געזעצן פון טערמאדינאמיקס

[מי אני]

אז מ׳האט דערמאנט דעם געדאנק פון ״טערמאָעקאנאמיקס״ האט דער פיזיקער און עקאנאמיסט דר. דניאל ספּרענג געמאכט די טרייענגעל:

3C159A00-5FAF-411B-AB91-FD67C7EC7B10.jpeg

צו ווייזן אויף די שייכות צווישן די דריי זאכן:

1). ענערגיע [אין גרין]

2). אינפארמאציע [אין רויט]

3). צייט [אין בלוי]

ווי אזוי עס ארבעט איז אז ווי מער רעכטס אויפ׳ן טרייענגעל אלס מער אינפארמאציע ומדע האט מען און אלס ווייניגער ענערגיע דארף מען אויסנוצן אויף צו עררייכן עפעס; מ׳איז מער עפישענט. אבער טאמער וויל מען דאס עררייכן אין ווייניגער צייט, מ׳רוקט זיך ארויף אויפ׳ן טרייענגעל, דאן אפילו מיט דעם פעהלט אויס מער ענערגיע.

דר. סאַבּיִן האָסענפעלדער האט קושיות דערויף.

[מי אני]

לגבי טערמאָעקאנאמיקס איז אינטרעסאנט ווי אין די לעקציע איז דר. איִען שפירא מסביר שיטתו של דר. ראבּערט נאָזיק אז נישט קיין חילוק וואס דיינע initial conditions זענען אויף צו האלטן אלע גלייך אין אַן עקאנאמישן זין, וועט עס בהכרח זיך אלעמאל עווענטועל "אויסשפרייטן" צו inequality. א סארט ענטראָפּי דערין.

[מי אני]

‏דא האב איך געשריבן:

אין אנדערע ווערטער, אויפעסן אן עראפלאן איז א פיזישע אומעגליכקייט, משא״כ די דייס איז א סטאטיסטישע אומעגליכקייט. (ענליך צו די צווייטע געזעץ פון טערמאדינאמיקס וואס זאגט אז עס איז סטאטיסטיש, נישט פיזיש, אומעגליך אז די ענטראפי/אי סדר פון א פארמאכטע סיסטעם זאל ווערן ווייניגער.)

דער כעמיסט דר. עלען האַרוויִ שרייבט טאקע:

while violations of the 2nd law are highly improbable (this improbability is the essence of the 2nd law in the statistical-mechanical formulation), not every improbable event is a violation of the 2nd law. For example, if I flipped a coin 1000 times and came up "heads" each time, it would be highly improbable but would not violate any laws of thermodynamics

מיינענדיג אז די צווייטע געזעץ זאגט:
~צווייטע געזעץ ← ~פּראַבּעבּל
דאס באדייט אבער נישט אז איר אינווערס איז אמת:
~פּראַבּעבּל ← ~צווייטע געזעץ

***

‏דא ליינט דער מוזיקאנט שׁאַן לענאן א פייט פונעם נאבעל-געווינער כעמיסט דר. ראָעל האפמאן איבער ענטראָפּי.

***

viewtopic.php?p=512663#p512663

[מי אני]

לגבי טיים-אינוועריענס און סימעטרי איז דא אין סימעטרי קוּרי׳ס פּרינציפּ. דאס לויטעט אז אויב טרעפט מען אַן אסעמיטרי אין די אפעקט פון א זאך, מוז עס שוין האבן דארט געווען אין די פועל דערפון אויך - די אינישׁעל סטעיט. למשל, ווען איך שטופּ א pendulum פון רעכטס צו לינקס. דערנאך מיטאמאל פליפּ איך דאס גאנצע אז וואס איז רעכטס איז לינקס און וואס איז לינקס איז רעכטס (א פּעריטי טרענספאָרמעישאן). אין אזא פאל האט זיך אויך די אסימעטרי פון וואו עס האט זיך אָנגעהויבן די שטופּ פונקט אזוי זיך געטוישט פון רעכטס צו לינקס.

11B6352B-C77E-4EC2-902F-BC6093EE1B07.jpeg

דר. בּרייען ראַבּערטס האט אבער געזאגט אז אין דעם גילט דאס נישט אינגאנצן. והיינו, ווייל אויב איז די איינציגסטע זאך וואס איך טויש די דירעקציע פון צייט, דאן די דירעקציע פון וויאזוי עס רוקט זיך טוישט זיך און איז סימעטריקעל צו פריער, אבער די אסימעטרי פון וואו עס הויבט זיך אָן טוישט זיך נישט און עס איז נישטא אין איר פועל פארוואס עס גייט דוקא פון לינקס צו רעכטס.

[מי אני]

דא האט @tachlis געפרעגט:

וויאזוי זעהט אויס ענערגיע?

מ'רעדט אלס וויאזוי ענערגיע מאכט אנדערע זאכן זיך רוקן, אבער וויאזוי ענערגיע זעלבסט זעהט אויס און וויאזוי ענערגיע רוקט זיך אליין האב איך נאך קיינמאל נישט געזען איינעם מסביר זיין.

אויב איינער ווייסט וואס ענערגיע איז, זאל ער ביטע זיך אנרופן. יישר כח!

די שאלה איז בתוך פיזיקס. דאס איז וואס די פיזיקער דר. פּאָל פּענסעלאַ און דר. מאַרק האָמפרי שרייבן:

Before getting into what energy is, it’s worth stressing a couple of things that energy is not. The precise physics concept of energy is only vaguely similar to the way the word “energy” is used in everyday terms. When someone says they “have no energy” first thing in the morning, or describes someone else as “energetic,” they aren’t talking about the exact physical quantity we have in mind here

It is also important to distinguish energy from another quantity we have already talked about: force. Energy and force are two different physical quantities (like distance and time) and are measured in completely different units

So if energy is not a feeling or a force, what is it? Any general definition will try to make use of the fact we noted above: energy is that essential thing that is required to make anything happen. We’ve already seen that a force is needed to change the motion of an object, but force alone is not sufficient. Recall our discussion of equilibrium. It is possible for forces to be present without changing the motion of an object, i.e., when the forces add up to zero. Many textbooks define energy as the ability to do work on an object. That definition doesn’t help very much until we know the precise meaning of work

For now, let’s establish that energy is not a substance, but a quantity of something that can be well defined in a variety of situations. It comes in many forms, and all the interesting things that happen in the universe happen when energy changes form or when it’s transferred from one place to another

אויבן הא'מיר גערעדט איבער ארבעט און פאָרס בתוך פיזיקס.

[Tachlis]

For now, let’s establish that energy is not a substance, but a quantity of something that can be well defined in a variety of situations. It comes in many forms, and all the interesting things that happen in the universe happen when energy changes form or when it’s transferred from one place to another

דאס מאכט מיר נאך נישט קלאר, מסכים אז עס איז נישט די פארס נאר "עפעס" אבער וואס?? און וויאזוי באקומט ענערגיע די ענערגיע צו אפלייען א פארס????

[מי אני]

די שאלה איז לכאורה דומה צו "וואס געבט כח פאר כח?" מיינענדיג, אז ענליך צו ווי מ'פארשטייט אז די געדאנק פון "כח" (און איר מעסטונג) איז די מעגליכקייט צו פועל זיין (און וויפיל מ'קען פועל זיין) עפעס וכדומה, איז אט דאס די געדאנק פון ענערגיע. גיין מיט אַן אינפיניט ריגרעס אויף די מושג אליין איז לכאורה זינלאז.

[רביה''ק זי''ע]

איך האבן אן אנדערע פראגע, וואס מאכט matter פאר matter? וויאזוי באקומט די matter די matter צו זיין matter????? זייער וויכטיג צו וואוסן.... איך פייגער פאר נייגעריגקייט........

[מי אני]

טעקניקעלי די שנעלקייט פון ליכטיקייט, עפ"י מאסע-ענערגיע עקוויוועלענס (וואס איך האב טאקע דארט אויבן דערמאנט)...

כ'האף כ'האב דיר "מאיר" עינך געווען...

זאגסט, און יעצט פארשטייט מען שוין וואס הקב"ה האט דוקא אָנגעהויבן מיט דעם "ויהי אור" ביום ראשון מששת ימי בראשית, צו טראנספארמירן דעם קול ה' "בכח" (וואס שטייט נאך דעם קול ה' על המים במזמור כט בתהלים, וואס פאר בריאת האור איז געווען ורוח אלקים מרחפת על פני "המים"), צו חומר...

[Tachlis]

די שאלה איז לכאורה דומה צו "וואס געבט כח פאר כח?" מיינענדיג, אז ענליך צו ווי מ'פארשטייט אז די געדאנק פון "כח" (און איר מעסטונג) איז די מעגליכקייט צו פועל זיין (און וויפיל מ'קען פועל זיין) עפעס וכדומה, איז אט דאס די געדאנק פון ענערגיע. גיין מיט אַן אינפיניט ריגרעס אויף די מושג אליין איז לכאורה זינלאז.

מיינסט צו זאגן אז ענערגיע איז ענדערש א מושג (כח) ווי איידער א חומר?
לויט ווי כהאב פארשטאנען (אויב איך האב.....) פון וואס דר. פּאָל פּענסעלאַ און דר. מאַרק האָמפרי שרייבן איז עס יא עפעס א חומר

ביטע קלאר מיר אויס רב מי אני

[Tachlis]

מיינסט צו זאגן אז ענערגיע איז א פארס נאר נישט אין א רעסטינג סטעיט נאר ווען עס מאכט עפעס זיך רוקן?????????

[מי אני]

ענערגיע איז בעצם א לויזערע קאנצעפט פון ״איז״. מ׳קען עס טאקע בעצם מעסטן אבער נישט ממש ״אָנכאפן״. מ׳קען עס ענדערש אביסל צוגלייכן אין דעם צום געדאנק פון פאָרס, והיינו א שטופּ אדער שלעפּ, אדער ״שנעלקייט/וועלאסיטי״ לשלעצמם, וואס די מעשה אליין, אָנעם בעל חומר וואס טוהט דאס און אויף וועמען עס באציהט זיך, איז אויך א בעצם לויזערע קאנצעפט.

‏פאָרס איז וואס ווערט געטוהן אויף א זאך, משא״כ ענערגיע איז וואס א זאך בעצם האט. וממילא דאדורך איז ענערגיע מקושר צו פאָרס ע״י ארבעט הנ״ל: ענערגיע איז די מאס מעגליכקייט וכו׳ צו קענען מאכן א פאָרס אויף/איבער א (געוויסע) שטרעקע.

[Tachlis]

סא ענערגיע איז נישט קיין חומר נאר א מעסטונג איבער וויפיל פאטענציאלע פארס א זאך האט???

[מי אני]

יא (עכ״פ מער-ווייניגער). און בשעת עס רוקט זיך ממש, די שטופּ/שלעפּ איבער׳ן שטרעקע, איז עס די כח בפועל ממש וואס מ׳זעהט; קינעטיק ענערגיע.

[Tachlis]

אבער אויב אזוי פארוואס שרייבן זיי אז "energy is a property of matter and space" וואס הייסט אז עס איז חומר? עס איז דאך נאר פאטענציעלע פארס?

[מי אני]

וואס איז די סתירה? ווי געשריבן פריער איז ענערגיע עפעס וואס א זאך (ווי אזוי אימער מ'זאל דעפינירן "זאך": מעטער און ספּעיס) האט און פארמאגט; א פּראפּערטי דערפון. ("פּראפּערטי" באדייט נישט "חומר" ממש.)

[Tachlis]

got it


כ'קען דיר נישט גענוג באדאנקען מי אני, דאס איז געווען עפעס וואס כ'האב קיינמאל נישט פארשטאנען און עס פלעגט מיר געפערליך נערווירן אז איך פארשטיי עס נישט
און פיינעלי פארשטיי איך עס שוין, יישר כח מי אני!! יישר כח

[קול דודי]

דא האט @tachlis געפרעגט:

וויאזוי זעהט אויס ענערגיע?

מ'רעדט אלס וויאזוי ענערגיע מאכט אנדערע זאכן זיך רוקן, אבער וויאזוי ענערגיע זעלבסט זעהט אויס און וויאזוי ענערגיע רוקט זיך אליין האב איך נאך קיינמאל נישט געזען איינעם מסביר זיין.

אויב איינער ווייסט וואס ענערגיע איז, זאל ער ביטע זיך אנרופן. יישר כח!

@tachlis
שאלה יפה שאלת. דער ריכטיגער ענטפער איז אז ענערגיע איז פשוט אן אבסטראקט נומבער וואס מענטשן האבן אויסגעטראכט כדאי צי העלפן אונז מענטשעלעך אויסרעכענען פארשידענע זאכן וועגן דעם פיזישען וועלט. וואס דער נומבער רעפרעזענטירט ווייסן מיר נישט. מעגליך אפילו אז עס רעפרעזעטירט נישט גארנישט, נאר עס ארבעט אזוי בדרך נס למעלה מהשגתינו.

אויב פארשטייסטו ענגליש איז כדאי אויסצוהערן דער וועלט-בארימטן פיזיקער ריטשארד פיינמאן ז"ל אט דא (פאר בערך אכט מינוט):
https://youtu.be/ba3IxuYsuxQ?t=1338

אויך איז כדאי עם אויסצוהערן בכלל, אויב מ'איז אינטערעסירט אין די זאכן.

[מי אני]

‏דא איז דר. שׁאן קעראל מסביר אז א העכערונג אין ענטראָפּי, והיינו אי-סדר, באדייט נישט דייקא א העכערונג אין קאמפּלעקסיטי.

77D43F4B-9A4E-4658-89E5-0099029EB5CB.jpeg

ובנוגע דעם אז "ג-ט" איז די געדאנק פון "טויש" ובזה פונעם צווייטן געזעץ און ענטראפּי, איז דאך אבער דעם קאנצעפט פון "ג-ט" אויך דעם געדאנק פון אחדות ופשטות. וממילא איז דאס אולי א רמז אין די געדאנק פון "והוא ראשון והוא אחרון": פשטות הגמור ביים אנהויב אין טערמינען פון פיזיקס, און אזוי אויך ביים סוף, און וואס גייט און צוזאמענהאנג מיט די העכערונג אין ענטראפּי און טויש.

דארט אין די קאמענטארן האט איינער געשריבן אזא פּאעזיע:

Entropy, a law that holds true
In every particle, in every hue

The universe, forever in decline
From order to disorder, in a steady line

But within this chaos, a spark of hope
A flicker of life, that helps us cope

For from entropy, life did arise
In a cosmic dance of energy and size

Matter, in motion, in the primeval sea
A dance of atoms, wild and free

A spark of energy, a flash of heat
And life, in all its forms, did meet

Organic molecules, the building blocks
Of life, that nature did unlock

With time and chance, they came together
To create, a world like no other

In the vast expanse of space and time
Entropy, the engine of life's climb

For in the chaos, the randomness
Life, the greatest wonder of all, does manifest

So let us celebrate this cosmic dance
Of entropy and life's circumstance

For in the ebb and flow, we see
The beauty and mystery, of physics and biology

ולגבי די אָנגעבליכע הוכחה אז וויבאלד די יוניווערס האט זיך לכאורה אָנגעהויבן מיט גאר נידעריגע ענטראפּי ביחס צום יעצטיגן תקופה, צייגט דאס לכאורה אויף א בריאה ביים אָנהויב, וואס דאס איז דאך איינע פון די הנחות פונעם קאלאם קאסמאלאגישן ארגומענט, זאגט דא דר. קאראל (אין א דעבאטע מיט דר. וויליאם לעין קרעיג):

state.jpg

עס זענען דא מאדעלן וואס דארפן נישט מודה זיין דערצו אז עס איז געווען דייקא "נידעריג" אינעם עבר. זיין פערזענליכע מאדעל איז ענליך צו דר. וויקטאר סטענגער'ס וואס איך האב צוגעברענגט:

model.jpg

[מי אני]

D0467C7E-A62C-4AEA-AD7D-41AB56E68A43.jpeg

[צקון לחש]

D0467C7E-A62C-4AEA-AD7D-41AB56E68A43.jpeg

מקור?

[מי אני]

זאגסט, עפ"י די ערשטע געזעץ קען עס דאך נישט קומען מאַיִן...

די מקור איז פון וואס דזשוליען טעילאר (א סאפטוועיר ענדזשיניר) האט געשריבן דא.

די נושא זיינער דארט איז נישט איבער טערמאדינאמיקס. ער זאגט דאס בדרך אגב.

איך האב עס צוגעברענגט ווייל עס איז ענליך צום קיצור פון ראבּערט שאדעוואלד איבער די געזעצן, וואס איך האב דא פריער צוגעברענגט.

[מי אני]

דא האט @berlbalaguleh געבעהטן אז מ'זאל מסביר זיין דעם פארמולא פאר אינדאקטיוו ריעקטענס. אלס אין מסרבין לגדול וועל איך אביסל שרייבן דערוועגן, הגם נישט אין קיין אריכות (איך בין אויסדרוקליך נישט קיין עקספּערט דערין). דאס גייט זיין אביסל א המשכה פון וואס איך האב אויבן געשריבן, וואס איז אויך געווען עפ"י בקשת ר' בערל. אויבן האב איך אביסל מסביר געווען דעם געדאנק פון אינדאָקטענס און קעפּעסיטענס, פערעדעי׳ס געזעץ פון אינדאָקשען און אַן עלעקטראָמאָטיוו פאָרס, ווי אויך די מעסטונגען פון עמפּירס/עמפּס, וואָלטס/וואָלטעדזש, פלאָקס, און אָמס. קחנו משם.

אין פיזיקס בכלל, ול"ד מיט עלעקטריק, איז דא דאס מעסטונג פון א הערץ. א הערץ איז די מעסטונג פון וויפיל מאל א זאך גייט אין א סייקל איבער פּער סעקונדע. דאס נוצט מען ביי יעדעס מעסטונג פון וועיווס.

יעצט, ווי באקאנט איז אין עלעקטראנישע קאָרענטס אין סירקוטס זענען דא צוויי סארטן: דירעקט און אָלטערנעיטינג. א דירעקט קאָרענט איז ווען די עלעקטראנישע קאָרענט פליסט כסדר אין איין דירעקציע. משא"כ אַן אָלטערנעיטינג קאָרענט איז ווען דאס טוישט זיך כסדר אהין און צוריק. די טויש, וועלכע איז אין סייקלס, ווערט געמאסטן אין הערץ.

עס איז דא דאס מעסטונג פון א הענרי און א וועבער. איין הענרי איז דאס מעסטונג ווען אַן עלעקטראנישע קאָרענט וואס טוישט זיך אין רעזיסטענץ מיט איין עמפּ פּער סעקונדע איז גורם אַן עלעקטראָמאָטיוו פאָרס פון איין וואָלט אויף די אינדאָקטער. מ'קען דאס אויך באטראכטן ווי וויפיל אָמס עס זענען דא, וואס איז דאך די רעזיסטענס כנ"ל, טיימס יעדעס סעקונדע, גייט מיר געבן די הענריס.

א וועבער איז די פלאָקס וואס (ביי איין דריי ארום די עלעקטרישע סירקוט) וועט גורם זיין בסתם אַן עלעקטראָמאָטיוו פאָרס פון איין וואָלט. (מ'קען דאס באטראכטן ווי די מעסטונג ווען איך מאָלטיפּליי די וואָלטעדזש ביי די סעקונדעס וואס גייען דורך.) עס קומט אויס אז ביי א דריי אינעם אינדאָקטער איז איין הענרי איין וועבער דיוויידעד ביי די עמפּס וואס זענען דא.

ועפי"ז קען מען ממשיך זיין צו מסביר זיין די געזעץ וואס @berlbalaguleh האט צוגעברענגט. והיינו, אז איך מאָלטיפּליי τ טיימס די הערץ פון דעם אָלטערנעיטינג עלעקטראנישע קאָרענט וואס איז דא, און מאָלטיפּליי ווייטער טיימס די הענריס פונעם אינדאָקטער [די ווייר/קויל וואס דרייט זיך], גייט דאס מיר געבן די כח פונעם אינדאָקטער אין אָמס.