זכור ימות עולם (היום יום)

[שעפטל]

ב'קצ"ג: לידת ראובן בן יעקב.

ב'שי"ח: ופטירת ראובן בן יעקב.

ה'תכ"ד: אין פיעטריקוב האט א גלח פאררופן א וויכוח מיט די אידן, און עס האט זיך ארויסגעשטעלט רבי מתתי' קאליהארי אפטייקער הי"ד פון קראקא. דער איד האט געווינען דעם וויכוח, אבער ער איז אומגעקומען עקד"ה ויצאה נשמתו באחד.

ה'תר"ה: דער צאר פון רוסלאנד גיט ארויס לעגאלע ערלויבעניש צו עפענען אידישע שולעס.

ה'תש"ט: די שוידערליכע פרשה פון "ילדי תימן" הייבט זיך אן, ווען די ערשטע טראנספארט פון ציוניסטישע פליגערס ברענגט ארויס די תמימות'דיגע אידן פון תימן, אנשים נשים וטף, וואו זיי האבן זיך געפינען פון תקופת גלות בבל איבער צוויי טויזנט יאר, און מען פירט זיי צו ווערן אפגע'שמד'ט אין די ציוניסטישע קיבוצים מיט די קליינע קינדער צוגערויבט ר"ל, א ביטערער חורבן אויפ'ן הייליגן שבט פון יהדות תימן עד היום הזה, אויסער יחידי סגולה וואס זענען ניצול געווארן פון די ציוניסטישע הענט במשך די יארן דורכ'ן יהדות החרדית אין ארה"ק, לאנדאן און אמעריקע.

[שעפטל]

ג'תקצ"ד וי"א תקצ"ז: די יוונים שטעלן אריין אין בית המקדש א מזבח פאר ע"ז, וואס איז שפעטער בטל געווארן דורך די חשמונאים אין די טעג פון נס חנוכה. ]

ה'ר"נ: די וועלט ווערט באשיינט מיט'ן הייליגן ספר "חובות הלבבות", פון החסיד הקדמון רבינו בחיי אבן פקודה, וואס איז אין דעם טאג ארויס פון דרוק דורך די דריי שותפים מדפיסים, די צוויי ברידער יום טוב בן פרץ און שלמה בן פרץ, און יוסף גינזענהויזער פון איטאליע.

ה'שס"ה: אין פראג איז אומגעברענגט געווארן עקד"ה הגאון הקדוש רבי ישעי' הלוי איש הורוויץ הי"ד.

ה'תקס"ד: "פולווער פורים" – א ריזיגער זאפאס פון פולווער-שטויב האט אויפגעריסן אין די שטאט ווילנא, פירנדיג צו גרויסע פייערן און חורבנות, און דער אומקום פון איבער דרייסיג נפשות. הגה"ק בעל "חיי אדם" זצ"ל איז אויך פארוואונדעט געווארן צוזאמען מיט די גאנצע משפחה, און זייער הויז איז חרוב געווארן, אבער בחסדי ד' זענען זיי אלע געווארן געראטעוועט ממות לחיים.
לזכר צו די נסים האט דער חיי אדם מתקן געווען דעם טאג ט"ו כסלו אלס א תענית, און אויפדערנאכט א יום שמחה והודאה מיט א סעודה פאר תלמידי חכמים ועניים, באגלייט מיט תהלים שירות ותשבחות, ווי דער ח"א שרייבט סוף מגילה.

ה'תשי"ג: עלף אידן זענען נעבעך ארויסגעפירט געווארן צו ווערן אומגעברענגט אין פראג, אויפ'ן באפעל פון סטאלין ימ"ש, כלומרשט באשולדיגט אויף שפיאנאזש. די אידן האבן נעבעך געדינט די קאמוניסטישע רעזשים אבער צום ענדע איז עס געקומען קעגן זיי אזוי טראגיש.

[שעפטל]

א'תרנ"ז: אין דעם טאג, נאכ'ן מבול, האט די תיבה גערוט אויף די הרי אררט, ווי עס שטייט אין די פסוקים אין פרשת נח.

ה'תרנ"ב: דער וויסטער אנטיסעמיטישער העצער הערמאן אלווארדט איז ערוויילט געווארן ערוויילט צום דייטשן רייכסטאג, די ערשטע שריט אויפ'ן וועג צום שוידערליכן דייטשן אנטיסעמיטיזם.

ה'תשמ"ז: ביים היסטארישן סאמיט קאנפערענץ צווישן אמעריקאנער פרעזידענט רעיגען און סאוויעט רוסישער פרעזידענט גארבאטשאוו, אין דעם טאג אין וואשינגטאן, ווערט שטארק אויפגעברענגט דער מצב פון אידן אין רוסלאנד. (אייניגע יארן נאכדעם איז געווארן אויפגעבראכן דער "בערלינער וואנט", סאוויעט רוסלאנד איז געפאלן, און מיליאנען אידן זענען באפרייט געווארן פון ביטערן קאמוניסטישן רעזשים נאך זיבעציג יאר כפירה און חורבנות).

ה'תשס"ב: א שווערע פאלעסטינער טעראר אטאקע אין ירושלים עיה"ק האט איבערגעלאזט 11 קרבנות הי"ד.

ה'תשס"ג: און א יאר דערויף אין זעלבן טאג האט א טעראר אטאקע אויף באס נומער 20 אין ירושלים נאכאמאל איבערגעלאזט 11 קרבנות הי"ד.

[שעפטל]

ה'ק"ט: שווערע פאגראמען און הריגות זענען פארגעקומען קעגן די אידן הי"ד פון אוסבורג, דייטשלאנד.

ה'שנ"ז: א אידישע מאמע און איר זון זענען פארברענט געווארן עקד"ה אויפ'ן אויטא דא פע פון די אינקוויזיציע, אין מעקסיקא סיטי, מעקסיקא.

ה'תר"ח: רעגירונג אין שטאט נעסאו, דייטשלאנד, גיט פרייהייט פאר אידן.

ה'תש"ב: אין דעם טאג האט יאפאן אטאקירט די אמעריקאנער נעיווי באזע אין "פוירל הארבער," האווייאי. די ברוטאלע אטאקע האט אויפגעוועקט אמעריקע פון שלאף אריינצוגיין אין די צווייטע וועלט מלחמה קעגן יאפאן און דייטשלאנד, און די רעשט איז היסטאריע...

ה'תש"ה: די ברוטאלע "טויט מארשן" פון אונגארישע אידן ביים סוף פון חורבן אייראפע איז ענדליך געקומען צו אן אפשטעל.

[שעפטל]

ה'של"א: א שרעקליכע ערדציטערניש האט באטראפן די געגנט פון פערא, איטאליע, מיט גרויסע חורבנות, אבער בחסדי ד' זענען אלע אידן פון שטאט ארויס אומבאשעדיגט. [וי"א י' כסלו]

ה'ת"ז: הקדוש רבי יצחק די קאסטרא טארטאס הי"ד איז פארברענט געווארן עקד"ה אויפ'ן אינקוויזיציע שייטערהויפן אין ליסבאן, פארטוגאל. (ר' יצחק איז געבוירן אין פראנקרייך, צו זיינע עלטערן וואס האבן זיך דארט באהאלטן אלס "אנוסים." די משפחה איז שפעטער געפארן קיין אמסטערדאם, און ער איז געפארן קיין בראזיל, וואס איז דאן געווען אונטער פארטוגאל און א ברוטאלע אינקוויזיציע. מען האט אים אנטדעקט אלס איד, און געפירט קיין פארטוגאל, וואו ער האט אפגעווארפן אלע פרואווען אים צו שמד'ן ח"ו און ער איז געפירט געווארן צוזאמען מיט נאך פינעף אידן על קידוש ד', אויסשרייענדיג "שמע ישראל" ויצאה נשמתם באחד).

ה'תצ"ז: אין פויזן איז געווען א שווערער פאגראם מיט הריגות פון פילע אידן ובראשם הדרשן הקדוש רבי ארי' לייב הי"ד.

ה'תקנ"ג: אין א ביטערע גזירה קעגן אידן אין שטראסבורג, פראנקרייך, איז ארויס א פארבאט אויף ברית מילה, טראגן א בארד און פארמאגן אידישע ספרים, און מען האט קאנפיסקירט די ספרים זיי צו פארברענען.

ה'תרע"ח: פוילישע זעלנער האבן אטאקירט די אידישע איינוואוינער פון לבוב-לעמבערג.

[שעפטל]

ה'תקנ"ח: "חג הגאולה" אין חב"ד, אויך באצייכנט אלס "ראש השנה לחסידות", מיט'ן באפרייאונג פון הייליגן בעל התניא ושולחן ערוך הרב זי"ע. (דער בעל התניא שרייבט אין א בריוו, אז ער האט געהאלטן אינמיטן זאגן תהלים, און האלטנדיג ביים פסוק "פדה בשלו' נפשי", איז אנגעקומען דער שליח פונעם רוסישן צאר אז ער ווערט באפרייט פון טורמע, וליהודים היתה אורה).

[שעפטל]

ג'ש"ה: אין דעם טאג האט עזרא הסופר צוזאמגענומען כלל ישראל אין ירושלים, נאכ'ן ארויפקומען פון גלות בבל, צו דריי טעג פון תשובה און תיקון המעשים, זיך אפצושטעלן פון פסולי חיתון מיט וועמען זיי זענען נכשל געווארן אין גלות, און אויסרייניגן דאס אידיש פאלק פון אלע פרעמדע עלעמענטן און איינפלוסן, ווי עס שטייט אין די פסוקים פון עזרא, קאפיטל י'.

ה'רפ"ב: די אראבער אין ירושלים העצן אויף דעם הערשער מיט א בלבול אז אידן זענען שולדיג אויפ'ן שווערן עצירות גשמים אין א"י, ווייל זיי טרונקען וויין, און האבן פארלאנגט אז דער הערשער זאל צוברעכן אלע פעסער וויין ביי אידן אין ירושלים, אבער בחסדי ד' איז מען אפגעקומען מיט באצאלן א סומע געלט איז די גזירה בטל געווארן.

ה'תקנ"ו: אין דעם טאג איז צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן דער "ספר התניא – אגרת הקודש".

[שעפטל]

ג'ת"ל: דער טאג איז א יום טוב בימי חז"ל, ווייל אין דעם טאג האט שמעון הצדיק כהן גדול מבטל געווען דעם פלאן פון די כותים איינצורעדן אלכסנדר מוקדון חרוב צו מאכן דעם צווייטן בית המקדש, און אנשטאט דעם איז דער געבעט הויז פון די שומרונים אויפ'ן הר גריזים פארניכטעט געווארן, ווי עס שטייט אין מסכת יומא דף ס"ט [וי"א כ"א או כ"ח טבת].

ה'תק"ה: עסטרייכישע זעלנער, אויפ'ן וועג צוריק פון נאכלויפן די פרייסישע ארמייען, באפאלן די אידן פון פראג מיט שווערע פאגראמען, אומברענגנדיג עקד"ה פערצן נפשות הי"ד צווישן זיי גדולי תורה.

ה'תרע"ז: פינלאנד ווערט זעלבסשטענדיג, באפרייט פון צארישן רוסלאנד, און דערקלערט פולע רעכטן פאר אידישע איינוואוינער.

ה'תש"ה: גאנץ פרי פארטאגס אין דעם טאג, איז די באן פון "מרן הקוה"ט בעל דברי יואל מ'סאטמאר זי"ע" ופמלייתו און נאך איבער דרייצן הונדערט אידן, ארויסגעפארן פון אונטער די נאצי נעגל צום באפרייאונג אין שווייץ.
חסדי ד' כי לא תמנו, בך בטחו ותפלטימו!

[שעפטל]

ה'כ"ו: אין זיינצאך, דייטשלאנד, איז הגר הקדוש אברהם בן אברהם אומגעברענגט געווארן עקד"ה ויצאה נשמתו באחד.

ה'קי"ז: קעניג טשארלס דער 5'טער פון פראנקרייך שרייבט אונטער א באפעל פון פרייהייט צו באשיצן די אידן אין שטראסבורג. (אבער עס האט נישט לאנג געדויערט; צוויי יאר שפעטער, זענען טויזנט אידן אומגעקומען עקד"ה און נאך פיל אנדערע זענען געצווינגען געווארן צו שמד אין זעלבן שטאט).

ה'רמ"ט: כלל ישראל ווערט באלייכטן מיט'ן "ספר אבודרהם" פון רבינו הגאון דוד(בן רבי יוסף) אבודרהם זי"ע אויפ'ן סדר און מנהגים פון אלע תפילות, וואס איז דעם טאג ארויס פון דרוק אין ליסבאן, פארטוגאל.

ה'תט"ז: אידן באקומען אפיציעלע ערלויבעניש צוריק צו קומען וואוינען אין די לענדער פון בריטישן קעניגרייך, נאך די השתדלות פונעם בארימטן שתדלן רבי מנשה בן ישראל ז"ל צוזאמען מיט הגה"ק רבי יעקב ששפורט זי"ע. (די ערלויבעניש איז ערשט אריין אין קראפט יארן שפעטער, אבער עס ווערט צוגעשריבן לזכותם).

ה'שפ"ב: דער קעניג פון דענמארק לאדענט די אידן פון אמסטערדאם צו קומען וואוינען אין נארוועגיע מיט פולע פרייהייטן.

[שעפטל]

ג'ת"ל: דער טאג איז א יום טוב בימי חז"ל, ווייל אין דעם טאג האט מען ענדליך מנצח געווען די שומרונים און פארניכטעט זייער געבעט הויז אויפ'ן הר גריזים.

ה'תק"ה: עסטרייכישע זעלנער, אויפ'ן וועג צוריק פון נאכלויפן די פרייסישע ארמייען, זענען נאכאמאל באפאלן די אידן פון פראג מיט שווערע פאגראמען, דריי טאג נאך א פריערדיגע כוואליע פאגראמען, אומברענגנדיג עקד"ה הגאון רבי גבריאל בן רבי משה זצ"ל אב"ד בומסלא.

ה'ק"ח-ק"ט: די טרויעריגע בלוט בלבול פון פארגיפטן וואסער קוועלער אין אייראפע (די "שווארצע מגיפה") האט זיך אנגעהויבן אין דעם טאג אין עלזאץ, פראנקרייך, פירנדיג שפעטער צו אזויפיל ביטערע פאגראמען און הריגות, אויך אין זעלבן טאג א יאר שפעטער קעגן אידן אין נורעמבערג, דייטשלאנד.

[שעפטל]

ג'ת"ח: דער נביא חגי זאגט פאר די ענדע פון מלכות בבל און גאולה פון כלל ישראל דורך זרובבל בן שאלתיאל, ווי עס שטייט אין די פסוקים אין ספר חגי.
די אידן אין ירושלים הייבן אן אויפצובויען דעם צווייטן בית המקדש, און אין דעם טאג זענען פארטיג געווארן די יסודות פונעם ביהמ"ק.

ה'תמ"ח: א ריזיגע שריפה האט אויסגעבראכן ביי א גויאישע בעקעריי אין פירארא, איטאליע, און האט זיך שנעל אויסגעשפרייט. די אידן זענען געווען אין גרויס סכנה, און ניצול געווארן, און לזכר דעם געמאכט תענית יעדן יאר אין דעם טאג.

ה'תרע"ח: ביים סוף פון די ערשטע וועלט מלחמה, האבן די בריטישע ארמייען אין דעם טאג פארכאפט קאנטראל פון ירושלים עיה"ק פון די טערקישע אימפעריע, פירנדיג צו וועלט- טוישנדע היסטאריע פאר די אלגעמיינע פעלקער און ספעציעל פאר אחינו בני ישראל אין ארה"ק און איבער די גאנצע וועלט עד היום הזה.

ה'תש"ד: הערשל קורצווייג און להבדיל א גוי זענען אנטלאפן פון אוישוויץ און צום ערשטן מאל געברענגט לעבעדיגע גריסן פאר די גאנצע וועלט איבער די שוידערליכע מאסן רציחות אין די נאצי גאז קאמערן.

[שעפטל]

א': קין האט גע'הרג'ט הבל.

ב'רנ"ה: די ענדע פון שבעים ימי אבילה פון פטירת יעקב אבינו (נפטר [ונולד] יום א' סוכות) און יוסף מיט די שבטים האבן אים געפירט צום מערת המכפלה.

ב'תמ"ט: משה רבינו און די אידן אין מדבר ענדיגן בויען דעם משכן. (עפ"י ציוי ד' האט מען געווארט מיט'ן "חנוכת המשכן" ביז ראש חודש ניסן, און בשכר זאת האט חודש כסלו באקומען "חנוכת המזבח" ביים נס חנוכה, כמבואר במדרשים).

ג'ת"ח: דער מזבח החיצון ווערט באנייט ביים אויפבוי פון צווייטן בית המקדש, און די כהנים הייבן פריש אן מיט די עבודת הקרבנות.

ג'תרכ"ב, (וי"א ג'תקצ"ז): די חשמונאים באזיגן די יוונים, גייען אריין אין בית המקדש, רוימען און באנייען עס, געפינען די פך שמן טהור פון כהן גדול, און זענען מחנך די הייליגע מנורה אין ביהמ"ק. א יאר דערויף האט מען קובע געווען דעם יום טוב חנוכה לזכר צו די ניסים להודות ולהלל.

[שעפטל]

ד'תתנ"ה: די ערשטע קרייצציגלער הייבן אן ביטערע רייזע, א מלחמה פון די קריסטן צו פארכאפן א"י פון די אראבער, און אויפ'ן וועג האבן זיי נעבעך אומגעברענגט טויזנטער אידן עקד"ה, צווישן זיי גדולי ישראל קדושי עליון. פון דעם איז געווארן "גזירות תתנ"ו", און מען זאגט דערויף קינות אום תשעה באב.

ה'תקכ"ג: די ערשטע שוהל אין אמעריקע, "די טורא שוהל", איז אפיציעל געעפנט געווארן דעם צווייטן טאג חנוכה ביי א פייערליכע חנוכת הבית, אין ניופארט, ראוד איילאנד. די היסטארישע ארטאדאקסישע שוהל ווערט נאך גענוצט פאר טעגליכע מנינים ביז'ן היינטיגן טאג.

[שעפטל]

א'תרנ"ז: די רעגן פונעם מבול ווערט אפגעשטעלט נאך פערציג טעג, לפי שיטת רבי אליעזר. (ולפירש"י א טאג שפעטער, כ"ח כסלו).

ה'שכ"ט: ביי א פאגראם אין פראג ווערן אומגעברענגט עקד"ה הקדוש רבי ישעי' הלוי הורוויץ און זיין איידעם הקדוש רבי יואל הי"ד. (וי"א כ"ח כסלו, וצ"ע אז כמעט פערציג יאר שפעטער איז נאך א קדוש מיט'ן זעלבן נאמען, אן אייניקל אפשר, אויך אומגעקומען עקד"ה אין פראג, ועי' ט"ו כסלו).

ה'תקנ"א: אין דעם טאג האט די צווייטע צאר'ינטע פון רוסלאנד ארויסגעגעבן די גזירה אז אידן טארן נישט וואוינען אין גרויסע שטעט, נאר מוזן זיך געפינען אין א באגרעניצטע "תחום המושב" אין "ווייס רוסלאנד".

ה'תשנ"ז: א "טאוער עיר" פליגער פול מיט אידן האט זיך שרעקליך אויסגעגליטשט אויפ'ן ראנוועי אין קענעדי לופטפעלד, און מיט נסי נסים זענען די פאסאזשירן, ובתוכם כ"ק מרן אדמו"ר הקוה"ט הברך משה מ'סאטמאר זי"ע, ניצול געווארן פון די סכנה.

[שעפטל]

ה'רנ"ז: אין דעם טאג איז אריין אין קראפט די גזירת גירוש אויף אידן אין פארטוגאל, פינעף יאר נאכ'ן ביטערן "גירוש שפאניע". [וי"א ה כסלו]

ה'תק"ג: א צאל גירי צדק אין רוסלאנד, וועלכע זענען אריינגעקומען לכנפי השכינה דורך דעם אידישן העלד זכרי' פון קיעוו, זענען אומגעקומען אויף קידוש ד' אין מאסקווע.

ה'תקנ"ט: אין קארלין-סטאלין ווערט געפראוועט א גרויסער טיש צום פינפטן טאג חנוכה, מיט פידלעך און כלי זמר, לזכר פונעם נס הצלה פון הרה"ק רבי אשר (הראשון) מסטאלין זי"ע, ווען אינמיטן פארן אין וואלד זענען רוצחים באפאלן דעם וואגן אבער בחסדי ד' איז דער צדיק ארויס אומבאשעדיגט.
אויך אין דעם טאג, זענען צענדליגער חסידי קארלין-סטאלין בשנים קדמוניות, אין שפיץ פון הרה"ק רבי שמואל מאמדורא זי"ע און (לויט איין מקור) הרה"ק רבי מרדכי לעכאוויטשער זי"ע, באפרייט געווארן פון תפיסה, וואו זיי זענען געווען צוויי וואכן אונטער ארעסט צוליב די מסירות אויפ'ן בעל התניא.

ה'תקס"א: דער הייליגער בעל התניא ושו"ע הרב איז באפרייט געווארן צום צווייטן מאל פון תפיסה, און באקומען ערלויבעניש פונעם קייסער צו פארשפרייטן חסידות.

ה'תקס"ה: נאפאליאן ווערט געקרוינט אלס קייזער פון פראנקרייך.

ה'תקצ"ז: דער הייליגער חתם סופר זי"ע שרייבט זיין באקאנטע צוואה פאר די קינדער און בני הקהלה, מיט'ן הייליגן לשון קעגן אלע מאדעס און נייע איינפירונגען קעגן דת תורתינו הק', "חדש אסור מן התורה".

[שעפטל]

ה'ק"ט: שווערע פאגראמען און הריגות קומען פאר אויף אידן אין אוגסבורג.

ה'תרל"ח: דער "פאנאגראף" ווערט אנטדעקט, די היסטארישע דורכברוך צו רעקארדירן און איבערשפילן קלאנגען.

ה'תרכ"ב: די ווערטעמבורג פראווינץ אין פרייסן, דייטשלאנד, שענקט גלייכבארעכטיגונג פאר אידן.

ה'תרכ"ז: אין דעם טאג איז ארויס פון דרוק דער הייליגער ספר "תפארת שלמה" פון הרה"ק רבי שלמה הכהן ראבינאוויץ זי"ע פון ראדאמסק, חלק א' על המועדים, דורך בניו הק' לבית ראדאמסק. (חלק ב' על התורה איז געדרוקט געווארן צוויי יאר שפעטער).

[berlbalaguleh]

ג'ש"ה: אין דעם טאג האט עזרא הסופר צוזאמגענומען כלל ישראל אין ירושלים, נאכ'ן ארויפקומען פון גלות בבל, צו דריי טעג פון תשובה און תיקון המעשים, זיך אפצושטעלן פון פסולי חיתון מיט וועמען זיי זענען נכשל געווארן אין גלות, און אויסרייניגן דאס אידיש פאלק פון אלע פרעמדע עלעמענטן און איינפלוסן, ווי עס שטייט אין די פסוקים פון עזרא, קאפיטל י'.

ה'רפ"ב: די אראבער אין ירושלים העצן אויף דעם הערשער מיט א בלבול אז אידן זענען שולדיג אויפ'ן שווערן עצירות גשמים אין א"י, ווייל זיי טרונקען וויין, און האבן פארלאנגט אז דער הערשער זאל צוברעכן אלע פעסער וויין ביי אידן אין ירושלים, אבער בחסדי ד' איז מען אפגעקומען מיט באצאלן א סומע געלט איז די גזירה בטל געווארן.

ה'תקנ"ו: אין דעם טאג איז צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן דער "ספר התניא – אגרת הקודש".

און איך האב אייביג געמיינט אז די אידן האבן אייביג זייער גוט געלעבט מיט די וואוילע אראבערס. אז אפילו די אידישע פרויען און די אראבער'קעס האבן געטריקנט די וועש אויף איין שטריק. און די אראבישע גוי'טעס האבן גע בעיביסיט' די אידישע קינדערלעך. ביז די פארשאלטענע ציונים ימ"ש זענען געקומען און אלעס צושטערט. זיי האבן נעבעך געצווינגען די וואוילע אראבערס אדורכצופיהרן גרויזאמע פאגראמען אקעיגן די אידן. מ'דארף זעהן איבער צו געבן דעם מעסעדזש צו הרב שמאפלאן....!

[שעפטל]

ג'שכ"ז: עלעף יאר פאר'ן חורבן בית ראשון, ווערן יכני' מלך יהודה מיט די נביאי ומנהיגי ישראל פארטריבן קיין בבל, דער אנהויב פון "גלות יהויכין". (אויך אין זעלבן טאג, שפעטער ממש פאר'ן חורבן, איז נבוכדנאצר געקומען באלאגערן ירושלים עיה"ק, וואס האט געפירט צו די צרה און תענית פון עשרה בטבת).

ג'ת': אסתר המלכה איז גענומען געווארן צו זיין די מלכה פון אחשורוש, ווי עס שטייט אין פסוק אין די מגילה. (שיטת היעב"ץ, ולשי' הרמ"א ט' טבת).

ג'תט"ו: עזרא הסופר שטעלט א בית דין אין ירושלים צו העלפן די אידן תשובה טאן און זיך רייניגן פון די נשים נכריות. דאס האט אנגעהאלטן ביז ראש חודש ניסן.

???: אין ספרדישע און מזרח לענדער האט מען געהאלטן דעם טאג פאר א יום טוב, אלס זכר פאר די גרויסע ניסים ווען יהודית האט אומברענגט הליפורני. (די פונקטליכע יאר איז נישט באקאנט, אבער א קורצע תקופה נאך נס חנוכה).

ה'ת"ז: במשך דעם חודש שרייבט דער הייליגער ש"ך זיין חיבור "נקודות הכסף", השגות אויפ'ן טורי זהב, נאכדעם וואס דער ש"ך און ט"ז זענען געדרוקט געווארן צוזאמען אין זעלבן יאר.

ה'תקס"ח: די רעגירונג אין רוסלאנד גיט ארויס שווערע גזירה אויף אידן, א פארבאט אויף אידן צו זיין לאנד אייגנטומער.

ה'תרכ"ט: אין דעם טאג האט זיך אנגעהויבן דער "קאנגרעס" צווישן ארטאדאקסישן אידענטום אין אונגארן, און די רעפארמער שר"י, פאררופן דורך די רעגירונג פון קייזער פראנץ יאזעף.
במשך די קומענדיגע זיבן וואכן האבן די רעפארמער אלעס געטאן אונטערצוגראבן דאס אונגארישע אידנטום פון האלטן די תורה הקדושה כדת משה וישראל, ביז כ"ג שבט, ווען די רעפארמער האבן אפען געזאגט זייער ציל להשמיד ולהחריב, דעמאלט האט זיך דער מחנה חיים זי"ע אויפגעשטעלט אויפ'ן טיש און געשריגן "מי לד' אלי! ביי וועמען דער בורא כל עולמים און זיין תורה זענען הייליג, זאל זיך אויפהייבן און פארלאזן דעם זאל!" פירנדיג צום "טיילונג" לחיותינו כיום הזה לפליטה גדולה.

[שעפטל]

ה'תקי"ב: אין די שטאט בראדי איז אומגעקומען עקדה"ש, אויף א תלי', הקדוש רבי צבי שומר העיר הי"ד.

ה'תקמ"ב: קייזער פראנץ יוזעף נעמט אראפ די "לייב-צאל" קאפ-שטייער, ווי אויך די "ספעציעלע געזעץ שטייער", די "פאספארט שטייער", די "נאכט שטייער", און ענליכע שטייערן און אפצאלן וואס פריערדיגע הערשער האבן ארויפגעלייגט אויף אידן אין לאנד.

ה'תקפ"ח: אין ניו ארליענס, לואיאזאנא, ווערט געגרינדעט די ארטאדאקסישע קהלה "שערי חסד". (אבער צענדליגער יארן שפעטער האט זיך די קהלה צוזאמגעשטעלט מיט אן אנדערע און ליידער אריבער צו די רעפארם באוועגונג, א סיגנאל פונעם שווערן מצב פון אידישקייט אין אמעריקע יענע תקופה).

ה'תשי"ח: דער יוסטיץ מיניסטער אין קאנאדא, דעיוויד פולטאן, דערקלערט אז "כשר'ע שחיטה אין לאנד איז לעגאל און וועט בלייבן אזוי". די ווערטער זענען געקומען ביים פארהאנדלען א געזעץ אין פארלאמענט צו מוזן איינשלעפן בהמות פאר'ן קוילן אבער עס אנטהאלט אן אויסנאם פאר אידישע שחיטה.

ה'תשי"ח: 57 מציבות זענען וואנדאליזירט געווארן ביי א אידישע ביה"ח אין קאלגארי, מערב קאנאדא. די פאליציי עפענט אויספארשונג און באווייזט צו ארעסטירן איין פארדעכטיגטן.

[שלום על ישראל]

ה'תש"ג׃ היינט האט זיך אנגעהויבן דער "מאנהעטן פראיעקט" אונטער דער אנפירונג פון גענעראל לעזלי גראווז. דער ציל איז געווען צו שאפן די ערשטע נוקלעארע באמבע.

וועליכער יאהר?

[שלום על ישראל]

א': בראשית ברא אלקים – אין דעם טאג (לשיטת ר"א בתשרי נברא העולם) האט דער אייבערשטער באשאפן די וועלט.

הייסט דאס שנת א' אדער ה' ימים קודם שנת א'?

[שעפטל]

ה'תש"י: דער אידישער דאקטאר ארטור אייכענגרין, פון בערלין, דייטשלאנד, איז געשטארבן אין עלטער פון 82 , עלנד און צובראכן (נאכ'ן דורכגיין די טערעזיענשטאט לאגער) אז מען האט אים נישט אנערקענט פאר'ן ערפינדן "אספירין" צווישן זיינע פילע מעדיצינישע דורכברוכן.
(כמעט פופציג יאר שפעטער, אין תשנ"ט, האט די מעדיצינישע וועלט נאך גרונטליכע שטודיעס אויסגעפירט אז אייכענגרין האט טאקע אויסגעטראפן "אספירין").

ה'תשי"ח: א באריכט אויף די צאל אידן אין יאפאן צייגט אז בלויז דריי שטעט אין לאנד פארמאגן אידישע איינוואוינער. די הויפטשטאט טאקיא האט 100 אידישע משפחות. קאבי פארמאגט 30, און יאקאהאמא האט פופצן אידישע משפחות. בעפאר די צווייטע וועלט קריג זענען אין יאפאן געווען א געשאצטע צוויי טויזנט אידן.

[שעפטל]

ה'תק"ד: אונגארישע באנדיטן זענען אריינגעקומען אין שטאט בעמישליפא, צוגערויבט אלעס פון די אידן, חרוב געמאכט דעם שוהל מיט די ספרי תורה, און גאר טראגיש אומגעברענגט דעם רב עקדה"ש.

ה'תקנ"א: דער משיח שקר יעקב פראנק שר"י איז אפגעשטארבן.