) פאלט אין איינעם מיט א שווערע זאך. אריסטו איז געווען גערעכט אז דער כח המושך מערט זיך כפי ערך פון דער וואג. די סיבה פארוואס זיי פאלען אין איינעם איז ווייל, מאידך גיסא, ווי שווערער די זאך אלץ שווערער פאר דער כח המושך עס אראפצוציען).

דאס מיינט נישט אז קיינער האט נישט געהאט אזא מושג פון עקספערימענטן. געוויסע חוקרים אפי' פון גאר פריערדיגע דורות האבען יא צומאל געמאכט עקספערימענטס, אבער דער מהלך פון בוחן זיין זאכן עקספערימענטיש איז נישט געווען אויסגעארבעט אדער אנגענומען. אינטערסאנט אז דער תנא ר' שמעון בן חלפתא האט געהאט די השקפה בוחן צו זיין זאכן עקספערימענטיש. די בריתא (חולין נז:) האט אים גערופן אן "עסקן בדברים." די בריתא דערציילט דארט צוויי עקספערימענטן וואס ער האט געמאכט אויף הינער בנוגע הלכות טריפות, און די גמ' דערציילט דארט אן עקספערימענט וואס ער האט געמאכט אויף מוריטשקעס צו מברר זיין פאר זיך צו שלמה המלך (משלי ו') איז געווען גערעכט (!) אז זיי האבען נישט קיין קעניג.

אנהויבנדיג מיט די ארבעט פון געציילטע חוקרים אין די מיטן 1500'ס, האבן די נייע ערפונדונגען גע'ספיירעלט (spiraled) צו תוצאות וואס קיינער וואלט נישט געקענט פאהרזען. מער און מער נייע פרישע מוחות האבן זיך אנגעהויבן אריינטון אין סייענס. נייע סייענטיפישע ערפונדונגען האבן,און טוען ווייטער עד היום, מוליד זיין נייע טעכנאלאגישע ערפונידוגען, וואס (אחוץ זייערע אנדערע מערערע השפעות אויף ציוויליזאציע) זענען ווייטער מוליד נייע סייענטיפישע ערפונדונגען וחוזר חלילה... די ערפונדונגען האבן געצווינגען א גאנץ נייע וועג פון זען די וועלט.

וואס ווייסן מיר היינט?

יעדער זאך אין דער וועלט וואס מ' קען דירעקט אבזערווירן (שפירן מיט איינער פון די "5 חושים"), שטערנס, לופט, צמחים, מענטשן... יעדער זאך אן קיין אויסנאם, איז צאמגעקלייגט פון אטאמס (ליכטיגקייט איז אן אנדערע גדר און נישט געמאכט פון אטאמס. איך וועל רעדען פון דעם שפעטער). אטאמס זענען צאמגעקלייגט פון נאר 3 זאכן: פרוטון'ס, נוטרון'ס, און עלעקטרון'ס (protons, neutrons, electrons). די 3 זאכן זענען אליין נאר דריי התלבשות'ן (manifestations) פון חומר (matter) און נאר 16% פון די חומר אין די וועלט (universe). די איבעריגע 84% איז "טונקעלע חומר" וועליכע מ' קען נישט דירעקט אבזערווירן. מיר ווייסן נאר אז זיי עגזיסטירן (און פרטים וועגן אסאך סורטען פון זיי) דורך הוכחות. עס זענען דא 92 "עלעמענטן" (ד.ה. מינע אטאמס), און סייענטיסטס האבען באוויזן צו באשאפן נאך 16 עלעמענטן וואס זענען נישט סטעבל (זיי קענען זיך נאר האלטן פאר א צייט און דערנאך צופאלן זיי און ווערען אנדערע עלעמענטן און אנדערע מינע חומר). וואס מאכט איין עלעמענט אנדערש פון א צווייטן? די צאל פון די פרוטון'ס. אטאמס (און ממילא די זאכן וואס זענען געמאכט פון זיי) פירן זיך אויף אנדערש אויב זיי האבן אן אנדערע צאל פרוטון'ס. אפאר דגמאות: אן אטאם מיט איין פרוטון איז היידרוג'ען (hydrogen). מיט צוויי איז היליום (helium), מיט 8 איז אוקסיג'ען (oxygen),מיט 26 איז אייזן, 79 איז גאלד, און 92 איז די גרעסטע סטעבל אטאם (אטאם וואס האלט זיך) יורעניום (uranium). אזוי ווי פריער דערמאנט, איז נאר דא בערך 100 עלעמענטן. פארוואס? ווייל אן אטאם קען פארמאגען סיי וועליכע צאל פרוטון'ס ביז 92 און בלייבן סטעבל. מער פון דעם פאלט עס צאם. און מער פון 118 (92 + 16) קען זיך נישט האלטן אפי' פאר א מיליונסטל פון א סעקונדא. דער כח פון עלעקטריק (ווי איך וועל שפעטער מסביר זיין) איז גורם אז אטאמס (פון רוב עלעמענטן, מיט די אויסנאם פון 6 עלעמענטן וואס הייסן "נובעלע גאזן" (noble gasses)) זאלען זיך צאמקלעבען צו פארמירען (to form) מולעקולס (molecules). מולעקולס קנענן זיין פון איין עלעמענט (צ.ב.ש. צוויי היידרוג'ען אטאמס ווערט איין מולעקול פון היידרוג'ען גאז) אדער פון פארשידענע עלעמענטן (צ.ב.ש. צוויי היידרוג'ען אטאמס מיט איין אוקסיג'ען אטאם ווערט א מולעקול פון וואסער (אדער אייז אדער סטים, ווענדענדיג אין די ווארעמקייט)).

המשך יבא. יעדער איז געלאדענט צו פרעגן, ענטפרן, צוצולייגן, און מעיר זיין.
אמת מארץ תצמח

דער אשכול פארמאגט 132 תגובות

איר דארפט זיין א רעגיסטרירטער מעמבער און איינגעשריבן צו זען די תגובות.


רעגיסטרירן איינשרייבן
 
רעאגיר