די פרייהייט פון טראכטן און פארשטיין - ביאָנד אונזער פארשטאנד

[יידל]

דאס איז איינמאל זיכער אז די מסקנות וועלכע מאטעמאטיקער מאכן איבער אין סוף איז אבסורד. אבער אבסורד איז כלל נישט קיין סתירה מיט אמת.

[ונבנתה העיר]

דאס האט צוטוהן מיט דעם ? http://en.wikipedia.org/wiki/Conservation_of_mass

אנטשולדיג איך פרעג עמאראציש..

וועט ר' נחמן בלייבען אפגעפרעגט, שוין.

וראה פ"ד מיסוה"ת.

דר"א, זעה דא גאר א פלא'דיגע טענה, חלק 'מחבר' ד"ה ואין ביניהם מקום פנוי.

מן הסתם האט קיינער נאכגעקוקט, אינטערעסאנט איז עס אבער, ברענג איך עס אהער, ליינט און האט הנאה [[tag]געפילטע פיש[/tag] נעם עס נישט צום הארצן...].

[יאיר]

דאס איז איינמאל זיכער אז די מסקנות וועלכע מאטעמאטיקער מאכן איבער אין סוף איז אבסורד. אבער אבסורד איז כלל נישט קיין סתירה מיט אמת.

קודם כל אבסורד איז יא א סתירה מיט אמת (הגע בעצמך ווען נישט וואלט עס נישט געווען אבסורד).
צווייטנס, דאס אז די מאטעמאטיקער מאכן אבסורדאלע מסקנות מיינט נאכנישט אז מען קען פאקטיש אפלייען די מסקנות אין דעם פיזישן מציאות. קיינער האט נאכנישט באוויזן צו פיזיש מולטיפלייען א נעגאטיוו נומער ביי א נעגאטיוו נומער.

[יידל]

[tag]יאיר[/tag] אבסורד איז א סתירה מיט קאממען סענס, נישט מיט אמת. אייגנטליך, אבסורד איז סוביעקטיווער מיינונג, און ס'האט נישט מיטן אבסעלוטן אמת (אויב ס'איז דא אזא זאך - ס'וואלט געווען אבסורד אז נישט) גארנישט.

לגבי דיין צווייטנס: נישט ריכטיג. אויב מיינסטו צו זאגן אז קיינער האט נאך נישט באוויזן צו פיזיש נעמען נעגאטיווע זאכן און זיי נעגאטיוו מולטיפלייען, איז דאס נישט ווייל א נעגאטיוו טיימס א נעגאטיוו איז אבסורד, נאר ווייל נעגאטיווע נומערן במהותם זענען אבסטראקטיווע באשעפענישן וועלכע רעדן נישט פון פיזישע אביעקטן, נאר פון זעלישע אספעקטן (א שטייגער ווי חובות, אדער נעגאטיוו דער גראד, וכדו'). אויב מיינסטו צו זאגן אז נעגאטיוו טיימס א נעגאטיוו האט נישט קיין מציאות'דיגע אפליקאציעס, ביזטו זיך במחילת כבודך, טועה, ובגדול. מען נוצט דאס אין פינאנץ, אין עלעקטעראנישע אינזשענירונג, און מסתמא אין נאך צענדליגע אפליקאציעס מיט וועלכע איך בין נישט באקאנט.

[יאיר]

א. עס ווענדט זיך אין וועלכן זין מען נוצט דעם ווארט אבסורד. אין טאג טעגליכן לעבן נוצט מען עס אפשר מער אויף א סוביעקטיווע הבנה אז א געוויסע טעאריע איז נישט מסתבר, אבער איך רעד פון דעם מובן פון אבסורד אין וועלכן א הנחה איז אומלאגיש אדער אוממעגליך, וואס איז דער נידון פון דעם שמועס. אין אזא פאל איז אן אבסורדאלע הנחה בלויז א סתירה מיט די אמת'דיגקייט פון די הנחה, ווייל א אבסורדאלע הנחה קומט צו זיין פאלש.
ב. איך האב געמיינט אין דעם ערשטן מובן. מיין פוינט איז אקוראט וואס דו זאגסט, און די השלכה דערפון איז אז דאס וואס מען קען נוצן אין סוף אין מאטעמאטיק מיינט נאכנישט אז אין סוף קען פאקטיש עקזיסטירן אין מציאות, ווייל מאטעמאטיק האנדלט מיט אבסטראקטע מושגים וואס קענען לאו דוקא אויסגעפירט ווערן במציאות.

[יידל]

א. יעצט שפילן מיר א סעמענטיקס שפיל. די נושא איז דא מאטעמאטישער אינפיניטי וועלכע פירט אונז צו אבסורדאלע מסקנות, א שטייגער ווי הילבערט'ס האטעל, גבריאל'ס טראמפייטער, סעינט פעטערבורג פאראדאקס, טאמסאן'ס לאמפ וכדו'.

מיר קענען נישט אנטלויפן פון די פאקט אז די מושג פון אינפיניטי פירט אונז צו פארדאקסאלע און אבסודאלע מקסנות, וועלכע זענען אין די זעלבע צייט אויך אמת. דיין טענה אז אינפינטי עקזיסטירט נישט במציאות (לאפוקי אלס א קאנצעפט), איז אן אינטערעסאנטער פילאזאפישער טענה וועלכע שטימט נאר אויב מיר נעמען אן אז נומערן לעבן אין אן עולם בפני עצמם און 2+2=4 איז אמת אפילו אן די אוניווערס'ס עקזיסטענץ, און איז א "פאקט" אנדערש ווי סיי וועלכע פאקט אויף דער וועלט וועלכע איז נאר א פאקט כפי ראות עינינו. הממ... let me sit on this for a bit.

[יאיר]

יעדע פאראדאקס איז נישט באמת א פאראדאקס, עס קוקט נאר אויס אזוי אויבנאויף. אסאך מאל ווייסן מיר דעם תירוץ פארוואס עס איז באמת נישט א פאראדאקס, און אסאך מאל ווייסן מיר נישט. דאס ערלויבט אונז אבער נאכנישט אנצונעמען אבסורדאלע מסקנות אין אנדערע ערטער בלויז ווייל עס זענען פארהאן פאראדאקסן וואס זעען אויך אויס אבסורדאל. אין אנדערע ווערטער, אויב ווען מען וועט צוזאמשטעלן אין סוף מיט פיזישע רעאליטעט וועט אויסקומען א פאראדאקס דארפן מיר אננעמען אז די צוויי קענען נישט גיין צוזאמען. אויסער אויב מען קען אויפווייזן אז יא, וואס דאן וועט מען דארפן זוכן אן אנדער תירוץ צו דעם פאראדאקס.
איך פארשטיי נישט פונקט ווי אזוי די חקירה צו נומערן עקזיסטירן קומט דא אריין. די שאלה איז אויב מען קען אפציילן אין סוף פיזיש אביעקטן, פונקט ווי מען אפציילן 2 * 2 אביעקטן. איך מיין אז עס איז גאנץ קלאר אז דאס איז אוממעגליך פון א לאגישער שטאנדפונקט, ווייל די דעפיניציע פון אין סוף איז אז מען קען נישט אנקומען אהין. אין סוף קען נאר עקזיסטירן במציאות למעלה מן המקום והזמן, אין אנדערע ווערטער, גאט.

[יידל]

דו טענה'סט עס איז נאר "אויבנאויף" אבסורד, און מיר ווייסן פשוט נישט פארוואס בעומק איז עס נישט קיין פאראדאקס. מהיכי תיתי? אפשר איז אבסורד נישט קיין סתירה מיט אמת און אונזער לאגיק קען פשוט נישט דערגרייכן דערצו? דו לייגסט אראפ אז וויבאלד אין-סוף אין רעאליטעט איז אבסורד, קען נישט זיין אז דער וועלט שטייט זינט אין סוף, והא ראיה, אונז קענען זיך נישט אויס'משל'ן אין-סוף אין רעאליטעט אן אבסורדאלע הנחות. אויף דעם טענה איך, זינט ווען איז אונזער חסרון פון זיך נישט קענען אויס'משל'ן א מניעה צו רעאליטעט? אבסורד איז פשט אז אונזער לאגיק האט א בלאקעדזש, נישט אז די מציאות ערלויבט דאס נישט, והא ראיה די אלע אויבנדערמאנטע פאראדאקסן. זאגסט אז עס נאר אויבנאויף און בעומק שטימט עס? נו, זאל זיין אזוי. אבער השתא דאתית להכא וועל איך טענה'ן אז די וועלט שטייט שוין פון אין-סוף אן, איי ס'איז אבסורד? נו, אויבנאויף איז עס טאקע אבסורד אבער מיר ווייסן פשוט נישט דער ענטפער.

איך פארשטיי אז דיין טענה איז אז אויב מאכט עס נישט קיין סענס איז עס נישט קיין viable טעאריע, און כ'בין מסכים דערצו. אבער דאס אז די וועלט שטייט שוין פון אין סוף אן איז נישט פראבלעמאטיש ווייל עס מאכט נישט קיין סענס בעצם, נאר ווייל עס איז זיך סותר מיט דיין דעפעניציע פון רעאליטעט. אבער דאס אז עס איז זיך סותר מיטן דיין פיינייט רעאליטעט מיינט נאך נישט אז לאגיש שטימט דאס נישט, פונקט ווי גבריאל'ס אין-סופ'דגער טראמפייטער האט פיינייט וואליום, און עס איז א סתירה.

אגב, אין אן אנדערען אשכול האב איך צוגעלינקט דעם גאר אינטערעסאנטן ארטיקל אין דעם נושא פון אין סוף
https://www.quantamagazine.org/20131126 ... -of-logic/

[יאיר]

און ווער זאגט אז שקר איז בכלל א סתירה מיט אמת? אפשר האט עוואלוציע אונז אזוי קאנדישאנד אז מיר זאלן זיך איינרעדן אז ס'איז דא א חילוק צווישן פאקט און פיקציע?

[געוואלדיג]

ידיעה און בחירה ווער זאגט איז א סתירה?

[יידל]

און ווער זאגט אז שקר איז בכלל א סתירה מיט אמת? אפשר האט עוואלוציע אונז אזוי קאנדישאנד אז מיר זאלן זיך איינרעדן אז ס'איז דא א חילוק צווישן פאקט און פיקציע?

Reductio ad absurdum

[פארוואס?]

wow!!
איך האב פארפאסט די גאנצע קאנוועסעישן, (און יעצט כאפ איך אז אין די זעלבע צייט האב איך פאבליצירט מיין אשכול איבער הילבערטס האטעל, און מסתמא האט דער עולם געמיינט אז איך קום פון דא, אבער ניין!).

איך האב נישט געזעהן דעם אשכול ביז יעצט ווען [tag]ונבנתה העיר[/tag] האט מיר אהער געלינקט.

[פארוואס?]

און יעצט א הערה אויפן בוך:
אין פעידזש 4, שטייט אזוי געשריבן:

[left]

For argument’s sake, let’s consider the possibility that the universe is infinitely
old. If this were true, then an infinite number of events would have already occurred
before we came into existence. Looking backward in time, we would see yesterday
followed by the day before yesterday, and then the day before that, and then the day
before that… forever. Now imagine trying to look in the forward direction of time.
We’d have to go out to infinity to look forward in time toward this moment. But the
thing about infinity is it has no end. We cannot logically go out to infinity, because we
would have to keep going farther and farther backward forever. So we have no starting
point from which to reach this moment, today. That means, if the universe were
infinitely old, the present moment could never come into existence. An infinite number
of events would have to happen before it, which is impossible. Well, clearly, the present
moment has been reached, you are reading these words right now, and you are alive and
conscious. Since the string of events in history was able to reach the present moment,
then there had to be a beginning of time

[/left]

איך האב נישט קיין צייט צו מאריך זיין, אבער דאס האט מיר געגעבן אסאך חומר למחשבה איבער די גאנצע מושג פון אינסוף.
למעשה בין איך אנגעקומען צו די מסקנה (ביזדערווייל) אז די טענה איז שקול צו די פאראדאקס פון זענא, דוק ותשכח.

נ. ב. מ'וואלט ווען געדארפט מייחד זיין א באזונדערע אשכול איבער די לאגישע הוכחות בעד און נגד "יקום נצחי", (נישט פון א פילאזאפישע פוינט אוו וויו, וואס דאס איז שוין דא דא גענוג).

[פארוואס?]

לאמיר פאר איין מינוט באטראכטן די נומבער ליין וואס פאנגט זיך אן ביי 0, און איז ממשיך צו גיין ביז אינפינטי. (זענט איהר מסכים מיט אט דעם מושג אדער איהר קוקט עס אן אלס אן אבסורד?).

איך מיין אז מ'קען נוצן די זעלבע ארגומענט קעגן די נומבער ליין, ווי פאלגנד:

פאר די סעיק אוו ארגומענט, לאמיר אננעמען אז די נומער ליניע גייט ביז אינפיניטי, דאן מוזן מיר זאגן אז עס זענען פארהאן "אינסוף" נומער צווישן אינפיניטי ביז 0.

יעצט לאמיר פראבירן צו אנקומען פון אינסוף צו זערא, (אדער צו איינס, אדער יעדע נאטורליכע נומער), וויבאלד עס זענען פארהאן אינסוף נומערן צווישן זיי, קומט דאך אויס אז מ'קען קיינמאל נישט אנקומען צו 0 און 1.

מסקנה: עס איז נישט פארהאן קיין נאטורליכע נומערן.

[פארוואס?]

און במחילת כבוד תורתכם ([tag]יאיר[/tag] [tag]כעלמ'ער מגיד[/tag], ועוד).

די מטרה פון די אילוסטרעישן פון די הילבערט האטעל, איז נישט געווען צו ארויסברענגען בכלל די שייכות פון אינפיניטי צו די פיזישע וועלט, (די משל איז פארשטייטצעך נאר לשבר את האוזן, און עס איז בכלל נישט אבסארד לאגיש, ווען מ'פארשטייט אז כאטש אין די פיזישע וועלט קען עס נישט געשעהן צוליב די הגבלה פון ספעיס און טעים, עם כל זה איז עס נישט קיין שום לאגישע פראבלעם).

די מטרה פונעם משל, איז צו אנקומען צום לעצטן חלק (אזוי ווי [tag]יידל[/tag] האט געשריבן), אז עס איז דא מער ווי איין סארט אינפיניטי. ואיכמ"ל

[[NAMELESS]]

איך האב נישט מעלה באוב געווען הילברט'ן פאר זיין מטרה, נאר פאר מיין מטרה. נעמליך מסביר צו זיין אז אינפיניטי איז א מעגליכקייט, אויב די universe וואלט ווען געווען infinite, בניגוד צו די פיליזאפישע ארגומענטן פון אל-גאזאלי און דעם צמח צדק אז ס'איז בכלל נישט מעגליך און דערפאר איז קדמות אינגאנצן נישט קיין אפשען. (און אויך דערמאנט בדרך אגב אז infinity מיינט אז ס'איז דא אן אין סוף פון מעגליכקייטן, עיין לעיל)

[פארוואס?]

בקיצור וואס הילבערט אילוסטרירעט איז אז אין אן אין-סוף קען "אלעס" אריינפיטן. וואס פאר אן infinity דו זאלסט נאר נישט אויפקומען מיט קען מען (with infinite possibilities) מאכן פלאץ אין א single sequence of infinity.

בקיצור, וואס היילבערט אילוסטרירט איז פונקט פארקערט, אז אין אינפיניטי, קען ״נישט״ אלעס אריינפיטן.

[[NAMELESS]]

מ'האט זיך שוין צופיל ארומגע'טענה'ט דא דערוועגן, ס'האט נישט קיין פשט איבערצוקייען נאכאמאל און נאכאמאל אבער איך זעה און הילבערט פונקט פארקערט, ס'ווייזט דווקא אז ס'איז יא דא פלאץ פאר infinity בפועל. בפרט אז ס'באמת דא א מקום אז ס'מוז זיין פלאץ פאר infinity אין אונזער universe במציאות, טאקע נישט בשיטת הקדמות, אבער ווי דערמאנט די Big Bounce טעאריע און Ultimate L. והבוחר יבחר

[פארוואס?]

מ'האט זיך שוין צופיל ארומגע'טענה'ט דא דערוועגן, ס'האט נישט קיין פשט איבערצוקייען נאכאמאל און נאכאמאל אבער איך זעה און הילבערט פונקט פארקערט, ס'ווייזט דווקא אז ס'איז יא דא פלאץ פאר infinity בפועל. בפרט אז ס'באמת דא א מקום אז ס'מוז זיין פלאץ פאר infinity אין אונזער universe במציאות, טאקע נישט בשיטת הקדמות, אבער ווי דערמאנט די Big Bounce טעאריע און Ultimate L. והבוחר יבחר

איך גיי דיר נישט מאכן איבערקייען אלטע זאכן, (איך האב געלייענט ביז אהער).
אבער משום מה, זעהט מיר אויס פון דיינע ווערטער, אז דו פארשטייסט מיר נאך אלס נישט, וועל איך אביסל מאריך זיין.

קודם כל, איך האב נישט קיין געדולד צו איבערגיין די גאנצע משל פונעם האטעל, אבער אזוי-פול יא, וואו אימער דו לייענסט איבער דעם, זאלסטו וויסן אז די פאנטש ליין איז ביים ענדע, (ווען עס איז אנגעקומען א באס מיט געסט וואס ווערן איידענטיפייעד מיט אינפיניטי נומערן, וואס ער איז "מוכיח", אז דאס איז שוין אזא סארט אינפיניטי, וואס פיט "נישט" אריין אין די פשוט'ע אינפיניטי וועלכע מיר קענען, (די נאטורליכע נומערן).

בכל ענין, די גאנצע נושא האט לענ"ד נישט קיין שייכות בכלל צו דער נושא איבער אינפיניטי אין די פיזישע וועלט. ודי בזה.

[[NAMELESS]]

מר אמר הכי ומר אמר הכי ולא פליגי

[ונבנתה העיר]

איך זעה יעצט אז דאס איז קאנט'ס טענה.

[פארוואס?]

איך זעה יעצט אז דאס איז קאנט'ס טענה.

א מראה-מקום ביטע!

[ונבנתה העיר]

http://en.wikipedia.org/wiki/Temporal_f ... philosophy