בד"ה: הרב הצדיק ר' מיכל'ע מ'זלאטשוב זי"ע

[שמעון וואלף]

קאלוב רבי פון וויליאמסבורג.
שוין אויך ליידער נישט געזינט איז לעצטענס געווארן א געלויפעכץ

[שמעקעדיג]

האב איך היינט געהערט א זיסע מילתא דבדיחותא בשם ר' מיכל'ע זצ"ל, וואס ער פלעגט כדרכו בקודש נאכזאגן ביי שמחות, א סארט ווערטל וואס פאסט זיך פאר זיינע סארט וויצן,

ויחד יתרו, זאגט רש"י 2 פשטים, איינס אז יתרו האט זיך געפרייט, און די צווייטע אז עס איז געווארן חידודין חידודין, ובלשונו המתוק, "שטעכעלעך שטעכעלעך"...
אין וואס ווענדט זיך די 2 פשטים?

האט ער מסביר געווען אז עס האט צו טאן מיטן פריערדיגן פסוק, "ויספר משה לחותנו".
אויב טייטשט מען 'ויספר' ער האט געציילט פון די סחורה (געלט), דאן מיינט 'ויחד' ער האט זיך געפרייט;
אבער אויב מען טייטשט 'ויספר משה' אז משה האט אפגעשוירן זיין שווער, דאן איז 'ויחד' טייטש נעשה בשרו חידודין חידודין, ווייל ווען מען שערט די האר שטעכט עס...
וכאן פרץ בצחוק קדוש ונורא......

[גאלד]

מעג איך פארשטיין פארוואס מען ווארט צו עפענען אשכולות ביז יענע איז שוין נישט דא?
וואס זאל איך יעצט טוהן? איך האב פארפאסט זיך צו באקענען מיט אזא קדוש וטהור.

איך וויל בעטן ווער עס קען נאך אזא איד זאל ביטע יעצט עפענען א אשכול און יעדע זאל פארציילן זייער מעשיות וואס זיי האבן אליין געהאט און אליין גיזעהן און אליין גיהערט. איך זאל כאטש נישט זיין א צועק לשעבר.
יישר כח

הן בקדשיו לא יאמין

רש"י פ' ויצא

ואלקי יצחק. אף על פי שלא מצינו במקרא שייחד הקב"ה שמו על הצדיקים בחייהם לכתוב אלקי פלוני משום שנאמר הן בקדושיו לא יאמין כאן ייחד שמו על יצחק לפי שכהו עיניו וכלוא היה בבית והרי הוא כמת ויצר הרע פסק ממנו.

[שמעקעדיג]

איך זעה נישט די גדלות פון איינער וואס גיט אוועק זיין גאנצע געלט. די משנה אין עירוכין זאגט "אל יחרים אדם כל נכסיו" אויך די גמרא אין כתובות "המבזבז אל יבזבז יותר מחומש" (און אזוי איז געפסקנט אין שו"ע.)

איך קוק עס אן אלץ א שוואכקייט וואס ער האט געהאט אז ווען ער האט רחמנות געהאט אויף איינעם האט ער זיך נישט געקענט קאנטראלירן און געטון זאכן וואס זענען נגד השכל והלכה. ס'האט אים מסתמה געגעבן א סעטיספעקשאן וויסענדיג אז ער האט געטון כל מה שביכלתו צו העלפן א צווייטן.

איי וועסטי פרעגן אז די צאנזער רב האט דאך אויך אזוי געטון? אויף דעם איז די תירוץ אז נאכדעם וואס מ'ווייסט אויף איינעם אז ער איז דבוק בה' ובתורתו און זיינע אלע מעשים זענען געוואיגן און געמאסטן, מוז מען ענטפערן אז ער האט געהאט א ספעציעלע כוונה דערביי. אבער צו ברענגן א ראי' אויף איינעמס גדלות פון דעם, איז אבסורד.

די שווערסטע זאך איז זיך אויפצופירן נארמאל. ס'איז אסאך מאל גרינגער צו טון אויסטערלישע זאכן און האבן געוואלדיגע חומרות ווי איידער צו טון פשוט וואס מ'דארף.

פליז דאנט געט מי ראנג; הלוואי וואלט דאס געווען מיין גרעסטע עבירה, אבער איך דולד נישט ווען מענטשן כאפן התפעלות אן אריינטראכטן ווי וואס און ווען.

דריידל, "ביי די בוקס" ביסטו אפשר גערעכט, אבער טאקע דאס איז א גדלות, קענסט מסתמא די טייטש פון דעם מאמר חז"ל ביים חורבן ביהמ"ק "על שהעמידו דבריהם על דין תורה", און אויב צב"ש אן ארעמאן האט זיך געבעטן פאר א שטיקל ברויט האט מען יענעם רואיג איגנארירט, ווייל איך האב דאך שוין געגעבן מיין חומש פאר צדקה, זאל יענער אויסגיין...

וואס כ'מיין צו זאגן, מ'זעהט אזעלכע מעשיות ביי רבי ר' זושא און אנדערע צדיקים וואס האבן נישט געמאכט קיין חשבונות, ער האט גארנישט פארלאנגט פאר זיך, אלעס אוועקגעגעבן פאר יענעם אפילו דאס אייגענע העמד, דאס רחמנות און געטריישאפט פאר א צווייטן איד וועמען מען קען ניטעמאל, דאס ווייזט א ספעציעלע ווארעמקייט, א מדריגה אין אהבת ישראל, און איך ווייס נישט ווי אזוי מען קען זאגן אויף אזעלכע מעשי צדקה אז מען קוקט עס נישט ארויף... איך גיי ארויס פון התפעלות, און כ'בין זיכער אז מ'וועט אים נישט שמייסן דארט אויבן פארן עובר זיין דעם חז"ל און מבזבז געווען יותר מחומש, אדרבה, עס האט זיכער אדורכגעבראכן די שערי רחמים...

[גאנצל]

קאלוב רבי פון וויליאמסבורג.
שוין אויך ליידער נישט געזינט איז לעצטענס געווארן א געלויפעכץ

איינס געבינדן מיט'ן צווייטן וד"ל
איך מיין נישט לגנאי פונעם קאלובען רבי'ן שליט"א נאר לגנאי פון די מענטשן וואס האבן א שוואכקייט צו אלטע אדער שוואכע רבי'ס

[גאלד]

קאלוב רבי פון וויליאמסבורג.
שוין אויך ליידער נישט געזינט איז לעצטענס געווארן א געלויפעכץ

איינס געבינדן מיט'ן צווייטן וד"ל
איך מיין נישט לגנאי פונעם קאלובען רבי'ן שליט"א נאר לגנאי פון די מענטשן וואס האבן א שוואכקייט צו אלטע אדער שוואכע רבי'ס

לפי רש"י הנ"ל שטימט עס זייער גוט ווייל אז א צדיק איז אינוואליד ל"ע איז די פשט אז דער מענטש איז ווי ער האט נישט קיין יצה"ר און איז מער בטוח אז ער וועט זיין עומד בצדקו.

[הוגה]

סקווירא רבי פון ב"פ שליט"א לאיו"ט.

[בשבילי!]

סקווירא רבי פון ב"פ שליט"א לאיו"ט.

זיין גבאי האפמאן ס'נעמט אים א יאר מיט א דינסטאג צו שרייבן א קוויטל. איך פרוביר צו גיין אייביג אינמיטן טאג ווען דער אנדעררע שטוב מענטש זיצט דארט, אריין און ארויס א מחיה.

[בר דעת]

אויב זוכט מען אן ערליכער איד פארוואס מוז ער האבן א קאמפאני נאמען. איך גיי צו א געוועזענער מגיד שיעור, א טייערער איד. אן ארבעטער אין די גראסערי א גאר איידלער יונגערמאן, און אן עלטערע האלאקאוסט סורווייווער א שכנטע, גאר א תמימות'דיגע און וואוילע, און עפעס א קאזין, א יונגערמאנטשיק מלא חסד. די מיט די קאמפאני נעמען זענען שוין בחשש קארופטירט דורך די איבעריגע כח וואס מען געט זיי

[שלמה המלך]

בקיצור יעדער לייגט ארויס פון ווען מ'איז א חסיד...........

ניין! יעדער שרייבט (עכ"פ איך) זיין אפיניען ווער עס איז א עהרליכער איד און שפעטער ווען עס וועט זיין 'גרויסע אשכולות פון די דאזיגע אידען' וועט מען פרעגען פאר וואס האט מען נישט געזאגט ווען עס איז נאך געוועהן וואס צי טוהן! איז אלזא מיין אפיניען וואס איך האב געזאגט, און אנדערע האלטען אז פאפא אדער סקווירא מב"פ וכדו' גייט מען באוויינען פאר נישט אריינכאפען בעוד מועד.... נו זאל יעדער אויסקלייבען וואס ס'שמעקט אים דאס בעסטע!

[ערליכער איד]

ניקעלשבורגער רבי פון ב״פ

[עזריאל]

בקיצור סקווירא בפ פאפא ניקלשבורג און איך בין נישט גערעכט. איז נישט!

[ראשעקאל]

ובא השמש וזרח השמש

[בשבילי!]

איך זע א וזרח ההבדלה

[עזריאל]

וואס פארגלייכסטו דא? די טאטע איז געווען א איד מיט א געשמאקע צורה ס'האט ווי געשפריצט קאטשעניו מיט געפילטע פיש, דער זון דא קוקט אויס ווי א זויערער איגריקע.

[שלמה המלך]

נא וואז'שע זאל ער טאהן? מאכען א פלאסטישע סורג'ערי?

[געוואלדיג]

האב איך היינט געהערט א זיסע מילתא דבדיחותא בשם ר' מיכל'ע זצ"ל, וואס ער פלעגט כדרכו בקודש נאכזאגן ביי שמחות, א סארט ווערטל וואס פאסט זיך פאר זיינע סארט וויצן,

ויחד יתרו, זאגט רש"י 2 פשטים, איינס אז יתרו האט זיך געפרייט, און די צווייטע אז עס איז געווארן חידודין חידודין, ובלשונו המתוק, "שטעכעלעך שטעכעלעך"...
אין וואס ווענדט זיך די 2 פשטים?

האט ער מסביר געווען אז עס האט צו טאן מיטן פריערדיגן פסוק, "ויספר משה לחותנו".
אויב טייטשט מען 'ויספר' ער האט געציילט פון די סחורה (געלט), דאן מיינט 'ויחד' ער האט זיך געפרייט;
אבער אויב מען טייטשט 'ויספר משה' אז משה האט אפגעשוירן זיין שווער, דאן איז 'ויחד' טייטש נעשה בשרו חידודין חידודין, ווייל ווען מען שערט די האר שטעכט עס...
וכאן פרץ בצחוק קדוש ונורא......

די ווארט הגם עס איז גוט איז געזאגט געווארן דורך א בדחן אין מאנסי על דעת אז ר' מיכעלע וואלט דאס ווען געזאגט...

[חיים נחום הלוי פריעד]

חבל על דאבדין. הגה"צ ר' מיכלע זצ"ל איז געווען א ריכטיגער ביישפיל פון א תמימות'דיגער ערליכע איד. ניין, ער איז נישט געוווען דער אויסגערופענער חכם, אבער ער האט געדינט דעם אויבערשטן מיט תמימות ללא כחל וסרק ע"ד אבותינו ורבותינו. אפילו זיין ראביסטעווע איז געווען באופן ענווה אן קיין שום חשיבות אין די אייגענע אויגן, נאר וויסנדיג אז ער איז מהנה אידן מיט שמחה און התעוררות.
זכותו יגן עלינו.

[elter-zeide]

ווער עס געדענקט, האט ר' מיכעלע פארקויפט ספרים וואס ער האט געוואלט פארשפרייטען, בין איך געווען ביי אים ווען ער האט באקימען א שיפמענט פין פריש געדריקטע ספרים, ער האט געדארפט באצאלען פאר דע גוים פאר דעליווערי האט ער זיי געגבען פ"ס, זיי קיקן עם אן מיט ווינדער וואס ער גיט זיי, זיי האבען אזא געלט קיינמאל נישט געזען,זאג איך עם אז זיי נעמען נישט קיין פ"ס, זאגט ער מיר איך זאל זיי זאגן אז דאס איז גיט געלט, ער האט נישט פארשטאנען פארוואס זיי נעמען דאס נישט,

[צדיק נסתר]

איך זעה נישט די גדלות פון איינער וואס גיט אוועק זיין גאנצע געלט. די משנה אין עירוכין זאגט "אל יחרים אדם כל נכסיו" אויך די גמרא אין כתובות "המבזבז אל יבזבז יותר מחומש" (און אזוי איז געפסקנט אין שו"ע.)

אין תניא שטייט אז א בעל עבירה וואס זוכט א כפרה כמש"כ וחטאך בצדקה פרוק, מעג אוועק געבן אלעס וואס ער פארמאגט, כל אשר לו יתן בעד נפשו.
ח"ו איך מיין נישט ר' מיכל'ע, אבער אונז קענען נאך נוצן די עצה.

נו ר' מיכל'ע איז דאך דער "בעל התניא" אליין.

[ברסלבער]

אן אינטערעסאנטע אינטערוויאו האב איך געהערט אויף קול מבשר פון זיינס א חבר פון דערהיים. ער זאגט אז ווען הרה"ק ר' מעכעלע איז געקומען קיין ארץ ישראל און ער נישט געהאט קיין פרנסה, האט ער זיך שואל עצה געווען ביי איינעם און יענער האט אים גע'עצה'ט צו ווערן א רבי. וכך הוה.

[צדיק נסתר]

דער יענער וואס האט אים גע'עצה'עט צו ווערן א רבי איז געווען מהרי"צ דושינסקי זצ"ל.

[שלמה המלך]

איך ווייס נישט און ס'איז נישט נוגע ווער עס האט אים געהייסען אדער גע'עצה'ט וואס! אין פאקט איז ער געוועהן א איש צדיק וקדוש און צי דעם אויך א פועל ישועות וואס איך קען פערזעדליך מעיד זיין דערויף!

[בא גד]

איך ווייס נישט און ס'איז נישט נוגע ווער עס האט אים געהייסען אדער גע'עצה'ט וואס! אין פאקט איז ער געוועהן א איש צדיק וקדוש און צי דעם אויך א פועל ישועות וואס איך קען פערזעדליך מעיד זיין דערויף!