שערוריית "תורה מסיני" מבית מדרשם של ישיבת חובבי תורה

[יאיר]

איך פארשטיי נישט דעם אופן ווי אזוי די גאנצע שערוריה גייט צו. מיר זענען עפעס חדר יונגלעך? איך בין נישט אזוי באקאנט אין די נושא, אבער לויט ווי איך פארשטיי איז דאך דער עיקר נישט דא צו דערגיין וואס איז כפירה, דער עיקר איז דאך צו דערגיין וואס איז דער אמת. זאלן זיך די קראס קארענטס חברה - וועלכע באשולדיגן כסדר די חרדים אז זיי גייען מיט'ן קאפ אין די וואנט און זענען נישט אפן צו קריטיק - זיך ארויפקאטשען די ארבעל און פארשטעלן זייער מהלך אין די נושא, וירא הקהל וישפוט. וואספארא קונץ איז דאס ארויסנעמען די קאפ פון זאמד בליז צו שרייען כפירה און צוריק אריינשטעקן?

[קופערניקוס]

מה שהיה הוא שיהיה ואין כל חדש תחת השמש. דער אבן עזרא איז פון די ראשוני מבקרי המקרא, אבער ער אליין האט שוין מורא געהאט פון נאר פרייליך און ער איז שטענדיג מכסה טפחיים און ווארפט אריין וד"לס מיט רמזים.
איך וויל נאר זעהן א הונדערט יאר ארום ווי אדמו"ר מקאצק-פאפא איידעהאו זאל זאגן "לערנען די חיבורים פונעם שפערבער הקדוש איז א סגולה ליראת שמים, נאר שער הביקורת זאל מען אויסלאזן ווייל אויב מען לערנט עס כפשוטו קען מען מקצץ זיין בנטיעות".

[טאמבל סאס]

און מ'וועט שטארק חזר'ן די דריי עקרים וואס איינער פון די גרעסטע תחתונים די שפערבער, האט אוועקגעשטעלט אלס יסוד אין אמונה. ווי אויך האט דער שפערבער גאון שטארק געהאלטן פון גיין דריי יארן אינעם געטליכן ארמעי, און געהאלטן אז ס'איז זייער געזונט צו מאכן התעמלות הגוף, וואס גייט אגב אויך אריין אינעם בכל דרכיך דעהו. און אייגענטליך איז דער שפערבער אויך שטארק חשוב געווען ביי דער קעניג שמעון המלך, וואס איז ווי דערמאנט געווען טוב וישר בעיני ה'.

[לעיקוואד]

ליצנות אין דער זייט, איז כדאי צו ליינען די לענגערע ארטיקל וואס ער האט געשריבען וועגן אמונה אין די שינויים אירע. http://thetorah.com/torah-history-judaism-introduction/ עס איז מער אינטרעסאנט און אינפארמאטיב וחי די אלע נארישע מחאות און קאונטער -מחאות.

[הציץ ונפגע]

ס'האט מיר איינערפון די חבירים הרוצה בעילום שמו אנגעמערקט אין אישית אז פון אלע לינקס און סייטס האב איך פארגעסן ארויפצושטעלן א לינק צו דער איינציגסטער קריטיקירער פון פארבער וועלכער האט יא זיך געשטעלט אויף די נקודות וואס ר' פארבער האט ארויסגעברענגט אין זיין אריגינעלעם "דברים" ארטיקל. דאס איז ר' יהושע וואקסמאן וועלכע שרייבט די פאפולערער "פרשה" בלאג. ר' וואקסמאן האט אפגעשריבן א בלאג פאוסט וואו ער דינגט זיך אויף פארבער'ס הנחה אז דער אקאדעמישער מהלך איז די "פשוט'סטער" און ער צייגט אן א מהלך וועלכע איז לדעתו פיל מער מאסגעבנד און מתקבל על הדעת ווי דער אקאדעמישער מהלך.

ווי כ'האב נעכטן געשריבן איז קלאר אז דער נושא וועט נישט פארשטילט ווערן. נעכטן נאכט האט ר' פארבער (נישט פארמישן מיט ד"ר דניאל שפערבער) ארויפגעשטעלט א לענגערן ארטיקל אויף מערטאדאקסיע וואו ער איז מסביר אז זיין ציל מיט די תורה מסיני ארטיקל איז נישט קובע צו זיין מסמרות, נאר צו אנהייבן א שמועס דערוועגן, און ער ליידנט איין די גדולים וטובים הימנו צו קומען זיך משתתף זיין אין דעם דיסקוסיע, און צוזאמען מטכס זיין א מהלך.

היינט אינדערפרי זענען אויף מערטאדאקסיע ארויפגעשטעלט געווארן צוויי הערליכע לענגערע ארטיקלן וועלכע נעמען זיך שטארק אן מיט דעם טראדיציאנאלעם מהלך, און טוען זיך ספראווען אביסל מיט די נושא. איין ארטיקל איז פון דעם אויבנדערמאנטעם ר' נתי העלפגאט. נאכן שרייבן איבער די נושא, שרייבט העלפגאט דירעקט צו פארבער די פאלגענדע נקודות. קודם כל, די נושא איז גאר האקעל און רירט צו צו די סאמע יסודות הדת שכל בית ישראל נשען עליו און איז פון די דברים העומדים ברומו של עולם. צוליב די היינטיגע אינפארמאציע עפאכע - טענהט העלפגאט - איז נישט מעגליך צו איגנארירן דעם שמועס אדער עס פארווישן מיט לויזע תירוצים. דאך אבער, בעט העלפגאט אז מען זאל צוגיין צו די שמעוסן מיט די סאמע גרעסטע יראה וואס איז שייך. אזוי אויך זאגט הרב העלפגאט איז נישט כדאי צו קומען צום טיש מיט פערטיגע מסקנות וועלכע ווערן געזאגט מיט א גאוה אן קיין ווילן צו לאזן די נושא מיט א צריך עיון. איינער וואס ווייסט נישט וויאזוי צו שרייבן, זאגט העלפגאט, זאל געדענקן דעם כשם שמקבלים שכר על הדרישה כך מקבלים שכר על הפרישה. צווייטנס, זאגט ער, איז זייער וויכטיג זיך אפצוהיטען פון דאס באנוץ מיטן טיטל "איפקורס" אדער "כופר". ער טענהט אז סיי הרב קוק און סיי דער חזון איש, האבן געטענהט אז היינט זענען רוב מענטשן תינוקים שנשבו וויבאלד היינט איז דא א גרויסער הסתר פנים.

דער צווייטער ארטיקל היינט אויף מערטאדאקסיע איז א גאסט פאוסט פון ר' משה שושן, אין וועלכער ער טענהט אז פארבער'ס מהלך וויאזוי צו משלב זיין די צוויי איז כלל וכלל נישט גילטיג, און כאטש ער איז מודה אז עס איז עפעס וואס מען דארף אדרעסירן, אייסערט ער זיך אז פארבער טוט דאס נישט ריכטיג און ער איז דערביי מציע ריכטונגען אין וועלכע מ'קען ציען דעם שמועס.

[דעת תורה]

כמובן איז דאס נוגע נאר ממש צו געציילטע ווערטער אדער פסוקים, קיינעם איז אבער נישט בייגעפאלן צו פארענטפערן זכור - שמור אדער לא תחמוד - תתאוה מיט אזא מהלך.

דעת תורה, עס איז נישט כדאי צו ווארפן אזעלכע זיכערע סטעיטמענטס אן גרונטליך דורכטון דעם ענין. קוק נאר אריין אין אבן עזרא (שמות כ א) וועסטו זען ווי ער פארענטפערט טאקע זכור ושמור און נאך צענדליגער אזעלכע פסוקים מיט אזא מהלך. ועל כגון דא אמרו חכמינו ז"ל, חכמים הזהרו בדבריכם.

עס קומט דא נישט אריין. ווייל, לאמיתו של דבר, ווען פארבער זאל ווען זאגן אז דברים איז משה רבינו'ס פוינט אוו וויו, און דער אויבערשטער האט אים נאכער דיקטירט עס אזוי אראפצושרייבן וויאזוי ער האט עס געזען, (אזוי ווי איך מיין אז אפילו לויט דיר איז דאס דעם אבן עזרא'ס כוונה), הייבט זיך דאך נישט אן די גאנצע שערוריה. דער פראבלעם איז דאך נישט מיט די הסבר, נאר מיט דעם וואס ער גייט אז ס'איז נישט מן השמים עפ"ל.

(איך האב גערעדט פון מינדערוויכטיגע תיקוני סופרים, וועלכע איז לויט טייל א הוספה נישט משה מפי הגבורה)

[פשוט-קאמפליצירט]

יישר כוח, הציץ, פאר'ן ברענגען די נייעס און עס אזוי שיין מסדר זיין.

עמיצער האט מיר נישט לאנג צוריק נאכגעזאגט פון א קדמון, אז יו"ט של גליות האבן אידן באקומען אלס עונש פאר'ן נישט געהעריג היטן די ימים טובים. מיר איז איינגעפאלן צו נעמען דעם זאג, און מאכן דערמיט אן עקספערימענט. איך האב עס איבערגעזאגט פאר עטליכע מענטשן, נאר אן אנגעבן דעם מקור און אויך יעדעס מאל מיט אן אנדערן ניגון. איינעם האב איך עס געזאגט מיט אן ערנסט פנים און מיט'ן ניגון פון א מלוה-מלכה מעשה, מיט א צוגאב פון א דריי מיט'ן אגודל ביים אויספיר. דעם צווייטן האב איך עס געזאגט מיט א חוזק-טאן און א בייסיגן שמייכל. ביידע פון זיי זענען געווען ערנסטע מענטשן, וועמענס ווייטסטע השגה פון כפירה איז לערנען שער היחוד אין חובת הלבבות. דער ערשטער האט הנאה געהאט און געוואלט וויסן דעם מקור; דער צווייטער האט מיר געגעבן א פנים זועפות וואס האט ווי געזאגט: דו שיייייגאץ איינער.

לענינינו: רוב קשיות און קריטיק אין ביקורת המקרא ווערן געפרעגט און באהאנדלט דורך די מפורשי התורה, אנגעהויבן ביי חז"ל, און ווי @יאיר האט אנגעוויזן. אלא מאי, די ביבל-קריטיקירערס פרעגן די קשיות מיט'ן ניגון פון א קריטיקער וואס שטייט "אינדרויסן" און איז אפשר נאך העכער ווי די תורה. די תורה איז אזא שטיק ליטעראטור, און ער איז דאך א מבין (א קריטיק גאר) אויף ליטעראטור. די פראבלעם ליגט נישט אזוי ווייט אין די קשיות און אנאליזן, ווי אינעם טאן און האלטונג. דער דבר השם און די דברי הנביאים ווערן פארביליגט און פאר'חוזק'ט אין מויל פונעם ביבל-קריטיקער. די פראבלעם מיט "ביקורת" האט מער מיט דעם טיטל און ווער עס רעדט געווענליך. דער זעלבער וואס פארלירט די באלאנץ נאכ'ן יא לייענען דרייסיג ווערטער אין דער נושא, וועט געווענליך נישט אונטערטאנצן מיט התפעלות פונעם רמב"ן אויב ער זאל דארט זען די זעלבע קשיא -- אפילו אויב ער וועט דעם רמב"ן זען נאכ'ן באגעגענען די קשיא אין דער ביקורת המקרא ליטעראטור.

@דעת תורה, איך מיין אז דיין ברענגען הרב קוק'ס מיינונג איז שטארק אין פלאץ, ווייל ער איז געווען עמיצער וואס האט כמעט נישט געהאט קיין שלעכט אדער נעגאטיוו ווארט אויף קיינעם און גארנישט. אין זיינע כתבים רימט ער די מאדערנע וויסנשאפט, פאעזיע, און אפילו די טרייסלונגען וואס אידישקייט איז דעמאלט דורכגעגאנגען. ווען א מענטש וואס איז געווען דבוק בה', במהות ובמעשה כולו פאזיטיוו, געלייענט און געקענט אלעס, א מוח ברייטער ווי די וועלט, א נשמה מלא רגש -- ווען ער קריטיקירט עפעס, איז כדאי אויסצוהערן.

און דער אמת איז אז ביי אונז לערנט מען נישט די יסודות; מען לערנט דאך אפילו נישט קיין תנ"ך געהעריג. די תורה (תורה כלל-כולה) ווערט אונז איבערגעגעבן ווי עפעס א ווייטע, אבסראקטע קאנצעפט, וואס איז ערגעץ זייער הויך "אויבן" אדער "ווייט" אוועק. דאס עצם פרעגן און ענטפערן ווען עס קומט מיט'ן טאן פון קריטיק איז שעדליך. ביים עמך-יונגערמאן איז די פראבלעם מיט ביקורת המקרא דאס אליין, דער טיטל וואס פרעגט די קשיות. ביי די וואס האבן יא געלייענט און זענען אנידערגעפאלן, יענע האבן אפטמאל א חולשה צו סיי וואס שמעקט מיט אקאדעמיע (אריינגערעכנט פילאסאפישע תורה'ס וואס זענען שוין לאנג אפגעווארפן). זיי זענען די וואס לייגן מער אכט אויף ווער עס רעדט ווי איידער וואס יענער זאגט. זאלן צוויי מענטשן זאגן די זעלבע זאך, איינער מיט אן אומפארקעמטער בארד און א פארמאכט רעקל ביי א זונטאג-שיעור און דער צווייטער מיט שיטערע ווייסע האר אין פראנט פון א בלעקבאורד -- וועט ער דעם ערשטן אויסלאכן און צום צווייטן וועט ער צושאקלען מלא התפעלות.

[יאיר]

לענינינו: רוב קשיות און קריטיק אין ביקורת המקרא ווערן געפרעגט און באהאנדלט דורך די מפורשי התורה, אנגעהויבן ביי חז"ל, און ווי @יאיר האט אנגעוויזן. אלא מאי, די ביבל-קריטיקירערס פרעגן די קשיות מיט'ן ניגון פון א קריטיקער וואס שטייט "אינדרויסן" און איז אפשר נאך העכער ווי די תורה. די תורה איז אזא שטיק ליטעראטור, און ער איז דאך א מבין (א קריטיק גאר) אויף ליטעראטור. די פראבלעם ליגט נישט אזוי ווייט אין די קשיות און אנאליזן, ווי אינעם טאן און האלטונג. דער דבר השם און די דברי הנביאים ווערן פארביליגט און פאר'חוזק'ט אין מויל פונעם ביבל-קריטיקער. די פראבלעם מיט "ביקורת" האט מער מיט דעם טיטל און ווער עס רעדט געווענליך. דער זעלבער וואס פארלירט די באלאנץ נאכ'ן יא לייענען דרייסיג ווערטער אין דער נושא, וועט געווענליך נישט אונטערטאנצן מיט התפעלות פונעם רמב"ן אויב ער זאל דארט זען די זעלבע קשיא -- אפילו אויב ער וועט דעם רמב"ן זען נאכ'ן באגעגענען די קשיא אין דער ביקורת המקרא ליטעראטור.

דו מאכסט עס אסאך מער קאמפליצירט ווי פשוט . דער חילוק איז נישט אין די קשיות, דער חילוק איז אין די תירוצים.

[יאיר]

כמובן איז דאס נוגע נאר ממש צו געציילטע ווערטער אדער פסוקים, קיינעם איז אבער נישט בייגעפאלן צו פארענטפערן זכור - שמור אדער לא תחמוד - תתאוה מיט אזא מהלך.

דעת תורה, עס איז נישט כדאי צו ווארפן אזעלכע זיכערע סטעיטמענטס אן גרונטליך דורכטון דעם ענין. קוק נאר אריין אין אבן עזרא (שמות כ א) וועסטו זען ווי ער פארענטפערט טאקע זכור ושמור און נאך צענדליגער אזעלכע פסוקים מיט אזא מהלך. ועל כגון דא אמרו חכמינו ז"ל, חכמים הזהרו בדבריכם.

עס קומט דא נישט אריין. ווייל, לאמיתו של דבר, ווען פארבער זאל ווען זאגן אז דברים איז משה רבינו'ס פוינט אוו וויו, און דער אויבערשטער האט אים נאכער דיקטירט עס אזוי אראפצושרייבן וויאזוי ער האט עס געזען, (אזוי ווי איך מיין אז אפילו לויט דיר איז דאס דעם אבן עזרא'ס כוונה), הייבט זיך דאך נישט אן די גאנצע שערוריה. דער פראבלעם איז דאך נישט מיט די הסבר, נאר מיט דעם וואס ער גייט אז ס'איז נישט מן השמים עפ"ל.

פארבער שרייבט קלאר און דייטליך אז די גאנצע תורה, יעדעס איינציגע ווארט, פון "ותמנע היתה פילגש לאליפז" ביז "אני ה' אלוקיכם" איז דעם באשעפער'ס ווארט. דער חילוק צווישן אבן עזרא און ראביי פארבער איז אין כמות, נישט אין איכות (כאטש דער חילוק איז, ווי פארשטענדליך, ריזיג גרויס).
אט איז אן אויסצוג פון ראביי פארבער'ס סך הכל:

I believe in Torah Min Ha-Shamayim, that the Torah is from heaven, and that the entirety of the book is nevua (prophecy) and represents the encounter between God and the people of Israel.
I believe that the Torah is meant to be as it is today and that all of its verses, from “Timnah was a concubine” (Gen. 36:12) to “I am the Lord your God,” are holy.

[יאיר]

צוליב די היינטיגע אינפארמאציע עפאכע - טענהט העלפגאט - איז נישט מעגליך צו איגנארירן דעם שמועס אדער עס פארווישן מיט לויזע תירוצים. דאך אבער, בעט העלפגאט אז מען זאל צוגיין צו די שמעוסן מיט די סאמע גרעסטע יראה וואס איז שייך. אזוי אויך זאגט הרב העלפגאט איז נישט כדאי צו קומען צום טיש מיט פערטיגע מסקנות וועלכע ווערן געזאגט מיט א גאוה אן קיין ווילן צו לאזן די נושא מיט א צריך עיון. איינער וואס ווייסט נישט וויאזוי צו שרייבן, זאגט העלפגאט, זאל געדענקן דעם כשם שמקבלים שכר על הדרישה כך מקבלים שכר על הפרישה.

דאס איז לדעתי גאר א שטארקע טענה אויף ראביי פארבער. ער האט געמאכט גאר א שוואכע ארבעט סיי אין פארשטעלן די קשיות און אודאי ביים פארשטעלן די מסקנות און די תירוצים, זיין זיכערע שפראך און זיינע האלבע זאצן זענען לכאורה א שטארקער גורם צו די אויסברוך. ער הערט זיך ווי א סאטמארער יונגערמאן מיט א פיין קעפל וואס האט נארוואס אויסגעפינען אז די וועלט איז פערצן ביליאן יאר אלט.

[לעיקוואד]

אגב, לגבי די שאלה פון די מאטיווען, פארבער שרייבט נאכאמאל און נאכאמאל די זאך פון זיין פרעזנענליכע פערספעקטייו, נעמליך אז ער האט יארען געלערנט תורה באופן המקובל, און ער איז מקושר צו דעם, ווי אויך האט ער געלערנט די אקעדעמישע מהלכים, וואס האט עם געוויזען דער צד, און ער איז אלץ געווען נבוך צווישן די צוויי, און פארדעם זוכט ער אן אופן וויאזוי מ'קען לעבן מיט ביידע בשלום. מען קען זיך טענה'ן אויב די התפעלות זיינע פון די אקעדעמישע מהלך וואס ער נעמט אן באופן כללי פאר א ריכטיגע מהלך, איז אויסגעהאלטען בכלל, דאס איז א לעגיטימישע וויכוח און כדרכה של תורה אין בה מופת חותך עס איז גאר שווער צו טרעפן א אביעקטיבישער וועג וויאזוי מחליט זיין אזוינע שאלות, און מיר פרעזענליך זעהט פארבער מיר נישט אויס צו זיין דער גרעסטער תלמיד חכם אדער בייבל שטודירער אז זיינע מסקנות זאלן טראגען מער געוויכט ווי אנדערע דא אין דער נושא, בסך הכל ברענגט ער א פרעזענליכע פרעספעקטיוו פון איינער וואס נעמט אן אז ביידע מהלכים האבען אן אמת צו זיי און ער זוכט זיי משלב צו זיין, בערך ווי דער רמב"ם שטעלט פאר דער נבוך אין הקדמה צו מורה נבוכים עיי"ש. בכל אופן עס האט גארנישט צוטוהן מיט רצונות צו הייסען אויפגעקלערט אדער עפעס ווי אנדערע זענען דא חושד, ער מאכט זיינע מאטיווען זייער אפען און קלאר.

אגב, מ'דארף גאר קלאר מאכען דא א נקודה, איך וועל מאכען בקיצרו נמרץ, די אקעדעמישע מהלך קען נישט בשום אופן זאגען גארנישט לגבי די שאלה פון תורה מן השמיים. עס איז נישטא קיין שום סייענטיפישע וועג וואס איך ווייס ווי מ'זאל קענען אפמאכען אויף עפעס א טעקסט צו עס איז מן השמים אדער נישט. דאס בלייבט אלץ א שאלה פון אמונה ומסורת. די איינציגסטע חלק וואס די חקירות זענען מערער איז אויף זייטיגע נקודות פון די מסורה ווי ווער און ווען עס זענע געשריבען געווארען פארשידענע חלקים פון תנ"ך, עס קען אבער נאכאלץ זיין מיר זאלען מקבל זיין די גאנצע טעאריע זייערע און נאכאלץ גלייבען אז אלעס איז בנבואה מן השמיים, און עס לאזט זיך דן זיין אויב דער חלק פון די אמונה לגבי ווער און ווען וכו' איז בכלל קריטיש צו יידישקייט.

[לעיקוואד]

צוליב די היינטיגע אינפארמאציע עפאכע - טענהט העלפגאט - איז נישט מעגליך צו איגנארירן דעם שמועס אדער עס פארווישן מיט לויזע תירוצים. דאך אבער, בעט העלפגאט אז מען זאל צוגיין צו די שמעוסן מיט די סאמע גרעסטע יראה וואס איז שייך. אזוי אויך זאגט הרב העלפגאט איז נישט כדאי צו קומען צום טיש מיט פערטיגע מסקנות וועלכע ווערן געזאגט מיט א גאוה אן קיין ווילן צו לאזן די נושא מיט א צריך עיון. איינער וואס ווייסט נישט וויאזוי צו שרייבן, זאגט העלפגאט, זאל געדענקן דעם כשם שמקבלים שכר על הדרישה כך מקבלים שכר על הפרישה.

דאס איז לדעתי גאר א שטארקע טענה אויף ראביי פארבער. ער האט געמאכט גאר א שוואכע ארבעט סיי אין פארשטעלן די קשיות און אודאי ביים פארשטעלן די מסקנות און די תירוצים, זיין זיכערע שפראך און זיינע האלבע זאצן זענען לכאורה א שטארקער גורם צו די אויסברוך. ער הערט זיך ווי א סאטמארער יונגערמאן מיט א פיין קעפל וואס האט נארוואס אויסגעפינען אז די וועלט איז פערצן ביליאן יאר אלט.

איני מסכים לטענה זו בכלל. דאס איז שוין אן אלטער טאקטיק אין די סארט וויכוחים אז ווען מ'האט שוין נישט ווס צו ענטפערן לגבי דער עצם ענין און מ'אזי אפילו מער וייניגער מסכים, הייבט מעם אן שרייען אויף די "נוסח", און אויף די "טאן", און אז מדארף מער ערנסטקייט, וכו' וכו'. כאשר גילה לנו מוהרנ"ת סליפקין שיחי' במקומו.

לו יהא ער איז א סאטעמרע יונגערמאן וואס האט געהערט אפאר נייע זאכען, ער איז דאך מודה אז ס'איז אזוי און אז ער קומט נישט דא מיט קיין גרויסע יומרות נאר סתם דורכשמועסען דער ענין ברבים, ואדרבה כך יאה וכך נאה מען זאל דורכשמועסען די ענינים מיט ענווה און פשיטות אן מאכען פון יעדער זאך א גאנצע בער. כאמור איז ער אוודאי נישט דער גרעסטער מומחה לתנ"ך אדער אפילו דער בעסטער מבוא לבקורת המקרא, ווי איך פארשטיי נעמט ער בעצם אן אז דער עולם קען שוין די נושאים און בעיקר פראבירט ער צו לופטערען איידיעס וויאזוי מ'קען שלום מאכען אביסעל.

[יאיר]

לו יהא ער איז א סאטעמרע יונגערמאן וואס האט געהערט אפאר נייע זאכען, ער איז דאך מודה אז ס'איז אזוי און אז ער קומט נישט דא מיט קיין גרויסע יומרות נאר סתם דורכשמועסען דער ענין ברבים, ואדרבה כך יאה וכך נאה מען זאל דורכשמועסען די ענינים מיט ענווה און פשיטות אן מאכען פון יעדער זאך א גאנצע בער. כאמור איז ער אוודאי נישט דער גרעסטער מומחה לתנ"ך אדער אפילו דער בעסטער מבוא לבקורת המקרא, ווי איך פארשטיי נעמט ער בעצם אן אז דער עולם קען שוין די נושאים און בעיקר פראבירט ער צו לופטערען איידיעס וויאזוי מ'קען שלום מאכען אביסעל.

מיין פוינט איז אז ער מאכט נישט בכלל אזא סארט רושם. ער קומט מיט פערטיגע החלטות, קיין איין מהלך איז לשיטותו נישט גוט, אויסער זיין (מאדנע און אומפארשטענדליכע) מהלך. ווער רעדט נאך ווען ער האט נישט געהעריג אויסגעשמועסט די קשיות, נאר אריינגעווארפן א טוץ הערות וואס יעדער וואס האט געליינט צוויי פאפולער ביכער איבער די נושא קען זאגן, ווי אויך מישט ער אריין אזוי נישט מיר נישט דיר אזעלכע באמבאסטישע זאצן ווי אז אברהם אבינו האט נישט עקזיסטירט אדער אז הלכה למשה מסיני איז א שיינע ערפינדונג. בנוסף לזה שטעלט ער זיך אהער ווי אן אויטאריטעט וואס האט גרונטליך שטודירט דעם ענין (און אנגעבליך געלערנט אריגינעלע אוגארית און אנדערע כנעני'שע שפראכן). דאס איז נישט קיין וועג ווי אזוי אנצוהייבן א דעבאטע איבער אזא האקעלע נושא און פרובירן מאכן שלום אביסל. לבי אומר לי אז ער האט חרטה דערפאר, אזוי איז משמע פון זיין צווייטע פאוסט.

[איינגעמיירעט]

איך האב שוין לאנג נישט געשריבען דא.
איך וויל שרייבען פאר דער אשר עוד נשמתו באפו,און ווערט נתפעל פון די דיסקוסיע דא.
תורתינו הק׳ אשר ניתנה מסיני למשה וכו, איז נישט קיין אקאדאמישע שטודיע חז״ל זאגען אונז פארשידענע סארט מעטאדען וויאזוי צו קונה זיין תורה די מעטאדען זענען אינגאנצען נישט די זעלבע מעטאדען וואס סברויך זיך צו קונה זיין אנדערע חכמות,און די סיבה דערפון איז ווייל חכמת התורה איז נשתלשל פון מדריגת שלמעלה מעולם הזה, און ממילא מוז מען זיך אויסארבעטען מיט מ״ח קנייני תורה אנצוקומען צו השגות התורה,און אלע גדולי עולם וואס האבען משיג געווען חכמת התורה איז עס געקומען מיט האראוואניע און זיכוך המידות,ממילא אז סקומען קאלעידזש קעיפ און ווילען אנאלאזירען תורה,האט דאס נישט מיט קיין תורהדיגע יוד צוטוהון.

פאראינטרסאנטקייט וואלט איך געווען נייגעריג
אויב לעיקוואד הציץ. וואלט ווען געקענט צוברענגען א מקרא און דעבאטירען די נושא פון אינעוויניג
די גאנצע אשכול איז געפארען מער פון אינדרויסען,אלס א יונגערמאן וואס איך האראווע אויף נ״ך וואלט איך געקענט באשטיין צו הערען מער דיטעילס פון וואס די נושא איז

[יאיר]

איינגעמיירעט, לעיקוואד דארף קודם וויסן וויפיל דיינע מידות זענען אויסגעארבעט.

[נולד מאוחר]

אויך די אבן עזרא'ס

[יידל]

דער יתד נאמן ליארמעט אויפן אשר קרך מיט וועלכע די אנשי חובבי תורה באגייען זיך צו כפירה אין זייערע רייען
http://matzav.com/yeshivat-chovevei-tor ... as-charged

[הוגה]

דער יתד נאמן ליארמעט אויפן אשר קרך מיט וועלכע די אנשי חובבי תורה באגייען זיך צו כפירה אין זייערע רייען
http://matzav.com/yeshivat-chovevei-tor ... as-charged

@יידל, יישר כח פארן צוצייכענען דער העכסט - נישט - אינטערעסאנטע ארטיקל.....

דאס איז א טיפיקעל יתד ארטיקל. אנשטאט צו שרייבן עפעס אינטעלעקטואל אפצופרעגן די פאזיציע פון פארבער, אדער אויפצואווייזן אז יח"ת איז נישט גערעכט מיטן האלטן פארבער אויף זייער פעקולטי, האט די שרייבער מחליט געווען צו גיין מיט די ליצנות route. אויב קען די שרייבער גענוג חוזק מאכן פון חובבי תורה, אויב וועט ער קענען גוט ארונטער רייסן די געוועזענע חסיד ר' ישכר כץ, דאן וועט זיין גענוג זאמד אין די אויגן פון די קיען, אזש די קעלבעלעך וועלן טאנצן משה אמת ותורתו אמת ואנחנו בדאים. די כבוד התורא פונעם יתד ומנהיגיו וועט געהויבן ווערן צוזאמען מיט די געהאלט פונעם שרייבער, ויניחו בשלום על משכבם ונאמר אמן.

איך בין נישט גענוג באקאנט צו קענען אריין רעדן אינעם עצם נושא פון ביקורת המקרא און ווער עס האט געשריבן די תורה. אבער איך וויל יא אביסל צונעמען די ארטיקל און צייגן ווי מען שטאפט די פשוטי המון עם מיט אזעלכע און ענליכע אקסן אפפאל, און דאס וועט אויך אין איינוועגס פארענטפערן פארוואס און ווי אזוי יח"ת קען האבן א שטארקע מאמענטאם, און די וויכטיגקייט פון אזא מאוומענט.

לאמיר גיין שטייטליך און שטיקל ביי שטיקל צונעמען די יתד ארטיקל.

קודם הייבן זיי אן מיטן פארציילן אז זיי זענען שוין פון לאנג א שטארקע קריטעקירער פון יח"ת, זיי זענען די 'איינציגסטע', קלוגסטע, ערליכסטע, אמת'דיגסטע וואס האבן געטון די געוואגטע שריט און באהאקט יח"ת, בשעת ווען 'קיינער' האט עס נישט געטון. און יעצט זעהן טאקע 'אלע' איין ווי גערעכט די יתד איז געווען, און אלע קוקן ארויף אויפן יתד ווי די איינציגסטע שופר וואס טראמפייטערט די דבר השם. שוין, איר זענט גענוג אימפרעסד? יעצט לאמיר זעהן וואס זיי האבן צו שרייבן אויפן עצם ענין.

ווייטער שרייבט די יתד אזוי:

The next move occurred on July 24, when Morethodoxy featured an article by YCT’s Talmud Department head, Rabbi Ysoscher Katz, who describes himself as a former Satmar chossid and talmid of Brisk. Rabbi Katz does not condemn Farber. Instead, he explains that YCT purposefully exposes its students to all types of fringe ideas and guides and challenges them, with the expectation that these students will find their way and use their familiarity with these ideas in the rabbinate to deal with others who likewise are grappling with beliefs. (Why it is okay to expose yeshiva students to ideas that are antithetical to Torah, and not at least totally disprove the ideas to the students, but instead expect that the students, on their own, with whatever guidance may be provided, will wade through these terrible ideas is itself terrible.)

הרב כץ האט א טענה אז היות מען קען נישט וויסן וואס פארע קשיות און טענות א צוקונפטער רב וועט זיך דארפן ספראווען מיט, אשר על כן האבן זיי (יח"ת, וואס איז א ישיבה לרבנות) אן אפענע פאליסי, אז אלעס איז אפען פאר דיסקאשען. ווייל אויב וועסטו שטעלן א גדר און זאגן עד כאן, דער נושא איז צו האקל, מען טאר עס נישט אדורך טון, וואס וועסטו טון ווען אלץ רב וועט איינער פון דיינע constituents דיך זאגן אז דייקא דער נושא באדערט אים, און די רב וועט נישט האבן וואס צו ענטפערן? לדוגמה, די שאלה פון תורה מסיני, אויב טרעף איך מיר אן מיט א ספר וואס ווייזט אויף אז תורה איז נישט מפי הגבורה, און עס שאקלט אויף מיין גאנצע אמונה סיסטעם, וואלט איך קיינמאל נישט געגאנגן צו מיין רב מיט מיינע קשיות, ווייל איך ווייס אז ער וועט ניטאמאל וויסן וואס איך רעד. משא"כ אויב איז מיין רב א יח"ת תלמיד, וואלט איך פארשטאנען אז ער האט שוין מן הסתם אמאל געהערט פון דער שיטה.

אבער דער יתד שרייבער איז אזוי אומ-קלוג אז ער זעהט ניטאמאל א צד אז מעגליך קען זיין א מעלה צו עקספאוזען צוקונפטער רבנים צו קעגנזייטיגע שיטות ומהלכים. און אנשטאט עס פארענטפערן נעמט ער זיך ענדערש צום פאקט אז כץ איז א געוועזענע סאטמאר/בריסקער, כאילו עס קומט דא בכלל אריין.

צווייטענס דער שרייבער איז א גרויסע היפאקריט! דא האקט ער אז מען מוז באהאלטן געוויסע מושגים פונעם עולם גולם כדי עס זאל ח"ו נישט אויפשאקלען זייער אמונה סיסטעם. ובחדא מחתא אין דער ארטיקל טוט ער אליינס עקספאוזען געוויסע "סודות" פאר טויזנטע אומוויסנדע ליינער וואס האבן לכאורה קיינמאל נישט געהערט און געוויסט דערפון ווען נישט אים. אזעלכע מושגים ווי, ביקורת המקרא, ישכר כץ, חובבי תורה, מהר"ת, cross current, פארטנערשיפ מנינים, morethodoxy, וכו'. אלץ וואס די ליינער דארף יעצט טון איז אנפרעגן ביי גוגל און ער איז אלל די וועי אין. איי געס אז איך דארף מלמד זכות זיין, אז די שרייבער האט זיך פארלאזט אז אלע יתד ליינער פאלגן די פסק פון גדולי ישראל און האבן נישט קיין אינטערנעט...

די יתד איז ממשיך:

Rabbi Katz then states in a matter-of-fact way that there will be casualties (”scars”) as a result of this approach, but that all talmidim will ultimately find their way to Torah belief: “In this endeavor, we recognize the possibility that, on occasion, a graduate might entertain a non-conventional answer, not in keeping with our shared Orthodox beliefs. We believe that ultimately they will end up in the right place, embracing a modernity that is deeply steeped in the Tradition.”.........

........ That someone who claims to be trained by Satmar and Brisk can basically overlook kefirah by one of his star talmidim is beyond logical comprehension. This is a glaring sign of the complacency of someone who is not really so bothered by kefirah. For shame!

קודם כל, ווי קומט שוין ווידער אריין סאטמאר און בריסק? איז דאס אפשר נאך א געלונגענע שטאך ווען מען האט נישט עפעס בעסער וואס צו זאגן? ועוד, הרב כץ האט גוט מסביר געווען די שיטה פון יח"ת, אפגעזעהן צו איך בין מסכים מיט זיי אדער נישט, עכ"פ קען איך אבער גוט פארשטיין זייער צד פארוואס זיי לאזן אזעלכע דיסקוסיעס פארקומען בין כותלי בית מדרשם, זיי זאגן א גוטע סברא. צו דעם קומט צו די פאקט אז יח"ת איז honest און זיי ווייסן אז דער מהלך האט אויך קאנצעקווענצן, און זיי זענען עס מודה, קליפ און קלאר. דאך זענען זיי אזוי זיכער מיט זייער גאט און זייער תורה, אז עס איז די איינציגסטע אמת, אז סוכ"ס וועלן די וואס זוכן דעם אמת בע"כ מוזן צוריק קומען צום דרך, זיי זענען נישט מסופק דערין בכלל.

מצד שני קומט די יתד און נוצט דאס אויס אקעגן יח"ת. איר זעהט? זיי זענען אליינס מודה אז זייער דרך האט קאנצעקווענצן, און דאך גייען זיי ווייטער מיט זייער דרך! איר זעהט ווי קאלט זיי זענען? עס גייט זיי נישט אן.

מיסטער יתד, במחילת כבוד שטינקתך, אבער ווייל איר זענט נישט מודה אז אייער הייליגע מסורה דרך האט קאנצעקווענצן מיינט נישט אז ס'נישט דא! קוקט אייך אביסל אין שפיגל און זעהט ווי עס פאלט שטיקער פון אייך, זעהט ווי אייערע קינדער, ברודער און שוועסטער זענען נישט צופרידן פון די טעפל ב"ש וואס מען פארקויפט זיי, און בעצם ווען נישט אייער שיינע געהאלט וואס איר באקומט וואלט איר אויך געווען פון די נישט צופרידענער. (והא ראי', איר דרייט זיך ביי קראס קארענט, יח"ת, morethodoxy וכדומה. די מענטשן וואס זענען צופרידן פונעם סיסטעם דרייען זיך נישט אין אזעלכע פלעצער געווענטליך.)

זעהט אויס אז ביידע דרכים האבן קאנצעקווענצן, עס איז נאר דא צוויי חילוקים צווישן יח"ת און יתד. איינס, אז יח"ת איז honest מיט זיך און מיט די וועלט. צווייטענס, יח"ת איז אזוי זיכער אין די אמיתיות השם ותורתו אז זיי זענען זיכער אז סוכ"ס וועלן אלע זיין מאמינים, משא"כ איר זעהט עפעס אויס צו זיין נישט אזוי זיכער, פאר דעם זענט איר בוחר ענדערש צו לאזן די skeletons באהאלטן אין שאנק.

די יתד שרייבער גייט ווייטער אינעם ארטיקל און רייסט ארונטער הבית היהודי, מאדערן ארטעדאקסיע, און ר' דוד סתיו. איך כאפ נישט פונקטלעך וואו דאס קומט דא אריין.

איך וויל נאכאמאל קלארשטעלן, איך אליינס בין נאך נישט קלאר אין דער ספעציפישע פרשה, איך האלט עס נאך אין מיטן אדורך טון פון אלע צדדים, און איך ווייס נישט קלאר אויב איין צד איז מער גערעכט ווי די אנדערע. ס"ה וואס האט מיר געבאדערט איז די וועג ווי אזוי די יתד האט גענומען אן ערענסטע נושא און אנשטאט עס אדורך טון בכובד ראש מיט אן ערענסקייט האבן זיי געטון וואס מען זעהט ליידער צו פיל אין די חרדי'שע אויסגאבעס, סתם געהאקט ליצנות, זאמד אין די אויגן. אין מיינע אויגן הייסט דאס דיסריספעקטעד אן אינטעליגענטע רידערשיפ! אדער אפשר איז זייער רידערשיפ נישט אזוי אינטעליגענט after all?

די יתד שרייבער ענדיגט צו:

Let us learn a lesson from the current YCT saga and take a stand for what is right. Let us be active and never passive in bolstering our commitment to Torah and mitzvos. Let us remember that complacency enables heresy and the abandonment of mitzvah observance.

איך וואלט שטארק הנאה געהאט פון דער לעצטע קאמענט ווען נישט די געוואלדיגע irony אז אזעלכע ווערטער קומען פונעם צד וואס האט געמאכט די ווייניגסטע innovation אין א וועלט וואס איוואלווד היינט מער ווי ווען אימער, סיי בגשמיות און סיי ברוחניות. Talk about complacency!




.

[קאווע טרינקער]

@הוגה, זייער שיין.

זאג, איר הייבט יעצט אן דורך צו טוהן דעם נושא? כ'האפ אז רב כ"ץ איז גערעכט, און איר וועט זיכער צוריקגעקומען...

[הוגה]

@הוגה, זייער שיין.

זאג, איר הייבט יעצט אן דורך צו טוהן דעם נושא? כ'האפ אז רב כ"ץ איז גערעכט, און איר וועט זיכער צוריקגעקומען...

עמיר זעהן צו ער איז גערעכט.... , עה, איך האלט שוין טיף אינדערמיט, דערווייל בין איך נאך דא.

[קופערניקוס]

הוגה, דברים כדרבונות. די ארטיקל אין יתד איז א קלאסישע זאמד געווארפעכץ, עס איז זייער אנגענומען ביי אונז אזוי, ווייל חקירה איז דאך אסור, מוז דאך אלזא זיין אז "ודע מה שתשוב לאפיקורס" מיינט הומאר, ממילא ענטפערט מען אזעלכע שוויגער סטייל וויצן אלס ענטפער אויף אלע סארטן שאלות.
בערך אזוי ווי אמנון יצחק'ס גאונישע ענטפער אויף די קושיא וואס איינער פרעגט אים "פארוואס טאר מען נישט נוצן א עלעקטערישע טאפ אום שבת, עס איז נישט קיין לא תבערו אש" און דער חכם הרזים ענטפערט "אה, עס איז נישט פייער, זעץ דיר ארויף דערויף...." דער חכם האט געזיגט און דער עם הדומה לחמור קלאטשט העפטיג. בהמות.........! ער האט עפעס געפרעגט!

ביקורת המקרא איז א עכטע זאך, עס איז נישט די אייזקרים טראק, עס איז א ערנסטע טשאלענדזש וואס מען קען אויסשמועסן און מחליט זיין וויאזוי זיך צו באציען דערצו, ווי דער אבן עזרא אדער ווי דער טבא דשמואל, אבער סתם אראפרייסן האלב ציניש אן קיין עומק איז סתם ממשיך געווען די מסורה פון געבן שטרוי פאר די פערדן עד שיצא מאפם.

[נולד מאוחר]

א צייטונג איז נישט אן אקעדעמישער פאפיר

[הוגה]

א צייטונג איז נישט אן אקעדעמישער פאפיר

גערעכט! די דעפינישאן פון 'צייטונג' אין די חרדי'שע דיקשאנערי איז :
1) פאשקעוויל.
2) פראפאגאנדא מאשין פארן פארטיי און אירע מנהיגים.

[סופר ומונה]

אין 'טאבלעט' מאגאזין איז דערשינען א הערליכער איבערבליק אויף הויכער ביבלישער קריטיק, און דער איצטיקער קולמינאציע אין דעם ארטאדאקסישן thetorah.com וועבזייטל:
http://www.tabletmag.com/jewish-life-an ... -criticism

[דעת תורה]

היינט געווען אין די נייעס אז די אגודה (פאר ווער עס ווייסט נישט, אגודת ישראל האט אויך אפיסעס און פרעזידענטן, עקזעקוטיוון דא אין אמעריקע) האט פארדאמט די ישיבה, נישט וועגן די שערוריה, איך בין נאך נישט אנגעקומען צו ליינען פארוואס יא.