שמות - דו קענסט דיין נאמען?!

[א שעפעלע]

בס"ד

א גוטן טייערע חברים וידידים..!

אצינד האבן מיר שוין אנגעהויבן ספר שמות, די ספר וואס נעמט ארום און שילדערט מן-הסתם די מערסט 'שטורמישע' תקופות וואס כלל ישראל איז אריבערגעגאנגען, אנגעהויבן פון די שווערע דורכגאנג אין מצרים, די שעבוד און פּיין וואס אונזערע עלטערן האבן דארט מיטגעמאכט, און דערנאך די עשר מכות, די גרויסע גאולה פון יציאת מצרים, באגלייט מיט קריעת ים סוף און נאך פארשידענע געוואלדיגע מאורעות וואס האבן פאסירט ווי קבלת התורה, די מן, די משכן, און נאך.

איז די ערשטע קושיא וואס מ'קען זיך דא אפשטעלן און פרעגן, איז וואס באדייט בעצם די נאמען 'שמות' אויף וועלכע די גאנצע ספר ווערט אנגערופן?. די פרשה הייבט זיך טאקע אָן מיט די ווערטער וְאֵלֶּה שְׁמוֹת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל הַבָּאִים מִצְרָיְמָה, אבער לכאורה אין אונזערע אויגן איז דאס נישט מער ווי גאר א קליינע און מינדערוויכטיגע פְּרַט אינעם פרשה, די תורה איז סך-הכל מקדים א הקדמה אז דאס זענען די נעמען פון די קינדער פון יעקב אבינו, און רעכנט אויס זייערע נעמען, וואס איז אבער בכלל נישט נוגע צו די עצם מעשה און השתלשלות וואס פאסירט שפעטער. לכאורה וואלט געווען אסאך מער פארשטענדליך אויב די חומש ווערט אנגערופן מיט'ן נאמען מצרים, גאולה, קבלת התורה, וכדומה, זאכן וואס האבן פארנומען א פיל וויכטיגערע ארט אין די תולדות פון כלל ישראל.

און איבערהויפט אז אויב מ'וועט מדייק זיין וועט מען באמערקן אז די גאנצע ווארט שמות איז כמעט איבריג. עס וואלט פונקט אזוי געקענט דא שטיין וְאֵלֶּה בְּנֵי יִשְׂרָאֵל הַבָּאִים מִצְרָיְמָה, אָן די ווארט שמות, און די תורה וואלט געקענט דערנאך אויסרעכענען זייערע נעמען, אָן זאגן פון פאָראויס אז מ'גייט דא דערמאנען זייערע נעמען, אויב אזוי ווערט דאָך די קושיא פילפאכיג שווערער פארוואס די נאמען פון די פרשה און פונעם גאנצן ספר איז דוקא אויף די ווארט.

און בכלל וואס איז טאקע די תועלת און תכלית פון איבער חזר'ן די נעמען פון די שבטי קָהּ ווען מיר האבן נארוואס געענדיגט לערנען ספר בראשית וואו זיי ווערן דערמאנט מיט זייערע נעמען עטליכע מאל, און בפרט אין די פריערדיגע פרשה ווען יעקב אבינו בענטשט זיינע קינדער האבן מיר געהאט אלע נעמען אויסגערעכענט, און וואס גיבט עס דא צו אז מ'רעכנט זיי אויס.

איז רש"י באווארנט טאקע אט דעם ענין און ער בערנגט פון חז"ל "אף על פי שמנאן בחייהן בשמותן, חזר ומנאן אחר מיתתן, להודיע חבתן שנמשלו לכוכבים, שמוציאן ומכניסן במספר ובשמותם" אז די תורה הקדושה חזר'ט דא ספעציעל איבער די נעמען פון די שבטים נאכדעם וואס זיי זענען שוין נפטר געווארן כדי ארויסצוברענגן זייער חביבות ווי שטארק זיי זענען באליבט ביים אייבישטער, גענוי ווי די שטערנס וואס השי"ת רופט אויך ביי זייערע נעמען און ציילט זיי אפ, די זעלבע זענען די אידישע קינדער.

און צום לעצט לאמיר באמערקן גאר אן אינטערסאנטע דיוק אינעם פסוק זעלבסט, די תורה הייבט אָן מיט די ווערטער וְאֵלֶּה שְׁמוֹת בְּנֵי 'יִשְׂרָאֵל' אז דאס זענען די נעמען פון די קינדער פון ישראל, וואס ווי מיר געדענקן נאך פון פרשת וישלח איז דאס א נאמען וואס יעקב האט באקומען נאכדעם וואס ער האט זיך געראנגלט מיט'ן מלאך דער שר פון עשו און ער האט איהם מנצח געווען, און גלייך נאכדעם שטייט אֵת 'יַעֲקֹב' אִישׁ וּבֵיתוֹ בָּאוּ, אז זיי זענען געקומען מיט זייער טאטע יעקב. וואס באדייט דער שינוי השם וואס מ'געפונט דא אין איין פסוק, איין מאל רופט איהם די תורה ישראל און די צווייטע מאל יעקב, וואס מיינט דאס?.

פארוואס זאגט יעקב אבינו אנדערע זאכן?
איז איידער מיר קומען אָן צום יסוד וואס מיר ווילן ארויסלערנען פון דא, א שטארקע יסוד וואס איז נוגע פאר יעדן איינציגסטן איד אין יעדן זמן און יעדן מצב, לאמיר זיך ערלויבן פאָרצושטעלן נאך איין קושיא, א ענין פון פרשת ויחי וואס מען דארף לכאורה פארשטיין:

די תורה הקדושה דערציילט אונז דארט איידער די ברכות וואס יעקב אבינו האט געבענטשט זיינע קינדער (מ"ט א') וַיִּקְרָא יַעֲקֹב אֶל בָּנָיו וגו' הֵאָסְפוּ וְאַגִּידָה לָכֶם אֵת אֲשֶׁר יִקְרָא אֶתְכֶם בְּאַחֲרִית הַיָּמִים, יעקב אבינו רופט צוזאמען זיינע קינדער און ער וויל זיי מְגַלֶה זיין ווען עס גייט זיין דער קץ הימין ווען השי"ת וועט אונז אויסלייזן פון גלות, אבער צום סוף האט ער דאס נישט געזאגט. און ווי רש"י ערקלערט, "בקש לגלות את הקץ ונסתלקה שכינה ממנו, והתחיל אומר דברים אחרים", אז יעקב אבינו האט געוואלט אנטפלעקן די זמן פונעם קץ, אבער די שכינה איז אוועקגעגאנגען פון איהם, דעריבער האט ער אנגעהויבן צו זאגן אנדערע זאכן אנשטאט דעם.

וואס דער ענין דארף אויך א ביאור, אויב יעקב אבינו רופט צוזאם זיינע קינדער ווייל ער וויל זיי זאגן א געוויסע זאך, איז ווען ער זעהט אז מ'איז נישט מסכים דערצו פון הימל און עס געשעט א סילוק שכינה, וואלט ער געדארפט שווייגן, וואס איז פשט פון "התחיל אומר דברים אחרים"?. להבדיל אלף אלפי הבדלות ווען מ'וואלט גערעדט פון א פשוט'ן איד דאן פארשטייען מיר גאנץ גוט אז ווען ער קען נישט זאגן איין זאך דאן נעמט ער זיך זאגן עפעס אנדערש, ער שפירט ווי ער 'מוז' רעדן און ממילא וועט ער מאכן זיכער פאר יעדן פרייז צו טרעפן א פרישע טעמע פון וואס מ'קען יא רעדן. אבער מען רעדט דאָך דא פון יעקב אבינו דער בחיר שבאבות וואס רעדט נישט ארויס קיין שום דיבור פון מויל לבטלה, אויב האט ער געוואלט דא איבערגעבן א געוויסע סוד פאר זיינע קינדער און למעשה קען ער דאס נישט זאגן, פארוואס קומט דא אריין די דברים אחרים? פארוואס האט ער זיי נישט געקענט סתם געזעגענען און אוועקשיקן און זאגן אז ער האט נישט וואס צו זאגן יעצט?.

די געווענליכע חינוך און חיזוק וואס עלטערן געבן
נאר כדי צו ערקלערן דעם ענין לאמיר אנהייבן מיט אונזער יסוד, און טאקע פון אונזער פראקטישע שטאנדפונקט, פון אונזער שטאפל און השגה, און דערמיט וועלן מיר בסייעתא דשמיא צוריק קומען צו די פסוקים פון פרשת ויחי און שמות.

מיר ווייסן אז די עבודה פון חינוך וואס עלטערן האבן כלפי זייערע קינדער, איז אויסצולערנען די קינדער וואס איז ריכטיג צו טוהן און וואס נישט, וואס איז גוט און וואס איז שלעכט, וואס לוינט זיך יא און וואס נישט, און אזוי ווייטער. ווייל קינדער ווערן דאָך געבוירן קליין און אומוויסנד, און נאר דורך די ידיעות און הוראות וואס מ'לייגט אריין אין זיי זענען זיי קונה פארשטאנד און שכל צו וויסן וואס צו טוהן. און ווי עס איז די מציאות אז עס זענען דא פילע פרטים אינעם טאג טעגליכן לעבן וואס מ'דארף פשוט אויסלערנען דעם קינד און באלייכטן זיינע / אירע אויגן צו וויסן וויאזוי מען דארף זיך פירן, הַדֶרֶךְ יֵלְכוּ בָהּ וְאֶת הַמַּעֲשֶׂה אֲשֶׁר יַעֲשׂוּן. און קינדער זאַפּן דאס טאקע איין פון די חינוך וואס זיי באקומען אין שטוב, וואס דאס באלייכט זייערע אויגן און לערנט זיי דעם פונקטליכן וועג וויאזוי זיך אויפצופירן ברוחניות ובגשמיות אויף כמעט יעדן טריט און שריט.

אבער נאכדעם איז דא ווען עס קומען אמאל אונטער חלילה שווערע אומשטענדן, א מצב וואס איז נישט די געווענליכע שטייגער, א עת צרה אדער א פראבלעם, א זמן אין וועלכע עס וועלן זיך פאָדערן שטערקערע כוחות און א אנדערע סארט הנהגה ווי געווענליך [וואס דאס איז כמעט נישט מעגליך 'אויסצולערנען' און איבערגעבן פארן קינד פון פאראויס וויאזוי זיך אומצגיין אין אזעלכע אויסערגעווענליכע אומשטענדן, ווען רוב זאכן גייען סייווי נישט ווי געפלאנט, און די גאנצע הלוך ילך איז גאר אנדערש] איז פארשטייט זיך די רצון פון עלטערן צו בארואיגן דאס קינד און איהם מחזק זיין אז די יעצטיגע צייטן וועלן אדורכגיין שנעל בעזר השם, האפנטליך וועט זיך דאס באלד ענדיגן און דאס לעבן וועט קענען צוריקגיין צום נארמאלן סדר, און מען דארף פראבירן זיך צו האלטן שטארק ווי ווייט מעגליך און וויסן אז די ישועה איז נאנט וואס דאס אליינס גיבט צו כוח. און אזוי ווייטער נאך פארשידענע רייד און מחשבות פון טרייסט און חיזוק אז מען זאל קענען ביישטיין און 'אדורכשוויצן' די שווערע זמנים.

וואס קענען עלטערן טוהן צו העלפן זייער קינד באמת?
אבער דער אמת איז, אז ווען מ'איז מחזק א מענטש צו קענען עקזיסטירן אין די שווערע אומשטענדן, האט מען איהם בלויז געגעבן חיצוניות'דיגע כלים, פונקט ווי א אויבערפלעכליכע באנדאזש וואס העלפט אביסל בארואיגן די יסורים כדי צו קענען אדורכשטופן א טאג נאך א טאג, און האפנטליך נישט ווערן אינגאנצן פארשוועמט און איבערגענומען דורך די צרות און פֵּיין.

אויב וויל מען אבער געבן די אמת'ע כלים און געצייג פאר א מענטש זיך באמת צו קענען ספראווען מיט די נסיונות, צו קענען 'לעבן' די טעג און וויסן וויאזוי זיך אומצוגיין אפילו אין שווערע מצבים, דאן דארף מען איהם געבן עפעס אנדערש, מען דארף איהם געבן עפעס וואס איז פיל טיפער און העכער ווי בלויז חיזוק און נחמה.

די שענסטע און גרעסטע מתנה וואס מען קען געבן פאר א מענטש, איז ווען מען עפנט אויף זיין הארץ און מ'לערנט איהם אויס זיינע כוחות הנפש און זיין אינערליכע שטארקייט, מען ווייזט איהם זיינע אייגענע מעלות און גרויסקייט, די זאכן אין וועלכע ער צייכענט זיך אויס, זיינע שטארקייטן, זיין ספעציעלקייט און אייגנארטיגקייט אין געוויסע הינזיכטן. וואס ווען מ'העלפט א מענטש אנערקענען אין זיינע אייגענע כוחות הנפש, דאן האט מען איהם ממש געשטעלט אויף די פיס און געגעבן כלים וואס וועלן איהם באגלייטן אפילו אין זיינע שווערסטע מצבים אז ער זאל קענען לוחם זיין און קעמפן מיט א פעסטקייט און נישט פארלוירן ווערן.
ווייל ווען א מענטש פארמאגט אט די נויטיגע התחזקות און ער לעבט מיט א שמחת הנפש און דערהויבנקייט, דאס וועט ארויסברענגן זיין אמת'ע און אינערליכע 'זיך' וואס ער פארמאגט אינעווייניג, ער לעבט אין א פיל העכערע און שטערקערע מציאות, און דעמאלטס וועלן כל רוחות שבעולם, אפילו בייזע ווינטן, איהם נישט קענען בייגן און אוועקבלאזן דערפון, ווייל ער איז געבויעט און שטארק ביי זיך, ער ווייסט וואס ער פארמאגט, און דאס ברענגט ארויף זיין אינערליכע שיינקייט און שלימות צום אויבערפלאך אז ער זאל וויסן וויאזוי זיך אומצוגיין און קענען אדורכשווימען די שטורמישע וואסערן מיט יישוב הדעת און קלארקייט ווייל ער ווייסט אז ער פארמאגט די כוחות דערצו, און אז זיין הצלחה און הצלה ליגט אין זיינע אייגענע הענט, אויב ער וויל נאר וועט ער מצליח זיין.

און אגב, דאס איז די טייערסטע מתנה וואס עלטערן קענען שענקן פאר זייערע קינדער. איינצוזעהן און אנערקענען אין זייערע געוואלדיגע כוחות הנפש וואס יעדע איינציגסטע קינד פארמאגט (יעדער אויף זיין שטייגער און אין זיין ספעציעלע הינזיכט, אבער עס איז דא!) און זיי דאס לאזן הערן. זיי געבן צו שפירן וויפיל מיר גלייבן אין זיי און געטרויען אין זייער יכולת, וואס דאס גיבט זיי די כוח צו קענען לעבן און אנגיין אין יעדן מצב. און בפרט אין אזעלכע מצבים אין לעבן וואס קומען אונטער, וואס אויף דעמאלטס איז שווער מחנך צו זיין און אויסטרעטן א קלארע וועג פון פאראויס, קען מען זיי אבער געבן די שענסטע און בעסטע כלים ארויסצוברענגן זייער אייגענע שלימות און זייערע אייגענע מעגליכקייטן, וואס דאס וועט זיי גאר ווייט באגלייטן און האלטן אין אלע אומשטענדן.

מיין קינד קום מיך אויסלערנען ווען דו ווייסט...
מיר וועלן מיטטיילן א קליינע עפיזאד (אבער אין איינוועגס גאר א גרויסע) וואס קען דינען אלס א ביישפיל צו וואס מיר שמועסן. מיר האבן שוין דערמאנט דעם ענין אין אנדערע געלעגנהייטן אויך, אבער עס איז כדאי און וויכטיג צו חזר'ן אלעמאל.

עס האט דערציילט א אדם גדול, א איד וואס איז געווען א חשוב'ער רב און א גרויסע מחזיר בתשובה אין אונזער דור, וואס ער אליינס איז אויפגעוואקסן אין שטוב וואס איז ליידער געווען גאר ווייט פון פרום. זיינע עלטערן זענען געווען שומרי תורה ומצוות בלויז למחצה לשליש ולרביע, און אפשר דאס אויך נישט. נאר ספעציעלע זמנים האט מען געהאלטן, ווי למשל יום כיפור פלעגט מען גיין אין שול דאווענען וכדומה, אבער נישט קיין סאך מער פון דעם. דאס קינד איז אבער געבענטשט געווארן מיט א שארף קעפל און א שטארקע תשוקה צו לערנען און קונה זיין ידיעות און חכמה, און אזוי האט ער אנגעהויבן צו לערנען און מְעַיין זיין אין ספרים נאך זייענדיג אין גאנץ א יונגן עלטער, און צוביסלעך איז ער געקומען צו די מסקנה אז אידישקייט באשטייט פון אסאך מער און אסאך גרעסער ווי בלויז פסח מיט יום כיפור. כאטש ער אליינס האט אויך נאכנישט געוואוסט קיין סאך, האט איהם אבער כסדר גענאָגט ביים הארצן די קושיא פארוואס דארף מען געוויסע מצוות יא טוהן און געוויסע נישט? פארוואס זענען מיר נאר גוֹרֵס א חלק פון אזא גרויסע תורה?, און ער האט פאָרגעהאלטן זיין פאטער דערוועגן, זאגענדיג "טאטע,
עפעס קלעבט נישט מיט אונזער התנהגות, דאס איינהאלטן געציילטע חלקים פון א גאנצע תורה האט נישט קיין פשט"...

דערציילט ער אז זיין טאטע האט איהם איין טאג אריינגערופן צו זיך אין צימער און איהם געזאגט מיט די גאנצע ערנסקייט, "מיין קינד איך הער דיינע פראגעס און איך זאג דיר דעם אמת אז איך האב נישט קיין ענטפער אויף זיי! איך פארשטיי נישט צו די ענינים און איך בין זייער ווייניג בעהאווענט אין די גאנצע נושא, אבער איין זאך ווייס איך אז דו ביסט יא געבענטשט געווארן מיט גרויסע כשרונות און פארשטאנד, איז אדרבה, זיי מברר און קלאר אויס די נושא, און איך בין גרייט צו הערן פון דיר, ווען דו וועסט ארויסהאבן דעם אמת קום און לערן מיר עס אויס, איך וועל שעצן דיין מיינונג".

האט דערציילט דער מספר, די ווערטער פון זיין פאטער האבן אריינגעבלאזן אין איהם אזא גייסט פון שטארקייט וואס מ'קען כמעט נישט מסביר זיין מיט קיין ווערטער! ער האט געשפירט און אנערקענט ווי זיין טאטע איז איהם מחשיב, און נישט נאר ער מאכט נישט אוועק זיינע מחשבות און קווענקלענישן, נאר ער זאגט איהם אפנהארציג אז ער אליינס פארשטייט נישט, אבער ער האפט אז דאס קינד וועט יא משיג זיין מיט זיין חכמה וואס די ריכטיגע אמת איז, און ער איז גרייט דאס צו הערן און מקבל זיין פון איהם!.

דער זוהן האט גענומען ערנסט די ווערטער פון זיין פאטער, און ער האט זיך שטארק אריינגעלייגט צו לערנען תורה און מצוות און חוקר ודורש זיין וואס דאס מיינט זיין א איד, און מיט זיין דארשט צום אמת האט ער זוכה געווען צו אנטדעקן די אור פון תורה און אידישקייט און איז געווארן א בעל תשובה און א תלמיד חכם, און האט טאקע צום סוף זוכה געווען אויך מחזיר בתשובה זיין זיינע עלטערן און נאך פילע אנדערע אידן. אלעס מיט'ן כוח וואס זיין פאטער האט זיך פארלאזט אויף איהם, ער האט ארויסגעברענגט זיין צוטרוי אין איהם און זיין אמונה וואס ער גלייבט אין זיינע כשרונות און השגות, און דאס האט אויפגעשטעלט דורות פון ערליכע
אידן און שומרי תורה ומצוות.

אט דאס איז א דוגמא פון א טאטע וואס האט געגעבן פאר זיין זוהן די שטערקסטע און בעסטע כלים זיך צו קענען פארמעסטן מיט יעדן סארט מצב, ער האט געגעבן פאר זיין זוהן די מוט און קוראזש צו גיין מאכן די גרעסטע טויש אין זיין לעבן, צו דערגיין דעם אמת, ער האט איהם ממש אוועקגעשטעלט אויפן דרך המלך מיט'ן איהם ווייזן און מוטיגן אז ער האט די כוחות הנפש און די מעגליכקייט דערצו.
ו
ואס מיר אלע קענען ארויסנעמען פון דעם כאטש א שטיקל ביישפיל ווי ווייט מיר קענען געבן די כוחות פאר אונזערע קינדער ווען מיר געטרויען זיי און גלייבן אין זייערע מעלות און יכולות וואס זיי פארמאגן.

השי"ת ווייזט פאר יעקב אז יעצט דארף מען נישט בלויזע דברי חיזוק
דערמיט קומען מיר צוריק צו די פסוקים ביי יעקב אבינו אין פרשת ויחי ווען יעקב אבינו האט געוואלט אויסזאגן דעם זמן פונעם קץ ווען די גלות וועט זיך ענדיגן, און די שכינה האט זיך אוועקגעצויגן פון איהם, "והתחיל אומר דברים אחרים", אויף וואס מיר האבן מדייק געווען פארוואס האט יעקב אבינו בכלל געמוזט זאגן אנדערע זאכן אנשטאט דעם.

און פארשטייט זיך אז מיר מאכן נישט קיין שום צושטעל צווישן יעקב אבינו און די שבטי קָהּ מיט אונז, און מיר האבן נישט קיין השגה אין די כוונה פון די שכינה הקדושה און יעקב אבינו, נאר מיר ערקלערן דעם ענין בדרך רמז לויט די הקדמה וואס מיר האבן געשמועסט ביז אהער.

יעקב אבינו האט געזעהן ברוח קדשו אז כלל ישראל גייט דא אריבערגיין א שווערן גלות, ער האט געוואוסט וואס עס וואַרט אפ פאר זיינע קינדער אין מצרים, און דערפאר האט ער געוואלט דערציילן און אויסזאגן דעם קץ, פשוט זיי מחזק צו זיין אז זיי זאלן נישט ווערן אינגאנצן צובראכן און פארלוירן, נאר זיי זאלן וויסן אז דאס וועט נישט זיין אויף אייביג און אז זיי גייען איין טאג ווערן אויסגעלייזט פון גלות, און אזוי ארום וועלן זיי זיך קענען שטארקן און האלטן צום חינוך וואס זיי האבן מקבל געווען פון איהם.

אבער די שכינה הקדושה האט זיך אוועקגעקערט פון איהם, נישט אלס אַן עונש אדער א הקפדה ח"ו, אדרבה, דער רבוש"ע האט געוואלט לערנען פאר יעקב אבינו אז יעצט ווען אידישע קינדער האלטן ביי א מצב פון "נסתמו עיניהם ולבם של ישראל" זייערע אויגן און הערצער גייען ווערן פארשטאפט פון די שווערע ארבעט אין מצרים וואס וועט זיך דעמאלטס אנהייבן, איז נישט גענוג בלויז ווערטער פון חיזוק און א טרייסט אז די גלות וועט זיך ענדיגן, ווייל דאס וועט זיי נישט 'באמת' העלפן צו קענען עקזיסטירן און לעבן אינעם שווערן גלות. ווען אידישע קינדער גייען חלילה אריינפאלן אין זייער שווערע תקופה דארף מען זיי געבן עפעס פיל גערסער און שטערקער ווי בלויז חיזוק.

איינמאל יעקב אבינו האט דאס דערהערט, "התחיל אומר דברים אחרים" האט ער טאקע אנגעהויבן צו זאגן די אנדערע רייד, ער האט צוגערופן יעדע פון זיינע קינדער און איהם געגעבן זיין ברכה, ארויסברענגנדיג זיינע אייגנארטיגע מעלות און אוצרות וואס ער פארמאגט אין זיך. יעדע שבט האט באקומען זיין באזונדערע ברכה וואס איז צוגעפאסט צו זיין מציאות און זיין נאטור, און דאס איז נישט געווען בלויז 'אנדערע רייד' כדי אנצופילן די צייט ח"ו נאכדעם וואס יעקב אבינו איז נישט ערלויבט געווארן צו דערציילן דעם קץ, אדרבה, דאס זענען געווען די אנדערע רייד וואס השי"ת האט געוואלט אז ער זאל רעדן 'אנשטאט' דעם קץ, דאס זענען רייד וואס וועלן זיי באגלייטן און האלטן דורכאויס דעם שווערן גלות וואס קומט.

ווי שיין איז דאס מדוייק אינעם פסוק נאכדעם, "הִקָבְצוּ וְשִׁמְעוּ בְּנֵי יַעֲקֹב, וְשִׁמְעוּ אֶ-ל יִשְׂרָאֵל אֲבִיכֶם" יעקב אבינו זאגט זיי, נעמט זיך צוזאמען און הערט אויס מיינע רייד, און ווי מיר באמערקן ווערט ער אויך דערמאנט דא מיט ביידע נעמען, יעקב און ישראל.

נאר ווי מיר ווייסן איז דער נאמען 'יעקב' מרמז אויף די עבודה פון סור מרע, יעקב איז דער אִישׁ תָּם יֹשֵׁב אֹהָלִים וואס אנטלויפט פון עשו און וויל נישט האבן קיין שייכות מיט איהם, עִם לָבָן גַּרְתִּי וְתַרְיַ"ג מִצְוֹת שָׁמַרְתִּי. און ווי מיר האבן שוין מאריך געווען אין פרשת וישלח, אז יעקב האט געהאט אין פלאן צו אנטלויפן פון עשו, און דער מלאך איז געקומען זיך קריגן מיט איהם כדי איהם אויפצוהאלטן דארט און איהם ווייזן אז ער איז פיל מער פון דעם, ער איז 'ישראל' כִּי שָׂרִיתָ עִם אֱ-לֹהִים וְעִם אֲנָשִׁים וַתּוּכָל, ער איז א בחינה פון 'שררה' און העכערקייט, ער קען זיך קעגנשטעלן פנים אל פנים זיך ראנגלען אפילו קעגן מלאכים און זיי בייקומען!.

און דאס איז יעקב אבינו דא מרמז צו זיינע קינדער, "הִקָבְצוּ וְשִׁמְעוּ בְּנֵי יַעֲקֹב", אין אנהייב האב איך אייך געוואלט געבן פשוט'ע חינוך און חיזוק און אייך שטארקן אז איר זאלט קענען אדורכשוויצן דעם גלות דורכדעם וואס איך וועל אייך מגלה זיין דעם קץ, אבער דער אייבישטער האט מיר געהייסן טוישן מיינע פלענער, "וְשִׁמְעוּ אֶל יִשְׂרָאֵל אֲבִיכֶם" אנשטאט דעם וועל איך זיך פירן מיט די מידה פון ישראל, ארויסברענגן ענקערע אינערליכע מעלות און כוחות, ענקער כוח השררה וואס איר האט בייצושטיין אין אלע מצבים, און דאס וועט זיין א גרעסערע מתנה און תועלת פאר אייך. און ער הייבט טאקע גלייך אָן זיי צו בענטשן און רעדן פון זייערע מעלות און גרויסקייט.

די נאמען איז די מהות און די מציאות פונעם מענטש
ווען מיר דערהערן דעם יסוד פארשטייען מיר שוין גאר גוט וואס איז די גרויסקייט און ספעציעלקייט אינעם ענין פון 'שמות' וואס באדייט 'די נעמען'. ווייל ווי מיר ווייסן איז די נאמען פון א מענטש נישט בלויז א חיצונית'דיגע זאך, די נאמען ווייזט אויף די מהות און אויף די פנימיות פון א מענטש, ממש ווי יעקב און ישראל וואס זענען מרמז אויף אנדערע סארטן מדריגות און מצבים, אזוי איז מיט יעדע נאמען פון יעדער מענטש. און נאך מער, די נאמען דאס איז דאָך די אידענטיטעט און די אייגנארטיגקייט פונעם מענטש, דאס ווייזט אויף איהם אליינס, אויף זיין עצם, זיין יחידיות מיט וואס ער איז א מענטש פאר זיך מיט אייגענע מעלות און כשרונות.
און דערמיט לערנט אונז די תורה הקדושה אז די גאנצע הקדמה און עצה צום גלות פון ספר שמות איז אז אידישע קינדער זאלן וויסן און געדענקן זייערע נעמען!, וואס דאס מיינט זייערע כוחות הנפש און זייערע מעלות, אט דאס וועט זיי העלפן און באגלייטן דורכאויס דעם שווערן גלות.

און ווי עס איז מרומז אין פסוק "וְאֵלֶּה שְׁמוֹת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל הַבָּאִים מִצְרָיְמָה" די קיום און עקזיסטענץ פון כלל ישראל אין מצרים איז ווען זיי פארמאגן אין זיך די כוח פון ישראל, די כוח פון שררה און גדלות הנפש וואס דאס האלט דעם מענטש פעלזן פעסט אין די גרעסטע גלות וואס עס זאל נאר זיין. און די תורה הקדושה איז ממשיך און דערציילט, אֵת 'יַעֲקֹב' אִישׁ וּבֵיתוֹ בָּאוּ, געקומען זענען זיי טאקע לכתחילה בלויז מיט'ן כוח פון יעקב, מיט די ערליכע חינוך פון זייער טאטע יעקב, די עבודה פון סור מרע און צדקות וואס זייער טאטע האט איינגעפלאנצט אין זיי, אבער דאס איז נאר געווען גענוג אין פרידנס צייטן איידער עס איז געווארן נסתמו עיניהם ולבם של ישראל אינעם גלות מצרים, ווייל איינמאל מען פאלט שוין אריין אינעם גלות מצרים, דארט מוז מען שוין האבן אסאך מער פון דעם און ווערן אנגערופן בני ישראל, ווי אויך יעדער מיט זיין אייגענעם נאמען און מעלה, און ווי די תורה רעכנט טאקע אויס בפרטיות, רְאוּבֵן, שִׁמְעוֹן, לֵוִי, און אזוי ווייטער, כאטש מיר געדענקן נאך זייערע נעמען פון ספר בראשית, דאָך דערמאנט עס דא די תורה אונז צו לערנען די חשיבות און די וויכטיגקייט פון יעדעם איינעמ'ס נאמען פאר זיך, יעדעמ'ס אייגנארטיגע כוחות און חשיבות.

עס שיינט אלעמאל אפילו ווען מען זעהט עס נישט
צום שלוס לאמיר מסיים זיין מיט די ווערטער פונעם שפתי חכמים אויף רש"י וואס זאגט אז די ענין פון ציילן און דערמאנען די שבטים מיט זייערע נעמען איז להודיע חבתן, צו לאזן הערן זייער ליבשאפט אז זיי זענען צוגעגליכן צו די שטערנס. זאגט דער שפתי חכמים, וואס איז די חביבות ווען מ'גלייכט צו כלל ישראל צו די כוכבים?, נאר שטערנס איז א זאך וואס שיינען אלעמאל, אבער נישט אלעמאל קען מען דאס זעהן מיט די אויגן, מיר זעהן נאר זייער ליכטיגקייט ביינאכט און נישט בייטאג ווען ס'איז לעכטיג, דאס ברענגט ארויס די גרויסקייט און שיינקייט פון אידישע קינדער וואס לייכטן אלעמאל סיי אויף די וועלט און סיי אויף יענע וועלט.
וואס לענינינו קענען מיר צולייגן צום נמשל, אז דא שטייט אז יעדער איד האט זיך זיין מעלה און זיין גרויסקייט, אפילו ווען מען זעהט עס נישט אדער מ'באמערקט עס נישט תיכף, דארף מען וויסן אז יעדער פון אונז שיינט און לייכט! יעדער איד איז א לעכטיגע שטערן! און דאס איז נוגע סיי ווען מיר זוכן די מעלות און חשיבות פון אונזערע קינדער זיי צו געבן די נויטיגע שטארקייט און כוחות, און סיי ווען מיר זוכן צומאל אונזערע אייגענע מעלה און חשיבות, דארפן מיר געדענקן דעם וְאֵלֶּה שְׁמוֹת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל הַבָּאִים מִצְרָיְמָה, יעדער איד טראגט זיין נאמען און זיין ליכטיגקייט וואס אויב ער אנערקענט דאס דאן קען ער אדורכמאכן יעדע סארט מצב און יעדע סארט שוועריגקייט.

ועכשיו ביותר אין די הייליגע ימי השובבי"ם וואס זענען טעג מסוגל צו תשובה און התקרבות להשי"ת, טעג פון צוריקברענגן אונזער אייגענעם שיין, קען טאקע זיין בדרך רמז אז דערפאר איז די ערשטע און לעצטע אות פונעם ווארט שובבי"ם 'שֵׁם' וואס איז מרמז אויפן נאמען און אויף די מעלה פון א איד, מיר דארפן דאס נאר גלייבן, אויפזוכן, און אנערקענען, און פון דארט און ווייטער וועט שוין בעזר ה' די וועג צו הצלחה און צו שלימות זיין אסאך גרינגער און שנעלער פאר אונז און פאר אונזערע קינדער.

לסיכום געדענק:
• מחזק זיין א צווייטן העלפט נאר אביסל, אבער 'אויפבויען' יענעם און איהם מאכן באקאנט מיט זיינע מעלות און כוחות איז אסאך מער פון דעם.
• אויסער די פשוט'ע חינוך וואס עלטערן געבן פאר די קינדער, איז אונזער פליכט צו גלייבן אין זיי, אנערקענען און ארויסברענגן זייערע מעלות.
• יעדער איד האט זיין מעלה און גרויסקייט, אפילו ווען מען זעהט עס נישט דארף מען וויסן אז יעדער פון אונז שיינט און לייכט ווי א לייכטנדע שטערן!

א לעכטיגע שבת קודש!

זיך איינצושרייבן צו באקומען די "מיט א טיפערן בליק" דורך אי-מעיל בעז"ה tiferenblik@gmail.com