לכבוד יו"ט: אינטערוויו מיט וועלטבארימטן חכם הרזים הרב מי אני

[מי אני]

‏

וואס איז די אינטערעסאנטסטע אשכול וואס האסט שוין געטראפן אין קאווע שטיבל?

דערמאנענדיג זיך דעם שאלה געדענק איך אז איך הא׳מיר געשפירט ווי בּורידען׳ס חמור וואס קען נישט באשלוסן צווישן צוויי (צו מער) ברירות וואס זענען אייניג אין חשיבות וכו׳.

‏און גייט דאס שוין צוזאמען מיט דאס וואס איך האב געהאט געזאגט אז איך האב נישט געטראפן אן אשכול אויף טערמאדיינעמיקס, ווייל (שבת נג.) חמרא״ אפילו בתקופת תמוז ״קרירא״ לה...

[עמינדב]

יראתי בפצותי שיח להתחיל. און אזוי ווי ווייס-איך-ווער (קליק נישט, ס'איז נאר פאר מראית עין) זאגט איז דער כסיל נישט ממין האנושי אין די אויגען פון חכם.
זייענדיג א גרויסער חכם און אינטראווירט האף איך וועסט נישט בייזערן אויף שאלות פון א פשוט'ן (מענטש) [בעסער נישט צו וויסן וואס].

צו וועם רעדסטו טאקע ווען דו שרייבסט דעי סארט זאצן וואס איך גלייב נישט אז איינער דא איז זוכה צו פארשטיין וואס דו זאגסט. נישט זיי האבן די בעקגראונד ידיעות נישט זיי זענען בכוח נאך קוקן א שטיקל מלחמות השם, למשל דא (דאס איז שוין יא א לינק), און אויך האבן זיי נישט אן אינטרעסע אין אריסטו סטייל געשפרעך. זיכער נישט ווען דו רעדסט אזוי אין קאודס.

די צווייטע קאשע איז. עס איז אוממעגליך צו פארפאסן אז דו האסט ברייטע ידיעות אין תורה ספרים. זיכער אן ערנסטער בן אדם מיט אן ערנסטקייט צו תורה סאבזשעקטס. וואס איז דיין מטרה מיט שרייבן גאג-על-גאג פילפולים וואס זעהט אויס געווארפן ווערטער, און כאטש אפשר האבן זיי א קאנעקשען איז עס נישט מער ווי עפעס א מין ליצנות געמאכט. ספעציעל ווען עס איז אפיציעל אזא מין "פורים תורה" אויף נישט חשובע זאכן.

ספאַסיבאַ.

[מי אני]

אויף די ערשטע פראגע איז אזוי. דא אויף קאווע שטיבל איז, לידיעתי, די איינציגסטע פלאץ וואס איז א האָבּ פאר אינטעלעקטואלע דיסקוסיעס וכו׳ פונעם חרדי׳שן אידענטום, עכ״פ אין אידיש זיכער (און זיכער אמאל). איז אויב וויל איינער שרייבן, ארויסברענגען וכו׳ עפעס אין די סארט נושאים איז לכאורה דא די איינציגסטע פלאץ וואו עס איז כאטש דא די מעגליכקייט אז איינער זאל זיין אינטרעסירט. יעצט, בנוגע מיין לשון מגומגם [״קאודס״, און די סיגנון בכלל פון וואס דו מאכסט טאקע חוזק פון אין דיין ערשטע פּאראגראף... ] האב איך מיך טאקע דא אנטשולדיגט בריש האשכול. איך בעצם פרוביר מיין בעסטע מסביר צו זיין און איך גלייב אויב איינער איז אינטרעסירט און וויל נאך אינפארמאציע וכו׳ קען ער אדער דאס נאכקוקען געבויט אויף די טערמינען וואס איך צייכען צו וכו׳ אדער מגיב זיין וכדומה.

בנוגע די ״גאג על גאג פילפולים״ איז ביסטו טאקע גערעכט אז זיי זענען פורים תורות. אבער איין סיבה פארוואס איך טוה דאס איז אן המשכה פונעם פריערדיגן תירוץ. דהיינו, עס איז א מבוא מיטצוטיילן עפעס ידיעות, אינטרעסאנטקייטן וכדומה. ווי אויך גלייב איך אז עס קען מעלה זיין א חיוך על שפתי פון מענטשן, ובפרט פאר׳ן פותח האשכול וואס זעהט אז מ׳מאכט זיך צו טוהן פון זיינע ווערטער. ועוד, דאס איז פאר מיר אן ענדזשוימענט און עס העלפט מיר אליין אז איך זאל געדענקען די נושאים וואס איך נוץ אין די ״תורה״ דורך עלעבּארעטיוו פּראסעסינג (אוי! שוין ווייטער גענוצט א טערמין אין וואס מ׳איז נישט אינטרעסירט... ).

די מראה מקום וואס קען נוגע זיין פאר דיין ערשטע פּאראגראף איז לכאורה רש״י עה״פ (שמות לב יא) למה ה׳. רש״י איז מען דאך זיכער יא ביכולת נאכצוקוקען...

[רביה''ק זי''ע]

איך האב אויך בערך אזא סארט מנהג, ווען איך טרעף עפעס וואס איך וויל נישט פארגעסן (בעיקר יוטיובס...) פרוביר איך עס אריינצוקוועטשן ערגעץ אין קאוועשטיבל אזוי וועל איך עס קענען טרעפן אין צייט פון נויט, ס'איז פיל גרינגער צו טרעפן עפעס אין מיינע פאר טויזענט תגובות אויף קאוועשטיבל ווי זיך צו גיין דערמאנען וואו איך האב עס געזעהן דאס ערשטע מאל.

[מי אני]

וכאמור איז עס אן ענין פון זה נהנה וזה (עכ״פ) לא חסר (און האפענטליך אפילו נהנה אויך). אדער אפשר גייט ארויף דעם ״לא חסר״ אויפ׳ן מגיב, והיינו אז עס ווערט נישט ״נחסר״ און פארגעסן פון אים.

און עס קען זיין אז דאס איז די חילוקי דיעות אין דעם דא אין אונזער קאנטעקסט. דהיינו, ווייל אונז טרעפן מיר ביי דעם פון זה נהנה וזה לא חסר (ב״ק צז.) אז אויב ווערט דאס וואס מ׳נוצט (אויס...) אפגעשוואכט דערפון דעמאלטס גייט עס נישט אן. אונז אבער באטראכטן עס ווי כי היכי דלא לסתרי און ווי רש״י איז דארט מפרש שלא ילמד דרכי הבטלה וואו עס גייט יא אן. מיינענדיג ביי אונז אינעם קאנטעקסט אז מ׳זאל וויסן פון די דבר חכמה וכדומה.

אוי! שוין ווייטער א ״גאג על גאג״ פורים תורה...

[פאליטיקאנט]

איך פארשטיי אויך נישט רוב תגובות, אבער יעדע שטיק צייט לערן איך יא אפ אפאר תגובות אויף וויקיפעדיע - ולהגיד שבחו של מי אני אז ער עמבעד לינקס צו רוב טערמינען - שטייצעך שפעטער פרוביר איך עס שוין ערגעץ ווי אריינצוקוועטשן אין א שמועס אין בית המדרש, די עולם זאל שטוינען פון מיין ידיעות.....

ווי אויך גלייב איך אז עס קען מעלה זיין א חיוך על שפתי פון מענטשן, ובפרט פאר׳ן פותח האשכול וואס זעהט אז מ׳מאכט זיך צו טוהן פון זיינע ווערטער.

איך מיין יעדער גייט עגריען אז מיט דעם טוט ער א גאר גוטע ארבעט , אויך מיטן צוטיילן לייקס....

[מי אני]

ייש״כ.

פאר עגרימענט האט מען טאקע געדארפט אריינלייגן א לינק ווייל ווי ערווענט דא אויב... אהעם... פארשטייט מען נישט יענעם לגמרי [די טענות וואס מ׳האט אויף מיר] נאר דעמאלטס איז שייך א דיסעגריִמענט...

ווי אויך פעהלט סתם אזוי אויס פאר ארבעט א דעפיניציע. ווייל ווי ערווענט דא (וואס כאמור איז יענע אשכול טאקע צושטאנד געקומען דורך וואס אונז הא׳מיר דא געזאגט בריש האשכול) איז אין וויסענשאפט [פיזיקס] די משמעות פון ״ארבעט״ [Work] עפעס אנדערש...

בדרך כלל זענען מיינע לינקס צו תגובות דא אין שטיבל. אבער דאס איז טאקע איינע פון די סיבות איך פרוביר צו נוצן די טערמינאלאגיע (מיט נקודות אין אלגעמיין, כדי צו פארגרינגערן זייערע ענגלישע פּראנאָנסיעישאן), אזוי אז ווער ס׳איז פאראינטרעסירט אליין נאכצוקוקען קען נוצן די טערמינען אלס קיִ-ווערטער אין א סוּרטש.

[גרעפיקסער]

צו וועם רעדסטו טאקע ווען דו שרייבסט דעי סארט זאצן וואס איך גלייב נישט אז איינער דא איז זוכה צו פארשטיין וואס דו זאגסט. נישט זיי האבן די בעקגראונד ידיעות...

האבעך הנאה אז כ׳בין נישט דער איינציגער

[מי אני]

אויב נעמט מען אן אז ס׳איז אזוי, דעמאלטס איז עפ״י טרענסיטיוויטי (כעין שיעבודא דר׳ נתן) ביסטו שוין אויך אטאמאטיש מקנא פראפעסארן.

פאליטיקאנט←לייבל←מי אני←פראפעסארן
∵
פאליטיקאנט←פראפעסארן

אין לאגיק רופט זיך דאס א היפאטעטישע סילאגיזם (דא גענוצט צוויי מאל).

[דא וועט די ״←״ באדייטן די קנאה.]

שוין גארנישט קיין ״גארנישט״... (און אז מ'דערמאנט לאגיק איז דאס וואס מ'רופט א דאבל-נעגאטיוו וואס ווערט פארוואנדלט אין א פאזיטיוו.) ובפרט טאמער נעמט מען אין אכט און אריין אין חשבון דיינע תגובות און קענטעניסן דא אין שטיבל (בפרט בעניני טעכנאלאגיע).

מענין לענין באותו ענין בנוגע טראנסיטיוויטי און רעדענדיג פון פילאזאפיע איז אינטרעסאנט צוצוצייכענען צום חילוק וואס דאָנס סקאטוס מאכט צווישן אן עקסידענטעל סדר/אָרדער פון סיבות און אן עסענטשעל סדר/אָרדער פון סיבות. אן עקסידענטעל סדר/אָרדער פון סיבות איז דאס וואס מיר פשוט ווייסן: א׳ איז גורם ב׳ וואס ב׳ איז גורם ג׳. אבער חוץ מזה האט א׳ גארנישט מיט די גרמא פון ב׳ אויף ג׳, למשל עס פעהלט נישט אויס אז די גורם פון ב׳ [א׳] זאל נאך אלס זיין בעולם וכו׳ ווען ב׳ טוהט גורם זיין ג׳. אן עסענטשעל סדר/אָרדער פון סיבות איז ווען די א׳ וואס טוהט גורם זיין דעם ב׳ האט א דירעקטע השפעה אויף ב׳ וואס נאר דאדורך קען ער בו בעת גורם זיין ג׳. א משל פונעם עקסידענטעל סארט איז א זיידע וואס געבוירט א טאטע וואס געבוירט אן אייניקל. איינמאל די טאטע איז געבוירן ובעולם פעהלט שוין נישט אויס די זיידע׳ס גרמא. א משל פונעם עסענטשעל סארט איז אן אקסל וואס רוקט די האנט וואס רוקט א שטעקן; עס פעהלט אויס די ערשטע גרמא פון א׳ בשעת די גרמא פון ב׳ אויף ג׳.

דורך דעם בויט ער אויף א קאמליצירטע פילאזאפישע טענה אויף אויפצוווייזען מציאות הבורא. א חלק דערפון ארבעט ווייל ער וויל אויפווייזן אז עס איז נישט שייך אן אינפיניט ריגרעס ביי אן עסענטשעל סדר/אָרדער פון סיבות, און אן עקסידענטעל סדר/אָרדער פון סיבות ווענדט זיך און דארף אן עסענטשעל סדר/אָרדער פון סיבות פאר דעם אליין. והרבה קולמוסין וכו׳.

[מי אני]

בנוגע דאס וואס מ׳האט געשמועסט איבער פילמס, איז אין אינדיאנע אעסטעטיקס דא די געדאנק פון ״ראַסאַ״ [טעאריע], וואס באדייט דאס אינערליכע אונטערליגענדע ״טעם״ וואס קומט ארויס/דארף ארויסצוקומען פונעם ארטיסטישן ווערק. אין אנדערע ווערטער, די געדאנק פון אַרטס בכלליות איז אז עס דארף צו נעמען דעם מענטש צו א פּאראלעלע רעאליטעט וואו ער/זי שפירט (געוויסע) סארט פון עמאשענס וכדומה פונעם ווערק, וואס מאכט דעם מענטש באוואוסטזיניג צו די אייגענע קאנשעס וממילא צו רעפלעקטירן אויף ספיריטואלע, מאראלישע וכו׳ טאפיקס; עס הייבט די אינטענטעד וכו׳ עמאשען צו א העכערע (תרתי משמע) לעוועל. אבער די ״ראַסאַ״ פון אן אַרטיסטישן ווערק קען נאר צושטאנד קומען פאר אן אדיענץ מיטהאלטער וואס איז א חכם אינעם ארויסהאבן, פארשטיין, און עפּרישׁיעיטן די חכמה אינעם ווערק. דער אינדיאנער פילאזאף אַבּהיִנאַוואַגוּפּטאַ האט געזאגט אז דורכ׳ן משיג זיין דעם ״ראַסאַ״ פון א ווערק קומט מען צו צו א הכרה פונעם ״זעלבסט״. (דעם... אהעם... ״אני״... )

‏ועיין באשכול זו.

[מי אני]

איך האב אויך בערך אזא סארט מנהג, ווען איך טרעף עפעס וואס איך וויל נישט פארגעסן (בעיקר יוטיובס...) פרוביר איך עס אריינצוקוועטשן ערגעץ אין קאוועשטיבל אזוי וועל איך עס קענען טרעפן אין צייט פון נויט, ס'איז פיל גרינגער צו טרעפן עפעס אין מיינע פאר טויזענט תגובות אויף קאוועשטיבל ווי זיך צו גיין דערמאנען וואו איך האב עס געזעהן דאס ערשטע מאל.

עס איז מערקווידיג צוצוצייכענען אז אפלטון אין זיין פיִדרוּס פארציילט א לעגענדע אז דער אפגאט טוּט פון די מצריים איז אויפגעקומען מיט אותיות ורעיון הכתיבה. ווען ער איז דאס געקומען ווייזן פאר׳ן פרעה טאמוּס האט אים דער פרעה געזאגט אז דאס גייט אדרבה מאכן מענטשנ׳ס זכרון שוואכער ווייל זיי גייען זיך פארלאזן אויף די מדע וכו׳ וואס זיי האבן אראפגעשריבן ווי איידער דאס חוקק זיין בזכרונם.

דר. שמואל אימבּאָ ‏זאגט עפ״י דעם אוגאנדאן שרייבער אקאט פּ׳בּיִטעק אז ווען מ׳שרייבט אראפ דברי חכמה אנשטאט דאס׳ן עס איבערגיבן בע״פ פארלירט מען א סארט ״באלדיגקייט״ [immediacy] דערצו, וואס איז מער אין א דיסקארס צווישן צוויי מענטשן ווי איידער דאס׳ן איינזאמקייט פון ליינען עס פון א טעקסט. (ולאידך גיסא בזה הטענה עיין כאן.) אבער לאידך גיסא איז אזוי ווי טוּט דארט אליין האט בעצם גע׳טענה׳ט קען דאס ארויסהעלפן אז די עצם זאכן אליין זאלן נישט פארגעסן ווערן, און פארוואס מ׳האט צום סוף טאקע אראפגעשריבן תושבע״פ (אהעם... ״רביה״ק״...) ער ברענגט אויך אראפ א קריטיק קעגן דאס נישט שרייבן, אז אויב ס׳איז נאר בע״פ איז עס מער קאַמיוּנעל און קען אויך שטערן צו דעוועלאָפּן קריטיקעל טיִנקיִנג.

[רביה''ק זי''ע]

אבער באמת ווייסן מיר דאך אז איינשטיין איז גערעכט געווען, never memorize something that you can look up.

[פאליטיקאנט]

איז לכאורה היינט דארף מען שוין גארנישט געדענקען!

מ'דארף אבער יא קענען און געדענקען גענוג אויף צו קענען נאכקוקן....

[מי אני]

דר. ענדרו האסקינס זאגט טאקע אז די דידזשיטאלע אינפארמאציע עידזש, און דאס'ן זיך אזוי פארלאזן דערויף, האט געטוישט דאס עצם "געדאנק" פון געדענקן און עקטשולי קונה זיין חכמה; מ'טוהט דעפענדן צו שטארק אויפ'ן דאס נאר דארפן געדענקן וואו נאכצוקוקן און דאס איז געווארן די נייע פערעדיים דערפאר. (כ'האב דאס טאקע... אהעם... "דאכט זיך מיר"... געזעהן צום ערשט דערמאנט אין איינע פון די ענגלישע חרדי'שע פאמפלעטן קעגן טעכנאלאגיע.)

ובכלל איבער זיכרון.

[מי אני]

לעצטענס איז מיר אויסגעקומען אנגענומען צו ווערן און צו פארברענגען אין א חבורה פון גדולים וטובים ממני. עס איז מיר געווען, און איז נאך אלס, א נחת רוח והנאה אז איך בין זוכה צו זיין נקבע בהני חבורתא (ועיין באשכול זו). אבער מאידך גיסא איז עס מיר אויך געווארן אביסל קאלעמוטנע אויפ׳ן הארץ. דאס איז ווייל איך האב באמערקט אז ווען מען איז צוזאמען אין א חבורה וואו מען איז ווייט ווייט נישט די ״בעסטע״, און מען האט (אין א וועג) פשוטו כמשמעו געמוזט וואַוּטשן פאר דיר אז ביזט ראוי צו זיין א חלק, ברענגט דאס ארויס דעם אויבן-דערמאנטן (קנייטש פונעם/אינעם) אימפּאַסטאר סינדרוֺים אויף א גרעסערן פארנעם. דהיינו, מען פיהלט דאס אייגענע אינפעריאריטי אויף א פי כמה גרעסערן פארנעם. מ׳דערזעהט זיך ארומגענומען מיט חכמים ונבונים, און דאס אליין מאכט מען זאל אנערקענען אין ווי ווייט מ׳האלט נאך פון שלימות החכמה (ווי אויך דורכ׳ן בעצם ווערן קלוגער וואס דעמאלטס זעהט מען איין נאך מער וואס מ׳קען אלס נישט, ווי אויבן-דערמאנט). מ׳זעהט און אנערקענט וואס מען קען אלס נאך נישט און עס פיהלט זיך (אין א וועג) ווי עס עפענט זיך א טשעזם פון דאס אייגענע איגנארענס. און הגם דאס ברענגט דאס קנאת סופרים המרבה חכמה, ברענגט דאס אבער אויך פארט אן אומאנגענעמע געפיהל איבער דאס אייגענע שיפלות. האב איך געקלערט אז דאס קען זיין נאך א רמז אין פסוק (קהלת א חי) ויוסיף דעת יוסיף מכאוב. והיינו אז גראד ווען מ׳דערזעהט און אנערקענט דעם הוספה אין דעת וואס עס פעהלט (און וואס אנדערע האבן) איז ברענגט דאס אליין א מכאוב.

דאס האט מיר אויך געמאכט טראכטן אז דאס איז בפרט אין א סביבה וואס באשטייט פון מערערע חכמים. דאס איז וויבאלד ביי דעם קען זיין אן ענין פון א קאלעקטיווע אינטעלידזשענס, וואו די מקצועות בחכמה וואו יעדע פון די אינדיווידואלע מעמבערן האבן אין דעם אן עקספּערטיז שאפט צוזאמען א חכמה הכוללת פון די גרופע וואס איז awe-inspiring פאר זיך אליין. איך האב געקלערט אז דאס קען אפשר גיבן א באדייט אינעם פתגם ״אין ציבור עני״. והיינו, ביי א ציבור (ובפרט כשהציבור הם חכמים) קומט ארויס דאס קאלעקטיווע אינטעלידזשענס ואין עניות בהם אשר ידוע (נדרים מא.) דנקטינן אין עני אלא בדעה. וואס דאס אלעס ליגט לדעתי אין דעם וואס די משנה זאגט (אבות ד טו) הוי זנב לאריות בלשון רבים; צו א גרופע חכמים.

‏(ואולי נזרקה נבואה בענין זה פון שוואנצאנעס...)

***

בנוגע מיינע סארט תגובות איז ביי מיין שווער׳ס חנוכה מסובה האט מיין פלימעניק, א קלוג אינגל, געשמועסט מיט מיר און עס איז ארויסגעקומען אז איך בין דער ״לאנגווייליגער [בּאָרינג]״ פעטער. האב איך אים געהאט געזאגט אז מ׳קען טענה׳ן אז ״בּאָרינג איז גוט״. והיינו, אז דאס וואס אלגעמיינע מענטשן קלאסיפיצירן סאביעקטיוולי ומהמוסכמות אלס א ״בּאָרינג״ בקשה ופּורסוּט איז דאס וואס איז אביעקטיוולי ״גוט״ אלס המפורסמות. דאס איז ווייל בקשת וקנין החכמה איז וואס ווערט פארעכענט אלס גוט און דאס איז וואס איז ווערט פארעכענט אלס א ״בּאָרינג״ בקשה ומטרה.

איין וועג פון דאס לאגיש פארמולירן איז אולי אזוי:
לאז ח = בקשת למרות קניית החכמה

לאז בּ = וואס ווערט פארעכענט דורך דעם אלגעמיינעם המון עם אלס בּאָרינג

לאז ג = דעם ריכטיגן [פלאטאנישע] ״טוב״

די הנחות/פּרעמיסעס זענען:

‏∀x[חx↔בּx] {מיינענדיג: פאר יעדן x, אויב איז x א מבקש חכמה דעמאלטס און נאר דעמאלטס [iff] איז x בּאָרינג אין זיינע פּוּרסוּטס/מטרות}

‏∀x[חx←גx] {מיינענדיג: פאר יעדן x, אויב איז x א מבקש חכמה דעמאלטס טוהט x פּוּרסוּען אוח זיין מטרה איז דאס ״גוט״}

∵ {דאס פיהרט צו:}
‏∀x[בּx←גx] {מיינענדיג: פאר יעדן x, אויב איז x א מבקש חכמה דעמאלטס טוהט x פּוּרסוּען דאס גוט}

דאס ארבעט אזוי:

א). ∀x[חx↔בּx] {פּרעמיס}
ב). חx↔בּx {יוּניווערסעל אינסטענטשיעישאן פון סטעיטמענט א׳}
ג). בּx←חx {בּייקאנדישאנעל עלימינעישאן פון סטעיטמענט ב׳}
ד). ∀x[חx←גx] {פּרעמיס}
ה). חx←גx {יוּניווערסעל אינסטענטשיעישאן פון סטעיטמענט ד׳}
ו). בּx←גx {היפאטעטישע סילאגיזם [טראנסיטיוויטי] פון סטעיטמענטס ג׳ און ה׳}
ז). ∀x[בּx←גx] {יוּניווערסעל דזשענערעליזעישאן פון סטעיטמענט ו׳}

די עיקר שוועריקייט אין דעם, וואס שאדט פאר׳ן קאדזשענסי פונעם ארגומענט, איז די ערשטע פּרעמיס/הנחה וואס נעמט אן אז יעדע בקשה למטרת החכמה איז דאס וואס ווערט קלאסיפיצירט אלס א בּאָרינג מטרה און ווי אויך דאס אויף צוריקצווועגס אז יעדע זאך וואס ווערט קלאסיפיצירט ביים המון עם אלס א ״בּאָרינג״ מטרה איז א מטרה לקניית חכמה. דאס איז ווייל מ׳קען טענה׳ן אז עס זענען דא מטרות וואס ווערן קלאסיפיצירט ביים המון עם אלס ״בּאָרינג״ מטרות און זענען נישט מטרות לקניית החכמה.

די תגובה אליין איז א קעיס-אין-פּוֺינט פון די בּאָרינגקייט דערפון פון וואס מ׳רעדט...

[מי אני]

בנוגע די הגדרה איבער וואס איז ״בּאָרינג״ און פארוואס די תחומים פון שכליות ומדע קענען גערעכענט ווערן אלס אזאנס:

(דאס אליינס איז א געפינס פון מדע...)

ואגב, די שטודיע האט געפונען אז מענטשן וועלן זיך ענדערשער אליינס גיבן פיינפולע עלעקטריק שאקס ווי איידער זיין לאנגווייליג. (דאס צו באריכטן איז שוין נישט ״בּאָרינג״...)

[מי אני]

מדברי דזשיילס דעלוּז.

[מי אני]

‏

וואס איז דאס לעצטע בוך וואס איר האט דורכגעליינט אדער איר האט ביי אייער נאכט שאפע?

עס איז אינטרעסאנט צו באמערקן אז עס איז דא א יאפאנעזע טערמין, צוּנדאָקוּ, וואס באדייט פארשאפן ביכער אויף כדי צו ליינען אבער עס זאמעלט זיך אן און מען קען נישט עספיען און אָניאָגן אָנצוקומען צו זיי.

[yesiknow]

...The concept exists in all languages

[מי אני]

אינטרעסאנטע און הומאָראָס קאמיקס פון דר. יאָרעי טשעם איבערן אימפּאסטאר סינדרוֺים וואס מ׳האט אויבן דערמאנט.

[רביה''ק זי''ע]

הה"ד האלט זיך נישט אזוי קליין ווייל דו ביזט נישט אזוי גרויס...

[מי אני]

ובנוגע ״בּאָרינג״, אויב טייטשט מען אויס ״בּאָרינג״ בנוגע אז ״גארנישט ספעציעל פאסירט אין לעבן״, איז דאס דאך ווייטער ״גוט״ אלס׳ן באקאנטע כלל פון ״קיינע נייעס איז גוטע נייעס״. דאס גייט אין איינקלאנג מיט דר. דוד בּענאטאר׳ס אסימעטרי בין טוב לרע, והיינו אז העדר הרע איז טוב אבער העדר הטוב איז נישט רע, שטימט דאס בוודאי - ״בּאָרינג״ איז פשוט העדר הרע והטוב וואס אלס׳ן העדר הרע איז עס שוין טוב און דאס העדר הטוב [בפועל] איז נישט מגרע דערפון.

דאס איז אויך בסתם מחזק דעם רמב״ם׳ס שיטה (מו״נ ח״ג פי״ב) אז די רעות בהעולם זענען מעט נגד הטובות ע״ש. דאס איז ווייל אז מ׳מעסט רע, לא זה ולא זה, און טוב, איז דאך סיי ״טוב״ ו״העדר זה וזה״ א ״גוטס״ און נאר ״רע״ שלעכטס. והיינו, עס איז 2:1 טובות נגד רעות.

[מי אני]

דאס פאלגענדע האב מיר איינער געפרעגט אין אישי:
‏

לאמיר אייך פרעגן אן אפענע שאלה:

איר שפירט זיך נישט שלעכט מיט אייער אידענטיטעט? - איר זענט אן עולם מלא (לויט אייערע תגובות), פול מיט תוכן און מיט געפיל, אבער איר נוצט אויס אייערע כשרונות אויף שטותים און הבלים, זורע אל הקוצים.

עס פאלט אייך קיינמאל נישט ביי א מחשבה'לע פון אנגסט און ווייטאג, ווי ליה לשופריה דבלע בארעיה?

...
אנטשולדיגט פאר די אפענע שאלה - איך גלויב אז איר זענט עס מער מחשיב דער וועג...

דאס פאלגענדע איז וואס איך האב אים גע׳ענטפערט:

ייש״כ פאר די בּעקהענדעד קאַמפּלימענט.

ולגופו של שאלה ׳עסטו דארפן דיפיינען ״שטותים והבלים״. איך לערן יעדן טאג גפ״ת און הלכה (נישט יעדן טאג מקרא אבער אפט). ווי אויך לערן איך יעדן טאג מאטעמאטיקס, פילאזאפיע, און סייענס/מדע (ביטע נישט קומען מיט די גמרא במנחות צט:).

ווי איך פארשטיי איז די צווייטע סוג ביי דיר נחשב כ״שטותים והבלים״. אבער איך מיין אז ״מאן דכאיב ליב כאיבא אזיל לבי אסיא״ (וואס איז דאך ממש א סברא פשוטה כמבואר בב״ק מו:) און עס ליגט אויף דיר אויפצואווייזן אז דאס, וואס זענען פון די מושכלות פאר וועלכע די ראשונים האבן געהאט די העכסטע מאס רעספעקט (כדוגמת הרמב״ם והרלב״ג ואטו כי רוכלא וכו׳), איז ״שטותים והבלים״. וידוע הגמרא בשבת עה.

איך וועל דיר דן לכף זכות זיין [אזא פּרינציפּ פון טשעריטי] אז דו מיינסט דאס ווען איך מאך צומאל דא די סארט ״פורים תורות״ און ״טייטשן״, וואס זענען (אין א וועג) טאקע שטותים. אבער עס שטייט דאך אין ירושלמי סוף ברכות ״כל פיטטיא בישין ופיטטיא דאורייתא טבין״, ופי׳ הפני משה שם ״דברים בטלים״ ע״ש.

לסיום, ניין, איך שפיר אויסדרוקליך נישט שלעכט מיט מיין אייגענע אינדיווידואלע אידענטיטעט. אז דו פרעגסט אבער ׳על איך דיר זאגן מיט וועלכע חלק פון מיין אידענטיטעט איך פיהל יא שלעכט. דאס איז מיין קולטוראלע אידענטיטעט - מיין זיין א חרדי׳שער איד. ווייל כהיום קען מען ליידער זאגן אז ״חרדיזם״ איז די סארט כת ראשונה בהבנת דברי חכמים וואס די רמב״ם רעכענט אויס בהקדמתו לפרק חלק - די אויף וואס מ׳זאגט ״רק עם סכל ונבל הגוי הקטן הזה״ ע״ש (די גוים כהיום זאגן זיכער אזוי אויף אונזער געמיינדע היינט-צו-טאג, והמפורסם אינו צריך ראיה). עס איז דאך נישטא קיין אבערגלויבן ושטות וואס אונז נעמען נישט אָן בשתי ידים (איי ס׳דא די לאווין פון לא תנחשו ולא תעוננו? עהה… כבר נשתנה. איך ווייס וואס די גמרא זאגט אין שבת סז:, ועיין במו״נ ח״ג פל״ז) און אונז זענען ריק ממדע וחכמה (נאכאמאל, וואס די גאנצע וועלט און מענטשהייט באטראכט און פארשטייט איז ״חכמה״).

איך אנטשולדיג זיך אויב דאס באדערט. ס׳באדערט מיר אויך. וואס איך קען טוהן איז זיך אליין פאררעכטן וכדמטין משמיה דגאַנדי (אויך א חכם מאומות העולם, ועיין באיכ״ר ב יז) האט געזאגט, ״דו זיי די טויש וואס דו ווילסט זעהן אין אנדערע.״

[צקון לחש]

איך לערן יעדן טאג גפ״ת און הלכה

אינטערסאנט, פארוואס טאקע? אלץ מצות לימוד וידיעת התורה?
איך פרעג ערנסט...

[מי אני]

דער אמת איז אפילו בלתי "מצות" הלימוד איז פון א ריין פּראגמאטישע פּערספּעקטיוו גלייב איך אז מען באדארף בעצם צו לערנען. והיינו, למעשה איז מען א איד און מען פירט זיך בפּרעקסיס עפ"י הלכה וכו' וכו' ווי אויך פארעמט אויס מחשבת יהדות רבנית, אין וועלכעס מען איז אויפגעצויגן געווארן משחר טל הילדות, דאס מענטש'נס געדאנקענגאנג. וממילא איז כדאי צו לערנען און קענען אט די טראדישאנס והלכה וכו' וכו' ביי וועלכע מען פירט זיך און וואס למעשה פארעמט אויס די קולטוראלע אידענטיטעט וואס מ'למעשה האסט.

וואס כ'האב געשריבן דא קען נוגע זיין.